Nguyên nhân, Triệu chứng và Cách Điều Trị Viêm Khớp Mãn Tính

Đặt lịch hẹn

×

Lương y Phùng Hải Đăng

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Viêm khớp mãn tính là một bệnh lý gây đau nhức, sưng viêm và cứng khớp kéo dài, làm giảm chất lượng cuộc sống và khả năng vận động. Hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và các phương pháp điều trị có thể giúp người bệnh kiểm soát hiệu quả, từ đó ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ cung cấp thông tin chi tiết để bạn hiểu rõ hơn về bệnh lý này và cách cải thiện tình trạng sức khỏe của mình​​.

Viêm khớp mãn tính là gì?

Viêm khớp mãn tính là một tình trạng viêm xảy ra ở các khớp, kéo dài trong thời gian dài và thường gây tổn thương vĩnh viễn cho cấu trúc khớp. Bệnh có thể xuất hiện ở bất kỳ khớp nào trên cơ thể, nhưng phổ biến nhất là ở các khớp chịu lực như đầu gối, hông, hoặc cột sống.

Theo y học hiện đại, viêm khớp mãn tính bao gồm nhiều loại, trong đó hai dạng phổ biến nhất là viêm xương khớp và viêm khớp dạng thấp. Viêm xương khớp là kết quả của sự mài mòn sụn khớp theo thời gian, trong khi viêm khớp dạng thấp là một rối loạn tự miễn gây viêm toàn thân, ảnh hưởng đến cả các cơ quan nội tạng ngoài khớp.

Theo Đông y, bệnh lý này thường được lý giải là do khí huyết không lưu thông tốt, dẫn đến ứ trệ trong kinh mạch và tạo thành các chứng phong thấp, hàn thấp hoặc thấp nhiệt.

Dấu hiệu nhận biết viêm khớp mãn tính

Triệu chứng viêm khớp mãn tính rất đa dạng, phụ thuộc vào loại viêm khớp và giai đoạn phát triển của bệnh. Tuy nhiên, các biểu hiện chung thường gặp bao gồm:

• Đau khớp kéo dài: Cơn đau có thể âm ỉ hoặc dữ dội, thường gia tăng khi vận động hoặc thay đổi thời tiết.
• Cứng khớp: Thường xảy ra vào buổi sáng hoặc sau khi ngồi lâu không vận động.
• Sưng và nóng đỏ ở khớp: Đây là dấu hiệu rõ rệt cho thấy có viêm tại chỗ.
• Giảm phạm vi vận động: Người bệnh khó thực hiện các động tác như co duỗi, xoay khớp.
• Biến dạng khớp: Ở giai đoạn nặng, cấu trúc khớp có thể bị thay đổi, dẫn đến biến dạng hoặc thậm chí mất chức năng.

Việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời các triệu chứng này có ý nghĩa quan trọng trong việc ngăn ngừa biến chứng nghiêm trọng như teo cơ, thoái hóa sụn khớp hoặc tàn phế.

Nguyên nhân gây viêm khớp mãn tính

Viêm khớp mãn tính có thể xuất phát từ nhiều yếu tố khác nhau, kết hợp cả nguyên nhân nội tại và yếu tố bên ngoài. Việc xác định rõ nguyên nhân giúp điều trị hiệu quả và ngăn ngừa bệnh tái phát.

• Yếu tố di truyền: Một số người có nguy cơ cao do mang gen liên quan đến rối loạn tự miễn hoặc các bệnh lý xương khớp khác.
• Tổn thương khớp trước đó: Các chấn thương như gãy xương hoặc trật khớp có thể gây viêm khớp kéo dài nếu không được điều trị triệt để.
• Tuổi tác: Lão hóa tự nhiên làm giảm khả năng tái tạo sụn khớp, khiến khớp dễ bị tổn thương và viêm.
• Rối loạn hệ miễn dịch: Các bệnh tự miễn như viêm khớp dạng thấp làm hệ miễn dịch tấn công chính các mô trong cơ thể, gây viêm khớp kéo dài.
• Thừa cân hoặc béo phì: Áp lực lớn lên các khớp chịu trọng lượng như đầu gối và hông làm tăng nguy cơ viêm xương khớp.
• Thói quen sinh hoạt: Lối sống ít vận động, ăn uống không lành mạnh hoặc làm việc trong môi trường áp lực cao có thể ảnh hưởng đến sức khỏe xương khớp.
• Nhiễm trùng: Một số trường hợp viêm khớp do vi khuẩn hoặc virus xâm nhập và gây tổn thương mô khớp.

