Nấm Âm Đạo: Nguyên Nhân, Triệu Chứng và Phương Pháp Điều Trị

Đặt lịch hẹn

×

Bác Sĩ Nguyễn Thị Tuyết Lan

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Nấm âm đạo là một vấn đề phụ khoa phổ biến mà nhiều phụ nữ gặp phải ít nhất một lần trong đời. Với các triệu chứng như ngứa, rát và khí hư bất thường, tình trạng này có thể gây khó chịu và ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt hàng ngày. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và các phương pháp điều trị hiệu quả để bạn chăm sóc sức khỏe phụ khoa tốt hơn​​.

Nấm âm đạo và các loại thường gặp

Nấm âm đạo là một bệnh lý nhiễm trùng phổ biến xảy ra tại vùng âm đạo, chủ yếu do nấm Candida albicans gây ra. Đây là loại nấm tự nhiên thường tồn tại trên cơ thể nhưng có thể phát triển mạnh mẽ khi môi trường âm đạo mất cân bằng. Ngoài Candida albicans, một số loại nấm khác như Candida glabrata hay Candida tropicalis cũng có thể gây bệnh.

Bệnh có thể được phân loại theo mức độ và nguyên nhân gây bệnh. Dựa vào mức độ, nấm âm đạo có thể chia thành nhiễm trùng cấp tính hoặc mạn tính. Cấp tính thường xảy ra đột ngột với các triệu chứng rõ ràng, trong khi mạn tính kéo dài và tái phát nhiều lần.

Theo nguyên nhân, nấm âm đạo có thể xuất phát từ sự mất cân bằng vi khuẩn trong âm đạo do sử dụng thuốc kháng sinh, suy giảm miễn dịch hoặc thay đổi nội tiết tố, đặc biệt trong giai đoạn mang thai hay tiền mãn kinh.

Biểu hiện của nấm âm đạo

Các triệu chứng của nấm âm đạo thường dễ nhận biết nhưng cũng dễ nhầm lẫn với các bệnh lý phụ khoa khác. Người bệnh có thể cảm thấy ngứa rát vùng âm đạo, thường xuyên khó chịu và thậm chí đau khi quan hệ tình dục hoặc đi tiểu.

Khí hư bất thường là dấu hiệu nổi bật, với màu trắng đục, dày như váng sữa và có mùi hôi nhẹ hoặc không mùi. Vùng da quanh âm đạo có thể đỏ, sưng và thậm chí xuất hiện vết trầy xước do gãi nhiều.

Trong một số trường hợp, nấm âm đạo không có triệu chứng rõ rệt, khiến người bệnh khó phát hiện. Điều này có thể dẫn đến việc bệnh kéo dài hoặc tái phát mà không được điều trị đúng cách.

Thông tin về triệu chứng và các dạng bệnh lý này giúp nhận diện sớm và xử lý hiệu quả nấm âm đạo, góp phần bảo vệ sức khỏe phụ nữ.

Các nguyên nhân gây nấm âm đạo

Nấm âm đạo thường khởi phát do nhiều yếu tố khác nhau làm mất cân bằng hệ vi sinh trong âm đạo. Các yếu tố này có thể xuất phát từ thói quen sinh hoạt hoặc điều kiện sức khỏe của mỗi người.

• Sử dụng thuốc kháng sinh: Thuốc kháng sinh tiêu diệt cả vi khuẩn có lợi và có hại, làm giảm khả năng kiểm soát sự phát triển của nấm Candida.
• Thay đổi nội tiết tố: Những giai đoạn như mang thai, chu kỳ kinh nguyệt, hoặc tiền mãn kinh có thể gây thay đổi hormone, tạo điều kiện thuận lợi cho nấm phát triển.
• Hệ miễn dịch suy yếu: Người mắc bệnh mạn tính như tiểu đường, HIV, hoặc đang sử dụng thuốc ức chế miễn dịch dễ bị nhiễm nấm hơn.
• Thói quen vệ sinh không đúng cách: Vệ sinh vùng kín quá mức hoặc sử dụng sản phẩm có hóa chất mạnh có thể làm mất cân bằng độ pH âm đạo.
• Mặc quần áo bó sát: Các loại quần bó sát, đặc biệt là chất liệu không thoáng khí, khiến vùng kín ẩm ướt, dễ tạo môi trường cho nấm phát triển.
• Chế độ ăn uống không cân bằng: Tiêu thụ nhiều đường hoặc thực phẩm chứa men có thể làm tăng nguy cơ nhiễm nấm.

Đối tượng dễ mắc nấm âm đạo

Nấm âm đạo không chỉ phụ thuộc vào nguyên nhân mà còn liên quan đến các nhóm đối tượng dễ bị ảnh hưởng hơn trong cuộc sống hàng ngày.

