Viêm Xoang: Nguyên Nhân, Triệu Chứng, Cách Điều Trị

Đặt lịch hẹn

×

Bác sĩ CKI Bác sĩ Phan Đình Long

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Viêm xoang là bệnh tai – mũi – họng phổ biến, có thể gặp ở nhiều đối tượng khác nhau, nhưng phổ biến hơn ở những người sinh sống tại các thành phố lớn. Việc hiểu rõ về nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết sẽ giúp bạn hạn chế nguy cơ mắc bệnh cũng như làm giảm các biến chứng có thể xảy ra. Chi tiết xem trong bài viết được Nhất Nam Y Viện chia sẻ dưới đây. 

Viêm xoang là gì?

Viêm xoang được gọi chung là viêm mũi xoang, xảy ra khi cơ thể bị tấn công bởi các tác nhân gây hại như vi khuẩn, nấm. Từ đó khiến lớp niêm mạc hô hấp lót trong các xoang cạnh mũi bị viêm nhiễm, gây phù nề, tăng tiết nhầy và tắc nghẽn xoang.

Dựa theo tính chất và thời gian mắc bệnh, viêm mũi xoang được chia thành 2 dạng chính là viêm xoang cấp tính và mãn tính. Ở dạng cấp tính, bệnh diễn tiến và tự khỏi trong thời gian ngắn, khoảng 4 tuần. Tuy nhiên nếu lơ là trong việc điều trị hoặc chữa trị không đúng cách, kịp thời có thể khiến bệnh kéo dài dai dẳng trên 3 tháng. Lúc này, tình trạng viêm mũi xoang được gọi là viêm xoang mạn tính.

Phân loại viêm xoang

Xét theo vị trí, viêm xoang được chia thành 5 dạng sau đây:

• Viêm xoang sàng: Nằm sâu trong hốc mũi, phía sau mặt với biểu hiện viêm không rõ ràng, đau nhức tại vùng đầu ở vùng gáy, chảy dịch mủ và ho kéo dài.
• Viêm xoang bướm: Hình thành ở trong thân của xương bướm, gồm có 6 thành là thành trên- thành dưới – thành sau – thành trước và hai thành bên. Người bệnh lúc này sẽ có cảm giác sốt cao, nhức đầu, rét run, đau gáy, chảy dịch xuống cổ họng, lan qua hai bên mắt. Được biết, viêm xoang bướm là dạng bệnh có nguy cơ gây tử vong cao nhất.
• Viêm xoang trán: Khiến người bệnh bị đau nhức ở vùng giữa trán lan sang thái dương, đau hốc mắt ở trường hợp nặng.
• Viêm xoang hàm trên: Là xoang cạnh mũi lớn nhất trong xoang mặt, nằm ngay phía sau xương gò má. Cơn đau do xoang viêm hàm trên gây ra sẽ khiến bệnh nhân bị đau nhức vùng mặt, sưng quanh mắt, má, đau đầu.
• Viêm đa xoang: Đây là tình trạng nhiễm khuẩn từ một xoang lan sang các xoang khác do dị ứng, ô nhiễm môi trường hoặc do cấu trúc giải phẫu bất thường, cơ thể giảm sức đề kháng,…

Nguyên nhân gây viêm xoang

Viêm xoang hình thành do nhiều nguyên nhân khác nhau, chẳng hạn như:

