Nguyên Nhân, Triệu Chứng và Cách Điều Trị Viêm Xoang Hàm Cấp

Đặt lịch hẹn

×

Bác sĩ CKI Bác sĩ Phan Đình Long

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Viêm xoang hàm cấp là một tình trạng nhiễm trùng xoang nghiêm trọng, gây ra các triệu chứng khó chịu như đau nhức mặt, tắc nghẽn mũi, và khó thở. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị hiệu quả để bảo vệ sức khỏe xoang mũi một cách toàn diện.

Viêm xoang hàm cấp là gì?

Viêm xoang hàm cấp là một dạng nhiễm trùng xoang xảy ra tại vùng xoang hàm, phần lớn do vi khuẩn hoặc virus xâm nhập qua các lỗ thông xoang. Tình trạng này thường khởi phát đột ngột, gây viêm và tích tụ dịch trong xoang, khiến người bệnh cảm thấy đau nhức ở vùng mặt và khó chịu kéo dài. Trong y học hiện đại, viêm xoang hàm được phân loại dựa trên thời gian tiến triển bệnh thành các nhóm chính, bao gồm viêm xoang hàm cấp tính và viêm xoang hàm mãn tính. Xoang hàm cấp thường kéo dài trong thời gian ngắn, nhưng nếu không điều trị đúng cách, có thể chuyển thành mãn tính và gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm.

Viêm xoang hàm cũng được phân loại theo nguyên nhân. Nguyên nhân phổ biến bao gồm nhiễm khuẩn sau khi cảm cúm, dị ứng hoặc các yếu tố như tổn thương niêm mạc xoang do chấn thương. Một số trường hợp bệnh xuất hiện liên quan đến vấn đề răng miệng, đặc biệt là nhiễm trùng ở răng hàm trên lan đến xoang hàm. Việc phân loại và xác định chính xác nguyên nhân là yếu tố quan trọng trong việc lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.

Triệu chứng viêm xoang hàm cấp

Triệu chứng của viêm xoang hàm cấp thường biểu hiện rõ ràng và gây ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt hằng ngày. Một trong những dấu hiệu đặc trưng là cảm giác đau nhức hoặc căng tức vùng má, thường tập trung ở một bên hoặc cả hai bên mặt. Cơn đau có thể tăng khi cúi đầu hoặc vận động mạnh. Người bệnh cũng thường xuyên bị nghẹt mũi, đi kèm với chảy mũi có màu vàng hoặc xanh, là biểu hiện của dịch mủ trong xoang.

Ngoài ra, người mắc viêm xoang hàm cấp thường cảm thấy mệt mỏi, giảm khả năng tập trung, có thể bị sốt nhẹ đến cao và hơi thở có mùi khó chịu. Một số trường hợp còn ghi nhận cảm giác đau lan đến vùng tai hoặc hàm trên, gây khó khăn khi nhai hoặc nói chuyện. Triệu chứng kéo dài và không được điều trị sớm có thể khiến bệnh tiến triển nặng hơn, làm tăng nguy cơ biến chứng.

Nguyên nhân gây viêm xoang hàm cấp

Viêm xoang hàm cấp có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau, thường liên quan đến nhiễm trùng hoặc các yếu tố kích thích xoang. Dưới đây là các lý do chính dẫn đến tình trạng này:

• Nhiễm khuẩn hoặc virus: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất, đặc biệt sau khi mắc các bệnh về đường hô hấp như cảm cúm hoặc viêm họng, tạo điều kiện cho vi khuẩn hoặc virus xâm nhập vào xoang hàm.
• Dị ứng kéo dài: Tiếp xúc thường xuyên với các chất gây dị ứng như phấn hoa, lông thú, hoặc bụi bẩn có thể làm niêm mạc xoang sưng viêm, gây cản trở lưu thông khí trong xoang và dẫn đến viêm.
• Vấn đề răng miệng: Nhiễm trùng răng hàm trên hoặc áp xe răng lan rộng có thể ảnh hưởng đến vùng xoang hàm, dẫn đến viêm nhiễm.
• Chấn thương vùng mặt: Những tổn thương do va đập hoặc phẫu thuật vùng mũi và xoang có thể làm tổn thương niêm mạc xoang, tăng nguy cơ viêm nhiễm.
• Hút thuốc lá và ô nhiễm không khí: Các chất độc hại từ khói thuốc hoặc môi trường bị ô nhiễm kích thích niêm mạc xoang, làm suy giảm khả năng tự bảo vệ của hệ thống miễn dịch.

