Viêm Amidan: Nguyên Nhân, Dấu Hiệu Và Cách Trị Bệnh

Đặt lịch hẹn

×

Bác sĩ CKI Bác sĩ Phan Đình Long

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Viêm amidan là bệnh về tai mũi họng thường gặp nhất hiện nay. Đặc biệt, bệnh hô hấp này thường tái đi, tái lại nhiều lần và rất dễ gây biến chứng, ảnh hưởng nhiều đến sinh hoạt, công việc và sức khỏe của người bệnh. Việc hiểu rõ về nguyên nhân, triệu chứng bệnh chính là cách tốt nhất để chúng ta chủ động phòng tránh và có cách điều trị hiệu quả, kịp thời.

Viêm amidan là gì? Đối tượng nào dễ mắc bệnh?

Amidan là bộ phận nằm ở phía sau của cổ họng. Đây là vị trí giao nhau giữa đường thở và đường ăn. Vì vậy, amidan có chức năng vô cùng quan trọng là ngăn chặn sự tấn công của các tác nhân bên ngoài như virus, vi khuẩn. Đồng thời, cơ quan này cũng tiết ra các kháng thể tự nhiên nhằm chống lại sự nhiễm trùng và bảo vệ cơ thể.

Tuy nhiên, trong một số trường hợp, hoạt động của amidan bị quá tải do sự xâm nhập quá nhiều của vi khuẩn, virus,… sẽ khiến chức năng của amidan suy giảm, sưng lên và dẫn đến viêm. 

Viêm amidan có thể gặp ở bất kỳ ai. Nhưng trẻ em, thanh thiếu niên, phụ nữ mang thai, sau sinh và người có hệ miễn dịch suy yếu là những đối tượng dễ mắc phải bệnh viêm amidan nhiều nhất.

Tham khảo thêm : TOP 14 Thuốc Trị Viêm Xoang Hiệu Quả Tốt Nhất Hiện Nay

Phân loại và hình ảnh viêm amidan

Hiện nay, bệnh viêm amidan được chia thành 2 cấp độ chính là viêm amidan cấp tính và viêm amidan mãn tính. Cụ thể:

Viêm amidan cấp tính

Đây là giai đoạn đầu của bệnh, thường gặp chủ yếu ở trẻ em từ 3 tuổi trở lên. Giai đoạn này là tình trạng amidan bị viêm, sưng, xung huyết và xuất tiết hoặc có mủ. Ai trong cuộc đời cũng sẽ từng bị viêm amidan cấp tính. Trong đó, có những người sau khi bị thì không mắc lại nữa. Tuy nhiên, ở một số người, bệnh lại tiến triển nặng dần nếu không được chữa trị kịp thời, và hình thành nên bệnh viêm amidan mãn tính.

Các triệu chứng của bệnh viêm amidan cấp thường chỉ xuất hiện trong khoảng 3 – 5 ngày. Trường hợp kéo dài (nếu có) thì khoảng 10 – 15 ngày. Sau đó, nếu vẫn tiếp tục sẽ chuyển sang giai đoạn mãn tính.

Viêm amidan mãn tính

Đây là tình trạng thường gặp ở thanh thiếu niên và người lớn. Viêm Amidan mãn tính thường kéo dài hơn 1 tháng hoặc tái lại nhiều lần trong năm. Nguyên nhân chủ yếu là do sự chủ quan, không điều trị dứt điểm ở giai đoạn cấp tính.

Viêm amidan mãn tính có 3 loại thường gặp, đó là:

• Viêm amidan quá phát: Bệnh có biểu hiện là amidan hai bên sưng to, tấy đỏ, được phân theo các cấp độ. Khi amidan quá phát ở cấp độ cao nhất sẽ dẫn đến khó thở khi ngủ, thậm chí là ngừng thở. 

• Viêm amidan hốc mủ: Xuất hiện các hạch mủ màu trắng đục trên bề mặt amidan. Người bệnh thường có triệu chứng đau rát, hôi miệng..

• Viêm amidan xơ teo: Ở loại này, hai amidan hẹp, teo lại (trái ngược với viêm amidan quá phát) và có các xơ mủ trắng. 

