Nguyên nhân, Triệu chứng và Cách Điều Trị Đau Thượng Vị Ở Bà Bầu

Đặt lịch hẹn

×

Bác Sĩ Nguyễn Thị Tuyết Lan

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Đau thượng vị ở bà bầu có thể gây lo lắng, đặc biệt khi mang thai là giai đoạn nhạy cảm. Đây là triệu chứng thường gặp do thay đổi hormone và áp lực từ tử cung mở rộng. Hiểu đúng nguyên nhân và cách xử lý sẽ giúp giảm bớt khó chịu, bảo vệ sức khỏe cả mẹ và bé​​.

Đau thượng vị ở bà bầu là gì?

Đau thượng vị ở bà bầu là tình trạng khó chịu hoặc đau nhói ở vùng trên rốn, dưới xương ức. Đây là triệu chứng phổ biến trong thai kỳ, thường do các yếu tố sinh lý và hormone thay đổi trong cơ thể người mẹ. Trong giai đoạn này, áp lực từ tử cung ngày càng lớn và ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa, gây ra hiện tượng đau thượng vị.

Theo y học, đau thượng vị có thể phân loại dựa trên mức độ và nguyên nhân. Các trường hợp nhẹ thường chỉ là cảm giác khó chịu thoáng qua, trong khi các trường hợp nặng có thể liên quan đến bệnh lý tiêu hóa hoặc các vấn đề nghiêm trọng như tiền sản giật.

Triệu chứng đau thượng vị ở bà bầu

Triệu chứng đau thượng vị ở bà bầu có thể xuất hiện theo nhiều dạng khác nhau. Phổ biến nhất là cảm giác nóng rát hoặc đau nhói ở vùng thượng vị. Một số triệu chứng điển hình bao gồm:

• Cảm giác đầy bụng: Nhiều bà bầu cảm thấy khó tiêu, đầy hơi, đặc biệt sau khi ăn.
• Đau âm ỉ hoặc quặn: Đau thường xuất hiện thành cơn, có thể kéo dài từ vài phút đến hàng giờ.
• Ợ nóng và chua: Là do axit dạ dày trào ngược lên thực quản, khiến vùng thượng vị nóng rát.
• Buồn nôn hoặc nôn: Thường đi kèm với các triệu chứng khác, đặc biệt trong ba tháng đầu hoặc cuối thai kỳ.
• Khó thở: Trong một số trường hợp, đau thượng vị nặng có thể gây cảm giác tức ngực hoặc khó thở.

Những triệu chứng này có thể tăng lên vào ban đêm hoặc khi nằm. Nếu cơn đau kéo dài hoặc đi kèm với các dấu hiệu nguy hiểm như phù nề, huyết áp cao, người mẹ cần được thăm khám và xử lý kịp thời.

Nguyên nhân dẫn đến đau thượng vị ở bà bầu

Đau thượng vị ở bà bầu có thể do nhiều yếu tố khác nhau gây ra, từ thay đổi sinh lý trong thai kỳ đến các vấn đề bệnh lý tiềm ẩn. Dưới đây là những nguyên nhân chính:

• Thay đổi hormone trong thai kỳ: Hormone progesterone tăng cao làm giãn cơ vòng thực quản, dẫn đến trào ngược dạ dày và gây cảm giác nóng rát ở vùng thượng vị.
• Áp lực từ tử cung mở rộng: Khi thai nhi phát triển, tử cung chèn ép dạ dày và các cơ quan khác, gây khó chịu và đau ở vùng thượng vị.
• Chế độ ăn uống không hợp lý: Ăn quá no, ăn thức ăn cay, chua hoặc khó tiêu có thể làm gia tăng các triệu chứng khó chịu ở thượng vị.
• Tình trạng lo âu, căng thẳng: Stress trong thai kỳ có thể kích thích dạ dày tiết axit nhiều hơn, gây đau và cảm giác bỏng rát.
• Bệnh lý tiêu hóa tiềm ẩn: Các vấn đề như viêm dạ dày, loét dạ dày hoặc bệnh trào ngược dạ dày thực quản cũng là nguyên nhân phổ biến.
• Tác dụng phụ của thuốc bổ thai kỳ: Một số loại thuốc sắt hoặc canxi có thể gây kích ứng niêm mạc dạ dày, làm xuất hiện triệu chứng đau thượng vị.

