Viêm amidan có mủ ở người lớn: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Đặt lịch hẹn

×

Bác sĩ CKI Bác sĩ Phan Đình Long

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Viêm amidan có mủ ở người lớn là một tình trạng viêm nhiễm nghiêm trọng, thường do vi khuẩn hoặc virus gây ra, làm amidan sưng tấy và hình thành mủ. Triệu chứng điển hình bao gồm đau họng dữ dội, sốt cao, khó nuốt, và hơi thở có mùi hôi. Viêm amidan có mủ không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe người bệnh mà còn có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời. Hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị sẽ giúp người bệnh phòng tránh và cải thiện tình trạng bệnh hiệu quả hơn.

Định nghĩa và phân loại viêm amidan có mủ ở người lớn

Viêm amidan có mủ ở người lớn là tình trạng viêm nhiễm tại amidan, với sự xuất hiện của mủ do vi khuẩn hoặc virus tấn công. Amidan là hai tuyến lympho nằm ở hai bên cổ họng, có nhiệm vụ bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây bệnh. Khi amidan bị nhiễm trùng, cơ thể sẽ phản ứng lại bằng cách tăng cường sản sinh tế bào miễn dịch, dẫn đến tình trạng viêm và mưng mủ.

Viêm amidan có mủ có thể được chia thành hai dạng chính: viêm amidan cấp tính và viêm amidan mạn tính. Viêm amidan cấp tính xuất hiện đột ngột, với các triệu chứng dữ dội và kéo dài từ vài ngày đến một tuần. Trong khi đó, viêm amidan mạn tính thường tái phát nhiều lần, gây ra những đợt viêm kéo dài, làm tổn thương amidan và dễ dàng phát sinh mủ.

Mặc dù nguyên nhân chủ yếu của viêm amidan có mủ là do vi khuẩn (như liên cầu khuẩn nhóm A), nhưng virus, như cúm hay adenovirus, cũng có thể gây bệnh. Viêm amidan có mủ ở người lớn cần được điều trị kịp thời để tránh các biến chứng nghiêm trọng như viêm xoang, viêm tai giữa hoặc thậm chí là áp xe amidan.

Triệu chứng của viêm amidan có mủ ở người lớn

Triệu chứng của viêm amidan có mủ ở người lớn có thể rất rõ ràng và đau đớn. Một trong những dấu hiệu đầu tiên mà người bệnh sẽ cảm nhận được là đau họng dữ dội, đặc biệt khi nuốt thức ăn hoặc nước. Đôi khi, cảm giác đau này còn lan sang tai hoặc hàm dưới.

Ngoài đau họng, người bệnh cũng có thể bị sốt cao, thường kèm theo cảm giác ớn lạnh và mệt mỏi. Amidan sẽ sưng to, có thể có các đốm mủ trắng hoặc vàng trên bề mặt. Điều này khiến cho hơi thở có mùi hôi, đồng thời người bệnh cảm thấy khó chịu trong miệng.

Một triệu chứng điển hình khác là sưng hạch bạch huyết ở cổ, kèm theo cảm giác đau khi chạm vào. Một số người có thể cảm thấy nghẹn hoặc khó thở, đặc biệt khi amidan sưng to quá mức. Các triệu chứng này có thể kéo dài từ vài ngày đến một tuần, nếu không được điều trị đúng cách.

Viêm amidan có mủ ở người lớn có thể gây ra các biến chứng nếu không điều trị sớm. Do đó, khi có các dấu hiệu trên, người bệnh cần tìm kiếm sự tư vấn y tế để xác định nguyên nhân và được điều trị kịp thời.

Nguyên nhân gây viêm amidan có mủ ở người lớn

Viêm amidan có mủ ở người lớn có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm cả yếu tố vi khuẩn, virus và các yếu tố môi trường. Dưới đây là những nguyên nhân chính gây nên tình trạng viêm amidan có mủ:

• Vi khuẩn: Một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây viêm amidan có mủ là vi khuẩn, đặc biệt là liên cầu khuẩn nhóm A. Vi khuẩn này có thể gây ra những đợt viêm nhiễm cấp tính và tạo ra mủ. Nếu không được điều trị kịp thời, nó có thể dẫn đến biến chứng nghiêm trọng như nhiễm trùng huyết hoặc viêm thận.

• Virus: Nhiều loại virus cũng có thể gây viêm amidan và tạo mủ, bao gồm virus cúm, adenovirus, Epstein-Barr virus (EBV) và rhinovirus. Các virus này thường gây ra viêm họng đi kèm với các triệu chứng giống cúm, và mủ có thể hình thành trong amidan khi cơ thể phản ứng với virus.