Nguyên nhân viêm amidan thường gặp nhất

Bệnh viêm amidan rất dễ xảy ra bởi những nguyên nhân sau đây:

• Nhiễm các loại vi khuẩn, virus: Có đến 70% nguyên nhân dẫn đến viêm amidan là do các loại vi khuẩn, virus. Trong đó, nhiễm khuẩn thường liên quan đến: Cầu tan huyết A, khuẩn cầu thận, chủng ái khí và yếm khí, tụ cầu,… Và một số loại virus như: Adenoviruses, virus cúm, virus Parainfluenza, enteroviruses,virus herpes simplex,…
• Thời tiết thay đổi thất thường, cơ thể không thích ứng kịp cũng dễ khiến amidan bị viêm.
• Bệnh lý hô hấp khác: Người bệnh đã hoặc đang mắc các bệnh về đường hô hấp như ho gà, sởi…
• Do tăng bạch huyết: Bạch huyết phát triển mạnh hơn cũng là nguyên nhân có thể dẫn tới viêm amidan.
• Vệ sinh cá nhân không tốt, đặc biệt là khoang miệng, khiến vi khuẩn phát triển và tấn công amidan.
• Sống trong môi trường nhiều khói bụi, ô nhiễm khiến hệ hô hấp bị ảnh hưởng. Trong đó, amidan là bộ phận bị ảnh hưởng nhiều nhất. 

Dấu hiệu viêm amidan dễ nhận biết

Việc phát hiện sớm những triệu chứng viêm amidan có vai trò quan trọng trong việc điều trị và loại bỏ triệt để căn bệnh này. Dưới đây là những biểu hiện viêm amidan ở người lớn và trẻ em mà bạn nên biết:

Triệu chứng viêm amidan ở trẻ em

Khi mắc bệnh, trẻ sẽ xuất hiện một số dấu hiệu như:

• Đau rát họng, khó nuốt: Tình trạng viêm nhiễm sẽ khiến họng bị sưng tấy gây đau rát, đặc biệt là khi ăn uống.
• Amidan sưng, phù nề: Amidan bị sưng tấy sẽ khiến trẻ khó thở hoặc thở khò khè. Đối với trẻ sơ sinh thường có biểu hiện hay bỏ bú, quấy khóc,…
• Ho khan hoặc có đờm: Trẻ sẽ bị ho, có đờm xanh hoặc vàng. Đây là triệu chứng điển hình khi bệnh chuyển sang giai đoạn viêm amidan hốc mủ.
• Triệu chứng toàn toàn: Nhoài những triệu chứng điển hình trên, trẻ thường có biểu hiện sốt cao từ 39 – 40 độ, gây mệt mỏi, khó chịu.

Xem thêm : Trẻ Bị Viêm Amidan Uống Thuốc Gì An Toàn Và Nhanh Khỏi

Triệu chứng viêm amidan ở người lớn

Biểu hiện viêm amidan ở người lớn cũng tương tự như ở trẻ nhỏ. Tuy nhiên, mức độ có thể ít rầm rộ hơn. 

• Trong các đợt cấp tính, người bệnh có thể thấy cảm giác lạnh run, sau đó là sốt cao từ 39 – 40 độ C. 
• Cảm thấy mệt mỏi, đau đầu, đau họng, nuốt vướng, chán ăn,…
• Đi khám sẽ thấy amidan sưng to, đỏ hai bên, có những chấm mủ trắng, dễ bong tróc và rất hôi.
• Với tình trạng mãn tính, người bệnh thường có thể trạng xanh xao, gầy yếu, hay sốt âm ỉ về buổi chiều. Hơi thở nặng mùi dù đã vệ sinh răng miệng rất kỹ. Một số người lại có biểu hiện khò khè, ngáy to khi ngủ.

Bệnh viêm amidan có nguy hiểm không?

Viêm amidan là bệnh thường gặp, có thể tự khỏi và điều trị khỏi khi bệnh còn nhẹ. Tuy nhiên, việc chủ quan, không chữa trị kịp thời có thể khiến người bệnh đối mặt với những biến chứng nguy hiểm như:

