Viêm Khớp: Nguyên Nhân, Triệu Chứng Và Cách Điều Trị Hiệu Quả

Đặt lịch hẹn

×

Lương y Phùng Hải Đăng

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Viêm khớp là một trong những bệnh lý thường gặp, gây đau đớn và ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Bài viết này cung cấp thông tin chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng, và các phương pháp điều trị hiệu quả, giúp bạn hiểu rõ hơn về căn bệnh này và bảo vệ sức khỏe xương khớp.

Viêm khớp là gì và có những loại nào?

Viêm khớp là tình trạng viêm xảy ra tại các khớp trong cơ thể, gây đau, sưng và hạn chế khả năng vận động. Đây là một bệnh lý phổ biến, có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi, đặc biệt là ở người cao tuổi. Viêm khớp bao gồm nhiều loại khác nhau, mỗi loại có đặc điểm riêng biệt, cần nhận biết chính xác để điều trị hiệu quả.

Trong số các loại viêm khớp, phổ biến nhất là viêm khớp dạng thấp và viêm xương khớp. Viêm khớp dạng thấp là một bệnh tự miễn, xảy ra khi hệ thống miễn dịch tấn công các mô trong khớp. Viêm xương khớp, ngược lại, là do thoái hóa sụn khớp, thường gặp ở những người chịu áp lực lớn lên khớp trong thời gian dài. Ngoài ra, còn có các loại viêm khớp khác như viêm khớp nhiễm khuẩn, viêm khớp do gout và viêm khớp vảy nến.

Các triệu chứng thường gặp của viêm khớp

Viêm khớp thường gây ra nhiều triệu chứng khó chịu, làm suy giảm chất lượng cuộc sống của người bệnh. Những dấu hiệu điển hình của viêm khớp bao gồm:

• Đau nhức tại khớp, mức độ đau tăng khi vận động và giảm khi nghỉ ngơi.
• Sưng đỏ, nóng tại khu vực khớp bị viêm, kèm theo cảm giác căng tức.
• Cứng khớp, đặc biệt là vào buổi sáng hoặc sau thời gian dài không vận động.
• Giảm phạm vi vận động, khó thực hiện các hoạt động hàng ngày như đi lại, cầm nắm.
• Có thể xuất hiện tiếng lạo xạo khi di chuyển khớp, nhất là ở trường hợp viêm xương khớp.

Các triệu chứng này có thể xuất hiện ở một hoặc nhiều khớp cùng lúc, tùy thuộc vào loại viêm khớp và mức độ tiến triển của bệnh. Quan sát kỹ các biểu hiện này là cơ sở để xác định bệnh và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.

Nguyên nhân gây viêm khớp là gì?

Viêm khớp có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm cả yếu tố bên trong và bên ngoài cơ thể. Dưới đây là những yếu tố chính thường dẫn đến bệnh lý này:

• Rối loạn hệ miễn dịch: Trong một số trường hợp, hệ thống miễn dịch tấn công nhầm vào các mô khớp, gây ra tình trạng viêm và tổn thương, đặc biệt phổ biến trong viêm khớp dạng thấp.
• Thoái hóa sụn khớp: Tình trạng sụn bị mòn hoặc mất chức năng bảo vệ khớp là nguyên nhân hàng đầu của viêm xương khớp, thường gặp ở người cao tuổi hoặc người vận động nhiều.
• Nhiễm trùng tại khớp: Vi khuẩn hoặc virus xâm nhập vào khớp có thể gây viêm khớp nhiễm khuẩn, làm tổn thương nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời.
• Chấn thương kéo dài: Tổn thương do tai nạn hoặc do lao động nặng lâu ngày có thể dẫn đến tình trạng viêm tại các khớp bị ảnh hưởng.
• Rối loạn chuyển hóa: Sự tích tụ axit uric trong cơ thể có thể gây viêm khớp do gout, thường liên quan đến chế độ ăn giàu đạm hoặc thói quen sinh hoạt không lành mạnh.
• Yếu tố di truyền: Một số loại viêm khớp có liên quan đến yếu tố di truyền, làm tăng nguy cơ mắc bệnh nếu trong gia đình có người bị viêm khớp.
• Thay đổi hormone: Thay đổi nội tiết tố, đặc biệt ở phụ nữ trong giai đoạn mãn kinh, có thể ảnh hưởng đến sức khỏe khớp, tăng nguy cơ viêm.