• Cơ địa dễ bị dị ứng: Trường hợp bị dị ứng với hóa chất, thức ăn, phấn hóa, lông chó mèo, thời tiết lạnh, môi trường khói bụi,… đều rất dễ bị xoang. Nguyên nhân của hiện tượng này là do tình trạng dị ứng khiến niêm mạc mũi bị phù nề, gây tắc lỗ chân lông xoang, nhiễm trùng xoang.
• Nhiễm nấm, virus, vi khuẩn: Nếu các xoang bị nhiễm nấm, vi khuẩn sẽ làm tổn thương tế bào lông chuyển ở lớp niêm mạc xoang. Từ đó làm chất nhầy bị ứ đọng khiến luồng không khí lưu thông bị cản trở, dẫn tới hiện tượng viêm nhiễm.
• Chấn thương: Việc bị chấn thương mạnh ở mặt có thể tạo ra những vết bầm, tụ máu, phù nề ở xoang. Lúc này vùng xoang có mảnh xương bị gãy có thể làm bít lỗ thông dịch nhầy gây xoang.
• Thói quen sinh hoạt, vệ sinh kém: Mũi là bộ phận dễ bám bụi, vi khuẩn khi thực hiện nhiệm vụ hô hấp. Vậy nên nếu không được vệ sinh tốt, khu vực này sẽ tạo điều kiện cho vi khuẩn tích tụ, phát triển và làm tăng nguy cơ viêm nhiễm xoang, khiến bệnh bùng phát. Bên cạnh đó, nếu bạn không thường xuyên rửa tay, rửa mặt và không gian sống, vi khuẩn sẽ có cơ hội xâm nhập vào mũi và gây bệnh.
• Hoạt động bơi, lội: Đây cũng là tác nhân chủ yếu gây nên tình trạng viêm mũi xoang phổ biến. Bởi hàm lượng clo có trong hồi bơi có thể làm sưng tấy khoang mũi, dẫn đến viêm nhiễm mô, xoang ở mũi.
• Polyp: Là những u nhỏ lành tính hình thành trong mô mũi, xoang, khiến các hốc xoang tắc nghẽn, ngăn dịch mũi chảy ra, gây ra tình trạng nhiễm trùng xoang. Các polyp này làm hạn chế đường dẫn khí, gây đau nhức đầu, mất khứu giác. Trong trường hợp dùng thuốc không hiệu quả, bệnh nhân cần thực hiện phẫu thuật để loại bỏ khối u nhỏ này.
• Đi máy bay nhiều: Đi máy bay liên tục khiến cơ thể không thích ứng kịp bởi càng lên cao, áp suất không khí càng giảm. Tạo ra áp lực tích tụ trong đầu, làm chặn đường dẫn khí, khiến các triệu chứng xoang mũi thêm trầm trọng.

• Lạm dụng thuốc xịt mũi: Trường hợp dùng thuốc xịt mũi không theo đơn của bác sĩ có thể làm tắc nghẽn mạch máu trong mũi, gây xoang.
• Hút thuốc lá: Tình trạng viêm, nhiễm trùng xoang có thể xuất hiện ở người hút thuốc lá chủ động và hít phải khói thuốc một cách thụ động.
• Có bất thường bẩm sinh ở vùng mũi: Nếu ngay từ khi sinh ra bạn đã có dị tật ở mũi như đường dẫn lưu hẹp, lệch vách ngăn mũi, khe hở vòm miệng,… thì khả năng cao sẽ gây ra tình trạng nhiễm trùng xoang nên hãy khắc phục bằng cách phẫu thuật sớm.

Triệu chứng viêm xoang

Người bị viêm mũi xoang sẽ gặp phải các triệu chứng như sau:

• Dấu hiệu viêm xoang đầu tiên chính là đau nhức đầu vùng trán, thái dương, gò má.
• Dịch mũi chảy xuống họng, dịch nhầy có màu xanh hoặc vàng, có thể kèm mùi và có mùi hôi do nhiễm khuẩn.
• Có hiện tượng sốt.
• Ho kéo dài dai dẳng, ho nhiều về đêm.
• Bị ngứa mũi, hắt hơi liên tục, nghẹt mũi, tắc mũi một hoặc cả hai bên.
• Hơi thở có mùi hôi, có cảm giác đau răng ở khu vực hàm trên.
• Suy giảm khứu giác, ngửi mùi khó khăn hoặc không ngửi thấy mùi gì.
• Chán ăn, ăn không ngon miệng, mất ngủ, ngủ không ngon giấc.
• Đau, sưng xung quanh vùng mắt khiến cho tầm nhìn bị hạn chế.

Bệnh xoang có nguy hiểm không?

