U lạc nội mạc tử cung: Nguyên nhân, Triệu chứng và Phương pháp điều trị

Đặt lịch hẹn

×

Thạc sĩ, Bác sĩ Đỗ Thanh Hà

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

U lạc nội mạc tử cung là một bệnh lý phụ khoa thường gặp, gây ra cơn đau và ảnh hưởng tới khả năng sinh sản của phụ nữ. Để hiểu rõ về nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị hiệu quả, hãy cùng khám phá chi tiết trong bài viết.

Định nghĩa và phân loại u lạc nội mạc tử cung

U lạc nội mạc tử cung là một tình trạng trong đó các tế bào nội mạc tử cung – vốn chỉ tồn tại bên trong tử cung – lại phát triển ở bên ngoài tử cung, như buồng trứng, ống dẫn trứng, hoặc thậm chí các cơ quan khác trong vùng chậu. Các tế bào này vẫn hoạt động giống như trong chu kỳ kinh nguyệt, gây chảy máu và viêm nhiễm tại vị trí mà chúng hiện diện.

Có thể phân loại u lạc nội mạc tử cung dựa trên vị trí và mức độ ảnh hưởng. Các loại thường gặp bao gồm lạc nội mạc tử cung ở buồng trứng, phúc mạc và cơ tử cung. Ngoài ra, bệnh cũng được chia theo mức độ từ nhẹ, trung bình đến nặng, tùy thuộc vào số lượng và vị trí tổn thương.

Triệu chứng của u lạc nội mạc tử cung

Triệu chứng u lạc nội mạc tử cung thường không rõ ràng trong giai đoạn đầu, nhưng có thể gây ra những biểu hiện khó chịu theo thời gian. Đau bụng kinh dữ dội là triệu chứng phổ biến nhất, thường kéo dài và không đáp ứng tốt với thuốc giảm đau thông thường. Đau vùng chậu cũng xuất hiện ngoài kỳ kinh, đặc biệt là trước và trong kỳ kinh.

Ngoài ra, phụ nữ mắc bệnh này có thể gặp khó khăn khi mang thai do ảnh hưởng đến chức năng sinh sản. Triệu chứng còn có thể bao gồm chảy máu kinh nhiều, đau khi quan hệ tình dục hoặc đi vệ sinh. Những dấu hiệu này thường ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống và cần được đánh giá kịp thời để điều trị hiệu quả.

Nguyên nhân gây u lạc nội mạc tử cung

U lạc nội mạc tử cung có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, mặc dù cơ chế chính xác vẫn chưa được xác định rõ. Dưới đây là các nguyên nhân và yếu tố có thể liên quan đến tình trạng này:

• Di truyền: Nếu trong gia đình có người bị u lạc nội mạc tử cung, nguy cơ mắc bệnh của các thành viên khác sẽ cao hơn. Các nghiên cứu cho thấy gen di truyền có thể đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển bệnh lý này.
• Rối loạn miễn dịch: Hệ thống miễn dịch không hoạt động đúng cách có thể là một yếu tố làm tăng nguy cơ phát triển u lạc nội mạc tử cung. Cơ thể không thể nhận ra và tiêu diệt các tế bào nội mạc tử cung phát triển ngoài tử cung, dẫn đến việc các tế bào này tiếp tục phát triển và gây tổn thương.
• Vấn đề với sự di chuyển của tế bào: Trong một số trường hợp, các tế bào nội mạc tử cung có thể di chuyển ra ngoài tử cung qua ống dẫn trứng hoặc dòng máu trong chu kỳ kinh nguyệt. Khi quá trình này diễn ra bất thường, các tế bào này có thể “lạc” đến những nơi không mong muốn, gây ra u lạc nội mạc tử cung.
• Hormones: Estrogen, hormone chính trong cơ thể phụ nữ, có vai trò lớn trong sự phát triển của u lạc nội mạc tử cung. Estrogen kích thích sự phát triển của các tế bào nội mạc tử cung, và nếu sự sản xuất hormone này không được điều hòa, có thể dẫn đến sự phát triển bất thường của tế bào nội mạc tử cung.