Đối tượng dễ bị đau thượng vị trong thai kỳ

Không phải tất cả bà bầu đều gặp phải đau thượng vị, nhưng một số nhóm có nguy cơ cao hơn do các yếu tố cụ thể. Những đối tượng này bao gồm:

• Phụ nữ mang thai lần đầu: Cơ thể chưa quen với sự thay đổi nhanh chóng trong thai kỳ, dễ dẫn đến rối loạn tiêu hóa và đau thượng vị.
• Người có tiền sử bệnh dạ dày: Các bà bầu từng mắc viêm dạ dày, loét dạ dày hoặc trào ngược dạ dày thực quản dễ tái phát triệu chứng trong thai kỳ.
• Bà bầu bị thừa cân hoặc béo phì: Trọng lượng lớn hơn bình thường tạo áp lực cao hơn lên dạ dày và các cơ quan tiêu hóa.
• Người ăn uống không điều độ: Ăn khuya, bỏ bữa hoặc dùng thực phẩm không lành mạnh làm tăng nguy cơ đau thượng vị.
• Phụ nữ mang thai đa thai: Tử cung lớn nhanh hơn, gây áp lực lớn hơn lên dạ dày và các cơ quan khác.
• Người có tình trạng căng thẳng kéo dài: Căng thẳng tâm lý làm rối loạn chức năng tiêu hóa, khiến các triệu chứng thượng vị dễ xuất hiện hơn.

Biến chứng nguy hiểm của đau thượng vị ở bà bầu

Đau thượng vị ở bà bầu không chỉ gây khó chịu mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ nếu không được xử lý đúng cách. Dưới đây là những biến chứng có thể xảy ra:

• Ảnh hưởng đến hấp thu dinh dưỡng: Khi bà bầu gặp khó khăn trong việc ăn uống do đau thượng vị, cơ thể có thể thiếu hụt dưỡng chất, ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi.
• Trào ngược dạ dày thực quản nặng hơn: Nếu không kiểm soát tốt, tình trạng trào ngược có thể trở nên nghiêm trọng, gây viêm loét thực quản.
• Gây mất ngủ và căng thẳng: Cơn đau thường xảy ra vào ban đêm, làm gián đoạn giấc ngủ và tăng cảm giác mệt mỏi, lo âu.
• Tiền sản giật hoặc rối loạn huyết áp: Trong một số trường hợp, đau thượng vị đi kèm các triệu chứng như sưng phù, huyết áp tăng có thể là dấu hiệu của tiền sản giật, tình trạng nguy hiểm cần can thiệp y tế.
• Tăng nguy cơ sinh non: Căng thẳng kéo dài do đau và khó chịu có thể kích hoạt các cơn co thắt tử cung, làm tăng nguy cơ sinh non.

Chẩn đoán đau thượng vị ở bà bầu

Để xác định nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của đau thượng vị, các phương pháp chẩn đoán thường được áp dụng bao gồm:

• Hỏi bệnh sử chi tiết: Bác sĩ sẽ tìm hiểu các triệu chứng cụ thể, thời điểm khởi phát và các yếu tố làm tăng hoặc giảm đau để đánh giá tình trạng.
• Khám lâm sàng: Kiểm tra vùng bụng để xác định vị trí đau, đồng thời loại trừ các bệnh lý khác có triệu chứng tương tự.
• Nội soi tiêu hóa: Trong trường hợp nghi ngờ bệnh lý nghiêm trọng như loét dạ dày hoặc trào ngược thực quản, bác sĩ có thể chỉ định nội soi để kiểm tra niêm mạc tiêu hóa.
• Xét nghiệm máu: Các xét nghiệm giúp kiểm tra tình trạng viêm nhiễm hoặc thiếu máu do hấp thu dinh dưỡng kém.
• Theo dõi huyết áp và protein niệu: Nếu đau thượng vị đi kèm sưng phù và mệt mỏi, các chỉ số này có thể giúp phát hiện sớm tiền sản giật.

Việc chẩn đoán chính xác giúp đưa ra phương pháp điều trị phù hợp, đảm bảo an toàn cho cả mẹ và thai nhi.

Khi nào cần gặp bác sĩ nếu bị đau thượng vị ở bà bầu

Đau thượng vị ở bà bầu thường không nguy hiểm, nhưng có một số dấu hiệu cảnh báo cần thăm khám ngay để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé. Dưới đây là các trường hợp cần chú ý:

• Cơn đau kéo dài hoặc dữ dội: Khi cơn đau không giảm sau khi nghỉ ngơi hoặc dùng các biện pháp thông thường, đây có thể là dấu hiệu của vấn đề nghiêm trọng hơn.
• Kèm theo triệu chứng bất thường: Nếu đau thượng vị đi kèm buồn nôn nặng, sụt cân, chóng mặt hoặc chảy máu tiêu hóa, mẹ bầu cần được kiểm tra ngay.
• Phù nề và tăng huyết áp: Khi vùng đau thượng vị kết hợp với sưng phù tay chân, đau đầu hoặc mờ mắt, có nguy cơ cao bị tiền sản giật.
• Cảm giác khó thở hoặc tức ngực: Đây có thể là dấu hiệu cảnh báo của các vấn đề về tim mạch hoặc trào ngược nghiêm trọng.
• Thay đổi trong vận động của thai nhi: Nếu mẹ bầu cảm thấy thai nhi ít chuyển động hơn bình thường kèm theo đau thượng vị, cần đến gặp bác sĩ để kiểm tra.

Phòng ngừa đau thượng vị ở bà bầu

Để giảm nguy cơ bị đau thượng vị khi mang thai, mẹ bầu nên áp dụng một số biện pháp đơn giản và hiệu quả sau:

• Chế độ ăn uống hợp lý: Tránh ăn quá no, chia nhỏ bữa ăn trong ngày và hạn chế thực phẩm cay, chua hoặc dầu mỡ. Ưu tiên thực phẩm dễ tiêu và giàu dinh dưỡng.
• Tư thế đúng sau bữa ăn: Tránh nằm ngay sau khi ăn, thay vào đó, hãy ngồi thẳng hoặc đi bộ nhẹ nhàng để hỗ trợ tiêu hóa.
• Điều chỉnh thói quen sinh hoạt: Duy trì thói quen ngủ đủ giấc, nghỉ ngơi hợp lý và không để căng thẳng kéo dài.
• Uống đủ nước: Hạn chế đồ uống có ga hoặc chứa caffeine, thay vào đó là nước lọc hoặc trà thảo mộc nhẹ nhàng.
• Tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng thuốc: Một số loại thuốc bổ sung có thể gây kích ứng dạ dày, nên tham khảo liều lượng và loại phù hợp với tình trạng sức khỏe.
• Thường xuyên vận động nhẹ nhàng: Các bài tập yoga hoặc đi bộ có thể giúp cải thiện tuần hoàn máu và hỗ trợ tiêu hóa, giảm nguy cơ đau thượng vị.

Những biện pháp phòng ngừa này không chỉ giúp hạn chế đau thượng vị mà còn tăng cường sức khỏe tổng thể trong suốt thai kỳ.

Phương pháp điều trị đau thượng vị ở bà bầu

Để giảm đau thượng vị ở bà bầu, việc điều trị thường kết hợp giữa thay đổi lối sống, sử dụng thuốc Tây y khi cần và áp dụng các liệu pháp Đông y hỗ trợ. Dưới đây là các phương pháp điều trị hiệu quả:

Thay đổi lối sống và thói quen ăn uống

Những điều chỉnh trong lối sống và chế độ ăn uống hàng ngày có thể giúp giảm bớt triệu chứng đau thượng vị. Các thay đổi này không chỉ an toàn mà còn mang lại lợi ích lâu dài cho sức khỏe.

• Ăn uống khoa học: Bà bầu nên ăn thành nhiều bữa nhỏ, tránh thức ăn cay, chua hoặc dầu mỡ để giảm áp lực lên dạ dày.
• Tư thế hợp lý: Tránh nằm ngay sau bữa ăn, thay vào đó hãy đi bộ nhẹ nhàng hoặc ngồi thẳng lưng để cải thiện tiêu hóa.
• Giảm căng thẳng: Thực hiện các bài tập thư giãn như yoga hoặc thiền để giảm căng thẳng, từ đó hạn chế ảnh hưởng đến dạ dày.

Điều trị bằng thuốc Tây y

Trong trường hợp đau thượng vị nặng hoặc không đáp ứng với các biện pháp thông thường, thuốc Tây y có thể được sử dụng dưới sự hướng dẫn của bác sĩ.

• Thuốc kháng axit: Các loại thuốc như Maalox hoặc Tums giúp trung hòa axit trong dạ dày, giảm cảm giác nóng rát và đau.
• Thuốc giảm tiết axit: Omeprazole hoặc Lansoprazole thường được kê đơn để ức chế sản xuất axit dạ dày, mang lại hiệu quả nhanh chóng.
• Thuốc bảo vệ niêm mạc dạ dày: Sucralfate có thể được sử dụng để bảo vệ niêm mạc dạ dày khỏi tác động của axit, hạn chế viêm loét.

Liệu pháp Đông y hỗ trợ

Đông y mang đến những phương pháp an toàn, tự nhiên để hỗ trợ điều trị đau thượng vị trong thai kỳ. Các bài thuốc và liệu pháp này thường tập trung vào việc cân bằng cơ thể và giảm triệu chứng.

• Châm cứu và bấm huyệt: Các phương pháp như châm cứu tại huyệt Trung Quản, bấm huyệt Tam Túc Lý giúp tăng cường chức năng tiêu hóa, giảm đau hiệu quả.
• Thảo dược an toàn: Trà gừng hoặc nước hạt thì là được xem là cách giảm đau tự nhiên, giúp giảm cảm giác đầy bụng và khó tiêu.
• Massage nhẹ nhàng: Massage vùng bụng theo hướng dẫn của chuyên gia y tế có thể kích thích tiêu hóa và giảm đau hiệu quả.

Điều trị đau thượng vị ở bà bầu cần được thực hiện dưới sự giám sát của bác sĩ để đảm bảo an toàn tuyệt đối. Khi kết hợp đúng phương pháp, bà bầu sẽ giảm bớt khó chịu, duy trì sức khỏe tốt trong suốt thai kỳ.