• Phụ nữ mang thai: Sự thay đổi hormone mạnh mẽ trong thai kỳ làm tăng nguy cơ nhiễm nấm.
• Người có bệnh lý mạn tính: Tiểu đường hoặc các bệnh suy giảm miễn dịch khiến cơ thể khó kiểm soát sự phát triển của nấm Candida.
• Người thường xuyên dùng thuốc: Việc lạm dụng kháng sinh, corticoid hoặc thuốc tránh thai có thể làm giảm sức đề kháng tại âm đạo.
• Người có lối sống ít lành mạnh: Thói quen sinh hoạt không điều độ, căng thẳng kéo dài hoặc chế độ ăn không khoa học góp phần làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
• Người thường xuyên đi bơi: Tiếp xúc với môi trường nước ẩm và không vệ sinh đúng cách sau khi bơi dễ dẫn đến nhiễm nấm.

Hiểu rõ các yếu tố nguy cơ và nguyên nhân này giúp phòng ngừa nấm âm đạo một cách hiệu quả và an toàn.

Biến chứng nguy hiểm của nấm âm đạo

Nấm âm đạo không được điều trị kịp thời hoặc xử lý sai cách có thể dẫn đến nhiều biến chứng ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Các biến chứng này không chỉ ảnh hưởng đến vùng âm đạo mà còn có thể lan sang các cơ quan khác.

• Nhiễm trùng lan rộng: Nấm có thể lây lan đến các vùng khác trong cơ thể như cổ tử cung, ống dẫn trứng, gây nhiễm trùng phụ khoa nghiêm trọng.
• Khả năng tái phát cao: Khi không được điều trị dứt điểm, bệnh dễ tái phát nhiều lần, khiến việc chữa trị trở nên khó khăn và kéo dài.
• Tăng nguy cơ vô sinh: Viêm nhiễm kéo dài có thể gây tổn thương cơ quan sinh sản, ảnh hưởng đến khả năng thụ thai ở phụ nữ.
• Ảnh hưởng đến thai kỳ: Đối với phụ nữ mang thai, nhiễm nấm âm đạo có thể gây sảy thai, sinh non, hoặc lây nhiễm nấm cho trẻ sơ sinh trong quá trình sinh.
• Tăng nguy cơ mắc bệnh lây qua đường tình dục: Tình trạng viêm nhiễm kéo dài làm tổn thương lớp bảo vệ tự nhiên, tạo điều kiện cho các bệnh lây qua đường tình dục dễ phát triển.

Phương pháp chẩn đoán nấm âm đạo

Việc chẩn đoán nấm âm đạo đòi hỏi sự kết hợp giữa các triệu chứng lâm sàng và các phương pháp kiểm tra chuyên sâu. Các bác sĩ thường áp dụng các biện pháp sau để xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh.

• Thăm khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra các dấu hiệu bên ngoài như đỏ, sưng, tổn thương vùng âm đạo và thu thập thông tin về các triệu chứng mà bệnh nhân gặp phải.
• Kiểm tra mẫu khí hư: Một mẫu khí hư được lấy để soi dưới kính hiển vi hoặc nuôi cấy trong phòng thí nghiệm nhằm xác định sự hiện diện của nấm Candida.
• Đánh giá độ pH âm đạo: Bằng cách đo độ pH, bác sĩ có thể loại trừ các nguyên nhân viêm nhiễm khác như vi khuẩn hoặc trùng roi.
• Xét nghiệm máu: Được sử dụng khi nghi ngờ nhiễm nấm hệ thống hoặc bệnh lý nền ảnh hưởng đến khả năng miễn dịch.
• Tiền sử bệnh lý: Bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử sức khỏe, các loại thuốc đang sử dụng và thói quen sinh hoạt để tìm ra yếu tố góp phần gây bệnh.

Các phương pháp chẩn đoán này giúp xác định chính xác tình trạng nấm âm đạo, từ đó đưa ra phác đồ điều trị phù hợp và hiệu quả.

Khi nào cần gặp bác sĩ về nấm âm đạo

Dù nấm âm đạo là bệnh lý phổ biến, có những trường hợp cần sự can thiệp y tế để đảm bảo điều trị hiệu quả và tránh biến chứng nghiêm trọng. Hãy lưu ý đến những tình huống sau:

• Triệu chứng không giảm dù đã tự điều trị: Nếu các biện pháp tự chăm sóc tại nhà không mang lại hiệu quả, tình trạng bệnh có thể nghiêm trọng hơn dự đoán.
• Tái phát thường xuyên: Việc tái phát liên tục cho thấy nấm âm đạo không được điều trị triệt để hoặc có yếu tố nguy cơ tiềm ẩn cần được kiểm tra kỹ lưỡng.
• Khí hư bất thường: Khi khí hư đổi màu, có mùi hôi nặng hoặc kèm theo máu, đây có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý khác nghiêm trọng hơn.
• Đau rát kéo dài: Cảm giác đau rát nghiêm trọng khi quan hệ hoặc đi tiểu có thể chỉ ra nhiễm trùng lan rộng hoặc tổn thương vùng âm đạo.
• Phụ nữ mang thai: Bất kỳ triệu chứng nhiễm nấm nào trong thai kỳ cần được kiểm tra để tránh ảnh hưởng đến sức khỏe mẹ và bé.
• Các dấu hiệu toàn thân: Sốt, mệt mỏi hoặc đau bụng dưới liên tục có thể là dấu hiệu bệnh nhiễm trùng nặng hoặc lan rộng cần được xử lý ngay.

Cách phòng ngừa nấm âm đạo

Phòng bệnh luôn là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe phụ khoa, đặc biệt đối với nấm âm đạo. Các biện pháp phòng ngừa sau giúp giảm nguy cơ mắc bệnh:

• Giữ vệ sinh vùng kín đúng cách: Rửa vùng kín bằng nước sạch hoặc dung dịch vệ sinh có độ pH phù hợp, tránh thụt rửa sâu.
• Tránh sử dụng hóa chất mạnh: Không sử dụng sản phẩm chứa hương liệu mạnh, xà phòng hoặc bột giặt có thể gây kích ứng.
• Chọn quần áo thoáng khí: Sử dụng đồ lót bằng chất liệu cotton và tránh mặc quần bó sát trong thời gian dài.
• Duy trì chế độ ăn uống cân bằng: Hạn chế tiêu thụ thực phẩm nhiều đường và bổ sung probiotic để hỗ trợ cân bằng vi sinh đường ruột và âm đạo.
• Hạn chế sử dụng thuốc không cần thiết: Tránh lạm dụng thuốc kháng sinh hoặc các loại thuốc ảnh hưởng đến cân bằng nội tiết tố.
• Quan hệ tình dục an toàn: Sử dụng biện pháp bảo vệ và vệ sinh vùng kín trước và sau quan hệ để tránh lây nhiễm.
• Quản lý căng thẳng: Duy trì lối sống lành mạnh và tập thể dục thường xuyên để tăng cường hệ miễn dịch.

Thực hiện tốt các biện pháp phòng ngừa không chỉ giúp ngăn chặn nấm âm đạo mà còn bảo vệ sức khỏe phụ khoa một cách toàn diện.

Phương pháp điều trị nấm âm đạo

Điều trị nấm âm đạo phụ thuộc vào nguyên nhân, mức độ nghiêm trọng của bệnh và tần suất tái phát. Các phương pháp bao gồm điều trị bằng thuốc Tây y, Đông y và các biện pháp hỗ trợ tại nhà. Mỗi phương pháp mang lại hiệu quả khác nhau, phù hợp với từng trường hợp cụ thể.

Điều trị bằng thuốc Tây y

Thuốc Tây y là lựa chọn phổ biến và nhanh chóng trong việc điều trị nấm âm đạo. Các loại thuốc này có thể dùng tại chỗ hoặc đường uống tùy thuộc vào mức độ nhiễm nấm.

• Thuốc bôi tại chỗ: Các loại kem hoặc gel như clotrimazole, miconazole hoặc butoconazole thường được sử dụng để tiêu diệt nấm trực tiếp tại vùng âm đạo.
• Viên đặt âm đạo: Các viên đặt như nystatin hoặc fluconazole giúp loại bỏ nấm hiệu quả từ bên trong, thường được sử dụng vào buổi tối để đảm bảo tác dụng tốt nhất.
• Thuốc uống: Trong trường hợp nhiễm nấm nặng hoặc tái phát nhiều lần, fluconazole đường uống được kê đơn để điều trị toàn thân.

Điều trị bằng phương pháp Đông y

Đông y tập trung vào việc điều hòa cơ thể, cải thiện sức đề kháng và loại bỏ tác nhân gây bệnh từ bên trong.

• Sử dụng thảo dược: Các bài thuốc từ bạch truật, hoàng kỳ, hoặc hoàng liên được phối hợp để tăng cường hệ miễn dịch, giảm viêm và cân bằng âm dương.
• Ngâm rửa với thảo mộc: Lá trầu không, cây ngải cứu hoặc trà xanh thường được dùng để rửa vùng kín, giúp kháng khuẩn và giảm ngứa rát hiệu quả.
• Châm cứu hoặc xoa bóp: Được áp dụng nhằm cân bằng năng lượng cơ thể, giảm stress và hỗ trợ điều trị nấm âm đạo.

Biện pháp hỗ trợ tại nhà

Các biện pháp hỗ trợ tại nhà thường được sử dụng kết hợp để tăng hiệu quả điều trị và giảm triệu chứng.

• Giữ vệ sinh đúng cách: Sử dụng nước ấm hoặc dung dịch vệ sinh dịu nhẹ để rửa vùng kín hàng ngày, giúp giảm ngứa và khó chịu.
• Bổ sung men vi sinh: Ăn sữa chua không đường hoặc bổ sung probiotic để hỗ trợ cân bằng hệ vi sinh trong âm đạo và đường tiêu hóa.
• Thay đổi lối sống: Tránh mặc đồ bó sát, giữ vùng kín khô thoáng và giảm căng thẳng để tăng cường sức đề kháng.

Điều trị nấm âm đạo đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các phương pháp và tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ. Sự kiên trì trong việc điều trị và thay đổi thói quen sinh hoạt sẽ giúp kiểm soát bệnh hiệu quả và ngăn ngừa tái phát, đảm bảo sức khỏe phụ khoa lâu dài.