Đối tượng có nguy cơ mắc u lạc nội mạc tử cung

U lạc nội mạc tử cung có thể ảnh hưởng đến phụ nữ ở mọi độ tuổi, nhưng có những nhóm đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh hơn. Các yếu tố nguy cơ dưới đây có thể giúp nhận diện những người dễ mắc bệnh:

• Phụ nữ trong độ tuổi sinh sản: U lạc nội mạc tử cung thường xuất hiện ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, đặc biệt là những người có chu kỳ kinh nguyệt kéo dài hoặc không đều.
• Tiền sử gia đình: Những phụ nữ có người thân trong gia đình (mẹ, chị em) đã bị u lạc nội mạc tử cung có nguy cơ cao mắc bệnh. Di truyền đóng vai trò quan trọng trong việc tăng khả năng phát triển bệnh.
• Chưa có con hoặc mang thai muộn: Phụ nữ chưa từng mang thai hoặc mang thai lần đầu khi tuổi đã cao có thể có nguy cơ mắc bệnh cao hơn, do sự thay đổi về hormone và cấu trúc tử cung.
• Kinh nguyệt không đều hoặc kéo dài: Phụ nữ có chu kỳ kinh nguyệt kéo dài hoặc kinh nguyệt nặng, đặc biệt là những người có kinh nguyệt kéo dài hơn bình thường, có thể tăng nguy cơ mắc u lạc nội mạc tử cung.
• Có vấn đề về sinh sản: Phụ nữ gặp khó khăn trong việc thụ thai hoặc có tiền sử các bệnh lý về sinh sản (như vô sinh) có thể có nguy cơ cao hơn trong việc phát triển u lạc nội mạc tử cung.

Biến chứng của u lạc nội mạc tử cung

U lạc nội mạc tử cung nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của phụ nữ. Các biến chứng phổ biến của bệnh bao gồm:

• Vô sinh hoặc khó thụ thai: Một trong những biến chứng đáng lo ngại nhất của u lạc nội mạc tử cung là vấn đề sinh sản. Các tổn thương và viêm nhiễm do các tế bào nội mạc tử cung phát triển ngoài tử cung có thể làm tắc nghẽn hoặc ảnh hưởng đến khả năng hoạt động bình thường của các cơ quan sinh sản, từ đó gây khó khăn trong việc mang thai.
• Đau mãn tính: Phụ nữ mắc u lạc nội mạc tử cung thường xuyên phải đối mặt với cơn đau vùng chậu hoặc đau bụng kinh dữ dội. Nếu không được điều trị, cơn đau này có thể trở nên mãn tính, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và khả năng làm việc, học tập.
• Chảy máu bất thường: U lạc nội mạc tử cung có thể dẫn đến tình trạng chảy máu nhiều trong kỳ kinh nguyệt hoặc giữa các chu kỳ kinh. Điều này không chỉ gây bất tiện mà còn làm tăng nguy cơ thiếu máu và ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể.
• Sự phát triển của u nang: Các tế bào nội mạc tử cung phát triển ở các bộ phận ngoài tử cung có thể tạo thành các u nang trong buồng trứng, gọi là u nang nội mạc tử cung. Những u nang này có thể dẫn đến đau đớn và nếu không được điều trị có thể gây ra các biến chứng khác.

Chẩn đoán u lạc nội mạc tử cung

Chẩn đoán u lạc nội mạc tử cung không phải lúc nào cũng dễ dàng vì các triệu chứng của bệnh thường mơ hồ và dễ nhầm lẫn với các bệnh phụ khoa khác. Để xác định chính xác tình trạng bệnh, các bác sĩ sẽ áp dụng một số phương pháp chẩn đoán:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám vùng chậu để kiểm tra các dấu hiệu viêm nhiễm hoặc u cục, đồng thời hỏi về các triệu chứng như đau bụng kinh, đau vùng chậu, hoặc khó thụ thai.
• Siêu âm vùng chậu: Siêu âm là phương pháp chẩn đoán phổ biến giúp phát hiện các tổn thương, u nang hoặc dấu hiệu viêm nhiễm ở vùng chậu. Tuy nhiên, siêu âm chỉ có thể phát hiện một phần của bệnh, đặc biệt là đối với các trường hợp nhẹ.
• MRI (Cộng hưởng từ): MRI có thể giúp cung cấp hình ảnh chi tiết hơn về các tổn thương trong vùng chậu, giúp bác sĩ xác định vị trí và mức độ lan rộng của u lạc nội mạc tử cung. Phương pháp này đặc biệt hữu ích trong những trường hợp siêu âm không cho kết quả rõ ràng.
• Phẫu thuật nội soi: Phương pháp này thường được chỉ định khi các phương pháp chẩn đoán không thể xác định rõ ràng tình trạng bệnh. Bác sĩ sẽ đưa một ống nội soi vào vùng chậu để quan sát trực tiếp các tổn thương và lấy mẫu mô để kiểm tra xác định bệnh lý.
• Xét nghiệm máu: Các xét nghiệm máu có thể giúp phát hiện mức độ viêm nhiễm và kiểm tra sự hiện diện của một số chỉ số liên quan đến u lạc nội mạc tử cung, như CA-125, một chỉ số có thể tăng cao trong những trường hợp bệnh nặng.