Ai dễ mắc viêm khớp và tại sao?

Viêm khớp có thể xảy ra ở nhiều đối tượng khác nhau, nhưng một số nhóm người có nguy cơ cao hơn do các yếu tố sinh lý, lối sống hoặc môi trường. Các nhóm này bao gồm:

• Người lớn tuổi: Tuổi tác là yếu tố hàng đầu làm tăng nguy cơ thoái hóa sụn khớp, dẫn đến viêm khớp, đặc biệt ở các khớp chịu lực như đầu gối và hông.
• Người lao động nặng: Những người thường xuyên nâng vác nặng hoặc thực hiện các động tác lặp đi lặp lại có thể gây áp lực lớn lên khớp, dẫn đến viêm.
• Phụ nữ trong giai đoạn mãn kinh: Thay đổi nội tiết tố ở phụ nữ giai đoạn này có thể làm giảm mật độ xương, ảnh hưởng đến sức khỏe khớp.
• Người thừa cân hoặc béo phì: Cân nặng dư thừa gây áp lực lớn lên các khớp, đặc biệt là khớp gối, làm tăng nguy cơ viêm khớp.
• Người có tiền sử chấn thương khớp: Những chấn thương trước đây có thể gây tổn thương mô khớp, dẫn đến viêm khớp trong tương lai.
• Người có bệnh lý nền: Các bệnh chuyển hóa như gout, tiểu đường hoặc rối loạn hormone có thể làm tăng khả năng bị viêm khớp.
• Người làm việc trong môi trường lạnh: Thời tiết lạnh hoặc ẩm thấp có thể gây ảnh hưởng đến khớp, làm tăng nguy cơ viêm.

Nhận biết các yếu tố nguy cơ là bước quan trọng giúp phòng ngừa và phát hiện sớm bệnh lý này.

Biến chứng nguy hiểm của viêm khớp

Viêm khớp nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Dưới đây là những biến chứng phổ biến:

• Biến dạng khớp: Tình trạng viêm kéo dài gây tổn thương nghiêm trọng đến cấu trúc khớp, dẫn đến biến dạng hoặc mất cân đối giữa các khớp.
• Hạn chế vận động: Viêm và tổn thương mô khớp làm giảm khả năng vận động, gây khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày như đi lại hoặc cầm nắm đồ vật.
• Tàn phế: Trong các trường hợp nặng, viêm khớp có thể dẫn đến mất hoàn toàn chức năng của khớp, khiến người bệnh mất khả năng tự chủ trong vận động.
• Ảnh hưởng đến hệ thống cơ quan khác: Một số loại viêm khớp, như viêm khớp dạng thấp, có thể gây tổn thương đến các cơ quan nội tạng như tim, phổi hoặc mắt.
• Trầm cảm và lo âu: Đau đớn kéo dài cùng với những hạn chế trong sinh hoạt thường xuyên gây ảnh hưởng đến tâm lý, khiến người bệnh dễ rơi vào trạng thái trầm cảm.
• Loãng xương: Viêm khớp mạn tính có thể làm giảm mật độ xương, tăng nguy cơ gãy xương ở những vùng chịu lực.
• Suy giảm chất lượng sống: Tình trạng đau đớn và giới hạn vận động khiến người bệnh khó thực hiện công việc và tận hưởng cuộc sống.

Cách chẩn đoán viêm khớp

Chẩn đoán viêm khớp cần kết hợp giữa các phương pháp lâm sàng và cận lâm sàng để xác định chính xác loại và mức độ bệnh. Các bước chẩn đoán bao gồm:

• Thăm khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra tình trạng sưng, đỏ, nóng, cứng hoặc biến dạng tại các khớp bị ảnh hưởng. Người bệnh cũng được hỏi về tiền sử bệnh và các triệu chứng đã gặp.
• Chụp X-quang: Đây là phương pháp phổ biến để phát hiện tổn thương ở xương và sụn, giúp xác định mức độ thoái hóa hoặc viêm tại khớp.
• Chụp cộng hưởng từ: Đối với các trường hợp phức tạp, phương pháp này giúp quan sát rõ hơn các mô mềm, dây chằng và sụn khớp.
• Xét nghiệm máu: Các xét nghiệm này nhằm kiểm tra dấu hiệu viêm, như tốc độ lắng máu hoặc yếu tố dạng thấp, đặc biệt cần thiết trong viêm khớp dạng thấp.
• Chọc dịch khớp: Dịch khớp được lấy từ khớp bị viêm để kiểm tra dấu hiệu nhiễm trùng hoặc tinh thể axit uric, giúp chẩn đoán viêm khớp do gout hoặc nhiễm khuẩn.
• Kiểm tra hình ảnh bổ sung: Siêu âm hoặc CT scan có thể được chỉ định để đánh giá chi tiết hơn khi cần thiết.

Việc chẩn đoán sớm và chính xác là yếu tố then chốt giúp điều trị hiệu quả, ngăn chặn các biến chứng nguy hiểm và bảo vệ sức khỏe khớp.

Khi nào cần gặp bác sĩ để kiểm tra viêm khớp?

Việc nhận biết thời điểm cần gặp bác sĩ rất quan trọng trong việc kiểm soát và điều trị viêm khớp. Nếu bạn gặp các dấu hiệu dưới đây, nên tìm kiếm sự hỗ trợ y tế ngay lập tức:

• Đau khớp kéo dài không giảm: Nếu tình trạng đau nhức tại khớp tiếp diễn dù đã nghỉ ngơi hoặc dùng các biện pháp giảm đau thông thường.
• Sưng, đỏ và nóng tại khớp: Những triệu chứng này có thể là dấu hiệu của viêm cấp tính hoặc nhiễm trùng khớp cần được can thiệp y tế kịp thời.
• Khó vận động hoặc cứng khớp: Khi khớp bị hạn chế cử động, đặc biệt vào buổi sáng hoặc sau thời gian nghỉ ngơi dài.
• Biến dạng khớp: Xuất hiện các bất thường về hình dạng khớp, có thể là dấu hiệu của tổn thương nghiêm trọng.
• Các triệu chứng toàn thân: Sốt, mệt mỏi hoặc giảm cân không rõ nguyên nhân có thể liên quan đến viêm khớp dạng thấp hoặc các bệnh lý hệ thống khác.
• Tái phát triệu chứng: Nếu đã được chẩn đoán viêm khớp trước đó nhưng các triệu chứng trở lại và nặng hơn, cần gặp bác sĩ để điều chỉnh phương pháp điều trị.

Các cách phòng ngừa viêm khớp hiệu quả

Phòng ngừa viêm khớp tập trung vào việc bảo vệ sức khỏe khớp và giảm thiểu các yếu tố nguy cơ. Dưới đây là những biện pháp phòng ngừa bạn nên áp dụng:

• Duy trì cân nặng hợp lý: Giảm áp lực lên các khớp chịu tải như đầu gối và hông, giúp ngăn ngừa viêm khớp thoái hóa.
• Tập thể dục thường xuyên: Lựa chọn các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, yoga hoặc bơi lội để duy trì độ linh hoạt và sức khỏe của khớp.
• Ăn uống lành mạnh: Ưu tiên các thực phẩm giàu omega-3, canxi và vitamin D như cá hồi, rau xanh hoặc sữa để tăng cường sức khỏe xương khớp.
• Tránh các chấn thương khớp: Sử dụng thiết bị bảo hộ khi vận động mạnh và thực hiện các động tác đúng kỹ thuật.
• Hạn chế các thói quen xấu: Tránh hút thuốc và hạn chế tiêu thụ rượu, vì chúng có thể làm tăng nguy cơ viêm và suy yếu cấu trúc khớp.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Thăm khám thường xuyên để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường và can thiệp kịp thời.
• Quản lý căng thẳng: Thực hành các phương pháp thư giãn như thiền hoặc hít thở sâu để giảm nguy cơ kích hoạt các phản ứng viêm trong cơ thể.

Bằng cách duy trì lối sống lành mạnh và thận trọng trong các hoạt động hàng ngày, bạn có thể bảo vệ khớp và giảm nguy cơ mắc bệnh viêm khớp hiệu quả.

Phương pháp điều trị viêm khớp hiệu quả

Viêm khớp có thể được kiểm soát hiệu quả thông qua nhiều phương pháp khác nhau, từ sử dụng thuốc đến thay đổi lối sống. Tùy vào mức độ bệnh, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ phù hợp để giảm triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng.

Điều trị bằng thuốc Tây y

Thuốc Tây y là lựa chọn phổ biến để giảm triệu chứng viêm khớp, đặc biệt trong các giai đoạn cấp tính. Mỗi nhóm thuốc có cơ chế tác động riêng, giúp kiểm soát các biểu hiện của bệnh.

• Thuốc giảm đau: Loại thuốc này giúp làm dịu cơn đau nhanh chóng, thường được kê đơn trong các trường hợp viêm khớp nhẹ. Một số thuốc phổ biến như Paracetamol có hiệu quả cao trong việc giảm đau mà ít gây tác dụng phụ.
• Thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs): Ibuprofen và Naproxen là những thuốc thường dùng để giảm sưng và đau do viêm. Các thuốc này cũng giúp cải thiện tình trạng cứng khớp và nâng cao khả năng vận động.
• Corticosteroid: Prednisone hoặc Methylprednisolone thường được chỉ định trong trường hợp viêm nặng, giúp giảm nhanh tình trạng sưng và đau nhức. Tuy nhiên, cần theo dõi chặt chẽ vì có nguy cơ gây tác dụng phụ.
• Thuốc chống thấp khớp tác dụng chậm (DMARDs): Methotrexate và Leflunomide thường được sử dụng để điều trị viêm khớp dạng thấp, giúp ngăn ngừa tổn thương lâu dài ở khớp.

Điều trị bằng liệu pháp vật lý

Liệu pháp vật lý là phương pháp an toàn và hiệu quả, giúp giảm đau và cải thiện chức năng vận động cho người bệnh.

• Vận động trị liệu: Các bài tập như kéo giãn và tăng cường cơ bắp xung quanh khớp giúp duy trì độ linh hoạt và giảm cứng khớp. Chuyên viên vật lý trị liệu sẽ hướng dẫn chi tiết để người bệnh thực hiện đúng cách.
• Sử dụng nhiệt và lạnh: Liệu pháp này giúp làm dịu cơn đau và giảm sưng tại khớp. Nhiệt được sử dụng để thư giãn cơ, trong khi lạnh giúp giảm viêm hiệu quả.
• Điện trị liệu: Các kỹ thuật như sóng siêu âm hoặc kích thích điện được áp dụng để cải thiện tuần hoàn máu và giảm đau nhức.

Thay đổi lối sống

Thay đổi lối sống là yếu tố quan trọng giúp người bệnh kiểm soát tốt tình trạng viêm khớp trong thời gian dài.

• Duy trì vận động hợp lý: Việc tham gia các hoạt động nhẹ nhàng như yoga hoặc đi bộ giúp cải thiện sức khỏe xương khớp mà không gây áp lực quá lớn lên các khớp.
• Chế độ ăn uống lành mạnh: Tăng cường thực phẩm giàu omega-3 như cá hồi, hạt chia và dầu ô liu, đồng thời giảm thực phẩm giàu đường và chất béo bão hòa để kiểm soát viêm.
• Hạn chế căng thẳng: Các kỹ thuật như thiền định hoặc yoga giúp giảm nguy cơ làm bùng phát viêm do stress.

Can thiệp ngoại khoa

Trong các trường hợp viêm khớp nặng, không đáp ứng với các biện pháp điều trị khác, phẫu thuật có thể được cân nhắc để cải thiện chức năng khớp và giảm đau.

• Thay khớp nhân tạo: Được áp dụng khi khớp bị tổn thương nghiêm trọng, phương pháp này giúp phục hồi khả năng vận động và nâng cao chất lượng sống.
• Nội soi khớp: Phẫu thuật này loại bỏ các mảnh vụn trong khớp, giúp giảm đau và ngăn ngừa viêm tái phát.

Với sự kết hợp của các phương pháp điều trị phù hợp và thay đổi lối sống, người bệnh có thể kiểm soát tốt tình trạng viêm khớp, duy trì khả năng vận động và nâng cao chất lượng cuộc sống.