Trĩ ngoại độ 1: Nguyên nhân, Triệu chứng và Phương pháp điều trị hiệu quả

Đặt lịch hẹn

×

Bác Sĩ Nguyễn Thị Tuyết Lan

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Trĩ ngoại độ 1 là giai đoạn sớm của bệnh trĩ, khi các tĩnh mạch xung quanh hậu môn bắt đầu giãn nở nhưng chưa có biến chứng nghiêm trọng. Mặc dù không gây đau đớn quá mức, trĩ ngoại độ 1 vẫn có thể khiến người bệnh cảm thấy khó chịu, đặc biệt là khi ngồi lâu hoặc vận động mạnh. Các triệu chứng điển hình như ngứa, rát, và sưng nhẹ ở vùng hậu môn có thể làm giảm chất lượng cuộc sống. Việc phát hiện và điều trị kịp thời trĩ ngoại độ 1 giúp ngăn ngừa bệnh tiến triển sang các giai đoạn nghiêm trọng hơn, đảm bảo sức khỏe vùng hậu môn và trực tràng.

Định nghĩa và phân loại trĩ ngoại độ 1

Trĩ ngoại độ 1 là tình trạng giãn nở nhẹ của các tĩnh mạch xung quanh hậu môn, hình thành các búi trĩ bên ngoài hậu môn mà không có hiện tượng sa hoặc chảy máu nghiêm trọng. Đây là giai đoạn đầu của bệnh trĩ, khi các dấu hiệu và triệu chứng vẫn chưa rõ rệt, khiến cho việc phát hiện đôi khi gặp khó khăn. Trĩ ngoại có thể được chia thành nhiều độ khác nhau, với độ 1 là mức độ nhẹ nhất, thường không gây cản trở lớn trong sinh hoạt hàng ngày. Tuy nhiên, nếu không được chú ý và điều trị sớm, bệnh có thể tiến triển thành các giai đoạn nặng hơn, gây đau đớn và khó chịu cho người bệnh.

Triệu chứng của trĩ ngoại độ 1

Ở giai đoạn trĩ ngoại độ 1, người bệnh thường gặp phải một số triệu chứng nhẹ nhàng nhưng vẫn có thể làm ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Các triệu chứng điển hình bao gồm cảm giác ngứa, rát hoặc sưng tấy ở vùng hậu môn, đặc biệt là sau khi đi vệ sinh hoặc ngồi lâu. Trong một số trường hợp, người bệnh có thể cảm nhận được sự xuất hiện của các cục u mềm nhỏ xung quanh hậu môn, nhưng chúng không có xu hướng sa ra ngoài. Tuy không gây đau đớn nghiêm trọng, nhưng sự khó chịu do trĩ ngoại độ 1 có thể khiến người bệnh cảm thấy không thoải mái trong các hoạt động sinh hoạt hằng ngày. Mặc dù chảy máu ít khi xảy ra ở giai đoạn này, nhưng nếu không được xử lý đúng cách, tình trạng bệnh có thể phát triển nhanh chóng lên các giai đoạn sau.

Nguyên nhân gây ra trĩ ngoại độ 1

Trĩ ngoại độ 1 xuất hiện khi các tĩnh mạch quanh hậu môn bị giãn nở, dẫn đến sự hình thành của các búi trĩ. Mặc dù nguyên nhân chính xác vẫn chưa được xác định hoàn toàn, nhưng có một số yếu tố nguy cơ rõ ràng có thể làm tăng khả năng mắc bệnh trĩ ngoại ở mức độ nhẹ:

• Tăng áp lực lên vùng hậu môn: Việc ngồi lâu hoặc đứng quá lâu, đặc biệt là trong công việc văn phòng hoặc lái xe, có thể làm tăng áp lực lên các tĩnh mạch ở hậu môn, tạo điều kiện thuận lợi cho sự hình thành trĩ.
• Táo bón mãn tính: Việc phải rặn mạnh khi đi vệ sinh do táo bón có thể gây áp lực lên hậu môn, khiến các tĩnh mạch dễ bị giãn nở và hình thành búi trĩ.
• Chế độ ăn thiếu chất xơ: Thiếu chất xơ trong khẩu phần ăn là nguyên nhân chủ yếu gây ra táo bón. Điều này làm tăng khả năng bị trĩ ngoại vì người bệnh sẽ phải gắng sức hơn khi đại tiện.
• Mang thai: Trong quá trình mang thai, tử cung phát triển và gây áp lực lên các tĩnh mạch ở vùng hậu môn, làm gia tăng nguy cơ mắc trĩ ngoại, đặc biệt trong ba tháng cuối của thai kỳ.
• Tăng cân nhanh: Việc tăng cân quá mức cũng có thể dẫn đến áp lực lên vùng bụng và hậu môn, làm gia tăng khả năng giãn tĩnh mạch tại khu vực này.
• Yếu tố di truyền: Những người có người thân trong gia đình đã mắc bệnh trĩ có nguy cơ cao bị trĩ ngoại, do yếu tố di truyền làm ảnh hưởng đến cấu trúc tĩnh mạch.

Đối tượng dễ mắc trĩ ngoại độ 1

Trĩ ngoại độ 1 có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai, nhưng một số đối tượng có nguy cơ cao hơn, bao gồm:

• Người có công việc đòi hỏi ngồi lâu: Những người làm việc văn phòng, lái xe hoặc thực hiện các công việc phải ngồi lâu sẽ phải đối mặt với tình trạng tăng áp lực lên vùng hậu môn, dễ dàng dẫn đến trĩ ngoại.
• Phụ nữ mang thai và sau sinh: Trong giai đoạn mang thai, đặc biệt là những tháng cuối, tử cung phát triển và gây áp lực lên các tĩnh mạch vùng chậu, làm gia tăng nguy cơ mắc trĩ.
• Người cao tuổi: Khi tuổi tác tăng lên, độ đàn hồi của các mạch máu giảm sút, làm cho tĩnh mạch hậu môn dễ bị giãn nở và hình thành trĩ.
• Người có thói quen ăn uống thiếu chất xơ: Chế độ ăn uống thiếu rau củ, trái cây và các thực phẩm giàu chất xơ sẽ khiến cho hệ tiêu hóa hoạt động kém, dẫn đến táo bón và làm tăng nguy cơ bị trĩ ngoại.
• Người béo phì: Tình trạng thừa cân có thể tạo ra áp lực lên vùng bụng và hậu môn, làm tăng khả năng mắc bệnh trĩ ngoại, đặc biệt khi có sự kết hợp với các yếu tố như táo bón hoặc lối sống ít vận động.
• Những người có tiền sử táo bón mãn tính: Táo bón kéo dài làm gia tăng sức ép khi đi đại tiện, khiến các tĩnh mạch quanh hậu môn bị giãn nở và hình thành búi trĩ.

Biến chứng của trĩ ngoại độ 1

Trĩ ngoại độ 1 là giai đoạn sớm của bệnh trĩ, nhưng nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể tiến triển và gây ra một số biến chứng. Dưới đây là những biến chứng phổ biến có thể gặp phải khi trĩ ngoại không được kiểm soát:

• Đau đớn và khó chịu kéo dài: Mặc dù trĩ ngoại độ 1 thường không gây đau đớn nghiêm trọng, nhưng nếu bệnh kéo dài mà không điều trị, người bệnh có thể cảm thấy đau rát và khó chịu, đặc biệt khi ngồi lâu hoặc khi có sự tác động lên vùng hậu môn.
• Chảy máu: Mặc dù hiếm gặp trong giai đoạn này, nhưng trĩ ngoại có thể gây chảy máu nhẹ khi có sự kích thích hoặc chà xát từ việc đại tiện. Chảy máu có thể khiến người bệnh lo lắng và tạo cảm giác khó chịu.
• Sa búi trĩ: Trong trường hợp không được chăm sóc đúng cách, trĩ ngoại độ 1 có thể tiến triển thành trĩ ngoại độ 2 hoặc độ 3, khiến các búi trĩ sa ra ngoài và không thể tự co lại. Điều này gây đau đớn và khó khăn trong việc điều trị.
• Nhiễm trùng: Nếu các búi trĩ bị vỡ hoặc có sự trầy xước do cọ xát quá mức, có thể gây viêm nhiễm tại chỗ, dẫn đến tình trạng sưng tấy và nhiễm trùng.
• Tắc mạch trĩ: Trong một số trường hợp, tĩnh mạch bị vỡ hoặc tụ máu trong búi trĩ có thể gây ra tắc mạch, dẫn đến hiện tượng đau đớn và khó chịu nghiêm trọng. Tắc mạch trĩ cần được xử lý kịp thời để tránh các biến chứng nghiêm trọng hơn.

Chẩn đoán trĩ ngoại độ 1

Chẩn đoán trĩ ngoại độ 1 chủ yếu dựa vào các dấu hiệu lâm sàng và triệu chứng mà người bệnh trình bày. Dưới đây là các phương pháp chẩn đoán phổ biến giúp xác định tình trạng trĩ ngoại:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ thực hiện việc khám trực tiếp tại vùng hậu môn để xác định sự hiện diện của các búi trĩ ngoại. Quá trình này giúp phát hiện sự giãn nở của các tĩnh mạch quanh hậu môn, đặc biệt là khi có dấu hiệu ngứa, sưng hoặc cảm giác khó chịu.
• Thăm khám hậu môn: Bác sĩ có thể yêu cầu thăm khám hậu môn bằng tay để kiểm tra sự thay đổi của các tĩnh mạch. Phương pháp này thường được thực hiện đối với bệnh nhân có triệu chứng rõ rệt hoặc khi cần đánh giá mức độ nghiêm trọng của bệnh.
• Soi hậu môn: Đối với các trường hợp nghi ngờ có triệu chứng trĩ hoặc các bệnh lý khác ảnh hưởng đến vùng hậu môn, bác sĩ có thể yêu cầu tiến hành soi hậu môn để quan sát rõ hơn về tình trạng của các búi trĩ và các tổn thương khác.
• Đo áp lực hậu môn: Đây là phương pháp đo áp lực của các cơ vòng hậu môn để xác định xem có bất kỳ sự bất thường nào không, giúp phân biệt trĩ ngoại với các bệnh lý khác như rối loạn cơ vòng hậu môn hoặc các bệnh lý khác liên quan đến hậu môn.
• Xét nghiệm máu: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm máu để kiểm tra tình trạng sức khỏe tổng thể và loại trừ các bệnh lý khác có thể gây ra triệu chứng tương tự trĩ ngoại.

Khi nào cần gặp bác sĩ về trĩ ngoại độ 1

Mặc dù trĩ ngoại độ 1 thường không gây đau đớn nghiêm trọng, nhưng trong một số trường hợp, người bệnh cần thăm khám bác sĩ để nhận sự tư vấn và điều trị kịp thời. Dưới đây là các tình huống mà bạn cần gặp bác sĩ ngay:

• Triệu chứng kéo dài hoặc nghiêm trọng hơn: Nếu cảm giác ngứa, rát, sưng tấy hay khó chịu kéo dài trong một thời gian dài mà không có dấu hiệu cải thiện, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ. Việc điều trị sớm sẽ giúp ngăn ngừa bệnh tiến triển.
• Có hiện tượng chảy máu: Nếu bạn nhận thấy có máu trong phân hoặc máu chảy từ vùng hậu môn khi đại tiện, dù chỉ là một lượng nhỏ, cần gặp bác sĩ để loại trừ các nguyên nhân khác và được điều trị kịp thời.
• Búi trĩ sa ra ngoài: Trĩ ngoại độ 1 có thể tiến triển thành trĩ ngoại độ 2, khi các búi trĩ bắt đầu sa ra ngoài mà không thể tự co lại. Điều này cần sự can thiệp của bác sĩ để tránh tình trạng trĩ trở nên nghiêm trọng hơn.
• Cảm giác đau đớn: Nếu bạn bắt đầu cảm thấy đau đớn tại vùng hậu môn, đặc biệt là khi ngồi hoặc đi vệ sinh, có thể trĩ ngoại đang trở nên phức tạp hơn. Bác sĩ sẽ giúp xác định nguyên nhân và chỉ định phương pháp điều trị phù hợp.
• Có dấu hiệu nhiễm trùng: Nếu vùng hậu môn bị sưng, nóng hoặc có dịch mủ, bạn cần đến bác sĩ ngay vì đây có thể là dấu hiệu của một nhiễm trùng cần điều trị y tế.

