Nguyên Nhân, Triệu Chứng và Phương Pháp Điều Trị Hội Chứng Thận Hư

Đặt lịch hẹn

×

Bác sĩ CKI Doãn Hồng Phương

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Thận hư là một hội chứng nghiêm trọng ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng lọc máu của thận, dẫn đến hiện tượng phù nề, tiểu đạm và nhiều biến chứng nguy hiểm khác. Việc nhận biết sớm và điều trị kịp thời hội chứng thận hư giúp bảo vệ sức khỏe thận, phòng tránh suy thận mạn tính và các rủi ro khác. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị hiệu quả hội chứng thận hư, giúp bạn hiểu rõ hơn và chủ động trong việc chăm sóc sức khỏe.

Thận hư là gì? Phân loại hội chứng thận hư

Thận hư là một hội chứng đặc trưng bởi tình trạng mất protein qua nước tiểu, dẫn đến giảm protein trong máu, phù nề và rối loạn chuyển hóa lipid. Đây là hậu quả của tổn thương ở cầu thận khiến khả năng lọc của thận suy giảm. Bệnh thường gặp ở cả trẻ em và người lớn, với nhiều mức độ nghiêm trọng khác nhau.

Hội chứng thận hư được phân loại thành hai dạng chính:

• Thận hư nguyên phát: Là dạng phổ biến nhất, xuất phát từ tổn thương trực tiếp ở cầu thận mà không liên quan đến bệnh lý toàn thân. Một số bệnh lý điển hình gây thận hư nguyên phát gồm bệnh thay đổi tối thiểu, xơ hóa cầu thận khu trú và bệnh cầu thận màng.
• Thận hư thứ phát: Xảy ra khi thận bị ảnh hưởng bởi các bệnh lý toàn thân khác như lupus ban đỏ hệ thống, đái tháo đường, viêm gan B, viêm gan C hoặc do tác động của thuốc và chất độc.

Việc phân loại thận hư đóng vai trò quan trọng trong việc xác định hướng điều trị phù hợp và cải thiện hiệu quả điều trị cho từng trường hợp cụ thể.

Triệu chứng đặc trưng của hội chứng thận hư

Các biểu hiện của thận hư thường diễn tiến âm thầm nhưng ảnh hưởng lớn đến sức khỏe người bệnh. Nhận diện sớm các triệu chứng giúp kiểm soát và điều trị bệnh hiệu quả hơn.

• Phù nề: Đây là triệu chứng điển hình nhất, thường xuất hiện ở mí mắt, mặt, chân, tay và có thể lan rộng toàn thân. Phù thường nặng hơn vào buổi sáng và giảm dần trong ngày.
• Tiểu ít và tiểu bọt: Lượng nước tiểu giảm rõ rệt, kèm theo nước tiểu có nhiều bọt do mất protein.
• Tăng cân nhanh: Tăng cân đột ngột không rõ nguyên nhân do cơ thể tích nước.
• Mệt mỏi và chán ăn: Cảm giác mệt mỏi kéo dài, cơ thể suy nhược, ăn uống kém, dễ bị nhiễm trùng.
• Huyết áp cao: Một số trường hợp thận hư có thể dẫn đến tăng huyết áp, gây nguy cơ biến chứng tim mạch.
• Rối loạn lipid máu: Tăng cholesterol và triglyceride trong máu khiến bệnh nhân dễ gặp các vấn đề về tim mạch.

Những triệu chứng này không chỉ làm giảm chất lượng cuộc sống mà còn có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời. Do đó, việc thăm khám sớm khi xuất hiện các dấu hiệu bất thường là rất cần thiết.

Nguyên nhân gây ra hội chứng thận hư

Hội chứng thận hư xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm các yếu tố bệnh lý và tác động từ môi trường sống. Hiểu rõ nguyên nhân giúp quá trình điều trị hiệu quả hơn và phòng ngừa bệnh tái phát.

• Tổn thương cầu thận: Các bệnh lý trực tiếp ảnh hưởng đến cấu trúc cầu thận như bệnh thay đổi tối thiểu, xơ hóa cầu thận khu trú và bệnh cầu thận màng làm mất chức năng lọc của thận.
• Bệnh lý toàn thân: Một số bệnh hệ thống như lupus ban đỏ hệ thống, đái tháo đường, viêm gan B, viêm gan C có thể gây tổn thương thận và dẫn đến hội chứng thận hư.
• Nhiễm trùng: Các loại nhiễm trùng như viêm cầu thận sau nhiễm liên cầu khuẩn, viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn hoặc nhiễm virus cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
• Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc như thuốc kháng viêm không steroid, kháng sinh nhóm aminoglycoside, thuốc điều trị ung thư có thể gây tổn thương thận.
• Yếu tố di truyền: Di truyền đóng vai trò nhất định trong việc tăng nguy cơ mắc thận hư, đặc biệt là ở trẻ em.
• Tiếp xúc với hóa chất độc hại: Môi trường ô nhiễm, thường xuyên tiếp xúc với hóa chất độc hại hoặc kim loại nặng có thể làm tổn thương tế bào thận.

Những đối tượng có nguy cơ cao mắc hội chứng thận hư

Hội chứng thận hư có thể ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi, tuy nhiên, một số nhóm đối tượng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn do các yếu tố sức khỏe và lối sống.

• Trẻ em: Đặc biệt là trẻ từ độ tuổi mẫu giáo đến tiểu học dễ mắc hội chứng thận hư nguyên phát do bệnh thay đổi tối thiểu.
• Người mắc bệnh mãn tính: Những người bị đái tháo đường, lupus ban đỏ hệ thống hoặc các bệnh lý tự miễn khác có nguy cơ cao tổn thương cầu thận.
• Người cao tuổi: Quá trình lão hóa khiến chức năng thận suy giảm, dễ dẫn đến các bệnh lý liên quan đến thận.
• Người thường xuyên sử dụng thuốc độc cho thận: Những người dùng thuốc kháng viêm không steroid kéo dài hoặc thuốc điều trị ung thư có nguy cơ cao bị tổn thương thận.
• Người tiếp xúc với môi trường độc hại: Làm việc trong môi trường ô nhiễm, tiếp xúc thường xuyên với hóa chất, kim loại nặng làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
• Người có tiền sử gia đình mắc bệnh thận: Yếu tố di truyền đóng vai trò không nhỏ trong việc làm tăng nguy cơ mắc hội chứng thận hư.

Việc nhận diện sớm nhóm đối tượng nguy cơ giúp chủ động trong việc phòng ngừa và kiểm soát bệnh hiệu quả.

Các biến chứng nguy hiểm của hội chứng thận hư

Hội chứng thận hư nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh.

• Nhiễm trùng: Người mắc hội chứng thận hư dễ bị suy giảm miễn dịch, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng như viêm phổi, viêm màng não hoặc nhiễm trùng huyết.
• Huyết khối tĩnh mạch: Tình trạng mất protein qua nước tiểu kéo dài dẫn đến tăng đông máu, gây nguy cơ hình thành cục máu đông trong tĩnh mạch, đặc biệt là tĩnh mạch sâu ở chân.
• Suy thận cấp và mạn tính: Thận bị tổn thương kéo dài có thể làm giảm chức năng lọc máu, gây suy thận cấp tính hoặc tiến triển thành suy thận mạn tính, thậm chí phải chạy thận nhân tạo.
• Phù phổi cấp: Tình trạng phù nề nặng có thể dẫn đến tích tụ dịch ở phổi, gây khó thở và nguy hiểm đến tính mạng.
• Rối loạn lipid máu: Tăng cholesterol và triglyceride kéo dài không được kiểm soát dễ gây xơ vữa động mạch và tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
• Thiếu hụt dinh dưỡng: Mất protein nhiều qua nước tiểu dẫn đến thiếu hụt albumin và các chất dinh dưỡng quan trọng, làm cơ thể suy nhược, giảm sức đề kháng.
• Huyết áp cao: Tình trạng giữ muối và nước trong cơ thể làm tăng huyết áp, gây áp lực lên tim và mạch máu, làm tăng nguy cơ đột quỵ hoặc nhồi máu cơ tim.

Phương pháp chẩn đoán hội chứng thận hư

Chẩn đoán hội chứng thận hư cần kết hợp nhiều phương pháp để xác định chính xác tình trạng bệnh và tìm ra nguyên nhân gây bệnh.

• Xét nghiệm nước tiểu: Kiểm tra lượng protein trong nước tiểu là phương pháp quan trọng để xác định thận có bị tổn thương hay không. Nước tiểu có nhiều bọt và chỉ số protein niệu cao là dấu hiệu điển hình.
• Xét nghiệm máu: Đo nồng độ albumin, cholesterol và triglyceride trong máu giúp đánh giá mức độ ảnh hưởng của bệnh. Người mắc hội chứng thận hư thường có albumin máu thấp và mỡ máu tăng cao.
• Sinh thiết thận: Đây là phương pháp quan trọng để xác định chính xác nguyên nhân gây tổn thương cầu thận, từ đó đưa ra hướng điều trị phù hợp.
• Siêu âm thận: Hình ảnh siêu âm giúp đánh giá kích thước, cấu trúc thận và phát hiện những bất thường nếu có.
• Xét nghiệm miễn dịch: Kiểm tra các chỉ số miễn dịch giúp phát hiện các bệnh lý tự miễn liên quan như lupus ban đỏ hệ thống.
• Kiểm tra huyết áp: Đo huyết áp thường xuyên giúp phát hiện tình trạng tăng huyết áp liên quan đến hội chứng thận hư.

Việc chẩn đoán chính xác đóng vai trò quan trọng trong việc điều trị hiệu quả và phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm của hội chứng thận hư.

Khi nào cần gặp bác sĩ khi mắc hội chứng thận hư

Việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời hội chứng thận hư đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm. Người bệnh cần chú ý đến các dấu hiệu bất thường và chủ động thăm khám bác sĩ khi cần thiết.

• Xuất hiện tình trạng phù nề kéo dài: Phù mặt, tay, chân hoặc toàn thân không rõ nguyên nhân, đặc biệt là phù nặng vào buổi sáng và giảm dần trong ngày.
• Nước tiểu có bọt và giảm lượng: Nước tiểu xuất hiện nhiều bọt hoặc tiểu ít hơn bình thường có thể là dấu hiệu cảnh báo tổn thương thận.
• Tăng cân đột ngột: Cơ thể tăng cân nhanh chóng mà không thay đổi chế độ ăn uống, có thể do cơ thể tích tụ dịch.
• Mệt mỏi, chán ăn: Cảm giác mệt mỏi kéo dài, cơ thể suy nhược, ăn uống kém và thường xuyên bị nhiễm trùng.
• Huyết áp tăng không kiểm soát: Tăng huyết áp đột ngột hoặc kéo dài là dấu hiệu cần lưu ý, vì đây là yếu tố nguy cơ gây tổn thương thận.
• Đau tức vùng thắt lưng: Cơn đau âm ỉ hoặc dữ dội ở vùng thắt lưng có thể liên quan đến các vấn đề về thận.
• Có tiền sử bệnh lý thận hoặc bệnh lý mãn tính: Người từng mắc các bệnh về thận hoặc các bệnh toàn thân như lupus, đái tháo đường cần kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm biến chứng.

Biện pháp phòng ngừa hội chứng thận hư hiệu quả

Phòng ngừa hội chứng thận hư là cách tốt nhất để bảo vệ chức năng thận và ngăn chặn các biến chứng nguy hiểm. Thực hiện các biện pháp dưới đây giúp duy trì sức khỏe thận lâu dài.

• Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh: Hạn chế muối, giảm mỡ động vật, bổ sung thực phẩm giàu protein thực vật và các loại rau củ quả.
• Uống đủ nước mỗi ngày: Cung cấp đủ nước cho cơ thể giúp thận hoạt động hiệu quả hơn và giảm nguy cơ kết tủa chất độc trong thận.
• Kiểm soát huyết áp và đường huyết: Theo dõi huyết áp, kiểm soát lượng đường trong máu để giảm nguy cơ tổn thương thận.
• Tập thể dục đều đặn: Thực hiện các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, yoga hoặc bơi lội giúp tăng cường sức khỏe tổng thể và cải thiện tuần hoàn máu.
• Tránh sử dụng thuốc bừa bãi: Hạn chế dùng thuốc kháng viêm không steroid và các loại thuốc có nguy cơ gây hại cho thận khi không có chỉ định của bác sĩ.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Thực hiện các xét nghiệm nước tiểu, máu và đo huyết áp định kỳ giúp phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường ở thận.
• Tránh tiếp xúc với hóa chất độc hại: Hạn chế làm việc trong môi trường ô nhiễm hoặc tiếp xúc với hóa chất, kim loại nặng có thể gây tổn thương thận.
• Giữ vệ sinh cá nhân và môi trường sống: Phòng tránh nhiễm trùng đường tiết niệu và các bệnh lý nhiễm trùng khác có thể làm ảnh hưởng đến thận.

Áp dụng các biện pháp phòng ngừa đúng cách không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe thận mà còn giảm thiểu nguy cơ mắc hội chứng thận hư.

Phương pháp điều trị hội chứng thận hư

Điều trị hội chứng thận hư cần kết hợp nhiều phương pháp khác nhau để kiểm soát triệu chứng, ngăn ngừa biến chứng và cải thiện chức năng thận. Dưới đây là các phương pháp điều trị phổ biến được áp dụng hiện nay.

Điều trị bằng thuốc Tây y

Thuốc Tây y đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát triệu chứng và làm chậm tiến triển của hội chứng thận hư. Tùy vào mức độ bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định các loại thuốc phù hợp.

• Thuốc corticoid: Prednisolone là thuốc được sử dụng phổ biến để giảm viêm và ức chế hệ miễn dịch, giúp cải thiện tình trạng mất protein qua nước tiểu.
• Thuốc ức chế miễn dịch: Cyclophosphamide hoặc Mycophenolate mofetil được sử dụng khi bệnh không đáp ứng với corticoid hoặc tái phát nhiều lần.
• Thuốc lợi tiểu: Furosemide giúp giảm tình trạng phù nề bằng cách tăng thải nước và muối qua nước tiểu.
• Thuốc hạ huyết áp: Nhóm thuốc ức chế men chuyển như Enalapril hoặc thuốc chẹn thụ thể angiotensin II như Losartan giúp kiểm soát huyết áp và giảm mất protein qua nước tiểu.
• Thuốc hạ lipid máu: Atorvastatin hoặc Simvastatin được sử dụng để giảm cholesterol và triglyceride, hạn chế nguy cơ biến chứng tim mạch.
• Thuốc kháng đông: Warfarin có thể được chỉ định cho những bệnh nhân có nguy cơ cao bị huyết khối tĩnh mạch.

Điều trị bằng Đông y

Đông y chú trọng vào việc cân bằng âm dương, bồi bổ tạng phủ và tăng cường chức năng thận, giúp hỗ trợ điều trị hội chứng thận hư lâu dài.

• Thảo dược bổ thận: Các bài thuốc từ đỗ trọng, bạch linh, phục linh, hoài sơn có tác dụng bổ thận, kiện tỳ, giúp giảm phù và cải thiện chức năng thận.
• Bài thuốc thanh nhiệt, giải độc: Sử dụng nhân trần, diệp hạ châu, xa tiền thảo giúp thanh lọc cơ thể, giảm viêm và hỗ trợ thải độc cho thận.
• Châm cứu và bấm huyệt: Tác động vào các huyệt như Thận du, Tam âm giao giúp điều hòa khí huyết, giảm phù và tăng cường lưu thông máu đến thận.
• Dưỡng sinh và thiền: Các bài tập dưỡng sinh nhẹ nhàng kết hợp với thiền định giúp giảm căng thẳng, cải thiện tuần hoàn máu và hỗ trợ phục hồi chức năng thận.

Thay đổi lối sống và chế độ dinh dưỡng

Bên cạnh việc dùng thuốc, thay đổi lối sống và chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ điều trị hội chứng thận hư.

• Chế độ ăn giảm muối: Hạn chế ăn mặn giúp giảm phù nề và kiểm soát huyết áp hiệu quả.
• Bổ sung protein vừa phải: Tăng cường đạm từ thực vật và hạn chế đạm động vật để giảm áp lực lên thận.
• Kiểm soát lượng cholesterol: Tránh các thực phẩm chứa nhiều cholesterol và chất béo bão hòa để phòng ngừa biến chứng tim mạch.
• Uống đủ nước: Uống đủ nước mỗi ngày giúp thận hoạt động hiệu quả, loại bỏ độc tố ra khỏi cơ thể.
• Tập thể dục nhẹ nhàng: Thực hiện các bài tập thể dục phù hợp giúp cải thiện sức khỏe tổng thể và hỗ trợ kiểm soát huyết áp.

Việc điều trị hội chứng thận hư đòi hỏi sự kiên trì và phối hợp chặt chẽ giữa bác sĩ và người bệnh. Áp dụng đúng phương pháp điều trị kết hợp với lối sống lành mạnh sẽ giúp kiểm soát tốt bệnh lý, ngăn ngừa biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống.