Nguyên Nhân, Triệu Chứng Và Cách Điều Trị Axit Dạ Dày

Đặt lịch hẹn

×

Bác Sĩ Nguyễn Thị Tuyết Lan

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Axit dạ dày đóng vai trò quan trọng trong quá trình tiêu hóa, nhưng sự mất cân bằng có thể dẫn đến các vấn đề như trào ngược, viêm loét hoặc khó tiêu. Bài viết sẽ cung cấp thông tin chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng và các biện pháp khắc phục hiệu quả giúp bạn bảo vệ sức khỏe hệ tiêu hóa.

Axit dạ dày và các dạng thường gặp

Axit dạ dày là một chất dịch được tiết ra bởi các tuyến trong dạ dày, chứa thành phần chính là axit hydrochloric (HCl). Chức năng chính của axit này là hỗ trợ tiêu hóa thức ăn, tiêu diệt vi khuẩn, và tạo môi trường thuận lợi cho enzyme hoạt động. Tuy nhiên, nếu lượng axit tiết ra vượt mức cần thiết hoặc không đủ, các vấn đề về dạ dày có thể phát sinh.

Có thể phân loại tình trạng axit dạ dày dựa vào mức độ tiết axit như sau:

• Tăng tiết axit dạ dày: Là khi dạ dày sản xuất quá nhiều axit, dễ gây trào ngược và viêm loét dạ dày.
• Giảm tiết axit dạ dày: Xảy ra khi lượng axit tiết ra không đủ để hỗ trợ tiêu hóa, dẫn đến khó tiêu và hấp thụ kém.

Các biểu hiện khi axit dạ dày mất cân bằng

Khi lượng axit dạ dày không ổn định, cơ thể thường xuất hiện một số dấu hiệu đáng chú ý. Các triệu chứng phổ biến bao gồm:

• Ợ chua và trào ngược: Cảm giác nóng rát ở ngực hoặc cổ họng, thường xảy ra sau khi ăn.
• Đau thượng vị: Cơn đau ở vùng trên rốn, đặc biệt sau bữa ăn hoặc lúc đói.
• Khó tiêu: Buồn nôn, đầy hơi, hoặc cảm giác nặng bụng sau khi ăn.
• Hơi thở có mùi: Do thức ăn không được tiêu hóa hoàn toàn và lên men trong dạ dày.

Việc nhận diện sớm các biểu hiện này sẽ giúp kiểm soát tình trạng axit dạ dày hiệu quả hơn.

Lý do gây mất cân bằng axit dạ dày

Có nhiều yếu tố khác nhau dẫn đến tình trạng axit dạ dày mất cân bằng. Việc xác định chính xác nguyên nhân sẽ giúp điều chỉnh hiệu quả hơn:

• Thói quen ăn uống không lành mạnh: Sử dụng thực phẩm chứa nhiều dầu mỡ, gia vị cay hoặc đồ uống có cồn dễ kích thích dạ dày tiết quá nhiều axit.
• Căng thẳng và áp lực tâm lý: Tình trạng căng thẳng kéo dài có thể ảnh hưởng đến hoạt động của dạ dày, gây tăng hoặc giảm tiết axit bất thường.
• Lạm dụng thuốc: Một số loại thuốc giảm đau hoặc kháng viêm khi sử dụng lâu dài có thể làm tổn thương niêm mạc dạ dày, dẫn đến rối loạn axit.
• Bệnh lý tiêu hóa: Các bệnh như viêm loét dạ dày tá tràng hoặc nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori là yếu tố nguy cơ cao gây mất cân bằng axit.

Những người dễ gặp vấn đề về axit dạ dày

Tình trạng mất cân bằng axit dạ dày có thể xảy ra ở bất kỳ ai, nhưng một số nhóm đối tượng dễ bị ảnh hưởng hơn:

• Người thường xuyên căng thẳng: Các công việc áp lực cao hoặc lối sống không lành mạnh dễ khiến dạ dày nhạy cảm hơn.
• Người lớn tuổi: Hệ tiêu hóa suy giảm theo tuổi tác làm giảm khả năng điều tiết axit của dạ dày.
• Người có thói quen ăn uống không khoa học: Ăn không đúng bữa, bỏ bữa hoặc ăn quá nhanh có thể ảnh hưởng đến hoạt động của dạ dày.
• Người mắc bệnh lý tiêu hóa mạn tính: Các bệnh về dạ dày hoặc thực quản có thể khiến cơ thể khó kiểm soát lượng axit tiết ra.

