Nấm Candida Ở Miệng

Đặt lịch hẹn

×

Thạc sĩ, Bác sĩ Đỗ Thanh Hà

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Nấm Candida ở miệng là một tình trạng nhiễm trùng phổ biến, gây ra bởi nấm Candida phát triển quá mức trong khoang miệng. Đây là bệnh lý thường gặp ở trẻ sơ sinh, người cao tuổi hoặc những người có hệ miễn dịch suy yếu. Các triệu chứng của nấm Candida ở miệng như mảng trắng, đau rát và khó chịu có thể ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày. Việc nhận biết sớm và điều trị kịp thời sẽ giúp ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm của căn bệnh này.

Nấm candida ở miệng là gì?

Nấm Candida ở miệng, hay còn gọi là tưa miệng, là tình trạng nhiễm trùng nấm do nấm Candida gây ra trong khoang miệng. Đây là một loại nấm tự nhiên sống trong cơ thể, nhưng khi phát triển quá mức sẽ gây viêm nhiễm. Tưa miệng thường xuất hiện dưới dạng các mảng trắng hoặc vàng trên lưỡi, má trong, lợi và cổ họng, gây khó chịu và đau rát. Tình trạng này thường gặp ở trẻ sơ sinh, người lớn tuổi hoặc người có hệ miễn dịch suy yếu.

Nguyên nhân gây nấm candida ở miệng

Dưới đây là những nguyên nhân và yếu tố làm tăng nguy cơ bị nhiễm nấm Candida ở miệng:

• Suy yếu hệ miễn dịch: Những người có hệ miễn dịch yếu, như trẻ sơ sinh, người già hoặc người mắc bệnh HIV/AIDS, ung thư, tiểu đường dễ bị nhiễm nấm Candida ở miệng.
• Sử dụng thuốc kháng sinh: Việc sử dụng kháng sinh kéo dài có thể tiêu diệt vi khuẩn có lợi trong cơ thể, làm mất cân bằng hệ vi sinh và tạo điều kiện cho nấm Candida phát triển quá mức.
• Dùng thuốc corticosteroid: Thuốc corticosteroid, đặc biệt là dạng hít hoặc uống, có thể làm suy yếu hệ miễn dịch tại chỗ trong miệng và làm tăng nguy cơ nhiễm nấm.
• Sử dụng răng giả: Việc đeo răng giả không vệ sinh kỹ hoặc đeo cả đêm có thể tạo môi trường ẩm ướt thuận lợi cho nấm Candida phát triển.
• Khô miệng: Các điều kiện gây khô miệng, như uống ít nước, mắc bệnh lý về tuyến nước bọt hoặc sử dụng thuốc gây khô miệng, cũng có thể làm tăng nguy cơ nhiễm nấm.
• Bệnh lý tiểu đường: Người mắc tiểu đường không kiểm soát tốt đường huyết có thể tạo điều kiện cho nấm Candida phát triển.
• Hút thuốc lá: Việc hút thuốc lá làm tăng nguy cơ nhiễm nấm Candida ở miệng do thay đổi môi trường tự nhiên trong khoang miệng.
• Thiếu dinh dưỡng: Chế độ ăn uống thiếu vitamin B và sắt có thể làm suy yếu sức đề kháng tự nhiên của miệng, tạo điều kiện cho nấm phát triển.

Dấu hiệu nhận biết

Dấu hiệu nhận biết nấm Candida ở miệng bao gồm:

• Mảng trắng hoặc vàng trên lưỡi, má trong, lợi: Các mảng này có thể có màu trắng hoặc vàng, có bề mặt mềm và dễ bong ra. Khi cạo đi, có thể để lại vùng da đỏ hoặc gây chảy máu nhẹ.
• Đau hoặc rát trong miệng: Người bệnh có thể cảm thấy đau rát ở các khu vực bị nhiễm nấm, đặc biệt khi ăn uống hoặc nói chuyện.
• Khô miệng: Cảm giác khô miệng thường xuyên có thể đi kèm với việc nhiễm nấm Candida.
• Sưng đỏ hoặc nứt ở khóe miệng: Một số người bị nấm Candida miệng có thể xuất hiện triệu chứng nứt khóe miệng, làm vùng da bị đỏ và gây khó chịu.
• Giảm cảm giác vị giác: Người nhiễm nấm Candida ở miệng có thể cảm thấy mất hoặc giảm vị giác.
• Khó nuốt: Trong trường hợp nghiêm trọng, nhiễm nấm có thể lan xuống cổ họng, gây khó nuốt hoặc cảm giác đau khi nuốt.
• Mùi hôi miệng: Nấm Candida ở miệng có thể gây ra hơi thở có mùi hôi do sự phát triển quá mức của nấm trong khoang miệng.

Nấm candida ở miệng nguy hiểm không?

Nấm Candida ở miệng thường không nguy hiểm nếu được phát hiện và điều trị kịp thời. Tuy nhiên, nếu không điều trị đúng cách hoặc nếu bệnh xảy ra ở những người có hệ miễn dịch suy yếu, nó có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng. Cụ thể như:

• Lan rộng xuống thực quản và đường hô hấp: Ở những người có hệ miễn dịch yếu, nấm Candida có thể lan xuống thực quản, gây khó nuốt và đau họng. Trong một số trường hợp nghiêm trọng, nấm có thể lan sang phổi và các cơ quan khác, gây nhiễm trùng toàn thân (nhiễm nấm Candida toàn thân), rất nguy hiểm.
• Đau đớn và khó chịu: Nấm Candida ở miệng gây đau, rát và khó chịu, đặc biệt khi ăn uống, nuốt hoặc nói chuyện, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.
• Biến chứng ở người có bệnh lý nền: Với những người mắc các bệnh như tiểu đường, HIV/AIDS hoặc đang điều trị ung thư, nấm Candida ở miệng có thể trở thành tình trạng nhiễm trùng tái phát và khó điều trị, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tổng thể.
• Lây lan cho trẻ sơ sinh: Trẻ sơ sinh mắc nấm miệng có thể gặp khó khăn khi bú và dẫn đến tình trạng kém hấp thu dinh dưỡng. Ngoài ra, nấm Candida ở mẹ có thể lây lan cho bé trong quá trình cho bú.

Đối tượng dễ bị bệnh

Những đối tượng dễ bị nhiễm nấm Candida ở miệng bao gồm:

• Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có hệ miễn dịch chưa phát triển đầy đủ.
• Bệnh nhân cao tuổi.
• Người mắc các bệnh làm suy giảm hệ miễn dịch như ung thư, HIV/AIDS hoặc đang dùng thuốc ức chế miễn dịch.
• Người mắc bệnh tiểu đường.
• Bệnh nhân đã và đang sử dụng thuốc kháng sinh kéo dài. 
• Người sử dụng corticosteroid dạng hít hoặc uống.
• Người đeo răng giả.
• Người hút thuốc lá.
• Quan hệ bằng miệng với người bị nhiễm nấm Candida.

Xem thêm: Nấm Candida Ở Trẻ Em: Nguyên Nhân, Dấu Hiệu, Cách Điều Trị

Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Bạn nên đi khám bác sĩ khi bị nấm Candida ở miệng nếu gặp các tình trạng sau:

• Triệu chứng kéo dài hoặc không cải thiện sau vài ngày điều trị tại nhà.
• Dấu hiệu nghiêm trọng hoặc lan rộng.
• Nấm Candida thường xuyên tái phát nhiều lần.
• Người có hệ miễn dịch suy yếu.
• Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ bị nhiễm nấm Candida.
• Sử dụng thuốc corticosteroid ở dạng hít trong thời gian dài.

Phương pháp chẩn đoán

Chẩn đoán nhiễm nấm Candida ở miệng thường dựa trên các triệu chứng lâm sàng, kết hợp với các phương pháp kiểm tra y khoa sau:

Khám lâm sàng

Bác sĩ thường quan sát các triệu chứng như mảng trắng hoặc vàng trên lưỡi, lợi, má trong hoặc vòm họng. Khi cạo nhẹ các mảng này, có thể để lại vùng đỏ hoặc gây chảy máu nhẹ. Bệnh nhân cũng có thể mô tả các triệu chứng như đau rát, khó nuốt hoặc mất vị giác.

Xét nghiệm mẫu bệnh phẩm

Bác sĩ có thể lấy mẫu bệnh phẩm từ các mảng trắng trong khoang miệng để xét nghiệm. Mẫu này được phân tích dưới kính hiển vi hoặc nuôi cấy để xác định sự hiện diện của nấm Candida.

Nội soi (nếu nghi ngờ nấm lan xuống thực quản)

Nếu có triệu chứng nặng hơn như đau khi nuốt, bác sĩ có thể đề nghị nội soi để kiểm tra xem nấm có lan đến thực quản hay không.

Kiểm tra sức khỏe tổng quát

Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể yêu cầu kiểm tra đường huyết hoặc xét nghiệm HIV, đặc biệt là khi nghi ngờ bệnh nhân mắc tiểu đường hoặc suy giảm miễn dịch. Vì đây là các yếu tố nguy cơ của nấm Candida miệng.

Phương pháp trị nấm Candida ở miệng

Điều trị nấm Candida ở miệng chủ yếu sử dụng các loại thuốc kháng nấm dạng uống, dạng gel bôi hoặc dạng nước súc miệng, cụ thể như sau:

• Fluconazole (Diflucan): Đây là loại thuốc uống phổ biến nhất trong điều trị nấm Candida ở miệng. Fluconazole giúp tiêu diệt nấm và ngăn ngừa sự lây lan của chúng.
• Itraconazole (Sporanox): Thường được sử dụng cho những người không đáp ứng tốt với các thuốc kháng nấm khác, đặc biệt là ở những bệnh nhân có hệ miễn dịch suy yếu như người nhiễm HIV hoặc ung thư.
• Posaconazole (Noxafil): Là thuốc kháng nấm dạng uống mạnh, thường được chỉ định cho những người có nhiễm nấm lan rộng hoặc nhiễm trùng phức tạp.
• Nystatin (Mycostatin): Là loại thuốc kháng nấm dạng lỏng, được sử dụng để súc miệng hoặc bôi trực tiếp lên vùng nhiễm nấm trong khoang miệng. Nystatin tiêu diệt nấm tại chỗ và thường dùng trong các trường hợp nhẹ.
• Clotrimazole: Là thuốc kháng nấm dạng viên ngậm, giúp điều trị nấm Candida tại chỗ trong miệng và họng.
• Miconazole: Là loại thuốc kháng nấm dạng gel bôi trực tiếp lên vùng miệng bị nhiễm nấm, giúp ngăn chặn sự phát triển của nấm Candida.

Phòng ngừa nấm candida ở miệng

Phòng ngừa nấm Candida ở miệng có thể được thực hiện qua các biện pháp sau:

• Đánh răng ít nhất 2 lần/ngày với kem đánh răng chứa hoạt chất fluoride.
• Sử dụng chỉ nha khoa và tưa lưỡi để làm sạch răng miệng.
• Vệ sinh lưỡi thường xuyên để loại bỏ vi khuẩn và nấm.
• Vệ sinh răng giả kỹ lưỡng mỗi ngày, đặc biệt là trước khi đi ngủ.
• Không đeo răng giả trong lúc ngủ để giữ khoang miệng khô ráo.
• Kiểm soát đường huyết tốt nếu bạn mắc tiểu đường.
• Người có hệ miễn dịch yếu (như người mắc HIV/AIDS) nên có kế hoạch chăm sóc y tế thường xuyên.
• Sau khi sử dụng thuốc hít corticosteroid, cần súc miệng sạch sẽ để loại bỏ thuốc còn lại trong khoang miệng.
• Chỉ sử dụng thuốc kháng sinh khi có chỉ định của bác sĩ, tránh dùng quá mức hoặc không cần thiết để bảo vệ cân bằng vi khuẩn tự nhiên trong cơ thể.
• Giảm tiêu thụ các thực phẩm giàu đường như bánh kẹo, nước ngọt, vì nấm Candida phát triển mạnh trong môi trường giàu đường.
• Ăn sữa chua không đường hoặc thực phẩm chứa men vi sinh để cân bằng vi khuẩn có lợi trong miệng và hệ tiêu hóa.
• Hút thuốc lá làm tăng nguy cơ nhiễm nấm Candida ở miệng, vì vậy ngừng hút thuốc là cách hiệu quả để phòng ngừa bệnh.
• Giữ cho miệng luôn ẩm bằng cách uống đủ nước, giúp ngăn ngừa tình trạng khô miệng, một yếu tố tạo điều kiện cho nấm Candida phát triển.
• Đến nha sĩ kiểm tra sức khỏe răng miệng định kỳ để phát hiện và xử lý sớm các vấn đề về nhiễm trùng.

Nấm Candida ở miệng là một tình trạng có thể điều trị dễ dàng nếu được phát hiện sớm và chăm sóc đúng cách. Bằng cách duy trì vệ sinh răng miệng, kiểm soát các yếu tố nguy cơ và thăm khám bác sĩ định kỳ, bạn có thể phòng ngừa nhiễm nấm tái phát. Nếu bạn nhận thấy có dấu hiệu bị nhiễm nấm miệng, hãy đến gặp bác sĩ để nhận được sự tư vấn và điều trị phù hợp.

Tìm hiểu thêm:

• Nấm Candida ở Lưỡi Là Gì? Nguyên Nhân, Dấu Hiệu, Cách Chữa
• Nấm Candida Vùng Kín: Triệu Chứng, Nguyên Nhân, Cách Điều Trị