• Môi trường: Các yếu tố môi trường như ô nhiễm không khí, khói thuốc lá và các chất gây kích ứng khác có thể làm suy yếu hệ miễn dịch, khiến amidan dễ bị nhiễm trùng. Những yếu tố này cũng góp phần làm trầm trọng thêm các triệu chứng của viêm amidan có mủ.

• Sức khỏe kém: Những người có hệ miễn dịch yếu, như những người mắc bệnh tiểu đường, HIV/AIDS hoặc đang sử dụng thuốc ức chế miễn dịch, dễ bị nhiễm trùng amidan. Khi hệ miễn dịch bị suy yếu, cơ thể không thể tự bảo vệ khỏi các tác nhân gây bệnh, dẫn đến nguy cơ viêm amidan có mủ.

• Cảm lạnh và viêm họng thường xuyên: Những người thường xuyên mắc cảm lạnh hoặc viêm họng có nguy cơ cao mắc phải viêm amidan có mủ. Việc tái nhiễm các virus hoặc vi khuẩn có thể gây ra những đợt viêm nhiễm kéo dài và gây mủ.

Đối tượng dễ mắc viêm amidan có mủ ở người lớn

Viêm amidan có mủ có thể xảy ra ở bất kỳ ai, nhưng một số đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh hơn. Việc hiểu rõ các đối tượng dễ bị viêm amidan có mủ có thể giúp phát hiện và điều trị kịp thời.

• Người có sức đề kháng yếu: Những người mắc các bệnh lý mãn tính như tiểu đường, bệnh tim mạch, bệnh phổi hoặc các bệnh lý tự miễn dịch có hệ miễn dịch yếu sẽ dễ bị nhiễm trùng, bao gồm viêm amidan có mủ.

• Người hút thuốc hoặc tiếp xúc với khói thuốc: Hút thuốc lá hoặc sống trong môi trường ô nhiễm, có khói thuốc sẽ làm tổn thương niêm mạc họng và tăng nguy cơ bị viêm amidan, đặc biệt là viêm amidan có mủ.

• Người làm việc trong môi trường đông đúc: Những người làm việc trong môi trường dễ lây nhiễm như bệnh viện, trường học, nhà trẻ hoặc các cơ sở chăm sóc sức khỏe thường xuyên tiếp xúc với vi khuẩn và virus có thể dễ dàng mắc viêm amidan.

• Người có tiền sử viêm họng thường xuyên: Những người thường xuyên mắc viêm họng hoặc cảm lạnh có nguy cơ cao bị viêm amidan có mủ, do các bệnh lý này tạo điều kiện thuận lợi cho các tác nhân gây bệnh phát triển.

• Người có cơ địa dị ứng: Những người có cơ địa dị ứng, đặc biệt là dị ứng với phấn hoa, bụi bẩn hoặc động vật, dễ bị viêm nhiễm ở vùng họng, bao gồm viêm amidan có mủ.

• Người lớn tuổi: Khi tuổi tác tăng lên, hệ miễn dịch của cơ thể suy giảm, làm giảm khả năng chống lại các tác nhân gây bệnh, dẫn đến khả năng mắc viêm amidan có mủ cao hơn.

Nhận diện đúng đối tượng và nguyên nhân gây bệnh sẽ giúp việc điều trị và phòng ngừa viêm amidan có mủ ở người lớn trở nên hiệu quả hơn.

Biến chứng của viêm amidan có mủ ở người lớn

Viêm amidan có mủ ở người lớn nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng. Dưới đây là những biến chứng có thể xảy ra:

• Áp xe amidan: Đây là biến chứng phổ biến nhất của viêm amidan có mủ, khi mủ tích tụ trong hoặc quanh amidan gây ra sự hình thành một khối u có mủ. Áp xe amidan gây đau đớn, khó nuốt, và có thể làm tắc nghẽn đường thở nếu không được điều trị kịp thời.

• Viêm tai giữa: Viêm amidan có mủ có thể lan rộng và gây viêm tai giữa, một bệnh lý nhiễm trùng tai giữa. Việc này có thể dẫn đến đau tai, giảm thính lực và nếu không điều trị, có thể gây tổn thương tai nghiêm trọng.

• Viêm xoang: Viêm amidan có mủ cũng có thể dẫn đến viêm xoang, khi nhiễm trùng lan sang các xoang mũi. Điều này gây ra các triệu chứng như đau đầu, nghẹt mũi, và chảy dịch mũi.

• Nhiễm trùng huyết: Nếu vi khuẩn từ viêm amidan lan vào máu, có thể dẫn đến nhiễm trùng huyết. Đây là một tình trạng nguy hiểm, đe dọa tính mạng và yêu cầu điều trị cấp cứu ngay lập tức.

• Viêm thận: Viêm amidan có mủ, đặc biệt là do vi khuẩn liên cầu khuẩn nhóm A, có thể gây ra các biến chứng như viêm thận cấp. Điều này có thể dẫn đến suy thận nếu không được điều trị kịp thời.

• Tổn thương lâu dài cho amidan: Viêm amidan kéo dài hoặc tái phát nhiều lần có thể gây tổn thương vĩnh viễn cho amidan, làm giảm khả năng bảo vệ cơ thể khỏi vi khuẩn và virus. Điều này có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng tái phát trong tương lai.

Các biến chứng trên có thể rất nghiêm trọng, vì vậy việc điều trị viêm amidan có mủ sớm và đầy đủ là rất quan trọng để ngăn ngừa những hậu quả này.

Chẩn đoán viêm amidan có mủ ở người lớn

Để chẩn đoán viêm amidan có mủ ở người lớn, bác sĩ cần thực hiện một số bước kiểm tra và xét nghiệm để xác định nguyên nhân gây bệnh và mức độ nghiêm trọng của tình trạng. Dưới đây là các phương pháp chẩn đoán thường được sử dụng:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ thăm khám kỹ lưỡng, kiểm tra cổ họng của người bệnh để xác định mức độ sưng tấy và mủ ở amidan. Thăm khám này giúp phát hiện các dấu hiệu rõ ràng của viêm amidan như amidan sưng to, có mủ trắng hoặc vàng trên bề mặt.

• Xét nghiệm dịch họng: Để xác định liệu viêm amidan có do vi khuẩn hay virus gây ra, bác sĩ có thể lấy mẫu dịch từ họng để làm xét nghiệm. Phương pháp này giúp tìm ra các loại vi khuẩn như liên cầu khuẩn nhóm A hoặc các loại virus có thể gây bệnh.

• Xét nghiệm máu: Để đánh giá tình trạng nhiễm trùng trong cơ thể, bác sĩ có thể yêu cầu làm xét nghiệm máu. Xét nghiệm này giúp kiểm tra số lượng bạch cầu và các dấu hiệu nhiễm trùng khác, đồng thời giúp phân biệt giữa nhiễm trùng vi khuẩn và nhiễm trùng virus.

• Chụp X-quang vùng cổ họng: Nếu có nghi ngờ về các biến chứng như áp xe amidan hoặc viêm xoang, bác sĩ có thể yêu cầu chụp X-quang. Điều này giúp xác định mức độ lan rộng của nhiễm trùng và phát hiện các vấn đề khác như áp xe hoặc các tình trạng tắc nghẽn.

• Thử nghiệm nhanh liên cầu khuẩn: Đây là một xét nghiệm đơn giản, giúp xác định nhanh chóng liệu viêm amidan có do liên cầu khuẩn nhóm A gây ra hay không. Phương pháp này giúp bác sĩ quyết định phương pháp điều trị chính xác và kịp thời.

Quá trình chẩn đoán giúp bác sĩ xác định đúng nguyên nhân viêm amidan có mủ và đưa ra phương pháp điều trị hiệu quả nhất.

Khi nào cần gặp bác sĩ về viêm amidan có mủ ở người lớn

Viêm amidan có mủ ở người lớn là một tình trạng nhiễm trùng có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời. Dưới đây là những dấu hiệu và tình huống khi bạn cần tìm kiếm sự giúp đỡ y tế ngay lập tức:

• Đau họng dữ dội: Khi viêm amidan có mủ, cơn đau họng có thể trở nên nghiêm trọng và khó chịu, đặc biệt khi nuốt thức ăn hoặc nước. Nếu cơn đau kéo dài hoặc tăng lên mà không có dấu hiệu giảm, bạn nên gặp bác sĩ.

• Sốt cao không giảm: Nếu bạn bị sốt cao, đặc biệt là trên mức ba mươi chín độ C, và sốt không giảm sau khi sử dụng thuốc hạ sốt, đây là dấu hiệu cho thấy nhiễm trùng có thể đang lan rộng và cần phải được xử lý y tế.