Bệnh viêm xoang phần lớn đều không đáng lo ngại nếu được quan tâm, điều trị kịp thời, đúng cách. Song nếu chủ quan, để bệnh tiến triển dài ngày, người bệnh có nguy cơ phải đối diện với những vấn đề nghiêm trọng như:

• Viêm đường hô hấp.
• Viêm ổ mắt, viêm túi lệ, áp xe mắt, viêm tấy ổ mắt, viêm dây thần kinh thị giác sau nhãn cầu.
• Viêm xoang ở tai.
• Viêm xoang ở sọ não, cụ thể là viêm màng não, áp xe não hoặc nhiễm trùng não.
• Viêm xoang mạch máu.
• Viêm xoang xương.
• Mắt, hốc mắt sưng đỏ, có cảm giác đau ở mắt khi cử động.
• Thay đổi thị lực, cảm giác mí mắt nặng trĩu, rũ xuống và nhạy cảm hơn với ánh nắng, ánh sáng quá mạnh.
• Trán bị sưng.
• Phát sốt.
• Hay nhầm lẫn.
• Cổ căng cứng.
• Co giật.

Biện pháp chẩn đoán

Phần lớn các trường hợp bị xoang sẽ được bác sĩ chẩn đoán dựa trên các triệu chứng viêm xoang điển hình. Nhưng nếu người bệnh xuất hiện biến chứng như mắt đỏ, bị lồi hoặc bị xoang lâu năm, bác sĩ sẽ cần tiến hành chụp CT để xác định phạm vi, mức độ nghiêm trọng của bệnh.

Trường hợp bị xoang hàm trên, người bệnh có thể thực hiện thêm xét nghiệm chụp X-quang nhằm kiểm tra, loại trừ khả năng bị áp xe răng. Bên cạnh đó, kỹ thuật cấy vi khuẩn cũng là một trong những phương pháp giúp chẩn đoán viêm mũi xoang hiệu quả. Song cách này chỉ được tiến hành ở những bệnh nhân sử dụng kháng sinh nhưng không thuyên giảm hoặc người bị suy giảm miễn dịch.

Viêm mũi xoang ở trẻ sẽ được xác định nếu trẻ bị chảy dịch mủ dài hơn 10 ngày đi kèm hiện tượng mệt mỏi, đau, khó chịu vùng mặt và ho. Tuy nhiên để hạn chế nguy cơ bị nhiễm phóng xạ cho trẻ, bác sĩ chỉ cho các bé chụp CT trong trường hợp bị xoang mãn tính, không đáp ứng điều trị với thuốc kháng sinh hay có dấu hiệu của biến chứng xoang mũi.

Phương pháp điều trị viêm xoang

Có rất nhiều cách khác nhau để điều trị bệnh viêm mũi xoang hiệu quả, an toàn. Tuy nhiên, việc áp dụng phương pháp điều trị nào sẽ được quyết định bởi bác sĩ chuyên khoa, sau khi bệnh nhân đã thăm khám và được chẩn đoán về tình trạng cụ thể. Dưới đây là 3 cách trị viêm xoang phổ biến nhất.

Điều trị nội khoa

Trị viêm mũi xoang bằng phương pháp nội khoa thường được áp dụng cho những trường hợp bị xoang cấp tính. Bệnh nhân sẽ được chỉ định dùng thuốc chống viêm, thuốc kháng sinh, thuốc kháng dị ứng, thuốc co mạch chống xuất tiết.

Để mang lại hiệu quả, tránh tình trạng kháng thuốc, bệnh nhân cần dùng thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ chuyên khoa tai – mũi – họng. Việc lạm dụng thuốc, sử dụng thuốc không đúng cách, đúng liều lượng có thể gây ra phản ứng phụ, làm bệnh thêm trầm trọng, dễ gặp biến chứng.

Điều trị ngoại khoa

Nếu tình trạng viêm xoang đã tiến triển nặng, các biện pháp điều trị nội khoa không mang lại hiệu quả tốt, bệnh có xu hướng gây biến chứng. Các bác sĩ có thể hội chuẩn và khuyến nghị bệnh nhân nên tiến hành làm phẫu thuật.

