Thấp Khớp Cấp: Nguyên Nhân, Triệu Chứng và Phương Pháp Điều Trị

Đặt lịch hẹn

×

Lương y Phùng Hải Đăng

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Thấp khớp cấp là một bệnh lý viêm khớp thường gặp, gây ra nhiều đau đớn và ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng cuộc sống. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và các phương pháp điều trị thấp khớp cấp, từ đó đưa ra giải pháp chăm sóc sức khỏe hiệu quả hơn.

Thấp khớp cấp là gì?

Thấp khớp cấp là một dạng bệnh lý viêm khớp xảy ra đột ngột, đặc trưng bởi tình trạng sưng, nóng, đỏ và đau tại các khớp. Đây là một bệnh tự miễn, trong đó hệ thống miễn dịch tấn công các mô của chính cơ thể, gây viêm và tổn thương khớp. Thấp khớp cấp thường ảnh hưởng đến các khớp lớn như đầu gối, khuỷu tay, mắt cá chân, nhưng cũng có thể lan rộng đến nhiều vị trí khác trên cơ thể.

Theo y học hiện đại, thấp khớp cấp có thể được phân thành nhiều loại dựa trên nguyên nhân và mức độ tổn thương. Một số loại phổ biến bao gồm thấp khớp do vi khuẩn, thấp khớp do hệ miễn dịch phản ứng sai lệch, hoặc thấp khớp do các yếu tố bên ngoài như chấn thương hoặc nhiễm trùng. Mỗi loại đều có đặc điểm riêng biệt, yêu cầu các phương pháp chẩn đoán và điều trị khác nhau.

Triệu chứng của thấp khớp cấp

Các triệu chứng của thấp khớp cấp thường khởi phát đột ngột và dễ nhận biết. Người bệnh thường gặp tình trạng đau nhức dữ dội ở các khớp bị viêm. Các khớp bị ảnh hưởng có thể trở nên sưng to, nóng đỏ và cứng, làm hạn chế khả năng vận động.

Ngoài ra, người bệnh cũng có thể cảm thấy mệt mỏi, sốt nhẹ, hoặc giảm khả năng sinh hoạt hàng ngày do đau đớn. Một số trường hợp có thể gặp phải các biểu hiện toàn thân như nổi mẩn đỏ, đau cơ, hoặc viêm tim trong những trường hợp nặng hơn. Những dấu hiệu này không chỉ gây khó chịu mà còn là cảnh báo về nguy cơ biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời.

Nguyên nhân gây ra thấp khớp cấp

Thấp khớp cấp có thể phát sinh từ nhiều yếu tố khác nhau. Các nguyên nhân chính bao gồm:

• Nhiễm trùng do vi khuẩn hoặc virus: Một số loại vi khuẩn như Streptococcus nhóm A có thể gây viêm khớp thông qua các phản ứng miễn dịch bất thường, dẫn đến thấp khớp cấp. Virus cũng là tác nhân phổ biến làm khởi phát bệnh.
• Rối loạn tự miễn dịch: Hệ miễn dịch tấn công nhầm vào các mô khỏe mạnh trong khớp, gây tổn thương và viêm kéo dài. Đây là nguyên nhân chính của các dạng thấp khớp không do nhiễm trùng.
• Chấn thương hoặc căng thẳng khớp: Các tác động cơ học hoặc chấn thương nghiêm trọng có thể kích thích phản ứng viêm, dẫn đến các đợt thấp khớp cấp tính.
• Yếu tố di truyền và gia đình: Những người có tiền sử gia đình mắc các bệnh lý về khớp thường có nguy cơ cao hơn do ảnh hưởng của gene.
• Tình trạng viêm hệ thống kéo dài: Một số bệnh lý nền như lupus hoặc bệnh viêm khớp dạng thấp có thể gây ra thấp khớp cấp như một biến chứng.

Đối tượng dễ mắc thấp khớp cấp

Một số nhóm người có nguy cơ cao mắc phải tình trạng thấp khớp cấp. Những đối tượng này bao gồm:

• Người có tiền sử viêm họng tái phát nhiều lần: Các đợt viêm họng liên tục không được điều trị dứt điểm dễ dẫn đến biến chứng thấp khớp.
• Phụ nữ trong độ tuổi trung niên: Các thay đổi nội tiết tố và tình trạng sức khỏe khớp khiến phụ nữ có nguy cơ cao mắc các bệnh lý về khớp.
• Người lao động chân tay nặng nhọc: Việc sử dụng các khớp liên tục và áp lực kéo dài dễ gây tổn thương khớp, tạo điều kiện cho bệnh phát triển.
• Bệnh nhân có hệ miễn dịch suy giảm: Những người mắc bệnh mạn tính như tiểu đường hoặc ung thư thường có hệ miễn dịch yếu, dễ bị các bệnh lý viêm khớp tấn công.
• Trẻ em ở vùng có tỷ lệ nhiễm khuẩn cao: Điều kiện sống kém vệ sinh và chăm sóc y tế không đảm bảo là yếu tố làm tăng nguy cơ thấp khớp cấp ở trẻ nhỏ.

Biến chứng của thấp khớp cấp

Thấp khớp cấp không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể và chất lượng cuộc sống. Các biến chứng thường gặp bao gồm:

• Tổn thương khớp vĩnh viễn: Các đợt viêm kéo dài gây thoái hóa hoặc phá hủy sụn và xương, dẫn đến biến dạng khớp và hạn chế khả năng vận động.
• Viêm cơ tim hoặc các bệnh lý tim mạch: Bệnh có thể gây tổn thương các mô tim, dẫn đến viêm cơ tim hoặc suy tim trong trường hợp nghiêm trọng.
• Suy giảm chức năng vận động: Sự cứng khớp hoặc đau mạn tính khiến người bệnh mất khả năng thực hiện các hoạt động hàng ngày, gây giảm sút chất lượng cuộc sống.
• Tăng nguy cơ nhiễm trùng: Các khớp bị viêm dễ trở thành môi trường thuận lợi cho vi khuẩn xâm nhập, gây nhiễm trùng thứ phát.
• Rối loạn tâm lý và căng thẳng: Tình trạng đau kéo dài và biến dạng khớp có thể dẫn đến lo âu, trầm cảm hoặc giảm tự tin trong cuộc sống.

Chẩn đoán thấp khớp cấp

Để xác định thấp khớp cấp, các bác sĩ sử dụng nhiều phương pháp chẩn đoán khác nhau nhằm đánh giá tình trạng khớp và tìm ra nguyên nhân cụ thể. Các phương pháp chẩn đoán bao gồm:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ kiểm tra tình trạng sưng, nóng, đỏ và đau ở các khớp bị ảnh hưởng, đồng thời thu thập thông tin về tiền sử bệnh và các triệu chứng liên quan.
• Xét nghiệm máu: Các chỉ số viêm như CRP hoặc tốc độ lắng máu thường tăng cao ở người mắc thấp khớp cấp. Xét nghiệm cũng có thể phát hiện các tự kháng thể liên quan đến rối loạn tự miễn.
• Chẩn đoán hình ảnh: Các kỹ thuật như X-quang, siêu âm hoặc MRI giúp xác định mức độ tổn thương của sụn, xương và các mô mềm xung quanh khớp.
• Cấy dịch khớp: Mẫu dịch khớp được lấy để kiểm tra sự hiện diện của vi khuẩn hoặc các yếu tố viêm khác, giúp loại trừ nguyên nhân nhiễm trùng.
• Đánh giá chức năng miễn dịch: Một số xét nghiệm chuyên sâu được thực hiện để tìm hiểu các rối loạn miễn dịch liên quan, cung cấp cơ sở cho việc điều trị cụ thể.

Khi nào cần gặp bác sĩ về thấp khớp cấp

Nhận biết thời điểm cần thăm khám là rất quan trọng để phát hiện và điều trị thấp khớp cấp kịp thời, ngăn ngừa biến chứng. Dưới đây là các dấu hiệu cần chú ý:

• Cơn đau khớp kéo dài không cải thiện: Nếu các triệu chứng đau, sưng hoặc cứng khớp không giảm dù đã nghỉ ngơi hoặc sử dụng biện pháp hỗ trợ tại nhà, bạn nên gặp bác sĩ để kiểm tra.
• Tình trạng sưng khớp nghiêm trọng: Khi khớp bị sưng đỏ, nóng, gây khó khăn trong vận động hoặc kèm theo sốt, đây có thể là dấu hiệu của viêm khớp nhiễm khuẩn hoặc biến chứng thấp khớp cấp.
• Xuất hiện các triệu chứng toàn thân: Mệt mỏi, sốt, hoặc đau cơ đi kèm các triệu chứng khớp thường là biểu hiện của viêm hệ thống, cần được thăm khám để loại trừ nguy cơ bệnh lý nguy hiểm.
• Biến dạng khớp: Nếu khớp có dấu hiệu biến dạng hoặc mất chức năng nghiêm trọng, việc thăm khám và điều trị sớm có thể giúp phục hồi và giảm tổn thương.
• Tiền sử bệnh lý khớp hoặc bệnh tự miễn: Những người đã từng mắc bệnh khớp hoặc có yếu tố nguy cơ như lupus, viêm khớp dạng thấp cần gặp bác sĩ khi có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào.

Phòng ngừa thấp khớp cấp

Việc phòng ngừa thấp khớp cấp giúp giảm nguy cơ mắc bệnh và bảo vệ sức khỏe khớp một cách hiệu quả. Dưới đây là những biện pháp quan trọng:

• Duy trì lối sống lành mạnh: Tăng cường vận động nhẹ nhàng, tập luyện đều đặn để cải thiện độ linh hoạt của khớp và giảm căng thẳng cho các mô mềm.
• Ăn uống cân đối: Ưu tiên các thực phẩm giàu chất chống viêm như omega-3, rau xanh và trái cây, đồng thời hạn chế đường và thực phẩm chế biến sẵn.
• Kiểm soát cân nặng: Duy trì trọng lượng cơ thể hợp lý giúp giảm áp lực lên khớp, đặc biệt là các khớp lớn như gối và hông.
• Điều trị kịp thời các bệnh nhiễm khuẩn: Viêm họng, viêm amidan hoặc các bệnh lý nhiễm trùng khác cần được chữa trị triệt để để tránh biến chứng thấp khớp.
• Tránh chấn thương khớp: Hạn chế các hoạt động gây căng thẳng hoặc chấn thương mạnh lên khớp, sử dụng dụng cụ bảo hộ khi lao động hoặc vận động mạnh.
• Thăm khám định kỳ: Thực hiện kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường và được bác sĩ tư vấn biện pháp phòng ngừa thích hợp.

Phương pháp điều trị thấp khớp cấp

Điều trị thấp khớp cấp cần được thực hiện dựa trên tình trạng bệnh và nguyên nhân cụ thể, kết hợp giữa Tây y và các phương pháp hỗ trợ để cải thiện triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng.

Điều trị bằng thuốc Tây y

Sử dụng thuốc là phương pháp điều trị phổ biến trong Tây y để kiểm soát viêm và giảm đau cho người bệnh. Các loại thuốc thường được sử dụng bao gồm:

• Thuốc kháng viêm không steroid (NSAID): Các loại thuốc như ibuprofen hoặc naproxen giúp giảm viêm, giảm sưng và cải thiện tình trạng đau nhức khớp.
• Corticosteroid: Prednisone hoặc methylprednisolone thường được kê đơn để giảm nhanh các triệu chứng viêm nghiêm trọng, nhưng cần theo dõi chặt chẽ để tránh tác dụng phụ.
• Thuốc giảm đau: Paracetamol hoặc codein được sử dụng để giảm đau, giúp người bệnh cảm thấy dễ chịu hơn trong các đợt thấp khớp cấp.
• Thuốc kháng sinh: Trong trường hợp nguyên nhân gây bệnh là nhiễm khuẩn, bác sĩ có thể kê đơn amoxicillin hoặc erythromycin để loại bỏ vi khuẩn gây viêm.

Điều trị không dùng thuốc

Ngoài việc sử dụng thuốc, các biện pháp hỗ trợ khác giúp giảm triệu chứng và phục hồi chức năng khớp cũng rất quan trọng. Những phương pháp này bao gồm:

• Vật lý trị liệu: Áp dụng các bài tập nhẹ nhàng hoặc trị liệu bằng nhiệt giúp cải thiện tuần hoàn, tăng cường khả năng vận động và giảm cứng khớp.
• Châm cứu và xoa bóp: Đây là các kỹ thuật từ y học cổ truyền giúp giảm đau và thư giãn cơ bắp, hỗ trợ cải thiện tình trạng viêm khớp hiệu quả.
• Duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý: Bổ sung các thực phẩm giàu vitamin D, canxi và omega-3 để hỗ trợ sức khỏe khớp, đồng thời giảm các yếu tố kích thích viêm.

Phẫu thuật

Trong các trường hợp nặng hoặc khi tổn thương khớp không thể phục hồi bằng điều trị bảo tồn, phẫu thuật có thể được xem xét để cải thiện chức năng khớp. Một số phương pháp phổ biến bao gồm:

• Thay khớp nhân tạo: Được áp dụng cho các khớp bị hư hỏng nặng như khớp gối hoặc khớp hông, giúp người bệnh phục hồi khả năng vận động.
• Làm sạch khớp: Loại bỏ các mảnh sụn hoặc mô viêm trong khớp để giảm đau và tăng khả năng linh hoạt.
• Cố định khớp: Phương pháp này giúp giảm đau bằng cách ngăn không cho khớp bị tổn thương tiếp tục di chuyển.

Việc điều trị thấp khớp cấp cần được thực hiện dưới sự giám sát của bác sĩ chuyên khoa, nhằm đảm bảo hiệu quả tối ưu và giảm thiểu nguy cơ biến chứng. Chăm sóc sức khỏe khớp chủ động và đúng cách sẽ giúp bạn duy trì chất lượng cuộc sống tốt hơn.