Những người dễ bị viêm khớp mãn tính

Viêm khớp mãn tính không phân biệt giới tính hay độ tuổi, nhưng một số nhóm người có nguy cơ mắc bệnh cao hơn do các đặc điểm sinh học hoặc môi trường sống.

• Người cao tuổi: Quá trình lão hóa làm suy giảm chức năng khớp, khiến họ dễ bị viêm hơn.
• Phụ nữ: Một số nghiên cứu cho thấy phụ nữ có nguy cơ mắc viêm khớp dạng thấp cao hơn nam giới, có thể liên quan đến hormone và hệ miễn dịch.
• Người làm việc tay chân nặng nhọc: Các hoạt động lặp đi lặp lại với cường độ cao làm tăng nguy cơ tổn thương khớp.
• Người thừa cân: Áp lực quá mức lên khớp kéo dài dẫn đến thoái hóa và viêm.
• Người có tiền sử bệnh khớp: Những người từng bị chấn thương hoặc có các bệnh lý về khớp trước đây dễ phát triển thành viêm khớp mãn tính.
• Người sống trong môi trường ẩm thấp: Yếu tố thời tiết có thể làm tăng nguy cơ bệnh phong thấp hoặc viêm khớp mạn tính.
• Người ít vận động: Sự suy giảm lưu thông máu và sự linh hoạt của khớp ở những người ít hoạt động làm tăng nguy cơ viêm khớp.

Biến chứng nguy hiểm của viêm khớp mãn tính

Viêm khớp mãn tính không chỉ gây đau nhức và khó chịu mà còn tiềm ẩn nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được kiểm soát kịp thời. Những biến chứng này có thể ảnh hưởng đến chức năng vận động và chất lượng cuộc sống của người bệnh.

• Teo cơ và mất chức năng khớp: Tình trạng viêm kéo dài gây hủy hoại sụn và xương, dẫn đến teo cơ và mất khả năng vận động khớp.
• Biến dạng khớp: Viêm mãn tính có thể làm khớp bị biến dạng, lệch trục hoặc cong vẹo, gây ảnh hưởng lớn đến thẩm mỹ và chức năng.
• Loãng xương: Việc giảm hoạt động hoặc sử dụng thuốc điều trị kéo dài có thể gây mất mật độ xương, dẫn đến loãng xương và tăng nguy cơ gãy xương.
• Ảnh hưởng đến nội tạng: Trong trường hợp viêm khớp dạng thấp, tình trạng viêm có thể lan rộng, gây tổn thương các cơ quan như tim, phổi hoặc mạch máu.
• Rối loạn tâm lý: Đau nhức mãn tính và hạn chế vận động kéo dài khiến người bệnh dễ gặp các vấn đề như trầm cảm, lo âu hoặc mất ngủ.
• Tàn phế: Đây là biến chứng nghiêm trọng nhất khi viêm khớp mãn tính không được điều trị, làm người bệnh mất hoàn toàn khả năng vận động và tự chăm sóc.

Cách chẩn đoán viêm khớp mãn tính

Việc chẩn đoán viêm khớp mãn tính dựa trên sự kết hợp giữa thăm khám lâm sàng và các kỹ thuật cận lâm sàng. Các phương pháp này giúp xác định loại viêm khớp, mức độ tổn thương và xây dựng phác đồ điều trị phù hợp.

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ tìm hiểu các triệu chứng như đau nhức, sưng, cứng khớp, cùng với việc kiểm tra khả năng vận động và độ linh hoạt của khớp.
• Xét nghiệm máu: Các chỉ số viêm như CRP, ESR hoặc sự hiện diện của yếu tố tự miễn như RF, anti-CCP giúp xác định các dạng viêm khớp như viêm khớp dạng thấp.
• Chẩn đoán hình ảnh: Các kỹ thuật như X-quang, siêu âm hoặc MRI cung cấp hình ảnh chi tiết về mức độ tổn thương sụn, xương và mô mềm xung quanh khớp.
• Chọc hút dịch khớp: Phân tích dịch khớp giúp phát hiện các dấu hiệu viêm, nhiễm trùng hoặc sự hiện diện của tinh thể gây bệnh như axit uric.
• Tiền sử bệnh lý: Tìm hiểu tiền sử chấn thương, bệnh lý tự miễn hoặc yếu tố gia đình cũng góp phần quan trọng trong chẩn đoán.

Việc chẩn đoán sớm và chính xác là yếu tố then chốt giúp kiểm soát hiệu quả viêm khớp mãn tính, từ đó ngăn ngừa các biến chứng và duy trì chức năng vận động cho người bệnh.

Khi nào cần gặp bác sĩ để điều trị viêm khớp mãn tính

Việc nhận biết thời điểm cần gặp bác sĩ rất quan trọng để đảm bảo tình trạng viêm khớp mãn tính không tiến triển nặng hơn. Dưới đây là những dấu hiệu cho thấy người bệnh nên thăm khám sớm.

• Đau nhức kéo dài không thuyên giảm: Khi cơn đau không đáp ứng với các biện pháp giảm đau thông thường hoặc ngày càng nghiêm trọng.
• Sưng và đỏ tại khớp: Đây là biểu hiện viêm cấp tính, có thể gây tổn thương cấu trúc khớp nếu không can thiệp kịp thời.
• Cứng khớp vào buổi sáng: Nếu tình trạng này kéo dài và ảnh hưởng lớn đến khả năng vận động, cần được kiểm tra.
• Khớp có dấu hiệu biến dạng: Biến dạng khớp là biểu hiện của tổn thương nghiêm trọng, cần được can thiệp để tránh tàn phế.
• Sốt hoặc mệt mỏi không rõ nguyên nhân: Khi đi kèm với viêm khớp, đây có thể là dấu hiệu của bệnh lý tự miễn hoặc nhiễm trùng khớp.
• Giảm khả năng vận động: Nếu khớp bị hạn chế vận động hoặc mất chức năng, cần điều trị chuyên sâu.

Các biện pháp phòng ngừa viêm khớp mãn tính

Phòng ngừa viêm khớp mãn tính không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe khớp mà còn cải thiện chất lượng cuộc sống. Một số biện pháp dưới đây có thể giảm nguy cơ mắc bệnh.

• Duy trì cân nặng hợp lý: Kiểm soát trọng lượng giúp giảm áp lực lên các khớp chịu lực, ngăn ngừa tổn thương khớp.
• Tăng cường vận động: Tập luyện các bài tập nhẹ nhàng như yoga, bơi lội hoặc đi bộ giúp cải thiện linh hoạt và sức mạnh của khớp.
• Chế độ ăn uống lành mạnh: Ưu tiên thực phẩm giàu omega-3, vitamin D và canxi giúp xương khớp chắc khỏe, giảm viêm.
• Tránh chấn thương khớp: Sử dụng đồ bảo hộ khi tham gia các hoạt động thể thao hoặc công việc nặng để hạn chế tổn thương.
• Thay đổi thói quen sống: Tránh ngồi lâu một chỗ, giữ tư thế đúng và nghỉ ngơi hợp lý giúp bảo vệ khớp.
• Kiểm soát các bệnh lý nền: Điều trị dứt điểm các bệnh như tiểu đường, gút hoặc viêm nhiễm để giảm nguy cơ ảnh hưởng đến khớp.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Phát hiện sớm các dấu hiệu viêm khớp và điều chỉnh lối sống kịp thời là cách hiệu quả để phòng bệnh.

