Mụn Cám: Nguyên Nhân, Triệu Chứng và Phương Pháp Điều Trị Hiệu Quả

Đặt lịch hẹn

×

Bác Sĩ Nguyễn Thị Tuyết Lan

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Mụn cám là một dạng mụn phổ biến, thường xuất hiện trên vùng da mặt, đặc biệt là mũi, trán và cằm. Chúng là những đốm nhỏ, có màu trắng hoặc đen, hình thành khi lỗ chân lông bị tắc nghẽn bởi bã nhờn, tế bào chết và vi khuẩn. Mặc dù mụn cám không gây đau đớn, nhưng nếu không điều trị đúng cách, chúng có thể phát triển thành mụn viêm nặng hơn, ảnh hưởng đến thẩm mỹ và tâm lý. Hiểu rõ nguyên nhân và cách điều trị mụn cám là bước quan trọng giúp bạn duy trì làn da khỏe mạnh và sáng mịn.

Định nghĩa và phân loại mụn cám

Mụn cám là một loại mụn trứng cá nhẹ, xuất hiện khi lỗ chân lông bị tắc nghẽn bởi các tế bào chết, dầu nhờn và bụi bẩn. Chúng thường có kích thước nhỏ và hình dạng như những nốt mụn trắng hoặc đen trên bề mặt da. Mụn cám thường xuất hiện ở các khu vực có tuyến bã nhờn hoạt động mạnh như mũi, cằm, trán và đôi khi ở lưng. Mụn cám không gây viêm nhưng có thể dễ dàng chuyển thành mụn viêm nếu không được chăm sóc và điều trị đúng cách.

Mụn cám được phân loại thành hai dạng chính: mụn đầu trắng và mụn đầu đen. Mụn đầu trắng xuất hiện khi lỗ chân lông bị tắc nghẽn hoàn toàn, tạo thành các nốt mụn nhỏ, có màu trắng. Trong khi đó, mụn đầu đen xảy ra khi đầu của mụn tiếp xúc với không khí và bị oxy hóa, dẫn đến màu đen hoặc nâu. Mặc dù cả hai dạng mụn này đều không gây đau, nhưng chúng ảnh hưởng lớn đến tính thẩm mỹ và là dấu hiệu của sự tắc nghẽn trong lỗ chân lông.

Triệu chứng của mụn cám

Mụn cám có thể nhận diện dễ dàng qua các dấu hiệu và triệu chứng điển hình. Các nốt mụn thường có kích thước nhỏ, hình tròn và màu sắc từ trắng, vàng nhạt đến đen tùy thuộc vào loại mụn. Chúng không gây sưng hay đau đớn nhưng thường xuất hiện theo từng cụm, đặc biệt là ở vùng chữ T của khuôn mặt (trán, mũi và cằm).

Các triệu chứng phổ biến khác bao gồm cảm giác da hơi nhờn hoặc bít tắc, đặc biệt là sau khi trang điểm hoặc trong những ngày thời tiết nóng ẩm. Mụn cám cũng có thể khiến da bạn trở nên thô ráp và kém mịn màng, tạo ra cảm giác không thoải mái. Tuy nhiên, mụn cám không phải là một vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe da liễu, nhưng nếu không được chăm sóc đúng cách, chúng có thể biến thành mụn viêm nặng hơn, dẫn đến tình trạng da xấu hơn.

Nguyên nhân gây ra mụn cám

Mụn cám hình thành khi lỗ chân lông bị tắc nghẽn bởi bã nhờn, tế bào chết và bụi bẩn. Tuy nhiên, có nhiều yếu tố tác động đến quá trình này, khiến cho tình trạng mụn cám trở nên phổ biến. Các nguyên nhân chính bao gồm:

• Tăng tiết bã nhờn: Khi cơ thể sản xuất quá nhiều dầu, nó dễ dàng tắc nghẽn lỗ chân lông, dẫn đến mụn cám. Các tuyến bã nhờn hoạt động mạnh mẽ ở những vùng da như mặt, lưng và ngực.
• Sự thay đổi nội tiết tố: Thay đổi nội tiết tố, đặc biệt là trong các giai đoạn dậy thì, mang thai hoặc khi sử dụng thuốc tránh thai, có thể làm gia tăng bã nhờn trên da.
• Chế độ ăn uống không hợp lý: Việc tiêu thụ quá nhiều thực phẩm có đường, thực phẩm chế biến sẵn hoặc dầu mỡ có thể kích thích tuyến bã nhờn hoạt động mạnh mẽ, tạo điều kiện cho mụn cám hình thành.
• Chăm sóc da không đúng cách: Không tẩy trang đúng cách, sử dụng các sản phẩm chứa cồn hoặc hóa chất mạnh sẽ làm da khô, kích thích tuyến bã nhờn sản xuất dầu thừa, gây tắc nghẽn lỗ chân lông.
• Stress và căng thẳng: Khi cơ thể căng thẳng, mức độ cortisol (hormone stress) trong cơ thể tăng cao, dẫn đến việc tiết nhiều dầu hơn, tạo điều kiện cho mụn cám xuất hiện.
• Tác động từ môi trường: Khói bụi, ô nhiễm và nhiệt độ cao có thể làm bít tắc lỗ chân lông và khiến mụn cám hình thành nhanh chóng.

Đối tượng dễ bị mụn cám

Mặc dù mụn cám có thể xuất hiện ở bất kỳ ai, nhưng một số đối tượng nhất định có nguy cơ cao hơn. Các nhóm người này dễ dàng gặp phải tình trạng mụn cám do các yếu tố môi trường, sinh lý và thói quen cá nhân.

• Thanh thiếu niên và người dậy thì: Do sự thay đổi nội tiết tố trong giai đoạn phát triển, thanh thiếu niên là đối tượng dễ bị mụn cám nhất, đặc biệt là ở khu vực mặt, cổ và lưng.
• Phụ nữ mang thai hoặc sử dụng thuốc tránh thai: Thay đổi hormone trong suốt thai kỳ hoặc khi dùng thuốc tránh thai có thể làm gia tăng bã nhờn và dẫn đến mụn cám.
• Những người có làn da dầu: Da dầu có xu hướng sản xuất bã nhờn nhiều hơn, là yếu tố chính khiến lỗ chân lông dễ bị tắc nghẽn và hình thành mụn cám.
• Người có chế độ ăn uống không lành mạnh: Những người ăn nhiều thực phẩm chứa đường, dầu mỡ hoặc thực phẩm chế biến sẵn sẽ có nguy cơ cao hơn mắc phải mụn cám.
• Người có thói quen chăm sóc da không đúng cách: Những ai không chăm sóc da đúng cách, như không tẩy trang sạch sẽ hoặc sử dụng sản phẩm không phù hợp với da, dễ gặp phải tình trạng mụn cám.
• Người bị stress thường xuyên: Căng thẳng kéo dài làm tăng hormone cortisol trong cơ thể, gây ra tình trạng tiết dầu thừa và mụn cám.

Biến chứng của mụn cám

Mặc dù mụn cám không gây ra đau đớn hay nguy hiểm trực tiếp, nếu không được chăm sóc và điều trị đúng cách, chúng có thể dẫn đến các biến chứng làm ảnh hưởng đến sức khỏe da và thẩm mỹ. Các biến chứng phổ biến có thể xảy ra khi mụn cám không được xử lý đúng cách bao gồm:

• Mụn viêm: Khi mụn cám không được làm sạch, chúng có thể chuyển sang dạng mụn viêm như mụn mủ hoặc mụn bọc. Vi khuẩn xâm nhập vào các lỗ chân lông bị tắc nghẽn sẽ gây sưng, đau và đỏ, tạo ra tình trạng mụn nặng hơn.
• Sẹo và vết thâm: Việc nặn hoặc cào xước mụn cám có thể gây tổn thương da, dẫn đến sẹo hoặc vết thâm khó chữa lành, ảnh hưởng lâu dài đến vẻ ngoài.
• Tăng nguy cơ hình thành mụn trứng cá: Mụn cám là dấu hiệu của sự tắc nghẽn lỗ chân lông. Nếu không điều trị, tình trạng này có thể dẫn đến việc hình thành mụn trứng cá nghiêm trọng hơn.
• Tình trạng da không đều màu: Các vết thâm hoặc sẹo do mụn cám để lại có thể làm da trở nên không đều màu, gây mất tự tin trong giao tiếp và cuộc sống hàng ngày.