Hiểu rõ các yếu tố nguy cơ giúp phòng ngừa và điều chỉnh các thói quen có hại cho sức khỏe dạ dày.

Biến chứng nguy hiểm khi axit dạ dày mất cân bằng

Khi axit dạ dày không được kiểm soát, tình trạng này có thể dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng ảnh hưởng đến sức khỏe toàn diện:

• Viêm loét dạ dày tá tràng: Axit dư thừa bào mòn niêm mạc dạ dày, tạo thành các vết loét gây đau đớn và khó chịu.
• Trào ngược dạ dày thực quản: Axit tràn vào thực quản, gây tổn thương niêm mạc và có thể dẫn đến biến chứng Barrett thực quản hoặc ung thư thực quản.
• Hẹp môn vị: Sự viêm nhiễm kéo dài có thể gây phù nề và tạo sẹo, làm tắc nghẽn đường ra của dạ dày, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiêu hóa.
• Thiếu máu do xuất huyết: Viêm loét hoặc tổn thương niêm mạc có thể dẫn đến chảy máu bên trong, gây mệt mỏi và suy giảm sức khỏe.
• Suy dinh dưỡng: Rối loạn tiêu hóa kéo dài làm giảm khả năng hấp thụ dưỡng chất cần thiết của cơ thể.

Phương pháp chẩn đoán các vấn đề axit dạ dày

Việc chẩn đoán kịp thời là yếu tố quan trọng để kiểm soát tình trạng axit dạ dày mất cân bằng hiệu quả:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ thu thập thông tin qua các triệu chứng như đau thượng vị, ợ chua hoặc trào ngược.
• Nội soi dạ dày: Đây là phương pháp trực tiếp quan sát niêm mạc dạ dày, giúp phát hiện viêm loét hoặc tổn thương cụ thể.
• Xét nghiệm tìm vi khuẩn: Kiểm tra sự hiện diện của Helicobacter pylori, một trong những nguyên nhân phổ biến gây rối loạn axit dạ dày.
• Đo độ pH thực quản: Phương pháp này được thực hiện để đánh giá mức độ axit trào ngược lên thực quản.
• Siêu âm hoặc chụp X-quang: Được sử dụng để phát hiện các biến chứng như hẹp môn vị hoặc tổn thương ở các cơ quan liên quan.

Những phương pháp trên giúp xác định chính xác nguyên nhân, từ đó xây dựng kế hoạch điều trị phù hợp.

Thời điểm nên tìm đến bác sĩ khi gặp vấn đề axit dạ dày

Các vấn đề liên quan đến axit dạ dày thường có thể được kiểm soát tại nhà, nhưng trong một số trường hợp, cần gặp bác sĩ để được thăm khám và điều trị kịp thời:

• Cơn đau thượng vị kéo dài: Nếu tình trạng đau xảy ra thường xuyên hoặc không thuyên giảm sau khi dùng thuốc, đây có thể là dấu hiệu của bệnh lý nghiêm trọng hơn.
• Triệu chứng trào ngược nặng: Trào ngược liên tục kèm theo cảm giác khó nuốt hoặc đau ngực cần được kiểm tra để loại trừ các biến chứng nguy hiểm.
• Có dấu hiệu xuất huyết tiêu hóa: Tình trạng nôn ra máu, đi ngoài phân đen hoặc cảm thấy mệt mỏi có thể báo hiệu xuất huyết dạ dày.
• Chán ăn và giảm cân không rõ nguyên nhân: Những biểu hiện này có thể liên quan đến các bệnh lý dạ dày mãn tính hoặc ung thư dạ dày.
• Dùng thuốc nhưng không hiệu quả: Nếu các biện pháp điều trị tại nhà hoặc thuốc không mang lại hiệu quả, cần đến bác sĩ để điều chỉnh phương pháp điều trị.

