Nguyên Nhân, Triệu Chứng và Phương Pháp Điều Trị Bệnh Trĩ

Đặt lịch hẹn

×

Bác Sĩ Nguyễn Thị Tuyết Lan

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Bệnh trĩ là một vấn đề sức khỏe phổ biến, đặc biệt với những người có lối sống ít vận động hoặc chế độ ăn thiếu chất xơ. Với những triệu chứng khó chịu như đau rát, chảy máu, bệnh không chỉ gây ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày mà còn tiềm ẩn các biến chứng nghiêm trọng. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ cung cấp thông tin chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng, và phương pháp điều trị bệnh trĩ, giúp bạn hiểu rõ và chăm sóc sức khỏe tốt hơn​.

Định nghĩa và phân loại bệnh trĩ

Bệnh trĩ là một tình trạng xảy ra do giãn nở quá mức của các tĩnh mạch trong vùng trực tràng và hậu môn, gây ra cảm giác đau đớn và khó chịu. Đây là một bệnh lý phổ biến ở cả nam và nữ, đặc biệt trong độ tuổi trưởng thành. Trong y học, bệnh trĩ được chia thành hai loại chính dựa trên vị trí và đặc điểm:

• Trĩ nội: Xuất hiện bên trong ống hậu môn, khó nhận biết khi mới phát sinh. Trĩ nội thường không gây đau ở giai đoạn đầu nhưng có thể dẫn đến chảy máu khi đi đại tiện.
• Trĩ ngoại: Hình thành bên ngoài hậu môn, dễ dàng cảm nhận bằng tay hoặc nhìn thấy. Trĩ ngoại thường gây đau rát và khó chịu, đặc biệt khi ngồi lâu hoặc vận động mạnh.

Ngoài hai loại chính, trĩ hỗn hợp cũng là một dạng kết hợp giữa trĩ nội và trĩ ngoại, gây ra những triệu chứng phức tạp hơn.

Triệu chứng của bệnh trĩ

Triệu chứng bệnh trĩ có thể khác nhau tùy theo mức độ tiến triển và loại trĩ. Tuy nhiên, có một số dấu hiệu nhận biết phổ biến:

• Chảy máu khi đi đại tiện: Đây là triệu chứng thường gặp nhất. Người bệnh có thể thấy máu dính trên giấy vệ sinh hoặc lẫn trong phân.
• Đau rát vùng hậu môn: Cảm giác đau thường xuất hiện khi búi trĩ bị viêm hoặc thuyên tắc, gây khó chịu khi ngồi hoặc đi lại.
• Sa búi trĩ: Búi trĩ có thể lòi ra ngoài hậu môn, đặc biệt trong các trường hợp nặng. Lúc đầu, búi trĩ tự co lên nhưng sau đó cần can thiệp để đẩy vào.
• Ngứa ngáy và kích ứng: Sự tích tụ chất nhầy hoặc dịch tiết từ búi trĩ dễ gây kích ứng vùng da xung quanh, dẫn đến ngứa và khó chịu.
• Cảm giác đầy tức vùng hậu môn: Người bệnh có thể cảm nhận như còn phân trong hậu môn dù đã đi đại tiện xong.

Việc phát hiện sớm và hiểu rõ triệu chứng sẽ giúp người bệnh có hướng xử lý kịp thời, tránh những biến chứng phức tạp.

Nguyên nhân gây ra bệnh trĩ

Bệnh trĩ hình thành từ nhiều yếu tố khác nhau, liên quan đến lối sống và các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. Dưới đây là các nguyên nhân phổ biến:

• Áp lực lên tĩnh mạch vùng hậu môn và trực tràng: Các hoạt động như rặn mạnh khi đi đại tiện hoặc ngồi lâu trong nhà vệ sinh làm tăng áp lực lên các tĩnh mạch, dẫn đến sự giãn nở bất thường.
• Táo bón hoặc tiêu chảy kéo dài: Sự căng thẳng khi đại tiện trong thời gian dài khiến các tĩnh mạch ở khu vực này chịu tổn thương.
• Mang thai và sinh nở: Trong thai kỳ, tử cung phát triển lớn gây áp lực lên các tĩnh mạch vùng chậu. Quá trình sinh nở tự nhiên cũng góp phần làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
• Thói quen ăn uống thiếu chất xơ: Chế độ ăn uống ít rau xanh, trái cây và chất xơ làm giảm nhu động ruột, dẫn đến tình trạng táo bón.
• Ít vận động hoặc đứng ngồi lâu: Những người có công việc phải ngồi hoặc đứng trong thời gian dài thường gặp nguy cơ mắc bệnh cao hơn do sự ứ đọng tuần hoàn máu ở vùng hậu môn.
• Bệnh lý nền hoặc di truyền: Một số người có cấu trúc tĩnh mạch yếu bẩm sinh, làm tăng nguy cơ phát triển bệnh trĩ.

Đối tượng dễ mắc bệnh trĩ

Không phải ai cũng có nguy cơ mắc bệnh trĩ như nhau. Một số nhóm đối tượng có khả năng bị bệnh cao hơn, bao gồm:

• Người trưởng thành và người cao tuổi: Cơ thể lão hóa khiến độ đàn hồi của mạch máu giảm, dễ dẫn đến bệnh trĩ.
• Phụ nữ mang thai và sau sinh: Sự thay đổi hormone, áp lực từ thai nhi và quá trình sinh nở làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
• Người làm việc văn phòng hoặc lái xe: Thói quen ngồi lâu không vận động thường xuyên khiến tuần hoàn máu bị trì trệ.
• Người có chế độ ăn uống không lành mạnh: Việc thiếu chất xơ và uống ít nước gây khó khăn trong việc tiêu hóa, tăng nguy cơ táo bón và bệnh trĩ.
• Người thường xuyên nâng vác vật nặng: Hoạt động này tạo áp lực lớn lên vùng chậu và hậu môn, ảnh hưởng đến các tĩnh mạch.
• Bệnh nhân mắc các bệnh lý nền: Những người bị béo phì, cao huyết áp hoặc các vấn đề về tuần hoàn máu có nguy cơ cao hơn.

Hiểu rõ các yếu tố nguy cơ sẽ giúp bạn có biện pháp phòng ngừa hiệu quả, duy trì sức khỏe tốt hơn.

Biến chứng nguy hiểm của bệnh trĩ

Nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, bệnh trĩ có thể dẫn đến nhiều biến chứng ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Dưới đây là những biến chứng phổ biến:

• Thiếu máu mãn tính: Chảy máu kéo dài trong quá trình đại tiện làm giảm lượng hồng cầu, gây ra tình trạng mệt mỏi, chóng mặt, và suy giảm sức đề kháng.
• Nhiễm trùng búi trĩ: Khi búi trĩ lòi ra ngoài mà không được vệ sinh sạch sẽ, vi khuẩn dễ dàng xâm nhập, gây viêm nhiễm và đau đớn.
• Tắc mạch trĩ: Sự đông máu trong các tĩnh mạch bị tổn thương có thể dẫn đến tắc nghẽn, gây đau dữ dội và cần can thiệp y khoa khẩn cấp.
• Hoại tử búi trĩ: Trong trường hợp búi trĩ bị chèn ép lâu ngày, máu không lưu thông sẽ gây hoại tử, đòi hỏi phải phẫu thuật để loại bỏ phần bị tổn thương.
• Sa trực tràng: Áp lực kéo dài lên hậu môn có thể khiến một phần trực tràng bị sa xuống, làm phức tạp thêm tình trạng bệnh.

