Đau Dạ Dày Khi Mang Thai: Nguyên Nhân, Triệu Chứng Và Phương Pháp Điều Trị

Đặt lịch hẹn

×

Bác Sĩ Nguyễn Thị Tuyết Lan

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Đau dạ dày khi mang thai là một vấn đề thường gặp ở nhiều bà bầu, gây khó chịu và ảnh hưởng đến sức khỏe. Nguyên nhân có thể do sự thay đổi hormone trong cơ thể, tăng áp lực lên dạ dày, hoặc chế độ ăn uống không hợp lý. Tuy nhiên, tình trạng này cũng có thể là dấu hiệu của các bệnh lý dạ dày tiềm ẩn, cần được theo dõi và điều trị đúng cách. Để giảm thiểu cơn đau và bảo vệ sức khỏe của cả mẹ và thai nhi, việc nhận diện triệu chứng, tìm hiểu nguyên nhân và áp dụng các biện pháp hỗ trợ là rất quan trọng.

Đau dạ dày khi mang thai: Định nghĩa và phân loại

Đau dạ dày khi mang thai là tình trạng bà bầu cảm thấy đau bụng, đầy hơi hoặc khó chịu trong vùng dạ dày. Nguyên nhân chủ yếu đến từ sự thay đổi của cơ thể trong suốt thai kỳ, ảnh hưởng trực tiếp đến hệ tiêu hóa. Các hormone như progesterone tăng cao trong cơ thể, làm giãn cơ dạ dày, khiến thức ăn tiêu hóa chậm hơn, từ đó dễ gây ra cảm giác đau, khó chịu. Mặc dù cơn đau dạ dày khi mang thai khá phổ biến, nhưng không phải lúc nào cũng vô hại. Đôi khi, đây có thể là dấu hiệu của các bệnh lý tiêu hóa như viêm loét dạ dày, trào ngược dạ dày thực quản hay các vấn đề liên quan đến acid dạ dày.

Phân loại đau dạ dày khi mang thai có thể dựa trên nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của cơn đau. Đau dạ dày do thai kỳ thường xảy ra ở giai đoạn đầu và giữa thai kỳ. Tuy nhiên, có những trường hợp tình trạng này kéo dài suốt quá trình mang thai. Đối với các bà bầu có tiền sử bệnh lý dạ dày, nguy cơ tái phát triệu chứng có thể cao hơn.

Triệu chứng của đau dạ dày khi mang thai

Triệu chứng của đau dạ dày khi mang thai thường bao gồm các cơn đau âm ỉ hoặc dữ dội ở vùng bụng trên, có thể kèm theo cảm giác đầy hơi, buồn nôn hoặc chướng bụng. Một số bà bầu còn cảm thấy ợ nóng, trào ngược dịch dạ dày lên thực quản, gây cảm giác khó chịu ở cổ họng. Những triệu chứng này có thể trở nên tồi tệ hơn sau bữa ăn, đặc biệt là với những món ăn khó tiêu hoặc thức ăn giàu chất béo.

Ngoài ra, cơn đau dạ dày khi mang thai cũng có thể kèm theo những biểu hiện khác như khó tiêu, ăn uống không ngon miệng, hoặc cảm giác nặng bụng sau khi ăn. Nếu tình trạng này kéo dài và không được điều trị đúng cách, có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng hơn như thiếu hụt dinh dưỡng hoặc mất nước. Những triệu chứng này cần được theo dõi chặt chẽ để đảm bảo sức khỏe của mẹ và thai nhi.

Nguyên nhân gây đau dạ dày khi mang thai

Đau dạ dày khi mang thai có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Dưới đây là một số yếu tố chính góp phần gây ra tình trạng này:

• Thay đổi hormone: Trong suốt thai kỳ, mức độ hormone progesterone tăng lên đáng kể. Hormone này giúp thư giãn các cơ trong cơ thể, bao gồm cả cơ vòng dạ dày, dẫn đến việc thức ăn tiêu hóa chậm hơn và dễ gây cảm giác đầy bụng, khó chịu.

• Tăng áp lực lên dạ dày: Khi thai nhi phát triển, tử cung mở rộng và tạo áp lực lên các cơ quan trong vùng bụng, bao gồm cả dạ dày. Áp lực này có thể khiến thức ăn và acid trong dạ dày trào ngược lên thực quản, gây ra chứng ợ nóng và cảm giác đau.