• Viêm tấy và áp xe quanh amidan: Bệnh nhân thường có các biểu hiện như đau họng, sưng họng, khó nuốt, không nuốt được, mất tiếng, hơi thở hôi.
• Viêm tai giữa: Khi gặp biến chứng này, người bệnh sẽ có biểu hiện nổi hạch, nhức đầu, đau họng, sốt cao… Hoặc có thể gặp các tình trạng viêm thanh quản, viêm mũi xoang, viêm phế quản.
• Viêm khớp cấp: Người bệnh xuất hiện các biểu hiện: Sưng, nóng, đỏ, đau ở các khớp cổ chân, cổ tay, hay ngón tay, ngón chân, đầu gối. Cơ thể uể oải, mệt mỏi.
• Viêm cầu thận: Biến chứng này thường xuất hiện sau viêm amidan khoảng 10 – 30 ngày do không được điều trị đúng cách. Người bệnh sẽ có hiện tượng phù mặt, phù chân, nhất là khi ngủ dậy
• Bệnh lý màng tim: Đây có thể là biến chứng của viêm amidan, hoặc viêm khớp cấp.
• Rối loạn nhịp thở, thậm chí ngưng thở khi ngủ: Biến chứng này thường xuất hiện do amidan phì đại gây rối loạn nhịp thở, ngưng thở khi ngủ hay ngủ không yên giấc.
• Nhiễm khuẩn huyết: Đây là biến chứng thường gặp khi nguyên nhân viêm amidan là do liên cầu tan huyết nhóm A.

Cách chẩn đoán bệnh viêm amidan

Để chẩn đoán bệnh viêm amidan, thông thường các bác sĩ sẽ dựa vào những biểu hiện lâm sàng, tình trạng sức khỏe và tiền sử bệnh lý. Cụ thể: 

• Bác sĩ sẽ đưa ra một số câu hỏi như: Có những triệu chứng gì, triệu chứng xuất hiện khi nào, đã từng bị viêm amidan hay viêm họng hay chưa, giấc ngủ có bị ảnh hưởng không,…
• Khi có các dấu hiệu: Sốt, ho, đau họng, nuốt vướng, sưng hạch vùng cổ, xuất tiết amidan,… các bác sĩ sẽ tiến hành soi khoang tai, mũi, họng để tìm ra ổ nhiễm khuẩn. 
• Sau đó, bác sĩ sẽ nghe tiếng ran phổi, khám vùng cổ và nách để xem hạch có sưng và to không. Đây là biểu hiện viêm tuyến bạch cầu gây viêm amidan.
• Làm xét nghiệm: Để có kết luận chính xác, các bác sĩ có thể tiến hành làm một số xét nghiệm như: Xét nghiệm dịch tiết hay xét nghiệm máu toàn phần. Xét nghiệm này sẽ cho biết số lượng từng loại tế bào máu, để đánh giá xem mức độ nào là không bình thường. Tuy nhiên, xét nghiệm này chỉ được tiến hành khi kết quả lấy mẫu tế bào cổ họng là âm tính và bác sĩ tiến hành để tìm ra nguyên nhân gây viêm amidan là do đâu.

Đọc thêm : Top 10 Lá Cây Thuốc Nam Trị Viêm Họng Có Sẵn Trong Vườn

Điều trị bệnh bằng cách nào?

Để hạn chế và ngăn ngừa những biến chứng nguy hiểm của bệnh viêm amidan, người bệnh cần chủ động áp dụng các biện pháp điều trị kịp thời và đúng cách. 

Hiện nay, có rất nhiều cách chữa viêm amidan như: Điều trị bằng mẹo dân gian tại nhà, điều trị nội khoa, phẫu thuật cắt amidan hoặc điều trị bằng Đông y,… Tuy nhiên, để có phương pháp hiệu quả, người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn chính xác.

1. Dùng thuốc điều trị

Việc sử dụng thuốc sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra bệnh viêm amidan ở mỗi người và cần có sự chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.

• Thuốc kháng sinh amoxicillin hoặc penicillin: Đây là 2 loại thuốc thường được chỉ định để chữa bệnh. Nếu người bệnh bị dị ứng với penicillin, có thể chuyển sang sử dụng fluoroquinolones, azithromycin,… để thay thế. 
• Thuốc corticosteroid dạng uống: Được sử dụng nếu amidan sưng to làm cản trở hô hấp.
• Thuốc kê đơn hoặc không kê đơn (Advil, Tylenol,…): Thường dùng để điều trị viêm do virus, nhằm giảm đau, tiêu sưng, hạ sốt,… Với bệnh do virus thì không được chỉ định dùng kháng sinh vì có thể làm tình trạng bệnh trở nên xấu hơn.

Lưu ý: Các loại thuốc Tây y thường tiềm ẩn các tác dụng phụ không mong muốn lên sức khỏe. Vì vậy, người bệnh cần thận trọng khi sử dụng. Tốt nhất, bạn nên thăm khám tại các cơ sở y tế uy ti

2. Phẫu thuật cắt amidan

Có nên cắt amidan không là vấn đề được nhiều người bệnh quan tâm. Tuy nhiên đây chỉ là giải pháp cuối cùng nếu phương pháp điều trị nội khoa bằng thuốc không mang đến hiệu quả.

Việc phẫu thuật cắt amidan chỉ được tiến hành khi:

• Người bệnh bị viêm amidan mãn tính và gặp phải biến chứng như: Viêm amidan sưng hạch ở cổ, Ap xe quanh amidan, áp xe thành họng,…
• Bệnh nhân bị viêm amidan quá phát, gây ảnh hưởng lớn tới sinh hoạt, thậm chí gây ngưng thở khi ngủ,…

Lưu ý: Cắt amidan có thể gây ra một số rủi ro cho người bệnh. Điển hình là tình trạng nhiễm trùng sau tiểu phẫu nếu người bệnh không chăm sóc, vệ sinh răng miệng sạch sẽ.

3. Cách trị viêm amidan tại nhà

Hiện nay, trong dân gian vẫn lưu truyền những mẹo chữa viêm amidan tại nhà và được nhiều người áp dụng. Bạn có tham khảo một số biện pháp an toàn dưới đây:

• Chữa viêm amidan bằng tỏi nướng: Bạn lấy 1 củ tỏi nhỏ, sau đó đem nướng đến khi vỏ cháy xém và có mùi thơm nhẹ. Đến khi tỏi nguội thì bóc vỏ, trộn cùng muối hạt và một ít nước rồi đem giã nát. Chắt lấy nước cốt và dùng để uống mỗi ngày 1 lần.

• Dùng mật ong và gừng: Bạn cần chuẩn bị 2 của gừng và một chút mật ong nguyên chất. Gừng đem gọt vỏ, rửa sạch với nước. Sau đó cắt thành lát và cho vào bát. Tiếp tục cho mật ong vào để ngâm khoảng 1 tiếng. Bạn lấy gừng đã ngâm mật ong để ngậm hàng ngày sẽ giúp các triệu chứng của bệnh.

• Chữa viêm amidan bằng cây lược vàng: Bạn lấy 20g lá lược vàng rửa sạch bằng nước muối, vớt ra để ráo. Lấy lá lược vàng và gói 1 ít muối bên trong, rồi nhai nuốt từ từ. Mỗi ngày nhai 2  – 3 lần, mỗi lần 3 – 4 lá sẽ thấy hiệu quả.

4. Chữa viêm amidan bằng Đông y

Phương pháp này thường có tác dụng chậm hơn thuốc tây được đánh giá là an toàn, không gây tác dụng phụ và cho hiệu quả lâu dài. Dựa trên nguyên nhân gây bệnh, cách chữa viêm amidan bằng các bài thuốc Đông y thường tập trung vào dưỡng âm, tiêu viêm, thanh phế, hoạt huyết. 

Dưới đây là một số bài thuốc được dùng phổ biến:

• Bài thuốc 1: Chuẩn bị sa sâm 12g, xạ can 8g, mạch môn 12g, cát cánh 6g, thăng ma 6g, tang bạch bì 12g, huyền sâm 16g, ngưu tất 12g. Tất cả đem sắc lên với nước rồi uống khi còn ấm nóng.
• Bài thuốc 2: Chuẩn bị liên kiều 8g,  bạch truật 12g, hoàng kỳ  24g, sài hồ 12g, cam thảo 8g, trần bì  8g, thăng ma 12g, đảng sâm 16g, đương quy 10g, hoàng cầm 10g, kim ngân hoa 10g, hạnh nhân 10g. Cho các vị thuốc này vào ấm sắc để uống trong ngày. 
• Bài thuốc 3: Chuẩn bị mạch môn, tang bạch bì, sa sâm, huyền sâm, mỗi loại 12g, xạ can 8g. Với những người bị hơi thở có mùi hôi, cho thêm tri mẫu 12g, thạch hộc 12g. Nếu bị ho khan thì thêm hạnh nhân, bối mẫu mỗi loại 8g. Tất cả các nguyên liệu trên đem sắc với nước để uống khi còn ấm hàng ngày.
• Bài thuốc 4: Huyền sâm 12g, mạch môn 8g, thiên hoa phấn 8g, sinh địa 20g, bạch thược 12g, bạc hà 4g, bối mẫu 8g, đan bì 12g, địa cốt bì 8g, cam thảo 4g. Bạn cho các vị thuốc trên vào ấm và sắc với nước. Với bạc hà, bạn cần cho vào sau. Sử dụng uống hàng ngày sẽ thấy hiệu quả..

Xem thêm : 5+ Bài Thuốc Đông Y Chữa Viêm Xoang Hiệu Quả Tốt Nhất

Bị viêm amidan nên ăn gì và kiêng gì?

Một chế độ ăn uống khoa học, phù hợp sẽ giúp giảm áp lực lên amidan và hỗ trợ cải thiện các triệu chứng. Vì vậy, để bệnh sớm được khắc phục, bận cần xây dựng chế độ dinh dưỡng đảm bảo nguyên tắc sau:

Thực phẩm nên ăn:

• Bổ sung các loại thực phẩm tốt, giúp tăng miễn dịch như: Ngũ cốc, trái cây giàu vitamin C, trứng sữa, thực phẩm giàu Omega 3,…
• Bổ sung chất lỏng để giảm sốt, cải thiện tình trạng khô miệng và tăng cường trao đổi chất của cơ thể.
• Thực phẩm giàu kẽm tốt cho người bị viêm amidan. Nhiều nghiên cứu cho thấy, thực phẩm giàu kẽm hỗ trợ ức chế các bệnh về đường hô hấp, cải thiện chức năng và tăng cường đề kháng cho cơ thể.
• Tăng cường các thực phẩm có đặc tính kháng khuẩn, chống viêm như: Gừng, nghệ, củ cải, đinh hương,…

Thực phẩm không nên ăn: 

• Ăn thức ăn cứng, khô, khó nuốt vì có thể khiến amidan và niêm mạc ở cổ họng bị sưng tấy, đau rát.
• Thực phẩm chứa nhiều axit: Các loại thực phẩm này có thể khiến amidan bị kích thích và ăn mòn, khiến các triệu chứng bệnh viêm amidan trở nên trầm trọng hơn.
• Thực phẩm chứa nhiều dầu mỡ, gia vị: Các loại thực phẩm này có thể khiến amidan viêm, sưng to hơn, gây đau nhức và khô rát.
• Rượu, bia, chất kích thích: Thành phần ethanol và caffeine trong các loại đồ uống này có thể gây tăng thân nhiệt, mất nước và kích ứng niêm mạc cổ họng.

Hướng dẫn cách phòng bệnh hiệu quả

Bệnh viêm amidan rất dễ tái phát, nhất là khi thời tiết thay đổi. Vì vậy, bạn hãy chủ động phòng tránh cho bản thân và gia đình bằng những biện pháp sau:

• Súc miệng bằng nước muối thường xuyên: Giúp loại bỏ các thức ăn thừa còn sót lại trong khoang miệng. Đồng thời loại bỏ vi khuẩn và ngăn ngừa các bệnh về đường hô hấp.
• Khi đi đường hoặc làm việc trong môi trường hóa chất, nhiều khói bụi hãy nhớ đeo khẩu trang và sử dụng bảo hộ lao động phù hợp.
• Vào những ngày thời tiết giao mùa, trời lạnh giá, nên giữ ấm cơ thể và hạn chế đồ ăn lạnh.
• Đảm bảo vệ sinh răng miệng hàng ngày sạch sẽ, đúng cách để hạn chế sự phát triển của vi khuẩn.
• Đảm bảo chế độ ăn uống, sinh hoạt khoa học, vận động thường xuyên để nâng cao sức đề kháng cho cơ thể.

Viêm amidan là bệnh thường gặp nhưng có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm. Vì vậy, ngay từ bây giờ, hãy trang bị những kiến thức cần thiết về bệnh, áp dụng biện pháp điều trị phù hợp và chủ động phòng tránh hiệu quả để bảo vệ sức khỏe của bản thân và gia đình bạn nhé!

TÌM HIỂU THÊM

• Top 10+ Thuốc Trị Viêm Amidan Dứt Điểm Hiệu Quả Tốt Nhất
• Cây Thuốc Nam Chữa Viêm Amidan Hiệu Quả