• Khó thở hoặc khó nuốt: Khi amidan sưng to và có mủ, nó có thể gây áp lực lên đường thở, dẫn đến khó thở hoặc khó nuốt. Đây là dấu hiệu cảnh báo tình trạng nghiêm trọng và cần được điều trị ngay lập tức.

• Hơi thở có mùi hôi kèm theo dấu hiệu nhiễm trùng: Hơi thở có mùi hôi hoặc mùi mủ là một triệu chứng thường gặp của viêm amidan có mủ. Nếu tình trạng này đi kèm với các dấu hiệu nhiễm trùng như sốt, sưng hạch cổ, bạn cần thăm khám bác sĩ để được chẩn đoán chính xác.

• Sưng hạch bạch huyết: Viêm amidan có mủ có thể làm hạch bạch huyết ở cổ sưng to và đau. Nếu hạch không giảm sau một thời gian hoặc càng ngày càng sưng to, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ để tránh biến chứng.

• Triệu chứng kéo dài: Nếu các triệu chứng viêm amidan có mủ không cải thiện sau vài ngày điều trị hoặc có xu hướng tái phát thường xuyên, bạn cần gặp bác sĩ để có phác đồ điều trị phù hợp.

Việc gặp bác sĩ kịp thời khi có các triệu chứng này sẽ giúp bạn nhận được sự điều trị thích hợp và ngăn ngừa những biến chứng nghiêm trọng.

Phòng ngừa viêm amidan có mủ ở người lớn

Dù không thể hoàn toàn tránh khỏi viêm amidan có mủ, nhưng bạn có thể thực hiện một số biện pháp phòng ngừa để giảm nguy cơ mắc bệnh. Dưới đây là những cách giúp bảo vệ sức khỏe của bạn:

• Vệ sinh tay sạch sẽ: Vi khuẩn và virus có thể lây lan qua tiếp xúc trực tiếp, đặc biệt là qua tay. Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước sạch, đặc biệt sau khi tiếp xúc với người bệnh hoặc sau khi dùng tay chạm vào các vật dụng công cộng.

• Tránh tiếp xúc với người nhiễm trùng: Nếu bạn có thể, hãy tránh tiếp xúc gần gũi với người bị viêm họng hoặc viêm amidan, đặc biệt là khi họ có dấu hiệu nhiễm trùng hoặc có mủ trong cổ họng.

• Tăng cường sức đề kháng: Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, giàu vitamin và khoáng chất, đặc biệt là vitamin C và kẽm, để hỗ trợ hệ miễn dịch. Tập thể dục đều đặn và ngủ đủ giấc giúp cơ thể khỏe mạnh và dễ dàng chống lại các tác nhân gây bệnh.

• Hạn chế tiếp xúc với khói thuốc và các tác nhân gây kích ứng: Khói thuốc và các chất gây ô nhiễm không khí có thể làm suy yếu hệ miễn dịch và làm tổn thương niêm mạc họng. Hãy cố gắng duy trì một môi trường sống sạch sẽ và thoáng khí.

• Sử dụng khẩu trang khi cần thiết: Khi tiếp xúc với những người có triệu chứng nhiễm trùng đường hô hấp, bạn có thể đeo khẩu trang để giảm nguy cơ bị lây nhiễm.

• Điều trị viêm họng kịp thời: Nếu bạn bị viêm họng, cần điều trị kịp thời để ngăn ngừa viêm amidan. Việc điều trị sớm giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng lan rộng và hạn chế sự hình thành mủ trong amidan.

• Cẩn trọng khi có triệu chứng viêm họng mãn tính: Nếu bạn có tiền sử viêm họng tái phát hoặc viêm amidan, hãy chú ý theo dõi sức khỏe thường xuyên. Việc phòng ngừa bằng cách duy trì vệ sinh miệng và họng là một yếu tố quan trọng để tránh các đợt viêm tái phát.

Bằng cách thực hiện các biện pháp phòng ngừa này, bạn có thể giảm nguy cơ mắc viêm amidan có mủ, bảo vệ sức khỏe bản thân và giảm thiểu các biến chứng có thể xảy ra.

Phương pháp điều trị viêm amidan có mủ ở người lớn

Việc điều trị viêm amidan có mủ ở người lớn phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh, mức độ nghiêm trọng và tình trạng sức khỏe của bệnh nhân. Dưới đây là các phương pháp điều trị phổ biến để giảm thiểu các triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng.

Điều trị bằng thuốc Tây y

Thuốc Tây y là phương pháp điều trị chính để kiểm soát viêm amidan có mủ, giúp giảm đau, hạ sốt, và tiêu diệt vi khuẩn nếu có. Cụ thể:

• Kháng sinh: Khi viêm amidan có mủ do vi khuẩn, việc sử dụng kháng sinh là cần thiết để ngăn ngừa sự phát triển của vi khuẩn và giảm nguy cơ biến chứng. Một số loại kháng sinh phổ biến có thể được bác sĩ chỉ định bao gồm:

  • Penicillin: Đây là loại kháng sinh thường được sử dụng trong điều trị viêm amidan do liên cầu khuẩn nhóm A.
  • Amoxicillin: Là một loại kháng sinh phổ rộng có thể thay thế penicillin trong trường hợp người bệnh bị dị ứng với penicillin.
  • Azithromycin: Khi bệnh nhân không thể sử dụng penicillin, azithromycin có thể được chỉ định để tiêu diệt các vi khuẩn gây bệnh.

• Thuốc giảm đau và hạ sốt: Các thuốc như Paracetamol và Ibuprofen giúp giảm cơn đau họng và hạ sốt, mang lại cảm giác thoải mái cho người bệnh. Việc sử dụng các thuốc này cần theo chỉ dẫn của bác sĩ để tránh tác dụng phụ, đặc biệt là đối với những bệnh nhân có tiền sử bệnh gan hoặc dạ dày.

• Thuốc chống viêm: Để giảm sưng tấy và viêm trong amidan, bác sĩ có thể chỉ định thuốc chống viêm như Corticosteroid (dexamethasone, prednisone). Tuy nhiên, việc sử dụng steroid cần được theo dõi chặt chẽ vì có thể có tác dụng phụ nếu sử dụng lâu dài.

Điều trị bằng phương pháp tự nhiên và hỗ trợ

Bên cạnh việc sử dụng thuốc Tây y, một số phương pháp tự nhiên và hỗ trợ cũng có thể giúp làm giảm triệu chứng viêm amidan có mủ và hỗ trợ quá trình hồi phục.

• Súc miệng bằng nước muối: Đây là một phương pháp đơn giản và hiệu quả để làm dịu cơn đau họng, giảm viêm và hỗ trợ việc loại bỏ mủ. Súc miệng bằng nước muối ấm cũng có thể giúp giảm sự phát triển của vi khuẩn trong họng.

• Uống nhiều nước và giữ ẩm cổ họng: Việc giữ cho cổ họng ẩm giúp giảm cảm giác khô rát và đau. Bạn có thể uống nước ấm, nước chanh mật ong, hoặc trà thảo dược như trà gừng để làm dịu cổ họng.

• Sử dụng máy tạo độ ẩm: Máy tạo độ ẩm trong phòng có thể giúp giảm sự khô trong không khí, đặc biệt trong mùa lạnh, từ đó làm dịu cơn đau họng và giúp dễ thở hơn.

• Nghỉ ngơi đầy đủ: Giống như khi mắc các bệnh nhiễm trùng khác, việc nghỉ ngơi đầy đủ giúp cơ thể phục hồi nhanh chóng và tăng cường hệ miễn dịch để chống lại vi khuẩn gây bệnh.

Phẫu thuật (trong trường hợp nặng)

Trong một số trường hợp viêm amidan có mủ kéo dài hoặc tái phát nhiều lần, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật để loại bỏ amidan. Phẫu thuật cắt amidan (tonsillectomy) thường được xem xét khi:

• Viêm amidan tái phát nhiều lần và không đáp ứng với điều trị thuốc.
• Có sự phát triển của các biến chứng nghiêm trọng như áp xe amidan hoặc viêm xoang mãn tính.
• Viêm amidan gây khó khăn cho việc nuốt hoặc thở.

Phẫu thuật là một lựa chọn cuối cùng khi các phương pháp điều trị bảo tồn không hiệu quả, giúp loại bỏ nguồn gốc nhiễm trùng và giảm nguy cơ tái phát.

Kết luận

Viêm amidan có mủ ở người lớn là một bệnh lý nhiễm trùng có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị đúng cách. Việc kết hợp điều trị bằng thuốc Tây y như kháng sinh và thuốc giảm đau, cùng với các phương pháp hỗ trợ như súc miệng nước muối và nghỉ ngơi đầy đủ, có thể giúp giảm triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng. Khi tình trạng viêm amidan có mủ trở nên nghiêm trọng hoặc tái phát nhiều lần, phẫu thuật cắt amidan có thể là một lựa chọn cần thiết để bảo vệ sức khỏe người bệnh.