Những đối tượng dễ mắc viêm xoang hàm cấp

Một số nhóm người có nguy cơ mắc viêm xoang hàm cấp cao hơn do các yếu tố môi trường hoặc sức khỏe cá nhân. Dưới đây là các đối tượng dễ bị ảnh hưởng:

• Người có hệ miễn dịch yếu: Những người mắc các bệnh mãn tính hoặc đang trong quá trình điều trị làm suy giảm miễn dịch dễ bị viêm xoang hơn.
• Người sống trong môi trường ô nhiễm: Cư trú ở nơi có không khí kém chất lượng, nhiều khói bụi hoặc hóa chất có hại là yếu tố làm tăng nguy cơ viêm xoang hàm cấp.
• Người có tiền sử dị ứng: Những người bị viêm mũi dị ứng hoặc các phản ứng dị ứng khác dễ bị kích thích niêm mạc xoang, tạo điều kiện cho viêm nhiễm.
• Người thường xuyên sử dụng thuốc xịt mũi: Lạm dụng các loại thuốc xịt thông mũi có thể gây tổn thương niêm mạc xoang, dẫn đến viêm cấp tính.
• Trẻ nhỏ và người cao tuổi: Trẻ em với hệ miễn dịch chưa phát triển hoàn thiện và người lớn tuổi với sức đề kháng suy giảm thường nhạy cảm hơn với các bệnh về xoang.

Biến chứng nguy hiểm của viêm xoang hàm cấp

Viêm xoang hàm cấp nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Dưới đây là các biến chứng phổ biến:

• Lây lan nhiễm trùng: Viêm xoang có thể lan đến các xoang khác như xoang trán, xoang bướm, gây viêm xoang toàn bộ, làm tình trạng trở nên nghiêm trọng hơn.
• Viêm mô mềm quanh mắt: Nhiễm trùng từ xoang hàm có thể lan sang vùng hốc mắt, dẫn đến sưng đỏ, đau nhức và có nguy cơ gây mất thị lực nếu không được điều trị.
• Áp xe vùng má: Sự tích tụ mủ trong xoang có thể tạo thành ổ áp xe, gây đau đớn và biến dạng khuôn mặt nếu không được can thiệp y khoa.
• Viêm màng não: Đây là một trong những biến chứng nguy hiểm nhất khi nhiễm trùng lan đến lớp màng bao quanh não, đe dọa tính mạng người bệnh.
• Nhiễm trùng huyết: Vi khuẩn từ vùng xoang bị viêm có thể xâm nhập vào máu, gây nhiễm trùng toàn thân và làm tăng nguy cơ tử vong nếu không được điều trị đúng cách.

Chẩn đoán viêm xoang hàm cấp

Chẩn đoán viêm xoang hàm cấp dựa trên việc đánh giá triệu chứng, thăm khám lâm sàng và thực hiện các xét nghiệm cần thiết để xác định mức độ bệnh. Các phương pháp thường được áp dụng bao gồm:

• Thăm khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra vùng mặt, mũi để phát hiện các dấu hiệu sưng, đỏ, hoặc đau nhức. Đồng thời, hỏi bệnh nhân về triệu chứng như nghẹt mũi, chảy mủ, hoặc đau vùng má.
• Chẩn đoán hình ảnh: Sử dụng các kỹ thuật như chụp X-quang, CT hoặc MRI để quan sát tình trạng xoang và xác định sự tích tụ dịch, tổn thương hoặc ổ mủ trong xoang hàm.
• Nội soi mũi xoang: Một ống nội soi nhỏ được đưa vào mũi để kiểm tra trực tiếp tình trạng viêm nhiễm, phát hiện các dấu hiệu bất thường hoặc chấn thương niêm mạc.
• Xét nghiệm vi sinh: Lấy mẫu dịch từ xoang để nuôi cấy, giúp xác định loại vi khuẩn hoặc virus gây viêm, từ đó lựa chọn phương pháp điều trị thích hợp.
• Đánh giá dị ứng: Với các trường hợp viêm xoang do dị ứng, bác sĩ có thể đề nghị xét nghiệm dị ứng để tìm ra nguyên nhân cụ thể, hỗ trợ quá trình điều trị và phòng ngừa.

Khi nào cần gặp bác sĩ khi bị viêm xoang hàm cấp

Viêm xoang hàm cấp có thể tự cải thiện trong một số trường hợp nhẹ, nhưng nếu các triệu chứng trở nên nghiêm trọng hoặc kéo dài, bạn nên tìm đến bác sĩ để được thăm khám. Dưới đây là những dấu hiệu quan trọng cần lưu ý:

• Triệu chứng kéo dài không cải thiện: Nếu các triệu chứng như đau nhức vùng mặt, nghẹt mũi, chảy mủ không thuyên giảm sau một thời gian tự chăm sóc tại nhà, cần gặp bác sĩ để được chẩn đoán chính xác.
• Sốt cao kèm đau dữ dội: Sốt cao liên tục, đặc biệt là khi kèm theo đau nhức vùng má hoặc đầu không kiểm soát được, có thể là dấu hiệu của biến chứng nghiêm trọng.
• Thay đổi thị lực: Xuất hiện các triệu chứng như nhìn mờ, đau mắt hoặc sưng quanh mắt, cần được can thiệp y khoa ngay lập tức để ngăn ngừa nguy cơ mất thị lực.
• Hơi thở hôi dai dẳng: Hơi thở có mùi hôi không rõ nguyên nhân kéo dài có thể là dấu hiệu cho thấy tình trạng viêm nhiễm xoang nghiêm trọng.
• Nôn hoặc buồn nôn liên tục: Khi viêm xoang ảnh hưởng đến hệ thống thần kinh hoặc tiêu hóa, bạn cần được bác sĩ kiểm tra để loại trừ biến chứng viêm màng não hoặc áp xe.

Phòng ngừa viêm xoang hàm cấp hiệu quả

Việc phòng ngừa viêm xoang hàm cấp giúp giảm nguy cơ mắc bệnh và ngăn chặn các đợt viêm tái phát. Một số biện pháp hiệu quả bao gồm:

• Giữ vệ sinh mũi xoang: Vệ sinh mũi bằng nước muối sinh lý giúp loại bỏ bụi bẩn, vi khuẩn và giữ cho niêm mạc xoang luôn sạch sẽ.
• Tránh tiếp xúc với tác nhân gây dị ứng: Hạn chế tiếp xúc với phấn hoa, lông thú cưng hoặc bụi mịn nếu bạn có cơ địa dị ứng để ngăn ngừa kích thích xoang.
• Tăng cường miễn dịch: Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh với nhiều rau quả tươi, tập thể dục thường xuyên và ngủ đủ giấc giúp cơ thể chống lại tác nhân gây bệnh.
• Tránh khói thuốc lá và ô nhiễm không khí: Khói thuốc và các chất độc hại trong không khí có thể làm tổn thương niêm mạc xoang, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập.
• Điều trị kịp thời các bệnh lý liên quan: Các bệnh như viêm mũi dị ứng, viêm họng hoặc nhiễm trùng răng cần được điều trị triệt để để tránh lan đến xoang hàm.
• Giữ ấm cơ thể trong thời tiết lạnh: Bảo vệ vùng mặt và mũi khỏi khí lạnh giúp hạn chế nguy cơ viêm xoang, đặc biệt trong mùa đông hoặc khi thay đổi thời tiết.