Phòng ngừa trĩ ngoại độ 1

Phòng ngừa trĩ ngoại độ 1 chủ yếu xoay quanh việc thay đổi thói quen sinh hoạt và chế độ ăn uống sao cho phù hợp để giảm thiểu áp lực lên vùng hậu môn. Những biện pháp phòng ngừa sau có thể giúp bạn giảm nguy cơ mắc bệnh:

• Tăng cường chất xơ trong khẩu phần ăn: Một chế độ ăn giàu chất xơ từ rau xanh, trái cây và ngũ cốc nguyên hạt giúp cải thiện chức năng tiêu hóa, tránh táo bón và giảm áp lực lên hậu môn khi đại tiện.
• Uống đủ nước: Cung cấp đủ nước cho cơ thể giúp làm mềm phân và dễ dàng đại tiện, giảm bớt căng thẳng cho tĩnh mạch hậu môn. Mất nước có thể làm phân cứng và gây táo bón.
• Tập thể dục đều đặn: Vận động thường xuyên giúp cải thiện lưu thông máu, giảm áp lực lên tĩnh mạch hậu môn, đồng thời giúp cơ thể duy trì trọng lượng khỏe mạnh, từ đó giảm nguy cơ mắc trĩ.
• Hạn chế ngồi lâu: Nếu công việc yêu cầu bạn ngồi lâu, hãy thường xuyên đứng dậy và đi lại để tránh gây áp lực lên khu vực hậu môn. Ngồi lâu là một yếu tố nguy cơ lớn gây trĩ.
• Tránh rặn mạnh khi đi vệ sinh: Cố gắng đi vệ sinh khi có cảm giác muốn đi và tránh việc rặn quá mạnh. Việc rặn mạnh có thể gây áp lực lên tĩnh mạch hậu môn, dễ dẫn đến sự hình thành trĩ.
• Giảm cân nếu cần thiết: Thừa cân có thể gây thêm áp lực lên vùng bụng và hậu môn, làm tăng nguy cơ mắc trĩ. Giảm cân bằng cách duy trì chế độ ăn uống lành mạnh và tập thể dục đều đặn có thể giúp bạn phòng ngừa trĩ.
• Thực hiện thói quen vệ sinh đúng cách: Vệ sinh hậu môn sau mỗi lần đại tiện nhẹ nhàng và sạch sẽ sẽ giúp tránh nhiễm khuẩn, một yếu tố có thể làm trĩ trở nên trầm trọng hơn. Tránh sử dụng giấy vệ sinh thô ráp hoặc quá nhiều áp lực khi lau sạch vùng hậu môn.

Phương pháp điều trị trĩ ngoại độ 1

Điều trị trĩ ngoại độ 1 chủ yếu nhằm giảm bớt triệu chứng khó chịu và ngăn ngừa bệnh tiến triển. Tùy thuộc vào mức độ và các yếu tố nguy cơ, có thể áp dụng phương pháp điều trị nội khoa, điều trị tại chỗ hoặc thay đổi thói quen sinh hoạt. Dưới đây là các phương pháp điều trị thường được áp dụng.