• Chế độ ăn uống không hợp lý: Nhiều bà bầu có thói quen ăn những món ăn khó tiêu hoặc quá nhiều thực phẩm chứa chất béo, gia vị, hoặc thực phẩm có khả năng gây kích ứng dạ dày. Điều này dễ dàng dẫn đến chứng đầy hơi, khó tiêu và đau dạ dày.

• Tăng tiết acid dạ dày: Khi mang thai, cơ thể có thể sản sinh ra nhiều acid dạ dày hơn, gây ra tình trạng dư thừa acid, từ đó dẫn đến đau dạ dày và ợ nóng.

• Căng thẳng và lo âu: Cảm giác căng thẳng, lo âu về thai kỳ cũng có thể làm gia tăng triệu chứng đau dạ dày. Stress có thể kích thích hệ thần kinh, làm tăng sản sinh acid dạ dày và làm tổn thương niêm mạc dạ dày.

Đối tượng dễ gặp phải tình trạng đau dạ dày khi mang thai

Một số nhóm bà bầu dễ gặp phải tình trạng đau dạ dày trong thai kỳ hơn những nhóm khác. Các yếu tố sau có thể làm tăng nguy cơ:

• Bà bầu có tiền sử bệnh lý dạ dày: Những phụ nữ từng mắc bệnh viêm loét dạ dày, trào ngược dạ dày thực quản, hoặc các vấn đề về tiêu hóa sẽ có nguy cơ cao hơn bị đau dạ dày khi mang thai.

• Phụ nữ mang thai lần đầu: Những phụ nữ mang thai lần đầu có thể cảm thấy bất ngờ với những thay đổi trong cơ thể, đặc biệt là sự thay đổi của hormone và áp lực từ tử cung lên các cơ quan, dễ gây ra các triệu chứng đau dạ dày.

• Phụ nữ mang đa thai: Mang thai đôi hoặc thai ba tạo ra áp lực lớn hơn lên dạ dày, làm tăng nguy cơ mắc phải tình trạng đau dạ dày hoặc các vấn đề tiêu hóa khác.

• Bà bầu có chế độ ăn uống không khoa học: Những phụ nữ ăn uống không hợp lý, thói quen ăn uống không đều đặn hoặc tiêu thụ thực phẩm có khả năng gây kích ứng như đồ chua, cay, béo sẽ dễ gặp phải triệu chứng đau dạ dày.

• Phụ nữ có lối sống căng thẳng, ít nghỉ ngơi: Căng thẳng kéo dài có thể khiến cơ thể sản sinh nhiều hormone căng thẳng, làm tăng mức acid dạ dày và gây ra cảm giác đau đớn.

Để giảm thiểu nguy cơ đau dạ dày khi mang thai, việc nhận diện đúng nguyên nhân và nhóm đối tượng có nguy cơ cao là rất quan trọng, từ đó có các biện pháp phòng ngừa và điều trị thích hợp.

Biến chứng khi bị đau dạ dày trong thai kỳ

Đau dạ dày khi mang thai nếu không được theo dõi và điều trị đúng cách có thể dẫn đến một số biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe của cả mẹ và thai nhi. Các biến chứng này có thể bao gồm:

• Suy dinh dưỡng: Khi bà bầu không thể ăn uống đầy đủ do cơn đau dạ dày, việc thiếu hụt các dưỡng chất cần thiết cho cơ thể và thai nhi có thể xảy ra. Suy dinh dưỡng có thể làm giảm khả năng phát triển của thai nhi và gây ra các vấn đề sức khỏe cho bà bầu, như mệt mỏi, giảm sức đề kháng.

• Mất nước: Đau dạ dày kéo dài có thể khiến bà bầu gặp phải tình trạng nôn ói hoặc tiêu chảy, dẫn đến mất nước. Mất nước có thể gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng, bao gồm ảnh hưởng đến sự hoạt động của các cơ quan nội tạng và làm tăng nguy cơ sinh non.

• Trào ngược dạ dày thực quản (GERD): Đau dạ dày khi mang thai có thể dẫn đến tình trạng trào ngược dạ dày thực quản, khi acid dạ dày trào lên thực quản. GERD không chỉ gây ra cảm giác đau rát, khó chịu mà còn có thể làm tổn thương niêm mạc thực quản, nếu không được điều trị kịp thời.

• Viêm loét dạ dày: Khi tình trạng đau dạ dày không được kiểm soát, acid dạ dày có thể gây viêm loét niêm mạc dạ dày. Điều này có thể dẫn đến các cơn đau dữ dội và kéo dài, đe dọa đến sức khỏe của bà bầu.

• Ảnh hưởng đến thai nhi: Mặc dù hiếm, nhưng những vấn đề tiêu hóa nghiêm trọng kéo dài có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi, làm tăng nguy cơ sinh non hoặc các vấn đề sức khỏe khác.

Chẩn đoán đau dạ dày khi mang thai

Chẩn đoán đau dạ dày khi mang thai yêu cầu sự thăm khám kỹ lưỡng và một số xét nghiệm để xác định chính xác nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của tình trạng. Dưới đây là một số phương pháp chẩn đoán thường dùng:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ bắt đầu bằng việc thăm khám lâm sàng, hỏi về các triệu chứng mà bà bầu đang gặp phải, bao gồm vị trí đau, thời gian xuất hiện cơn đau và các yếu tố làm tăng hoặc giảm triệu chứng. Khám sức khỏe tổng quát cũng giúp bác sĩ đánh giá tình trạng dinh dưỡng và mức độ mất nước của bà bầu.

• Xét nghiệm máu: Một số xét nghiệm máu có thể được thực hiện để kiểm tra tình trạng viêm nhiễm hoặc thiếu hụt dinh dưỡng. Xét nghiệm này cũng giúp bác sĩ xác định nếu có sự mất cân bằng điện giải do nôn ói hoặc tiêu chảy.

• Nội soi dạ dày (trong trường hợp cần thiết): Trong những trường hợp nghiêm trọng hoặc khi bác sĩ nghi ngờ có viêm loét dạ dày, việc nội soi dạ dày có thể được thực hiện. Tuy nhiên, phương pháp này thường ít được chỉ định trong thai kỳ trừ khi thật sự cần thiết, vì có thể ảnh hưởng đến thai nhi.

• Siêu âm: Siêu âm bụng có thể được sử dụng để loại trừ các vấn đề khác trong vùng bụng, như sỏi mật hoặc các bệnh lý khác có triệu chứng tương tự. Siêu âm cũng giúp bác sĩ kiểm tra sự phát triển của thai nhi và tình trạng của tử cung.

• Đánh giá triệu chứng của trào ngược dạ dày thực quản: Bác sĩ sẽ kiểm tra các triệu chứng của trào ngược dạ dày, chẳng hạn như ợ nóng hoặc ho khan, để xác định liệu bà bầu có mắc phải bệnh lý này hay không.

Việc chẩn đoán chính xác là yếu tố quan trọng để áp dụng phương pháp điều trị thích hợp và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm. Bà bầu cần lưu ý theo dõi tình trạng đau dạ dày và thảo luận với bác sĩ khi có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào.

Khi nào cần gặp bác sĩ khi bị đau dạ dày trong thai kỳ

Mặc dù đau dạ dày khi mang thai thường là một tình trạng tạm thời và có thể được kiểm soát bằng các biện pháp tự chăm sóc, nhưng có những trường hợp bà bầu cần phải gặp bác sĩ để được thăm khám và điều trị kịp thời. Dưới đây là các dấu hiệu cho thấy bạn nên đi khám bác sĩ:

• Cơn đau kéo dài hoặc tăng cường độ: Nếu cơn đau dạ dày kéo dài trong một thời gian dài hoặc trở nên dữ dội hơn, điều này có thể là dấu hiệu của một vấn đề tiêu hóa nghiêm trọng hơn, như viêm loét dạ dày hoặc trào ngược dạ dày thực quản.

• Nôn ói hoặc tiêu chảy kéo dài: Nếu tình trạng nôn ói hoặc tiêu chảy không dứt, bà bầu có thể bị mất nước nghiêm trọng. Mất nước có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe của cả mẹ và thai nhi, do đó cần được điều trị nhanh chóng.

• Máu trong phân hoặc nôn: Nếu bà bầu thấy máu trong phân hoặc khi nôn ói có máu, đây là một triệu chứng rất nghiêm trọng và cần được khám ngay để xác định nguyên nhân.

• Cảm giác khó thở, chóng mặt hoặc mệt mỏi quá mức: Những triệu chứng này có thể là dấu hiệu của một tình trạng sức khỏe nghiêm trọng hơn, như mất nước hoặc thiếu máu, cần phải được bác sĩ điều trị ngay lập tức.

• Dấu hiệu của trào ngược dạ dày thực quản (GERD): Nếu bà bầu thường xuyên cảm thấy ợ nóng, đau rát sau xương ức hoặc có cảm giác thực phẩm bị “trào ngược” lên miệng, thì cần gặp bác sĩ để được điều trị và kiểm soát tình trạng này.

• Không thể ăn uống đủ hoặc giữ thức ăn: Nếu đau dạ dày làm bà bầu không thể ăn uống đủ hoặc không giữ thức ăn, điều này có thể dẫn đến suy dinh dưỡng và ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi, yêu cầu sự can thiệp của bác sĩ.

Phòng ngừa đau dạ dày khi mang thai

Phòng ngừa đau dạ dày khi mang thai là cách tốt nhất để đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ và thai nhi. Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa hiệu quả mà bà bầu có thể áp dụng:

• Ăn nhiều bữa nhỏ: Thay vì ăn ba bữa chính lớn, bà bầu nên chia nhỏ các bữa ăn trong ngày để tránh làm quá tải hệ tiêu hóa. Điều này giúp giảm bớt gánh nặng lên dạ dày và giảm nguy cơ gặp phải các cơn đau.

• Tránh thức ăn có thể gây kích ứng: Các món ăn cay, chua, hoặc thực phẩm béo có thể làm tăng khả năng gây đau dạ dày hoặc trào ngược dạ dày. Bà bầu nên hạn chế hoặc tránh các thực phẩm này để bảo vệ hệ tiêu hóa.

• Uống nhiều nước: Nước giúp hệ tiêu hóa hoạt động hiệu quả và tránh tình trạng táo bón, một yếu tố có thể góp phần làm tăng cơn đau dạ dày. Tuy nhiên, bà bầu nên uống từng ngụm nhỏ trong suốt cả ngày thay vì uống một lượng lớn nước trong một lần.

• Điều chỉnh tư thế khi ăn: Sau khi ăn, bà bầu nên giữ tư thế thẳng đứng ít nhất trong một giờ. Điều này giúp giảm thiểu nguy cơ trào ngược acid dạ dày lên thực quản và làm giảm cảm giác đầy bụng.

• Tránh căng thẳng: Căng thẳng có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng đau dạ dày. Bà bầu nên tìm cách thư giãn, chẳng hạn như thực hành yoga nhẹ nhàng, tập thể dục hoặc các kỹ thuật thở sâu để giảm lo âu và căng thẳng.

• Chế độ ăn uống cân đối và bổ sung dinh dưỡng hợp lý: Một chế độ ăn uống giàu chất xơ, vitamin và khoáng chất sẽ giúp hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn và hỗ trợ quá trình mang thai khỏe mạnh. Các bà bầu nên bổ sung thực phẩm giàu vitamin B, sắt và canxi để hỗ trợ sức khỏe tiêu hóa và sức khỏe tổng thể.

• Không nằm ngay sau khi ăn: Bà bầu nên tránh nằm ngay sau khi ăn, vì điều này có thể làm tăng nguy cơ trào ngược dạ dày và làm cơn đau trở nên nghiêm trọng hơn.

Việc áp dụng những biện pháp phòng ngừa này sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ đau dạ dày và các vấn đề tiêu hóa khác trong suốt thai kỳ, đồng thời bảo vệ sức khỏe cho cả mẹ và thai nhi.

Phương pháp điều trị đau dạ dày khi mang thai

Khi bị đau dạ dày trong thai kỳ, việc điều trị đúng cách là rất quan trọng để giảm thiểu các triệu chứng và bảo vệ sức khỏe của cả mẹ và thai nhi. Các phương pháp điều trị có thể bao gồm sử dụng thuốc, thay đổi thói quen ăn uống và áp dụng các biện pháp tự nhiên. Tùy vào nguyên nhân và mức độ đau, bác sĩ sẽ đưa ra phương pháp điều trị phù hợp nhất.

Điều trị bằng thuốc Tây y

Trong trường hợp đau dạ dày nghiêm trọng hoặc kéo dài, bác sĩ có thể kê đơn thuốc Tây y để giúp làm dịu các triệu chứng. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc trong thai kỳ cần phải rất thận trọng để đảm bảo an toàn cho mẹ và thai nhi.

• Antacid (Thuốc kháng acid): Thuốc này giúp trung hòa acid dạ dày, giảm cảm giác ợ nóng và đau bụng. Một số thuốc kháng acid được sử dụng trong thai kỳ bao gồm Tums, Maalox hoặc Rolaids. Những thuốc này thường được coi là an toàn khi dùng với liều lượng thích hợp, tuy nhiên, cần tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ.

• H2 Blockers (Thuốc chẹn H2): Những thuốc này giúp giảm tiết acid trong dạ dày. Một trong những thuốc phổ biến là Ranitidine (Zantac), tuy nhiên, một số loại H2 blockers có thể có tác dụng phụ và cần được bác sĩ theo dõi khi sử dụng.

• PPI (Thuốc ức chế bơm proton): Được sử dụng trong trường hợp trào ngược dạ dày thực quản hoặc loét dạ dày. Một số thuốc PPI như Omeprazole hoặc Lansoprazole có thể được sử dụng trong thai kỳ, nhưng chỉ khi thật sự cần thiết và dưới sự giám sát của bác sĩ.

• Thuốc chống buồn nôn: Nếu bà bầu có triệu chứng buồn nôn và nôn ói do đau dạ dày, bác sĩ có thể kê đơn Ondansetron (Zofran) hoặc Metoclopramide (Reglan). Những thuốc này giúp giảm cảm giác buồn nôn và hỗ trợ quá trình tiêu hóa.

Mặc dù các thuốc Tây y này có thể giúp giảm triệu chứng nhanh chóng, nhưng bà bầu cần thảo luận kỹ với bác sĩ về những lợi ích và rủi ro khi sử dụng, đặc biệt trong suốt thai kỳ.

Điều trị tự nhiên và thay đổi lối sống

Ngoài thuốc Tây y, việc thay đổi lối sống và áp dụng các biện pháp tự nhiên cũng rất quan trọng trong việc kiểm soát cơn đau dạ dày. Những biện pháp này giúp giảm tác động của các yếu tố gây đau và cải thiện tình trạng tiêu hóa.

• Chế độ ăn uống hợp lý: Bà bầu nên tránh các thức ăn gây kích ứng như đồ chua, cay, béo hoặc thức ăn nhanh. Nên ăn nhiều bữa nhỏ trong ngày thay vì ba bữa lớn để giảm áp lực lên dạ dày và hỗ trợ quá trình tiêu hóa.

• Uống nước ấm và trà thảo dược: Uống nước ấm hoặc các loại trà thảo dược như trà gừng, trà bạc hà có thể giúp làm dịu cơn đau dạ dày. Gừng, đặc biệt, có tác dụng làm giảm buồn nôn và giảm viêm.

• Tư thế ngủ đúng cách: Bà bầu nên ngủ nghiêng về bên trái để giảm áp lực lên dạ dày và giúp quá trình tiêu hóa diễn ra dễ dàng hơn. Tránh nằm thẳng hoặc nằm nghiêng về bên phải vì sẽ làm tăng nguy cơ trào ngược dạ dày.

• Giảm căng thẳng: Stress và lo âu có thể làm tình trạng đau dạ dày nghiêm trọng hơn. Bà bầu nên tìm cách thư giãn như tập yoga nhẹ nhàng, thiền hoặc các kỹ thuật thở sâu để giảm căng thẳng.

Điều trị bằng Đông y

Trong y học cổ truyền, đau dạ dày khi mang thai có thể được điều trị bằng các phương pháp tự nhiên từ thảo dược, giúp cải thiện sức khỏe tiêu hóa mà không gây tác dụng phụ.

• Sử dụng các vị thuốc giúp hòa vị: Các thảo dược như Cam thảo và Gừng có tác dụng làm ấm dạ dày, giảm đau và giảm triệu chứng đầy bụng. Gừng đặc biệt hiệu quả trong việc giảm buồn nôn và kích thích tiêu hóa.

• Sử dụng thuốc sắc từ thảo dược: Một số bài thuốc cổ truyền có thể bao gồm các thành phần như Bạch truật, Mạch nha, và Sinh khương, giúp bổ sung khí huyết, cải thiện tiêu hóa và làm dịu cơn đau dạ dày.

• Châm cứu và xoa bóp: Các phương pháp như châm cứu hoặc xoa bóp cũng có thể giúp giảm đau và cải thiện lưu thông máu đến dạ dày, từ đó hỗ trợ quá trình tiêu hóa.

Các phương pháp điều trị tự nhiên này thường được kết hợp với các biện pháp Tây y và phải được thực hiện dưới sự giám sát của bác sĩ hoặc thầy thuốc Đông y, nhằm đảm bảo an toàn cho mẹ và thai nhi.

Với các phương pháp điều trị đúng đắn, đau dạ dày khi mang thai hoàn toàn có thể được kiểm soát, giúp bà bầu thoải mái hơn trong suốt thai kỳ và giảm thiểu các tác động tiêu cực đến sức khỏe của cả mẹ và thai nhi.