Chẩn đoán bệnh trĩ

Việc chẩn đoán bệnh trĩ được thực hiện thông qua các phương pháp y khoa và đánh giá triệu chứng lâm sàng. Các bước chẩn đoán thường bao gồm:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ tiến hành kiểm tra khu vực hậu môn để phát hiện búi trĩ, đánh giá mức độ sưng, đau, hoặc chảy máu.
• Hỏi bệnh sử: Các thông tin về chế độ ăn uống, thói quen sinh hoạt và các triệu chứng đi kèm được thu thập để xác định nguyên nhân chính.
• Nội soi hậu môn: Phương pháp này giúp bác sĩ quan sát rõ hơn bên trong trực tràng, phát hiện trĩ nội và các tổn thương khác như nứt kẽ hoặc polyp.
• Xét nghiệm phân: Nếu nghi ngờ có sự bất thường về chảy máu, xét nghiệm phân sẽ được thực hiện để loại trừ các bệnh lý đường ruột.
• Đánh giá các bệnh lý nền: Trong một số trường hợp, bác sĩ sẽ kiểm tra thêm để phát hiện các vấn đề sức khỏe liên quan như táo bón mãn tính hoặc bệnh lý tuần hoàn máu.

Chẩn đoán chính xác là yếu tố quan trọng để xác định phương pháp điều trị phù hợp, giúp người bệnh cải thiện tình trạng nhanh chóng và hiệu quả.

Khi nào cần gặp bác sĩ để điều trị bệnh trĩ

Dù bệnh trĩ có thể tự cải thiện trong một số trường hợp, nhưng khi xuất hiện các dấu hiệu nghiêm trọng hoặc kéo dài, bạn cần gặp bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời. Những tình huống cần chú ý bao gồm:

• Chảy máu thường xuyên khi đi đại tiện: Nếu lượng máu tăng lên hoặc xuất hiện ngay cả khi không rặn mạnh, đây có thể là dấu hiệu của tổn thương nghiêm trọng hoặc các bệnh lý khác.
• Đau rát kéo dài: Cảm giác đau và khó chịu không thuyên giảm dù đã sử dụng các biện pháp tại nhà, làm ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt hàng ngày.
• Búi trĩ sa hẳn ra ngoài: Khi búi trĩ không thể tự co lên hoặc gây cảm giác căng tức, bạn cần được can thiệp y khoa để tránh biến chứng.
• Triệu chứng kèm theo bất thường: Ngứa ngáy, nhiễm trùng, hoặc dịch tiết bất thường ở hậu môn là dấu hiệu cảnh báo cần được kiểm tra.
• Không đáp ứng với các biện pháp điều trị thông thường: Khi các phương pháp tự chăm sóc không hiệu quả, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp hơn.

Phòng ngừa bệnh trĩ hiệu quả

Phòng bệnh luôn tốt hơn chữa bệnh, và bạn có thể áp dụng những biện pháp sau để giảm nguy cơ mắc bệnh trĩ:

• Duy trì chế độ ăn giàu chất xơ: Bổ sung rau xanh, trái cây và ngũ cốc nguyên hạt giúp cải thiện tiêu hóa, ngăn ngừa táo bón.
• Uống đủ nước mỗi ngày: Nước giúp làm mềm phân và duy trì sự trơn tru của hệ tiêu hóa, giảm áp lực lên hậu môn khi đi đại tiện.
• Tăng cường vận động: Đi lại thường xuyên, tập thể dục nhẹ nhàng để kích thích tuần hoàn máu và tránh tình trạng ứ đọng ở vùng hậu môn.
• Hạn chế ngồi lâu hoặc đứng lâu: Nếu công việc đòi hỏi phải duy trì tư thế cố định, hãy dành thời gian nghỉ ngơi và thay đổi tư thế.
• Tạo thói quen đi đại tiện đúng giờ: Không nên nhịn lâu hoặc rặn mạnh, điều này giúp giảm áp lực lên tĩnh mạch vùng hậu môn.
• Tránh các thực phẩm gây kích thích: Các món cay, nóng, hoặc đồ uống có cồn và caffein có thể làm tăng nguy cơ táo bón và gây kích ứng hậu môn.

Thực hiện những biện pháp phòng ngừa trên không chỉ giúp bạn tránh được bệnh trĩ mà còn cải thiện đáng kể sức khỏe tiêu hóa tổng thể.