Phương pháp điều trị viêm khớp mãn tính

Điều trị viêm khớp mãn tính cần kết hợp nhiều phương pháp khác nhau nhằm kiểm soát triệu chứng, ngăn ngừa tổn thương khớp và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh. Dưới đây là các phương pháp phổ biến, bao gồm Tây y và Đông y.

Điều trị bằng thuốc Tây y

Thuốc Tây y là phương pháp quan trọng trong việc giảm đau, kháng viêm và ngăn chặn tiến triển của viêm khớp mãn tính.

• Thuốc giảm đau: Các loại thuốc như Paracetamol hoặc Tramadol giúp giảm đau hiệu quả trong các trường hợp đau khớp kéo dài.
• Thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs): Nhóm thuốc như Ibuprofen, Naproxen giúp giảm viêm và giảm sưng tại khớp.
• Thuốc chống thấp khớp thay đổi tiến triển bệnh (DMARDs): Methotrexate thường được sử dụng để kiểm soát viêm khớp dạng thấp, làm chậm quá trình tổn thương khớp.
• Thuốc sinh học: Etanercept và Adalimumab là các liệu pháp sinh học giúp điều hòa phản ứng miễn dịch, đặc biệt hiệu quả trong viêm khớp dạng thấp.
• Corticosteroids: Prednisolone hoặc Methylprednisolone được dùng trong thời gian ngắn để kiểm soát viêm mạnh.

Phương pháp vật lý trị liệu

Vật lý trị liệu là liệu pháp hỗ trợ quan trọng trong việc duy trì chức năng vận động và tăng cường sức khỏe khớp.

• Tập luyện khớp: Các bài tập nhẹ nhàng như kéo giãn hoặc đi bộ giúp duy trì phạm vi chuyển động và cải thiện linh hoạt.
• Sử dụng nhiệt liệu pháp: Chườm nóng hoặc chườm lạnh giúp giảm sưng và đau nhức khớp một cách tự nhiên.
• Thủy trị liệu: Bơi lội hoặc tập luyện dưới nước làm giảm áp lực lên khớp, hỗ trợ tốt trong quá trình phục hồi.

Điều trị bằng Đông y

Phương pháp Đông y giúp cân bằng cơ thể, giảm triệu chứng và hỗ trợ điều trị lâu dài.

• Châm cứu: Kích thích các huyệt đạo giúp giảm đau, cải thiện tuần hoàn máu và hỗ trợ chức năng khớp.
• Bài thuốc y học cổ truyền: Các bài thuốc như Độc hoạt tang ký sinh thang hoặc Bạch hổ quế chi thang giúp giảm viêm, bồi bổ khí huyết và cải thiện sức khỏe toàn diện.
• Xoa bóp bấm huyệt: Tăng cường lưu thông khí huyết tại các khớp bị viêm, hỗ trợ giảm đau tự nhiên.

Phẫu thuật điều trị

Trong một số trường hợp nặng, phẫu thuật có thể là giải pháp cuối cùng để khắc phục tổn thương khớp.

• Thay khớp nhân tạo: Áp dụng cho các khớp bị tổn thương nghiêm trọng, chẳng hạn như thay khớp gối hoặc khớp hông.
• Nội soi khớp: Giúp loại bỏ các mảnh sụn bị tổn thương hoặc sửa chữa cấu trúc khớp.

Với sự kết hợp hợp lý giữa các phương pháp điều trị và chế độ chăm sóc phù hợp, người bệnh viêm khớp mãn tính có thể kiểm soát tốt triệu chứng và duy trì cuộc sống khỏe mạnh hơn. Việc tham khảo ý kiến bác sĩ để xây dựng phác đồ điều trị cá nhân hóa là yếu tố then chốt để đạt hiệu quả lâu dài.