Phương pháp điều trị viêm xoang hàm cấp

Viêm xoang hàm cấp cần được điều trị sớm để giảm triệu chứng, ngăn ngừa biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống. Các phương pháp điều trị hiện nay kết hợp giữa Tây y, Đông y và biện pháp chăm sóc tại nhà.

Thuốc Tây y trong điều trị viêm xoang hàm cấp

Sử dụng thuốc Tây y là phương pháp phổ biến giúp kiểm soát triệu chứng viêm xoang hàm cấp nhanh chóng và hiệu quả. Tùy vào tình trạng bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định các loại thuốc phù hợp:

• Thuốc kháng sinh: Được sử dụng khi xác định nguyên nhân là nhiễm khuẩn. Các thuốc phổ biến bao gồm Amoxicillin, Augmentin hoặc Cefuroxime, có tác dụng tiêu diệt vi khuẩn gây viêm xoang.
• Thuốc chống viêm không steroid (NSAID): Giúp giảm sưng viêm và đau nhức vùng mặt, thường dùng như Ibuprofen hoặc Diclofenac.
• Thuốc thông mũi: Xịt mũi chứa Oxymetazoline hoặc Pseudoephedrine giúp giảm nghẹt mũi, cải thiện lưu thông không khí qua xoang. Tuy nhiên, không nên sử dụng kéo dài để tránh kích ứng niêm mạc mũi.
• Thuốc kháng histamine: Loratadine hoặc Cetirizine được chỉ định khi viêm xoang do dị ứng, giúp giảm ngứa và nghẹt mũi.

Phương pháp Đông y hỗ trợ điều trị

Các bài thuốc Đông y tập trung cân bằng khí huyết và giải quyết căn nguyên của bệnh, đặc biệt hiệu quả với người mắc viêm xoang kéo dài. Dưới đây là những phương pháp thường áp dụng:

• Châm cứu và bấm huyệt: Kích thích các huyệt đạo trên mặt và đầu như huyệt Nghinh Hương, Hợp Cốc để giảm đau nhức, thông thoáng xoang.
• Dùng thảo dược: Bài thuốc từ kim ngân hoa, ké đầu ngựa, bồ công anh giúp thanh nhiệt, giải độc và tiêu viêm. Thảo dược thường được sắc uống hoặc chế thành dạng viên nang tiện lợi.
• Xông hơi bằng tinh dầu tự nhiên: Sử dụng tinh dầu bạc hà, tràm gió trong nước nóng để xông giúp làm loãng dịch nhầy và giảm nghẹt mũi.

Biện pháp chăm sóc tại nhà

Song song với các phương pháp điều trị y tế, việc chăm sóc tại nhà đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện tình trạng bệnh. Các biện pháp này đơn giản nhưng mang lại hiệu quả cao:

• Vệ sinh mũi xoang: Sử dụng dung dịch nước muối sinh lý để rửa mũi giúp loại bỏ bụi bẩn, vi khuẩn và dịch nhầy tích tụ trong xoang.
• Uống đủ nước và giữ ẩm không khí: Duy trì độ ẩm trong phòng và bổ sung đủ nước giúp làm loãng dịch mủ, hỗ trợ xoang thông thoáng.
• Duy trì chế độ dinh dưỡng lành mạnh: Bổ sung thực phẩm giàu vitamin C và kẽm như cam, chanh, và cá để tăng cường sức đề kháng.

Viêm xoang hàm cấp nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách có thể hồi phục hoàn toàn mà không để lại biến chứng. Điều quan trọng là duy trì lối sống lành mạnh và tìm đến bác sĩ chuyên khoa ngay khi có dấu hiệu nghiêm trọng để bảo vệ sức khỏe xoang mũi hiệu quả.