Điều trị bằng thuốc Tây y

Việc sử dụng thuốc có thể giúp giảm nhanh các triệu chứng ngứa, đau và sưng tấy ở vùng hậu môn. Dưới đây là các loại thuốc thường được sử dụng trong điều trị trĩ ngoại độ 1:

• Thuốc chống viêm và giảm đau: Các loại thuốc chống viêm không steroid (NSAID) như Ibuprofen hoặc Paracetamol có thể được sử dụng để giảm đau và sưng ở vùng hậu môn. Những thuốc này giúp giảm viêm nhẹ, làm dịu cảm giác khó chịu mà người bệnh thường xuyên gặp phải.
• Thuốc bôi tại chỗ: Các kem hoặc mỡ bôi trực tiếp lên khu vực bị trĩ như Proctosedyl, Preparation H hoặc Anusol có tác dụng giảm sưng, ngứa và viêm. Những thuốc này có thể cung cấp sự giảm nhẹ tức thời, giúp người bệnh cảm thấy thoải mái hơn khi sinh hoạt.
• Thuốc làm mềm phân: Sử dụng thuốc nhuận tràng như Dulcolax hoặc Laxoberon có thể giúp làm mềm phân, tránh tình trạng táo bón kéo dài, từ đó giảm bớt căng thẳng và áp lực lên hậu môn trong khi đi vệ sinh.
• Thuốc co mạch: Một số loại thuốc chứa Hydrocortisone hoặc Phenylephrine có tác dụng làm co mạch, giúp giảm tình trạng sưng tấy và kích ứng tại vùng hậu môn. Những thuốc này được bôi trực tiếp lên vùng da ngoài hậu môn để giảm bớt sự khó chịu.

Điều trị bằng biện pháp không phẫu thuật

Ngoài thuốc, còn có một số biện pháp không cần phẫu thuật có thể giúp giảm triệu chứng trĩ ngoại độ 1. Các phương pháp này phù hợp với các trường hợp trĩ nhẹ và có thể được thực hiện ngay tại nhà:

• Ngâm vùng hậu môn trong nước ấm: Ngâm vùng hậu môn trong nước ấm từ vài phút mỗi ngày giúp giảm đau, sưng và làm dịu các triệu chứng ngứa rát. Đây là phương pháp an toàn và hiệu quả, giúp giảm bớt tình trạng viêm và khó chịu mà không cần can thiệp y tế.
• Chườm lạnh: Chườm đá hoặc túi chườm lạnh lên vùng hậu môn trong khoảng 15 đến 20 phút giúp làm giảm sưng và giảm đau nhanh chóng. Lạnh giúp co mạch và giảm viêm tại chỗ.
• Điều chỉnh chế độ ăn uống: Để hỗ trợ điều trị trĩ ngoại độ 1, cần tăng cường chất xơ trong khẩu phần ăn, uống đủ nước và tránh các thực phẩm có thể gây táo bón. Điều này giúp giảm áp lực lên vùng hậu môn và làm phân mềm hơn khi đi vệ sinh.

Điều trị bằng phẫu thuật (trong trường hợp đặc biệt)

Mặc dù trĩ ngoại độ 1 thường không yêu cầu phẫu thuật, nhưng trong một số trường hợp nặng hoặc khi bệnh không thuyên giảm với các phương pháp khác, bác sĩ có thể đề xuất một số biện pháp phẫu thuật nhẹ nhàng:

• Cắt bỏ búi trĩ: Trong trường hợp búi trĩ gây đau đớn hoặc ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, bác sĩ có thể thực hiện phẫu thuật cắt bỏ các búi trĩ ngoại bằng kỹ thuật đơn giản. Phương pháp này thường chỉ được áp dụng khi các biện pháp điều trị khác không mang lại hiệu quả.
• Tiểu phẫu trĩ bằng tia laser: Đây là phương pháp hiện đại sử dụng tia laser để đốt hoặc cắt các tĩnh mạch bị giãn nở, giúp giảm tình trạng sưng và đau đớn mà không cần phải phẫu thuật xâm lấn quá nhiều.

Trĩ ngoại độ 1 có thể được điều trị hiệu quả thông qua các phương pháp kết hợp giữa thuốc, thay đổi thói quen sinh hoạt và trong một số trường hợp có thể cần đến phẫu thuật nhẹ. Việc phát hiện và điều trị kịp thời sẽ giúp giảm bớt sự khó chịu và ngăn ngừa bệnh phát triển sang các giai đoạn nặng hơn.