Xét Nghiệm Mỡ Máu: Quy Trình, Ý Nghĩa Chỉ Số Và Chi Phí

Đặt lịch hẹn

×

Xét Nghiệm Mỡ Máu: Quy Trình, Ý Nghĩa Chỉ Số Và Chi Phí

Xét Nghiệm Mỡ Máu: Quy Trình, Ý Nghĩa Chỉ Số Và Chi Phí

Đặt lịch

Xét nghiệm mỡ máu là phương pháp quan trọng giúp đánh giá nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, đột quỵ và rối loạn chuyển hóa lipid. Xét nghiệm này đo lường các chỉ số như cholesterol toàn phần, LDL-C (cholesterol xấu), HDL-C (cholesterol tốt) và triglyceride, từ đó giúp bác sĩ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp. Nhiều người chủ quan với tình trạng mỡ máu cao do không có triệu chứng rõ ràng, nhưng đây lại là nguyên nhân tiềm ẩn dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Vậy xét nghiệm mỡ máu cần thực hiện khi nào, quy trình ra sao và kết quả có ý nghĩa gì?

Các chỉ số quan trọng trong xét nghiệm mỡ máu

Khi thực hiện xét nghiệm mỡ máu, bác sĩ sẽ phân tích các chỉ số quan trọng liên quan đến mức độ lipid trong máu. Hiểu rõ ý nghĩa của từng chỉ số giúp bạn đánh giá chính xác tình trạng sức khỏe và có biện pháp kiểm soát phù hợp.

Cholesterol toàn phần

Cholesterol toàn phần là tổng lượng cholesterol trong máu, bao gồm cả cholesterol LDL, HDL và một phần triglyceride. Mức cholesterol toàn phần cao có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch.

• Mức bình thường: Dưới 200 mg/dL
• Mức giới hạn cao: 200 – 239 mg/dL
• Mức cao: Trên 240 mg/dL

Nếu chỉ số này vượt ngưỡng an toàn, bác sĩ sẽ đánh giá thêm các thành phần khác để xác định nguy cơ bệnh lý.

LDL-C (Cholesterol xấu)

LDL-C (low-density lipoprotein cholesterol) là loại cholesterol có khả năng bám vào thành mạch, tạo mảng xơ vữa và gây tắc nghẽn động mạch.

• Mức lý tưởng: Dưới 100 mg/dL
• Mức giới hạn cao: 100 – 129 mg/dL
• Mức cao: 130 – 159 mg/dL
• Mức rất cao: Trên 190 mg/dL

Người có chỉ số LDL-C cao cần điều chỉnh chế độ ăn uống, tăng cường hoạt động thể chất và có thể dùng thuốc theo chỉ định bác sĩ.

HDL-C (Cholesterol tốt)

HDL-C (high-density lipoprotein cholesterol) có tác dụng vận chuyển cholesterol dư thừa về gan để đào thải, giúp bảo vệ tim mạch.

• Mức tốt: Trên 60 mg/dL
• Mức trung bình: 40 – 59 mg/dL
• Mức thấp (nguy cơ tim mạch cao): Dưới 40 mg/dL

Giữ mức HDL-C cao bằng cách tập thể dục thường xuyên và bổ sung chất béo lành mạnh từ cá, dầu ô liu, quả bơ…

Triglyceride

Triglyceride là một dạng chất béo dự trữ trong cơ thể, liên quan đến bệnh tim mạch và viêm tụy khi ở mức cao.

• Bình thường: Dưới 150 mg/dL
• Giới hạn cao: 150 – 199 mg/dL
• Cao: 200 – 499 mg/dL
• Rất cao: Trên 500 mg/dL

Chỉ số triglyceride thường tăng khi tiêu thụ nhiều tinh bột, đường, rượu bia hoặc do lười vận động.

Khi nào cần thực hiện xét nghiệm mỡ máu?

Xét nghiệm mỡ máu nên được thực hiện định kỳ để theo dõi sức khỏe tim mạch, đặc biệt đối với những người có nguy cơ cao.

Người trưởng thành trên 20 tuổi

Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA) khuyến nghị tất cả người trưởng thành trên 20 tuổi nên kiểm tra mỡ máu ít nhất 4 – 6 năm/lần, ngay cả khi không có triệu chứng bệnh lý.

Người có nguy cơ tim mạch cao

Những đối tượng dưới đây nên xét nghiệm mỡ máu thường xuyên hơn, khoảng 1 – 2 lần/năm:

• Người thừa cân, béo phì
• Người có tiền sử gia đình mắc bệnh tim mạch sớm
• Người bị cao huyết áp, tiểu đường
• Người hút thuốc lá, uống rượu bia nhiều
• Người ít vận động

Người đang điều trị rối loạn lipid máu

Nếu bạn đang sử dụng thuốc hoặc thay đổi chế độ ăn để kiểm soát mỡ máu, xét nghiệm định kỳ giúp đánh giá hiệu quả điều trị và điều chỉnh kịp thời.

Quy trình xét nghiệm mỡ máu và những điều cần lưu ý

Việc xét nghiệm mỡ máu diễn ra nhanh chóng và đơn giản, nhưng để đảm bảo kết quả chính xác, cần tuân thủ một số nguyên tắc quan trọng.

Chuẩn bị trước khi xét nghiệm

• Nhịn ăn ít nhất 9 – 12 giờ: Nên thực hiện xét nghiệm vào buổi sáng để tránh ảnh hưởng của thực phẩm đến kết quả.
• Tránh uống rượu bia: Rượu có thể làm tăng triglyceride tạm thời.
• Hạn chế căng thẳng: Stress có thể ảnh hưởng đến một số chỉ số mỡ máu.

Các bước thực hiện xét nghiệm

1. Lấy mẫu máu: Nhân viên y tế sẽ lấy một lượng nhỏ máu từ tĩnh mạch cánh tay.
2. Phân tích mẫu máu: Mẫu máu được đưa đến phòng xét nghiệm để đo nồng độ lipid.
3. Nhận kết quả: Kết quả có thể có trong vòng vài giờ hoặc một ngày, tùy cơ sở y tế.

Sau khi có kết quả, bác sĩ sẽ tư vấn về nguy cơ tim mạch và hướng dẫn cách kiểm soát mỡ máu hiệu quả.

Cách kiểm soát mỡ máu hiệu quả

Nếu xét nghiệm mỡ máu cho thấy chỉ số lipid không đạt chuẩn, cần có biện pháp điều chỉnh kịp thời để bảo vệ sức khỏe.

Điều chỉnh chế độ ăn uống

• Giảm chất béo bão hòa: Hạn chế mỡ động vật, đồ chiên rán.
• Bổ sung chất béo lành mạnh: Ăn cá béo (cá hồi, cá thu), dầu ô liu, hạt óc chó.
• Tăng cường rau xanh, trái cây: Chất xơ giúp giảm hấp thụ cholesterol.
• Giảm đường và tinh bột: Hạn chế bánh kẹo, nước ngọt có đường.

Duy trì lối sống lành mạnh

• Tập thể dục thường xuyên: Ít nhất 150 phút/tuần với các bài tập như đi bộ, đạp xe, bơi lội.
• Bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia: Giúp cải thiện chỉ số HDL-C.
• Kiểm soát cân nặng: Giảm 5 – 10% trọng lượng cơ thể có thể giúp giảm cholesterol LDL đáng kể.

Sử dụng thuốc khi cần thiết

Nếu thay đổi lối sống không giúp kiểm soát mỡ máu, bác sĩ có thể chỉ định các nhóm thuốc như:

• Statin: Giúp giảm cholesterol LDL.
• Fibrate: Hỗ trợ giảm triglyceride.
• Niacin: Tăng HDL-C và giảm LDL-C.

Việc sử dụng thuốc cần có sự theo dõi của bác sĩ để tránh tác dụng phụ và đảm bảo hiệu quả điều trị.

Mối liên hệ giữa mỡ máu cao và các bệnh lý nguy hiểm

Mỡ máu cao không chỉ là một chỉ số sinh hóa đơn thuần mà còn là dấu hiệu cảnh báo nhiều bệnh lý nghiêm trọng. Nếu không được kiểm soát kịp thời, tình trạng này có thể gây ra những hậu quả nguy hiểm cho sức khỏe.

Bệnh tim mạch và đột quỵ

Khi nồng độ LDL-C trong máu cao, cholesterol dư thừa có thể tích tụ trong thành động mạch, hình thành mảng xơ vữa. Theo thời gian, mảng xơ vữa này có thể gây hẹp hoặc tắc nghẽn động mạch, làm giảm lưu lượng máu đến tim và não. Điều này làm tăng nguy cơ:

• Nhồi máu cơ tim
• Đột quỵ não
• Bệnh động mạch vành

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bệnh tim mạch là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên thế giới, với khoảng 17,9 triệu ca tử vong mỗi năm.

Bệnh gan nhiễm mỡ

Nồng độ triglyceride cao có liên quan mật thiết đến bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD). Khi lượng mỡ tích tụ quá nhiều trong gan, cơ quan này có thể bị viêm, tổn thương, thậm chí dẫn đến xơ gan hoặc ung thư gan.

• Giai đoạn nhẹ: Gan nhiễm mỡ đơn thuần, ít triệu chứng rõ rệt.
• Giai đoạn nặng: Viêm gan nhiễm mỡ không do rượu (NASH) có thể tiến triển thành xơ gan.

Cao huyết áp

Mỡ máu cao có thể làm giảm độ đàn hồi của động mạch, gây tăng huyết áp. Khi huyết áp tăng cao, tim phải hoạt động mạnh hơn để bơm máu, làm tăng nguy cơ suy tim và tổn thương các cơ quan khác như thận, mắt.

• Huyết áp bình thường: <120/80 mmHg
• Huyết áp cao: ≥130/80 mmHg

Việc kiểm soát cả mỡ máu và huyết áp là rất quan trọng để giảm thiểu nguy cơ biến chứng tim mạch.

Tiểu đường tuýp 2

Người bị rối loạn mỡ máu, đặc biệt là triglyceride cao và HDL-C thấp, thường có nguy cơ mắc tiểu đường tuýp 2 cao hơn. Lượng mỡ dư thừa trong máu làm suy giảm chức năng insulin, gây rối loạn chuyển hóa đường huyết.

Theo Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ (ADA), khoảng 70% bệnh nhân tiểu đường tuýp 2 có rối loạn lipid máu kèm theo. Do đó, kiểm soát mỡ máu là một phần quan trọng trong điều trị tiểu đường.

Ai có nguy cơ cao bị rối loạn mỡ máu?

Bất kỳ ai cũng có thể bị mỡ máu cao, nhưng một số nhóm đối tượng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn do yếu tố di truyền, lối sống và tình trạng sức khỏe.

Người có chế độ ăn uống không lành mạnh

• Ăn nhiều thực phẩm giàu chất béo bão hòa như thịt đỏ, đồ chiên rán
• Tiêu thụ quá nhiều đường, tinh bột tinh chế
• Uống nhiều rượu bia

Người ít vận động

Lối sống ít vận động làm giảm HDL-C (cholesterol tốt), đồng thời khiến cơ thể khó kiểm soát triglyceride và LDL-C.

Người thừa cân, béo phì

Chỉ số khối cơ thể (BMI) cao có liên quan đến mức triglyceride và LDL-C tăng cao, làm tăng nguy cơ bệnh tim mạch.

• BMI bình thường: 18,5 – 24,9
• Thừa cân: 25 – 29,9
• Béo phì: ≥30

Người có tiền sử gia đình bị rối loạn mỡ máu

Yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng trong việc quyết định cách cơ thể chuyển hóa cholesterol. Nếu trong gia đình có người bị rối loạn mỡ máu hoặc bệnh tim mạch sớm (trước 55 tuổi ở nam và 65 tuổi ở nữ), nguy cơ mắc bệnh sẽ cao hơn.

Xét nghiệm mỡ máu ở đâu và chi phí bao nhiêu?

Xét nghiệm mỡ máu có thể thực hiện tại nhiều bệnh viện, phòng khám trên toàn quốc với mức chi phí hợp lý.

Địa điểm xét nghiệm

• Bệnh viện tuyến trung ương: Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Trung ương Huế…
• Bệnh viện tư nhân: Vinmec, Hoàn Mỹ, FV…
• Phòng khám đa khoa uy tín: Có dịch vụ xét nghiệm nhanh, tiện lợi.

Chi phí xét nghiệm mỡ máu

Chi phí xét nghiệm mỡ máu dao động từ 100.000 – 500.000 VNĐ, tùy thuộc vào số lượng chỉ số được kiểm tra và cơ sở y tế. Một số gói kiểm tra sức khỏe tổng quát cũng bao gồm xét nghiệm này.

Câu hỏi thường gặp về xét nghiệm mỡ máu

Xét nghiệm mỡ máu có cần nhịn ăn không?

Có. Để kết quả chính xác, bạn nên nhịn ăn từ 9 – 12 giờ trước khi xét nghiệm. Nước lọc vẫn có thể uống bình thường.

Xét nghiệm mỡ máu có đau không?

Không đáng kể. Việc lấy máu chỉ gây cảm giác châm chích nhẹ và thường không gây đau kéo dài.

Chỉ số mỡ máu bao nhiêu là nguy hiểm?

Cholesterol toàn phần >240 mg/dL, LDL-C >190 mg/dL hoặc triglyceride >500 mg/dL có thể làm tăng nguy cơ bệnh tim mạch nghiêm trọng.

Làm gì khi kết quả xét nghiệm mỡ máu cao?

Bạn nên thay đổi chế độ ăn uống, tập thể dục đều đặn và theo dõi định kỳ. Nếu cần, bác sĩ sẽ kê thuốc hạ mỡ máu để kiểm soát chỉ số an toàn.

Kiểm tra mỡ máu định kỳ là biện pháp quan trọng để bảo vệ sức khỏe tim mạch. Đừng chờ đến khi có triệu chứng mới xét nghiệm, hãy chủ động kiểm tra sớm để phòng ngừa bệnh tật hiệu quả.