Theo đó, bệnh nhân bị viêm mũi xoang cần làm phẫu thuật trong những trường hợp sau:

• Bệnh xoang kéo dài, tiến triển dai dẳng không dứt.
• Phát hiện những tổn thương, bất thường ở vùng mũi xoang như polyp mũi có kích thước lớn hoặc bị lệch vách ngăn mũi.
• Bệnh gây biến chứng lên hệ thần kinh thị giác hoặc có nguy cơ làm viêm ổ mắt.

Phương pháp điều trị không dùng thuốc

Ngoài việc điều trị viêm mũi xoang bằng thuốc hoặc tiến hành phẫu thuật, bệnh nhân cũng có thể áp dụng một số phương pháp điều trị không dùng thuốc như sau:

• Xông hơi mũi: Việc giữa cho các xoang thông thoáng và duy trì độ ẩm cho lớp niêm mạc là điều cần thiết khi điều trị viêm xoang. Vậy nên hơi ấm của nước từ phương pháp xông hơi sẽ giúp làm giảm dịu, giảm đau nhức các mô xoang, giúp mũi được thông thoáng và dễ chịu hơn. Tuy nhiên, các bạn không nên áp dụng phương pháp này quá thường xuyên vì có thể gây phản tác dụng.
• Dùng nước muối: Nếu có thể hãy dùng nước muối sinh lý để rửa mũi hàng ngày để làm sạch bụi bẩn, vi khuẩn có trong khoang mũi. Song cần tránh dùng nước muối tự pha vì nồng độ muối quá cao có thể làm lớp niêm mạc mũi bị tổn thương. Còn nếu nồng độ muối quá thấp sẽ không đủ khả năng sát khuẩn, cải thiện bệnh lý.
• Dùng tỏi: Tỏi là một nguyên liệu có chứa các thành phần chống viêm, kháng khuẩn nên thường được sử dụng phổ biến trong việc cải thiện tình trạng cảm cúm hoặc xoang. Theo đó, bạn có thể xông mũi bằng tỏi đã được đập dập để làm loãng lớp nhầy trong xoang, giảm đau nhức, nghẹt mũi. Đơn giản hơn, mọi người có thể ăn tỏi sống để tăng cường sức đề kháng, phòng ngừa cảm cúm, ngăn ngừa bệnh tim mạch, chống oxy hóa. Tuy nhiên cần tránh ăn tỏi lúc đói, không lạm dụng tỏi khi đang mắc bệnh về thận, gan, mắt,….
• Sử dụng mật ong: Mật ong có chứa các acid hữu cơ cùng Flavonoid phenolic nên có khả năng tăng sức đề kháng, ngăn ngừa viêm xoang mũi tái phát hiệu quả. Để tận dụng, bạn có thể pha chanh với mật ong cùng chút nước ấm và uống đều đặn ngày 2 lần vào sáng và tối. Ngoài ra có thể dùng mật ong ngâm gừng để pha uống với tần suất 1 lần/ngày vào sáng hoặc tối đều được.

Cách phòng bệnh viêm xoang

Bệnh viêm mũi xoang hoàn toàn có thể phòng tránh và hạn chế nguy cơ tái phát nếu bạn nắm được một số điều lưu ý dưới đây:

• Đeo khẩu trang và giữ ấm cho vùng mũi xoang mỗi khi đi ra ngoài.
• Tiêm vacxin phòng bệnh cúm đều đặn 1 năm/lần.
• Điều trị dứt điểm các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ dẫn tới bệnh xoang như nhiễm virus cảm cúm, viêm tai, viêm họng,…
• Không hút thuốc lá.
• Tránh xa các tác nhân gây dị ứng như phấn hoa, nước hoa, hóa chất, lông động vật,….
• Rửa tay bằng xà phòng, dung dịch sát khuẩn thường xuyên để tránh bị lây nhiễm mầm bệnh.
• Hãy sử dụng máy tạo độ ẩm nếu không khí trong phòng quá khô hoặc khi thời tiết chuyển lạnh.
• Hạn chế bơi/lặn quá lâu.
• Thăm khám sức khỏe định kỳ.
• Tăng cường hệ miễn dịch bằng cách vệ sinh không gian sống, làm việc tại môi trường không bị ô nhiễm. Đồng thời quan tâm tới chế độ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, sinh hoạt khoa học và vận động mỗi ngày.
• Nếu xuất hiện các dấu hiệu đầu tiên của bệnh viêm mũi xoang cần tiến hành thăm khám, điều trị theo phác đồ của bác sĩ. Bệnh nhân không nên tự ý mua thuốc hay tự điều trị tại nhà. Bởi bạn có thể điều trị sai bệnh, dùng thuốc không đúng cách, đúng liều lượng dẫn tới nguy cơ nhờn thuốc, khiến bệnh phát triển khó kiểm soát hơn.

Một số câu hỏi liên quan

Ngoài những thông tin được chia sẻ phía trên, người bệnh bị xoang mũi còn băn khoăn về một số thắc mắc như sau:

Các xoang nằm ở đâu?

Cho những bạn chưa biết, xoang là không gian chứa không khí xung quanh mũi, mắt. Chúng được tìm thấy ở bên trong gò má, đằng sau trán, phía trên mắt, phía sau sống mũi, phần trên mũi, giữa hai mắt hoặc nằm sâu phía sau phần trên của mũi, phần giữa hai mắt.

Đối tượng nào dễ bị viêm xoang?

Bệnh viêm mũi xoang thường có nguy cơ cao ở những đối tượng sau:

• Trường hợp tiếp xúc nhiều với môi trường ô nhiễm như khói bụi, khói thuốc,…
• Người hút thuốc.
• Có polyp mũi.
• Vách ngăn mũi lệch.
• Nhiễm trùng răng, nướu.
• Hệ thống miễn dịch yếu.
• Cơ địa dị ứng.

Viêm xoang có lây không?

Như đã đề cập trước đó, một trong những nguyên nhân dẫn tới xoang mũi là do sự tấn công của vi khuẩn, virus. Do virus có thể lây sang người khác qua các giọt bắn trong không khí nên khi ai đó hắt hơi, ho, virus có thể bám lên vật dụng công cộng và vô tình khiến bạn chạm phải.

Lúc này, bạn có thể sờ tay lên mũi, miệng, mắt,… Tuy nhiên, việc ai đó bị xoang không đồng nghĩa với việc người nhiễm virus gây xoang chắc chắn sẽ mắc bệnh. Thay vào đó, mọi người sẽ có những dấu hiệu cảm thông thường do bệnh nhiễm trùng xoang không được xếp vào loại bệnh truyền nhiễm.

Bị viêm xoang mũi có đi máy bay được không?

Áp suất bên trong cabin sẽ thay đổi khi máy bay đạt đến độ cao nhất định. Vì vậy, không khí trong xoang có thể giãn ra hoặc co lại theo áp suất. Nếu các xoang của bạn bị tắc hoặc viêm, không khí bên trong sẽ bị mắc kẹt và gây đau.

Trong trường hợp buộc phải di chuyển bằng máy bay, bệnh nhân nên dùng thuốc xịt hoặc thuốc nhỏ thông mũi trước khi máy bay cất cánh hoặc hạ cánh. Điều này sẽ giúp giảm bớt các triệu chứng, giúp bạn cảm thấy dễ chịu hơn. Ngoài ra, bạn cũng có thể thực hiện thao tác Valsalva, nghĩa là bịt mũi và cố gắng thở bằng miệng.

Trên đây là những thông tin về bệnh viêm xoang và những dấu hiệu, cách điều trị bệnh hiệu quả. Viêm xoang mũi là một bệnh lý nguy hiểm nếu không được quan tâm, điều trị đúng cách và kịp thời. Vậy nên ngay khi có những dấu hiệu đầu tiên của bệnh, các bạn nên tới bệnh viện thăm khám, tiến hành điều trị theo phác đồ của bác sĩ sớm nhất có thể.