Phương pháp điều trị bệnh trĩ

Việc điều trị bệnh trĩ phụ thuộc vào mức độ bệnh và tình trạng sức khỏe của từng người. Các phương pháp có thể bao gồm thay đổi lối sống, sử dụng thuốc và can thiệp y khoa. Dưới đây là các cách điều trị phổ biến được áp dụng.

Điều trị bằng thuốc Tây y

Thuốc Tây y là lựa chọn phổ biến để giảm triệu chứng bệnh trĩ, đặc biệt trong các trường hợp nhẹ đến trung bình.

• Thuốc giảm đau và chống viêm: Nhóm thuốc như ibuprofen hoặc diclofenac giúp giảm đau, viêm tại vùng hậu môn do búi trĩ gây ra.
• Thuốc mỡ bôi tại chỗ: Các sản phẩm như Proctolog hoặc Preparation H có tác dụng làm dịu triệu chứng ngứa rát và hỗ trợ làm co búi trĩ.
• Thuốc làm tăng độ bền tĩnh mạch: Daflon là một trong những loại thuốc được chỉ định để tăng sức bền của tĩnh mạch, cải thiện tuần hoàn máu.
• Thuốc nhuận tràng nhẹ: Trong trường hợp táo bón kéo dài, các thuốc như Lactulose có thể được sử dụng để làm mềm phân, giảm áp lực lên búi trĩ.

Điều trị bằng phương pháp Đông y

Đông y sử dụng thảo dược tự nhiên để điều hòa cơ thể và giảm triệu chứng bệnh trĩ một cách an toàn.

• Sử dụng bài thuốc uống: Các thảo dược như hoàng cầm, diếp cá, hoặc đương quy được phối hợp để hỗ trợ thanh nhiệt, hoạt huyết và giảm sưng búi trĩ.
• Châm cứu và xoa bóp: Phương pháp này tập trung kích thích các huyệt đạo nhằm cải thiện tuần hoàn máu, giảm đau và thúc đẩy búi trĩ co lại.
• Ngâm rửa hậu môn bằng thảo dược: Lá diếp cá hoặc lá ngải cứu được đun nước để ngâm giúp làm dịu cảm giác ngứa rát và hạn chế viêm nhiễm.

Các can thiệp y khoa

Khi bệnh trĩ tiến triển nặng hoặc không đáp ứng với các phương pháp điều trị thông thường, can thiệp y khoa là cần thiết.

• Thắt búi trĩ bằng vòng cao su: Bác sĩ sử dụng vòng cao su để ngăn máu lưu thông đến búi trĩ, khiến búi trĩ teo và rụng đi.
• Phẫu thuật cắt trĩ: Đây là phương pháp hiệu quả để loại bỏ búi trĩ lớn, giảm đau và ngăn ngừa tái phát. Các kỹ thuật phổ biến bao gồm cắt trĩ truyền thống và phương pháp Longo.
• Điều trị bằng laser: Sử dụng năng lượng laser để làm co búi trĩ, giảm tổn thương và thời gian hồi phục so với phương pháp phẫu thuật thông thường.

Thay đổi lối sống hỗ trợ điều trị

Điều chỉnh lối sống là một phần quan trọng trong quá trình điều trị và ngăn ngừa bệnh trĩ tái phát.

• Tăng cường chất xơ trong chế độ ăn: Rau xanh, trái cây và ngũ cốc nguyên hạt giúp cải thiện hệ tiêu hóa và hạn chế táo bón.
• Duy trì thói quen vận động: Đi bộ hoặc tập yoga không chỉ cải thiện tuần hoàn máu mà còn giảm áp lực lên vùng hậu môn.
• Thực hiện thói quen đại tiện khoa học: Tránh rặn mạnh và tạo thói quen đi vệ sinh đúng giờ để giảm nguy cơ gia tăng áp lực lên búi trĩ.

Với những phương pháp điều trị đa dạng và linh hoạt, bệnh trĩ hoàn toàn có thể được kiểm soát và giảm thiểu ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Việc phối hợp điều trị kịp thời cùng lối sống lành mạnh sẽ giúp bạn cải thiện sức khỏe và hạn chế tái phát.