Khi nào cần gặp bác sĩ về u lạc nội mạc tử cung

U lạc nội mạc tử cung có thể phát triển âm thầm, nhưng nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng. Dưới đây là những dấu hiệu cảnh báo bạn cần gặp bác sĩ để kiểm tra và điều trị bệnh:

• Đau bụng kinh dữ dội: Nếu bạn gặp phải những cơn đau bụng kinh rất mạnh, kéo dài và không đáp ứng với thuốc giảm đau thông thường, đây có thể là dấu hiệu của u lạc nội mạc tử cung. Đặc biệt, khi đau bụng kinh trở thành vấn đề kéo dài trong nhiều chu kỳ, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ.
• Đau vùng chậu kéo dài: Đau vùng chậu hoặc đau khi quan hệ tình dục có thể là dấu hiệu của bệnh. Nếu cảm giác đau này xuất hiện thường xuyên và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, bạn nên đến gặp bác sĩ.
• Khó thụ thai: U lạc nội mạc tử cung có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản. Nếu bạn gặp khó khăn trong việc mang thai sau một thời gian dài cố gắng, bệnh có thể là nguyên nhân. Lúc này, bác sĩ sẽ giúp xác định nguyên nhân và tìm cách điều trị.
• Chảy máu bất thường: Nếu bạn có chu kỳ kinh nguyệt không đều, hoặc bị chảy máu giữa các chu kỳ, hãy đến bác sĩ để kiểm tra. Những triệu chứng này có thể cho thấy bệnh đang tiến triển hoặc có các vấn đề khác cần được giải quyết.
• Tăng cường các triệu chứng viêm: Nếu bạn nhận thấy các dấu hiệu viêm nhiễm, như sốt, mệt mỏi, hoặc sưng đau tại vùng chậu, đó có thể là dấu hiệu bệnh đang gây ra nhiễm trùng hoặc các biến chứng khác. Điều này cần được xử lý ngay để tránh tình trạng xấu đi.

Phòng ngừa u lạc nội mạc tử cung

Mặc dù không có cách phòng ngừa u lạc nội mạc tử cung tuyệt đối, nhưng một số biện pháp dưới đây có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh hoặc hỗ trợ quá trình điều trị:

• Duy trì cân nặng hợp lý: Tăng cân hoặc béo phì có thể làm tăng mức estrogen trong cơ thể, góp phần vào sự phát triển của u lạc nội mạc tử cung. Giữ một cân nặng ổn định và hợp lý sẽ giúp giảm nguy cơ mắc bệnh.
• Điều chỉnh chế độ ăn uống: Một chế độ ăn uống lành mạnh, giàu chất xơ và thực phẩm chống viêm, như trái cây, rau quả, ngũ cốc nguyên hạt, có thể giúp cải thiện tình trạng sức khỏe tổng thể và giảm nguy cơ mắc u lạc nội mạc tử cung.
• Sử dụng biện pháp tránh thai: Một số nghiên cứu chỉ ra rằng việc sử dụng thuốc tránh thai hoặc các phương pháp tránh thai nội tiết có thể giúp giảm nguy cơ phát triển u lạc nội mạc tử cung, bởi chúng giúp điều hòa mức độ estrogen trong cơ thể.
• Kiểm soát stress: Stress có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng của u lạc nội mạc tử cung và ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể. Thực hiện các phương pháp giảm căng thẳng như yoga, thiền, hay thể dục nhẹ có thể giúp duy trì sức khỏe tinh thần và thể chất.
• Khám sức khỏe định kỳ: Việc thăm khám sức khỏe phụ khoa định kỳ giúp phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường. Các bác sĩ sẽ kiểm tra các triệu chứng, đặc biệt nếu bạn có nguy cơ cao mắc bệnh, từ đó có thể đưa ra các phương pháp điều trị và phòng ngừa kịp thời.

Phương pháp điều trị u lạc nội mạc tử cung

Điều trị u lạc nội mạc tử cung nhằm giảm triệu chứng, ngăn ngừa sự phát triển của bệnh và bảo vệ khả năng sinh sản của phụ nữ. Dưới đây là các phương pháp điều trị chính mà bác sĩ có thể chỉ định tùy thuộc vào mức độ bệnh và tình trạng sức khỏe của mỗi người.