Biện pháp phòng ngừa tình trạng axit dạ dày mất cân bằng

Để duy trì sự ổn định của axit dạ dày, bạn nên thực hiện các biện pháp phòng ngừa từ sớm với lối sống lành mạnh và khoa học:

• Ăn uống hợp lý: Chọn các thực phẩm dễ tiêu, hạn chế đồ cay nóng, chiên xào và đồ uống có cồn để giảm áp lực lên dạ dày.
• Thiết lập thói quen ăn uống khoa học: Ăn đúng bữa, nhai kỹ và tránh ăn quá no hoặc bỏ bữa.
• Quản lý căng thẳng: Duy trì trạng thái tinh thần thoải mái bằng cách tập thể dục, thiền hoặc tham gia các hoạt động thư giãn.
• Hạn chế thuốc có hại cho dạ dày: Chỉ sử dụng các loại thuốc giảm đau hoặc kháng viêm khi thật sự cần thiết và theo chỉ dẫn của bác sĩ.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Việc thăm khám thường xuyên giúp phát hiện và điều trị kịp thời các vấn đề liên quan đến axit dạ dày.

Những thói quen tốt không chỉ giúp duy trì sự cân bằng axit dạ dày mà còn bảo vệ sức khỏe tổng thể hiệu quả.

Các phương pháp điều trị axit dạ dày mất cân bằng

Việc điều trị tình trạng axit dạ dày mất cân bằng đòi hỏi một kế hoạch toàn diện, kết hợp giữa thay đổi lối sống và sử dụng các phương pháp điều trị y học phù hợp. Dưới đây là những phương pháp phổ biến.

Điều chỉnh lối sống

Thay đổi thói quen sinh hoạt là bước đầu tiên để cải thiện tình trạng axit dạ dày, hỗ trợ hiệu quả trong việc điều trị lâu dài:

• Chế độ ăn uống khoa học: Ưu tiên các thực phẩm giàu chất xơ, dễ tiêu hóa như rau xanh, trái cây tươi và tránh đồ ăn cay nóng, dầu mỡ.
• Giữ nhịp sinh hoạt lành mạnh: Tập thể dục thường xuyên, duy trì giấc ngủ đủ và tránh căng thẳng kéo dài để giảm áp lực lên dạ dày.
• Tránh thói quen xấu: Bỏ thuốc lá, hạn chế sử dụng đồ uống có cồn và các loại nước uống có ga.

Điều trị bằng thuốc Tây y

Trong nhiều trường hợp, bác sĩ có thể kê toa thuốc để giảm triệu chứng và kiểm soát lượng axit tiết ra trong dạ dày:

• Thuốc kháng axit: Các loại thuốc như Maalox hoặc Gaviscon giúp trung hòa axit dạ dày, giảm cảm giác nóng rát và khó chịu.
• Thuốc ức chế bơm proton: Omeprazole và Esomeprazole được sử dụng để giảm tiết axit và hỗ trợ chữa lành tổn thương niêm mạc dạ dày.
• Thuốc chẹn H2: Ranitidine hoặc Famotidine giúp giảm tiết axit bằng cách ngăn chặn tác động của histamine lên tế bào dạ dày.

Sử dụng phương pháp Đông y

Các liệu pháp Đông y có thể được sử dụng để hỗ trợ điều trị, giúp cân bằng cơ thể và cải thiện triệu chứng một cách tự nhiên:

• Các bài thuốc thảo dược: Cam thảo, hoàng liên và bạch truật thường được sử dụng để giảm viêm và trung hòa axit dạ dày.
• Xoa bóp và bấm huyệt: Tác động vào các huyệt như Túc Tam Lý hoặc Thái Xung giúp cải thiện tuần hoàn máu và hỗ trợ điều hòa chức năng tiêu hóa.
• Châm cứu: Phương pháp này được đánh giá cao trong việc giảm căng thẳng và ổn định hoạt động của dạ dày.

Áp dụng liệu pháp tự nhiên

Một số biện pháp tự nhiên cũng có thể được áp dụng tại nhà để cải thiện tình trạng axit dạ dày mất cân bằng:

• Uống nước mật ong ấm: Mật ong giúp làm dịu niêm mạc dạ dày và trung hòa axit.
• Sử dụng gừng: Trà gừng có tác dụng giảm viêm và giảm các triệu chứng khó tiêu.
• Dùng nha đam: Nước ép nha đam hỗ trợ làm lành tổn thương niêm mạc và giảm trào ngược.

Việc kết hợp các phương pháp điều trị phù hợp sẽ giúp kiểm soát axit dạ dày hiệu quả, giảm thiểu biến chứng và bảo vệ sức khỏe hệ tiêu hóa.