Chẩn đoán mụn cám

Việc chẩn đoán mụn cám khá đơn giản và có thể được thực hiện bởi bác sĩ da liễu thông qua thăm khám và quan sát trực tiếp. Tuy nhiên, để chẩn đoán chính xác và loại trừ các vấn đề da khác, bác sĩ có thể thực hiện một số xét nghiệm hoặc phương pháp khác. Các bước chẩn đoán mụn cám thường bao gồm:

• Khám da lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra kỹ lưỡng các vùng da bị mụn cám, xác định loại mụn (đầu trắng hay đầu đen) và đánh giá mức độ tắc nghẽn của lỗ chân lông.
• Xét nghiệm da (nếu cần): Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm để kiểm tra tình trạng viêm nhiễm hoặc các vấn đề da liễu khác có thể ảnh hưởng đến tình trạng mụn.
• Đánh giá tiền sử bệnh lý: Việc nắm bắt thông tin về tiền sử bệnh lý của bệnh nhân như hormone, chế độ ăn uống, thói quen chăm sóc da và mức độ căng thẳng sẽ giúp bác sĩ đưa ra phác đồ điều trị chính xác.
• Phân biệt với các loại mụn khác: Để chẩn đoán chính xác, bác sĩ có thể cần phân biệt mụn cám với các loại mụn khác như mụn trứng cá, mụn bọc hay mụn nang, bởi chúng có những phương pháp điều trị khác nhau.

Khi nào cần gặp bác sĩ về mụn cám

Mặc dù mụn cám thường không gây ra vấn đề nghiêm trọng, nhưng trong một số trường hợp, bạn nên tìm sự tư vấn từ bác sĩ da liễu để ngăn ngừa tình trạng mụn trở nên nặng hơn. Các dấu hiệu dưới đây có thể là lý do để bạn tham khảo ý kiến bác sĩ:

• Mụn cám chuyển thành mụn viêm: Khi các nốt mụn cám trở nên sưng tấy, đỏ và đau, điều này có thể chỉ ra rằng mụn đã chuyển sang mụn viêm. Mụn viêm cần được điều trị đúng cách để tránh để lại sẹo và vết thâm.
• Mụn cám lan rộng và kéo dài: Nếu mụn cám xuất hiện ngày càng nhiều và không giảm dù đã áp dụng các biện pháp chăm sóc da tại nhà, bác sĩ có thể giúp xác định nguyên nhân và đưa ra phương pháp điều trị hiệu quả.
• Sẹo hoặc vết thâm xuất hiện: Việc nặn hoặc chăm sóc sai cách có thể dẫn đến sự hình thành sẹo hoặc vết thâm. Khi điều này xảy ra, bác sĩ có thể giúp bạn với các phương pháp trị sẹo, làm mờ vết thâm và phục hồi da.
• Mụn cám kèm theo các triệu chứng khác: Nếu bạn có mụn cám kèm theo tình trạng da khác như mẩn đỏ, ngứa hoặc các vết lở loét, đây có thể là dấu hiệu của một vấn đề da nghiêm trọng hơn cần được thăm khám chuyên khoa.
• Cảm giác mất tự tin và ảnh hưởng đến tâm lý: Nếu tình trạng mụn cám khiến bạn cảm thấy tự ti hoặc lo lắng về ngoại hình, bác sĩ da liễu có thể tư vấn các phương pháp điều trị giúp bạn lấy lại sự tự tin.