Điều trị bằng thuốc Tây y

Điều trị bằng thuốc là phương pháp phổ biến giúp giảm các triệu chứng của u lạc nội mạc tử cung, kiểm soát sự phát triển của bệnh và làm giảm viêm. Dưới đây là một số nhóm thuốc thường được sử dụng:

• Thuốc giảm đau và kháng viêm: Các loại thuốc giảm đau như Ibuprofen và Naproxen có thể giúp giảm cơn đau bụng kinh và đau vùng chậu do u lạc nội mạc tử cung. Các thuốc này làm giảm tình trạng viêm và giúp người bệnh cảm thấy dễ chịu hơn trong các chu kỳ kinh nguyệt.
• Thuốc nội tiết tố: Một trong những phương pháp điều trị chính là sử dụng thuốc nội tiết tố để giảm sản xuất estrogen, giúp ngừng sự phát triển của các tế bào nội mạc tử cung. Thuốc như Progestin (chẳng hạn như Depo-Provera) hoặc Danazol có thể được bác sĩ chỉ định để ức chế sự phát triển của bệnh.
• Thuốc ức chế GnRH: Các thuốc ức chế GnRH như Leuprolide acetate (Lupron) giúp ngừng sản xuất estrogen và làm giảm sự phát triển của các mô nội mạc tử cung bên ngoài tử cung. Thuốc này có thể làm bệnh tạm thời thuyên giảm, tuy nhiên, thường có tác dụng phụ như mất xương và các triệu chứng mãn kinh.
• Thuốc tránh thai nội tiết: Các viên thuốc tránh thai chứa estrogen và progestin như Yasmin hoặc Alesse có thể giúp điều chỉnh chu kỳ kinh nguyệt và giảm sự phát triển của mô lạc nội mạc tử cung. Thuốc tránh thai cũng giúp giảm đau bụng kinh và các triệu chứng khác của bệnh.

Phẫu thuật điều trị u lạc nội mạc tử cung

Khi bệnh nặng hoặc thuốc không mang lại hiệu quả, phẫu thuật có thể là lựa chọn để loại bỏ các mô lạc nội mạc tử cung và cải thiện khả năng sinh sản.

• Phẫu thuật nội soi: Đây là phương pháp phẫu thuật ít xâm lấn, bác sĩ sử dụng ống nội soi để loại bỏ mô lạc nội mạc tử cung. Phẫu thuật này giúp giảm đau và cải thiện khả năng sinh sản. Phẫu thuật nội soi thường được chỉ định khi bệnh gây đau đớn hoặc ảnh hưởng đến chức năng sinh sản.
• Cắt bỏ tử cung (hysterectomy): Trong trường hợp bệnh quá nghiêm trọng hoặc người bệnh không còn muốn có con, phẫu thuật cắt bỏ tử cung có thể được xem xét. Phương pháp này giúp loại bỏ hoàn toàn các mô nội mạc tử cung và điều trị triệt để bệnh, tuy nhiên, đây là phương pháp cuối cùng sau khi đã thử các phương pháp khác.

Điều trị hỗ trợ và thay đổi lối sống

Bên cạnh thuốc và phẫu thuật, một số phương pháp hỗ trợ có thể giúp kiểm soát triệu chứng và giảm thiểu tác động của u lạc nội mạc tử cung:

• Tập thể dục nhẹ: Thực hiện các bài tập thể dục nhẹ nhàng như yoga, đi bộ hay bơi lội giúp giảm căng thẳng và cải thiện lưu thông máu, từ đó làm giảm các triệu chứng của bệnh.
• Chế độ ăn uống lành mạnh: Một chế độ ăn uống giàu chất xơ, vitamin và khoáng chất có thể giúp cải thiện sức khỏe tổng thể và giảm viêm. Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, thực phẩm giàu chất béo và đường sẽ giúp tăng cường sức khỏe và hỗ trợ điều trị.
• Điều trị bằng thảo dược: Một số nghiên cứu cho thấy các thảo dược như cây nhọ nồi và gừng có thể giúp giảm viêm và giảm đau. Tuy nhiên, trước khi sử dụng bất kỳ loại thảo dược nào, bạn cần tham khảo ý kiến bác sĩ.

Lời khuyên khi điều trị u lạc nội mạc tử cung

Phương pháp điều trị u lạc nội mạc tử cung cần được điều chỉnh sao cho phù hợp với mức độ của bệnh và sức khỏe của mỗi người. Kết hợp thuốc Tây y, phẫu thuật và thay đổi lối sống là những phương pháp hữu hiệu giúp kiểm soát bệnh và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh.