Viêm Xoang Hàm: Nguyên Nhân, Triệu Chứng Và Cách Điều Trị

Đặt lịch hẹn

×

Bác sĩ CKI Bác sĩ Phan Đình Long

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Viêm xoang hàm là một tình trạng phổ biến, gây khó chịu và ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống. Bài viết này sẽ cung cấp kiến thức toàn diện về nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị hiệu quả để giúp bạn bảo vệ sức khỏe.

Định nghĩa và phân loại viêm xoang hàm

Viêm xoang hàm là tình trạng viêm nhiễm xảy ra ở các hốc xoang nằm bên dưới mắt, trong cấu trúc xương hàm trên. Đây là một dạng phổ biến trong các bệnh lý viêm xoang, thường phát sinh do nhiễm trùng, dị ứng hoặc các yếu tố môi trường tác động. Tình trạng này có thể gặp ở mọi độ tuổi, gây ra nhiều khó chịu và ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày.

Viêm xoang hàm được chia thành hai loại chính dựa trên thời gian và mức độ nghiêm trọng của triệu chứng. Dạng cấp tính thường kéo dài trong một thời gian ngắn và xuất hiện sau các bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp trên. Trong khi đó, dạng mạn tính thường kéo dài và có thể tái phát nhiều lần, gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe.

Triệu chứng viêm xoang hàm

Triệu chứng viêm xoang hàm thường xuất hiện rõ ràng và ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh của sức khỏe người bệnh. Các biểu hiện phổ biến bao gồm đau nhức vùng má, đặc biệt là khi nghiêng người hoặc cúi đầu, cảm giác nặng vùng mặt, chảy dịch mũi có màu xanh hoặc vàng, và tắc nghẽn mũi kéo dài.

Ngoài ra, người bệnh có thể gặp các dấu hiệu như sốt, đau họng, hơi thở có mùi và cảm giác áp lực trong tai. Một số trường hợp còn có biểu hiện đau răng hàm trên do các hốc xoang nằm gần chân răng. Nếu không được điều trị kịp thời, viêm xoang hàm có thể gây biến chứng nguy hiểm như viêm mắt, áp xe hoặc lan sang các vùng xoang lân cận.

Nguyên nhân dẫn đến viêm xoang hàm

Viêm xoang hàm có thể phát sinh từ nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm cả nguyên nhân bệnh lý và tác động từ môi trường. Hiểu rõ các nguyên nhân giúp phòng ngừa hiệu quả và điều trị đúng cách.

• Nhiễm trùng đường hô hấp: Các bệnh như cảm lạnh, cúm hoặc viêm họng có thể dẫn đến tình trạng nhiễm trùng lan từ đường hô hấp trên vào xoang hàm.
• Dị ứng: Phản ứng dị ứng với phấn hoa, bụi mịn hoặc lông thú cưng có thể làm tăng nguy cơ viêm xoang hàm.
• Vi khuẩn, virus, hoặc nấm: Sự xâm nhập của các vi sinh vật này là một trong những nguyên nhân chính gây viêm nhiễm xoang hàm.
• Chấn thương vùng mặt: Các tổn thương do tai nạn hoặc phẫu thuật ở vùng mặt có thể ảnh hưởng đến cấu trúc xoang, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn phát triển.
• Vấn đề nha khoa: Nhiễm trùng răng, đặc biệt là răng hàm trên, hoặc các thủ thuật nha khoa không đúng cách có thể dẫn đến viêm xoang hàm do liên quan đến vị trí lân cận.
• Tắc nghẽn mũi: Polyp mũi, vách ngăn lệch hoặc các bất thường cấu trúc mũi khác làm cản trở sự thông thoáng của các hốc xoang, gây tích tụ dịch và viêm nhiễm.

Đối tượng dễ bị viêm xoang hàm

Một số nhóm người có nguy cơ cao hơn mắc viêm xoang hàm do đặc điểm sức khỏe hoặc lối sống. Hiểu được các nhóm đối tượng này giúp chúng ta nâng cao cảnh giác và phòng tránh bệnh.

• Người có bệnh lý hô hấp mạn tính: Những người mắc các bệnh như hen suyễn, viêm phế quản mạn tính thường dễ bị viêm xoang hàm.
• Người có cơ địa dị ứng: Những người nhạy cảm với các yếu tố dị ứng từ môi trường có nguy cơ cao phát triển bệnh lý này.
• Người hút thuốc lá hoặc thường xuyên tiếp xúc khói bụi: Thói quen này làm suy giảm hệ miễn dịch tại niêm mạc xoang, khiến xoang dễ bị nhiễm trùng.
• Trẻ em và người già: Trẻ em có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện và người cao tuổi có hệ miễn dịch suy giảm đều dễ bị viêm xoang hàm.
• Người từng thực hiện các thủ thuật nha khoa: Các thủ thuật như nhổ răng, làm răng giả hoặc cấy ghép răng nếu không đúng kỹ thuật có thể làm tăng nguy cơ viêm nhiễm.
• Người làm việc trong môi trường ô nhiễm: Những người thường xuyên tiếp xúc với hóa chất, bụi mịn hoặc môi trường ô nhiễm có nguy cơ cao mắc các bệnh lý xoang.

Biến chứng nguy hiểm của viêm xoang hàm

Viêm xoang hàm nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Dưới đây là các biến chứng thường gặp:

• Viêm xoang lan rộng: Tình trạng nhiễm trùng có thể lan sang các xoang lân cận như xoang trán, xoang bướm hoặc xoang sàng, khiến bệnh trở nên phức tạp hơn.
• Nhiễm trùng mắt: Do vị trí gần hốc mắt, viêm xoang hàm có thể gây viêm nhiễm ổ mắt, dẫn đến đau nhức, sưng mí mắt hoặc thậm chí mất thị lực trong trường hợp nặng.
• Áp xe và viêm mô mềm: Nhiễm trùng từ xoang hàm có thể xâm lấn vào các mô mềm xung quanh, gây áp xe vùng mặt hoặc viêm mô tế bào.
• Viêm màng não: Đây là biến chứng hiếm gặp nhưng nghiêm trọng, xảy ra khi vi khuẩn từ xoang lan đến não qua các mạch máu hoặc xương.
• Nhiễm trùng xương hàm: Bệnh có thể làm tổn thương xương hàm trên, gây viêm xương và làm suy yếu cấu trúc hàm.
• Suy giảm chức năng hô hấp: Viêm xoang kéo dài gây tắc nghẽn đường thở, khiến người bệnh khó thở, đặc biệt vào ban đêm.

Chẩn đoán viêm xoang hàm

Để xác định chính xác viêm xoang hàm và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp, bác sĩ sẽ tiến hành các bước chẩn đoán chuyên sâu. Các phương pháp này được thực hiện cẩn thận để đảm bảo hiệu quả.

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra vùng mặt, mũi và miệng để phát hiện dấu hiệu sưng, đau hoặc tiết dịch bất thường từ xoang.
• Nội soi mũi xoang: Phương pháp này cho phép bác sĩ quan sát trực tiếp bên trong hốc xoang, xác định mức độ viêm nhiễm và tình trạng tắc nghẽn.
• Chụp X-quang: Hình ảnh từ X-quang giúp xác định tình trạng dịch ứ đọng trong các hốc xoang hoặc phát hiện tổn thương cấu trúc.
• Chụp CT hoặc MRI: Các kỹ thuật hình ảnh hiện đại này cung cấp thông tin chi tiết hơn, đặc biệt hữu ích trong các trường hợp nghi ngờ biến chứng hoặc viêm xoang phức tạp.
• Xét nghiệm dịch mũi: Phân tích mẫu dịch mũi giúp xác định loại vi khuẩn, virus hoặc nấm gây bệnh để chọn phương pháp điều trị phù hợp.
• Đánh giá tiền sử bệnh lý: Thông tin về tiền sử bệnh lý, dị ứng hoặc các triệu chứng kéo dài được bác sĩ thu thập để hỗ trợ chẩn đoán.

Khi nào cần gặp bác sĩ để kiểm tra viêm xoang hàm

Viêm xoang hàm có thể tự cải thiện trong một số trường hợp nhẹ, nhưng nếu xuất hiện các dấu hiệu nghiêm trọng hoặc kéo dài, bạn nên tìm đến bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Những tình huống cần gặp bác sĩ bao gồm:

• Triệu chứng kéo dài hoặc tái phát thường xuyên: Đau nhức vùng mặt, nghẹt mũi và chảy dịch mũi không giảm sau một thời gian điều trị tại nhà.
• Xuất hiện các biểu hiện nghiêm trọng: Sốt cao, sưng vùng mắt hoặc mặt, đau răng kéo dài, hoặc giảm thị lực có thể là dấu hiệu của biến chứng nguy hiểm.
• Khó thở hoặc nghẹt mũi hoàn toàn: Tình trạng này gây ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt hàng ngày, đặc biệt là vào ban đêm.
• Dấu hiệu nhiễm trùng lan rộng: Sưng đỏ, đau nhức dữ dội hoặc xuất hiện các vùng áp xe trên mặt cần được kiểm tra ngay lập tức.
• Không đáp ứng với thuốc điều trị: Nếu các phương pháp dùng thuốc kháng sinh, giảm đau hoặc chống viêm không mang lại hiệu quả, việc tái khám là rất cần thiết.

Phòng ngừa viêm xoang hàm hiệu quả

Phòng ngừa viêm xoang hàm đòi hỏi duy trì lối sống lành mạnh và hạn chế tối đa các yếu tố nguy cơ. Dưới đây là các biện pháp giúp bảo vệ xoang khỏi viêm nhiễm:

• Giữ vệ sinh cá nhân và môi trường sống sạch sẽ: Vệ sinh mũi hàng ngày bằng dung dịch nước muối sinh lý giúp làm sạch bụi bẩn và loại bỏ tác nhân gây bệnh.
• Tránh tiếp xúc với tác nhân gây dị ứng: Giảm thiểu tiếp xúc với phấn hoa, bụi mịn, lông thú cưng hoặc các hóa chất kích ứng.
• Tăng cường sức đề kháng: Chế độ ăn uống cân đối, tập thể dục thường xuyên và ngủ đủ giấc giúp cơ thể khỏe mạnh, chống lại vi khuẩn và virus.
• Tránh khói thuốc lá và ô nhiễm không khí: Hạn chế tối đa việc tiếp xúc với các chất gây hại này để bảo vệ niêm mạc xoang.
• Điều trị các bệnh lý liên quan kịp thời: Xử lý các bệnh như viêm mũi dị ứng, nhiễm trùng đường hô hấp hoặc sâu răng để ngăn ngừa lây lan sang xoang hàm.
• Đảm bảo đủ độ ẩm không khí: Sử dụng máy tạo ẩm hoặc duy trì môi trường sống có độ ẩm phù hợp giúp xoang không bị khô rát.
• Đeo khẩu trang khi cần thiết: Sử dụng khẩu trang ở nơi ô nhiễm hoặc khi tiếp xúc với hóa chất bảo vệ xoang khỏi các tác nhân gây bệnh.

Phương pháp điều trị viêm xoang hàm

Viêm xoang hàm cần được điều trị đúng cách để giảm triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng. Các phương pháp điều trị có thể bao gồm cả Tây y và Đông y, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và nguyên nhân gây ra.

Thuốc Tây y điều trị viêm xoang hàm

Sử dụng thuốc Tây y là một trong những cách phổ biến để giảm viêm nhiễm và cải thiện triệu chứng. Dưới đây là các nhóm thuốc thường được kê đơn:

• Thuốc kháng sinh: Được sử dụng khi viêm xoang do vi khuẩn. Amoxicillin hoặc Clavulanate là hai loại phổ biến giúp tiêu diệt vi khuẩn hiệu quả.
• Thuốc kháng viêm không steroid (NSAID): Ibuprofen hoặc Naproxen giúp giảm viêm và đau nhức vùng xoang.
• Thuốc thông mũi: Các loại như Pseudoephedrine giúp giảm tắc nghẽn mũi và cải thiện lưu thông không khí trong xoang.
• Thuốc corticoid dạng xịt: Fluticasone hoặc Mometasone được dùng để giảm viêm mũi, cải thiện tình trạng sưng tấy ở hốc xoang.
• Thuốc kháng histamine: Loratadine hoặc Cetirizine hiệu quả trong trường hợp viêm xoang kèm dị ứng.

Phương pháp Đông y điều trị viêm xoang hàm

Đông y tập trung vào việc cân bằng cơ thể và tăng cường sức đề kháng. Đây là một lựa chọn bổ sung phù hợp cho những người muốn giảm triệu chứng một cách tự nhiên.

• Châm cứu: Phương pháp này giúp lưu thông khí huyết, giảm viêm và giảm đau hiệu quả bằng cách kích thích các huyệt liên quan đến xoang.
• Sử dụng thảo dược: Các bài thuốc như bài “Thương truật thanh tỵ thang” giúp loại bỏ đàm ẩm và cải thiện chức năng xoang.
• Xoa bóp bấm huyệt: Tác động vào các huyệt như Nghinh hương, Ấn đường giúp giảm nghẹt mũi và thông xoang tự nhiên.
• Dưỡng sinh và hơi nước thảo dược: Hít hơi nước thảo dược như bạc hà, gừng hoặc tía tô giúp làm dịu niêm mạc xoang, giảm viêm hiệu quả.

Phẫu thuật điều trị viêm xoang hàm

Trong các trường hợp viêm xoang nặng hoặc kéo dài không đáp ứng điều trị bằng thuốc, phẫu thuật là giải pháp cần thiết.

• Nạo xoang: Thủ thuật này giúp loại bỏ dịch mủ, giải phóng sự tắc nghẽn và cải thiện thông khí trong xoang.
• Chỉnh sửa cấu trúc mũi: Phẫu thuật sửa chữa vách ngăn lệch hoặc loại bỏ polyp mũi giúp cải thiện lưu thông và ngăn ngừa tái phát viêm xoang.
• Nội soi xoang: Phương pháp này cho phép bác sĩ tiếp cận sâu hơn để xử lý các vấn đề bên trong hốc xoang một cách chính xác.

Điều trị viêm xoang hàm cần được thực hiện dưới sự hướng dẫn của bác sĩ để đảm bảo an toàn và hiệu quả. Việc kết hợp Tây y và Đông y có thể mang lại kết quả tốt hơn, giúp bệnh nhân nhanh chóng phục hồi sức khỏe và phòng ngừa tái phát.