Nguyên Nhân, Triệu Chứng Và Phương Pháp Điều Trị Viêm Hang Vị Trào Ngược Thực Quản

Đặt lịch hẹn

×

Bác Sĩ Nguyễn Thị Tuyết Lan

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Viêm hang vị trào ngược thực quản không chỉ gây khó chịu mà còn tiềm ẩn nguy cơ biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nguyên nhân, triệu chứng cũng như các phương pháp điều trị hiệu quả, từ đó bảo vệ sức khỏe hệ tiêu hóa một cách tốt nhất.

Viêm hang vị trào ngược thực quản là gì?

Viêm hang vị trào ngược thực quản là tình trạng viêm nhiễm xảy ra tại vùng hang vị của dạ dày, kết hợp với hiện tượng axit dạ dày trào ngược lên thực quản. Đây là một rối loạn tiêu hóa phổ biến, gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Trong y học, tình trạng này được phân loại dựa trên mức độ viêm và biểu hiện lâm sàng. Có thể kể đến các dạng như viêm bề mặt, viêm loét hoặc viêm có biến chứng.

Viêm bề mặt thường xảy ra khi lớp niêm mạc dạ dày bị kích ứng nhưng chưa hình thành tổn thương rõ rệt. Viêm loét biểu hiện qua các vết loét tại niêm mạc, có thể gây đau đớn, chảy máu. Viêm có biến chứng, chẳng hạn như hẹp thực quản hoặc Barrett thực quản, đòi hỏi điều trị chuyên sâu hơn để ngăn chặn nguy cơ ung thư hóa.

Triệu chứng thường gặp của viêm hang vị trào ngược thực quản

Triệu chứng của viêm hang vị trào ngược thực quản rất đa dạng, nhưng phổ biến nhất là cảm giác đau hoặc nóng rát ở vùng thượng vị. Điều này thường xảy ra sau bữa ăn, khi axit dạ dày tiết ra nhiều. Ngoài ra, người bệnh có thể gặp phải cảm giác khó tiêu, buồn nôn, ợ hơi hoặc ợ chua.

Tình trạng trào ngược axit gây kích thích thực quản có thể dẫn đến cảm giác đau họng, khó nuốt hoặc ho kéo dài, đặc biệt vào ban đêm. Ở một số người, triệu chứng còn đi kèm với mệt mỏi, giảm cân không rõ nguyên nhân hoặc hơi thở có mùi. Những dấu hiệu này cần được chú ý để phát hiện bệnh kịp thời, tránh các biến chứng nguy hiểm.

Nguyên nhân gây viêm hang vị trào ngược thực quản

Viêm hang vị trào ngược thực quản xuất phát từ nhiều yếu tố tác động đến dạ dày và thực quản. Dưới đây là các nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này:

• Thói quen ăn uống không lành mạnh: Ăn quá no, ăn khuya hoặc tiêu thụ nhiều thức ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ, đồ uống có cồn và caffein có thể làm tăng nguy cơ trào ngược và viêm nhiễm.
• Căng thẳng kéo dài: Stress gây rối loạn hoạt động của hệ tiêu hóa, khiến dạ dày tăng tiết axit và gây tổn thương niêm mạc.
• Sử dụng thuốc không đúng cách: Các loại thuốc giảm đau, kháng viêm không steroid nếu lạm dụng hoặc dùng lâu dài có thể gây kích ứng niêm mạc dạ dày, dẫn đến viêm hang vị.
• Bệnh lý dạ dày tá tràng: Viêm loét dạ dày, nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori là các nguyên nhân phổ biến gây tổn thương hang vị, kết hợp với trào ngược thực quản.
• Yếu tố cơ địa và di truyền: Một số người có cơ địa nhạy cảm, hệ tiêu hóa yếu hoặc tiền sử gia đình mắc bệnh dạ dày cũng dễ bị viêm hang vị và trào ngược thực quản.

Những đối tượng dễ mắc viêm hang vị trào ngược thực quản

Một số nhóm đối tượng có nguy cơ cao mắc phải tình trạng viêm hang vị trào ngược thực quản do các đặc điểm sinh lý hoặc thói quen sống. Cụ thể:

• Người thường xuyên căng thẳng, áp lực: Đối tượng này có xu hướng mắc bệnh cao hơn do ảnh hưởng tiêu cực từ stress lên hệ tiêu hóa và chức năng dạ dày.
• Người có lối sống không lành mạnh: Thói quen ăn uống thất thường, hút thuốc lá hoặc sử dụng rượu bia thường xuyên làm tăng nguy cơ bệnh lý đường tiêu hóa.
• Người cao tuổi: Tuổi tác khiến hệ tiêu hóa hoạt động kém hiệu quả, cơ vòng thực quản suy yếu, dẫn đến nguy cơ trào ngược và viêm nhiễm cao hơn.
• Phụ nữ mang thai: Áp lực từ thai nhi lên dạ dày cùng sự thay đổi nội tiết tố trong thai kỳ dễ gây trào ngược axit.
• Người có bệnh nền tiêu hóa: Các bệnh lý như viêm loét dạ dày, hội chứng ruột kích thích làm tăng nguy cơ xuất hiện viêm hang vị trào ngược thực quản.

Biến chứng nguy hiểm của viêm hang vị trào ngược thực quản

Nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, viêm hang vị trào ngược thực quản có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người bệnh. Cụ thể:

• Hẹp thực quản: Trào ngược axit kéo dài gây tổn thương và viêm nhiễm ở thực quản, dẫn đến hình thành sẹo và làm hẹp thực quản, gây khó khăn trong việc nuốt thức ăn.
• Barrett thực quản: Axit trào ngược liên tục có thể gây biến đổi tế bào niêm mạc thực quản thành dạng bất thường, làm tăng nguy cơ ung thư thực quản.
• Xuất huyết tiêu hóa: Tổn thương niêm mạc ở vùng hang vị hoặc thực quản nặng có thể gây chảy máu, dẫn đến tình trạng thiếu máu, mệt mỏi, hoa mắt.
• Suy dinh dưỡng: Đau đớn và khó chịu trong quá trình ăn uống làm giảm khả năng hấp thụ dinh dưỡng, dẫn đến gầy yếu, suy nhược cơ thể.
• Viêm xoang hoặc viêm phổi tái phát: Axit trào ngược có thể đi vào đường hô hấp, gây viêm nhiễm kéo dài ở mũi, xoang hoặc phổi.

Chẩn đoán viêm hang vị trào ngược thực quản

Việc chẩn đoán chính xác viêm hang vị trào ngược thực quản đòi hỏi sự kết hợp giữa khai thác triệu chứng và các phương pháp thăm khám chuyên sâu. Một số phương pháp phổ biến bao gồm:

• Hỏi bệnh sử: Bác sĩ sẽ khai thác thông tin chi tiết về triệu chứng, thói quen sinh hoạt, tiền sử bệnh lý và thuốc đang sử dụng để định hướng chẩn đoán.
• Nội soi tiêu hóa: Đây là phương pháp hiệu quả để quan sát trực tiếp niêm mạc dạ dày và thực quản, phát hiện các tổn thương, viêm nhiễm hoặc loét.
• Xét nghiệm vi khuẩn Helicobacter pylori: Được thực hiện qua mẫu máu, hơi thở hoặc mô sinh thiết nhằm xác định sự hiện diện của vi khuẩn gây viêm dạ dày.
• Đo pH thực quản: Phương pháp này giúp đánh giá mức độ axit trào ngược lên thực quản, từ đó xác định nguyên nhân gây ra các triệu chứng.
• Chụp X-quang thực quản – dạ dày: Sử dụng thuốc cản quang để kiểm tra cấu trúc thực quản, dạ dày và phát hiện bất thường như hẹp hoặc khối u.

Khi nào cần gặp bác sĩ nếu bị viêm hang vị trào ngược thực quản

Viêm hang vị trào ngược thực quản có thể được kiểm soát tốt nếu được phát hiện và điều trị kịp thời. Tuy nhiên, người bệnh cần gặp bác sĩ ngay khi xuất hiện các dấu hiệu sau:

• Đau hoặc nóng rát dữ dội vùng thượng vị: Triệu chứng này kéo dài hoặc không cải thiện dù đã thay đổi chế độ ăn uống và sinh hoạt.
• Khó nuốt hoặc nuốt đau: Đây có thể là biểu hiện của tổn thương nặng tại thực quản, cần được kiểm tra và điều trị ngay lập tức.
• Giảm cân không rõ nguyên nhân: Nếu triệu chứng này đi kèm với buồn nôn, ói mửa hoặc mất cảm giác thèm ăn, cần đến gặp bác sĩ để loại trừ nguy cơ biến chứng nghiêm trọng.
• Nôn ra máu hoặc đi ngoài phân đen: Các dấu hiệu này cảnh báo xuất huyết tiêu hóa và đòi hỏi sự can thiệp y khoa khẩn cấp.
• Ho mạn tính hoặc khàn tiếng: Trào ngược axit kéo dài có thể gây ảnh hưởng đến đường hô hấp, cần được kiểm tra để điều trị sớm.

Cách phòng ngừa viêm hang vị trào ngược thực quản

Việc duy trì một lối sống lành mạnh và kiểm soát các yếu tố nguy cơ là cách tốt nhất để phòng ngừa viêm hang vị trào ngược thực quản. Các biện pháp hữu ích bao gồm:

• Ăn uống hợp lý: Tránh ăn quá no, ăn khuya, hạn chế thực phẩm cay nóng, dầu mỡ hoặc đồ uống có cồn, caffein. Ưu tiên các món ăn dễ tiêu hóa, giàu chất xơ và dinh dưỡng.
• Kiểm soát căng thẳng: Dành thời gian thư giãn, tập thể dục đều đặn để giảm căng thẳng, góp phần cân bằng chức năng tiêu hóa.
• Không hút thuốc lá: Hút thuốc không chỉ ảnh hưởng đến dạ dày mà còn làm suy yếu cơ vòng thực quản, tạo điều kiện cho axit trào ngược.
• Duy trì cân nặng hợp lý: Thừa cân gây áp lực lớn lên dạ dày, làm tăng nguy cơ trào ngược axit và tổn thương niêm mạc.
• Tư thế sinh hoạt phù hợp: Sau khi ăn, tránh nằm ngay, thay vào đó nên vận động nhẹ nhàng hoặc giữ tư thế thẳng đứng để hỗ trợ tiêu hóa.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Phát hiện sớm các vấn đề tiêu hóa giúp giảm nguy cơ tiến triển thành viêm hang vị trào ngược thực quản.

Phương pháp điều trị viêm hang vị trào ngược thực quản

Điều trị viêm hang vị trào ngược thực quản cần kết hợp giữa thay đổi lối sống, sử dụng thuốc và áp dụng các phương pháp y học khác nhằm kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng. Dưới đây là các phương pháp phổ biến được sử dụng:

Điều trị bằng thuốc Tây y

Sử dụng thuốc Tây y là biện pháp hiệu quả để giảm triệu chứng và điều chỉnh chức năng tiêu hóa trong bệnh viêm hang vị trào ngược thực quản. Các loại thuốc chính được kê đơn gồm:

• Thuốc giảm tiết axit dạ dày: Thuốc omeprazole hoặc lansoprazole thuộc nhóm ức chế bơm proton (PPI) thường được chỉ định để giảm lượng axit trong dạ dày, làm lành tổn thương ở hang vị và thực quản.
• Thuốc kháng axit: Các thuốc như Maalox hoặc Gaviscon giúp trung hòa axit, giảm nhanh triệu chứng ợ chua và nóng rát vùng thượng vị.
• Thuốc bảo vệ niêm mạc dạ dày: Sucralfate là một lựa chọn thường được sử dụng để tạo lớp màng bảo vệ niêm mạc, giảm tổn thương và kích ứng từ axit.
• Thuốc điều chỉnh nhu động: Domperidone hoặc metoclopramide được dùng để hỗ trợ vận chuyển thức ăn từ dạ dày xuống ruột, giảm hiện tượng trào ngược.

Áp dụng các liệu pháp Đông y

Bên cạnh thuốc Tây y, các liệu pháp Đông y cũng được nhiều người lựa chọn nhằm tăng cường hiệu quả điều trị, đặc biệt trong giai đoạn bệnh nhẹ hoặc trung bình.

• Sử dụng các bài thuốc thảo dược: Bài thuốc từ cam thảo, bạch truật, hoàng kỳ có tác dụng kiện tỳ, làm dịu niêm mạc dạ dày và giảm trào ngược.
• Xoa bóp và bấm huyệt: Các huyệt vị như Trung quản, Túc tam lý được kích thích nhằm cải thiện tiêu hóa, giảm triệu chứng đau thượng vị.
• Châm cứu: Châm cứu ở các kinh lạc liên quan đến dạ dày giúp điều hòa khí huyết, giảm viêm và hỗ trợ phục hồi chức năng tiêu hóa.

Điều chỉnh lối sống và chế độ ăn uống

Thay đổi lối sống và chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát bệnh, đặc biệt đối với các trường hợp viêm hang vị trào ngược thực quản kéo dài.

• Chế độ ăn hợp lý: Chia nhỏ bữa ăn, tránh ăn quá no và hạn chế thực phẩm kích thích như đồ cay, chua, nhiều dầu mỡ.
• Tư thế sinh hoạt phù hợp: Giữ tư thế thẳng đứng sau bữa ăn, kê cao gối khi ngủ để hạn chế axit trào ngược lên thực quản.
• Tránh thói quen xấu: Hạn chế uống rượu bia, hút thuốc lá và sử dụng các chất kích thích làm tăng tiết axit.

Viêm hang vị trào ngược thực quản là bệnh lý có thể được kiểm soát tốt nếu áp dụng đúng phương pháp điều trị. Việc phối hợp giữa thuốc Tây y, Đông y và thay đổi lối sống sẽ mang lại hiệu quả điều trị toàn diện, bảo vệ sức khỏe hệ tiêu hóa một cách tối ưu.