Phòng ngừa mụn cám hiệu quả

Mặc dù mụn cám có thể không thể tránh khỏi hoàn toàn, nhưng bạn có thể áp dụng một số biện pháp để giảm nguy cơ hình thành mụn và giữ làn da khỏe mạnh. Dưới đây là một số phương pháp phòng ngừa mụn cám hiệu quả:

• Duy trì thói quen vệ sinh da sạch sẽ: Rửa mặt sạch sẽ hàng ngày, đặc biệt là sau khi trang điểm hoặc hoạt động ngoài trời. Sử dụng các sản phẩm làm sạch nhẹ nhàng, không gây kích ứng da để tránh làm tăng tiết dầu.
• Chăm sóc da đúng cách: Sử dụng các sản phẩm dưỡng da phù hợp với loại da của bạn. Nếu da bạn thuộc loại da dầu, chọn sản phẩm kiềm dầu; nếu da khô, sử dụng sản phẩm cấp ẩm để hạn chế tình trạng khô da và tắc nghẽn lỗ chân lông.
• Tránh nặn mụn: Việc nặn mụn cám có thể làm tổn thương da và dẫn đến viêm nhiễm, gây sẹo hoặc vết thâm. Thay vào đó, hãy kiên nhẫn sử dụng các phương pháp điều trị mụn hiệu quả hơn.
• Ăn uống khoa học: Hạn chế các thực phẩm chứa nhiều đường và dầu mỡ, bởi chúng có thể làm gia tăng bã nhờn và kích thích mụn cám hình thành. Ăn nhiều trái cây, rau xanh và thực phẩm giàu vitamin A và C để giúp cải thiện sức khỏe da.
• Giữ tinh thần thoải mái: Căng thẳng và stress có thể làm tăng hormone cortisol, gây ra tình trạng tiết dầu thừa và làm mụn cám nặng thêm. Tìm cách thư giãn, tập thể dục và ngủ đủ giấc để duy trì làn da khỏe mạnh.
• Bảo vệ da khỏi tác động môi trường: Sử dụng kem chống nắng mỗi ngày để bảo vệ da khỏi tác động của tia UV. Đồng thời, hạn chế tiếp xúc với ô nhiễm và khói bụi có thể làm bít tắc lỗ chân lông.

Phương pháp điều trị mụn cám

Việc điều trị mụn cám cần phải áp dụng các phương pháp phù hợp với tình trạng da và nguyên nhân gây mụn. Dưới đây là một số phương pháp điều trị mụn cám phổ biến, từ chăm sóc da tại nhà cho đến sử dụng thuốc Tây y hoặc các liệu pháp điều trị chuyên sâu.

Điều trị mụn cám bằng các sản phẩm chăm sóc da

Một trong những cách đơn giản và hiệu quả để điều trị mụn cám là sử dụng các sản phẩm chăm sóc da chuyên dụng. Những sản phẩm này giúp làm sạch sâu, thông thoáng lỗ chân lông và kiểm soát dầu thừa trên da.

• Sữa rửa mặt chứa salicylic acid: Đây là thành phần giúp loại bỏ tế bào chết, giảm bít tắc lỗ chân lông và ngăn ngừa mụn cám. Sản phẩm sữa rửa mặt có salicylic acid giúp làm sạch sâu mà không làm khô da.
• Kem trị mụn chứa benzoyl peroxide: Benzoyl peroxide là một thành phần giúp kháng khuẩn, giảm viêm và ngăn ngừa mụn cám phát triển thành mụn viêm. Bạn có thể tìm thấy các sản phẩm chứa benzoyl peroxide ở dạng gel hoặc kem thoa lên vùng da bị mụn.
• Toner hoặc kem dưỡng chứa retinoids: Retinoids là một dạng vitamin A, giúp làm thông thoáng lỗ chân lông và ngăn ngừa sự hình thành của mụn cám. Sản phẩm này giúp cải thiện kết cấu da và làm sáng da.

Sử dụng thuốc Tây y trong điều trị mụn cám

Trong trường hợp mụn cám nghiêm trọng hoặc không cải thiện sau khi dùng các sản phẩm chăm sóc da, bác sĩ có thể kê đơn thuốc Tây y để hỗ trợ điều trị. Các loại thuốc này giúp điều chỉnh sự tiết bã nhờn, giảm viêm và ngăn ngừa mụn tái phát.

• Thuốc uống chứa isotretinoin: Isotretinoin là một dạng của vitamin A có tác dụng mạnh trong việc làm giảm lượng dầu thừa trên da, giúp ngăn ngừa mụn cám và các dạng mụn trứng cá khác. Tuy nhiên, isotretinoin chỉ được sử dụng trong trường hợp mụn cám nặng hoặc không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác.
• Kháng sinh đường uống (ví dụ: doxycycline): Doxycycline là một loại kháng sinh phổ biến được sử dụng để điều trị mụn cám do khả năng kháng khuẩn, giảm viêm hiệu quả. Thuốc này có thể được bác sĩ chỉ định trong trường hợp mụn cám chuyển sang mụn viêm.
• Thuốc bôi chứa tretinoin: Tretinoin là một loại retinoid được bác sĩ kê đơn, có tác dụng giúp thông thoáng lỗ chân lông, giảm sự tắc nghẽn và ngăn ngừa sự hình thành mụn cám. Tretinoin cũng giúp làm sáng da và cải thiện cấu trúc da.

Các liệu pháp điều trị chuyên sâu cho mụn cám

Khi các phương pháp điều trị tại nhà không hiệu quả hoặc mụn cám quá nghiêm trọng, các liệu pháp điều trị chuyên sâu có thể giúp giải quyết vấn đề này một cách triệt để hơn.

• Liệu pháp lột da hóa học (chemical peel): Phương pháp này sử dụng các acid nhẹ như glycolic acid hoặc salicylic acid để loại bỏ lớp da chết, làm sạch lỗ chân lông và giảm sự hình thành mụn cám. Liệu pháp này cần được thực hiện dưới sự giám sát của bác sĩ chuyên khoa da liễu.
• Microdermabrasion: Đây là phương pháp sử dụng các hạt mài mòn nhẹ để tẩy tế bào chết trên da, giúp làm sạch lỗ chân lông và cải thiện kết cấu da. Microdermabrasion có thể giúp giảm sự xuất hiện của mụn cám và mang lại làn da mịn màng hơn.
• Laser trị mụn: Các liệu pháp laser như laser CO2 hoặc laser IPL giúp làm giảm tình trạng tắc nghẽn lỗ chân lông và kiểm soát lượng dầu thừa, giúp điều trị mụn cám và ngăn ngừa mụn tái phát.

Điều trị mụn cám tại nhà với nguyên liệu tự nhiên

Một số người chọn phương pháp điều trị mụn cám tự nhiên từ các nguyên liệu có sẵn trong nhà. Dù những phương pháp này không thể thay thế hoàn toàn điều trị y tế, nhưng có thể hỗ trợ làm giảm nhẹ tình trạng mụn cám.

• Mặt nạ mật ong và chanh: Mật ong có tính kháng khuẩn, giúp làm dịu và chữa lành da, trong khi chanh giúp làm sáng da và tẩy tế bào chết. Kết hợp hai nguyên liệu này có thể giúp làm sạch lỗ chân lông và giảm mụn cám.
• Mặt nạ trà xanh: Trà xanh chứa các chất chống oxy hóa, giúp giảm viêm và làm dịu da. Sử dụng mặt nạ trà xanh giúp kiểm soát dầu thừa và ngăn ngừa mụn cám.

Phương pháp điều trị mụn cám hiệu quả có thể kết hợp các liệu pháp từ chăm sóc da hàng ngày cho đến các phương pháp điều trị y tế chuyên sâu. Tùy vào tình trạng và mức độ nghiêm trọng của mụn, bạn có thể lựa chọn phương pháp phù hợp để điều trị và phòng ngừa mụn cám tái phát.