Nguyên nhân, Triệu chứng và Cách Điều Trị Viêm Dạ Dày Hiệu Quả

Đặt lịch hẹn

×

Bác Sĩ Nguyễn Thị Tuyết Lan

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Viêm dạ dày, một trong những bệnh lý phổ biến về tiêu hóa, không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe mà còn tác động đến chất lượng cuộc sống hàng ngày của bạn. Với nguyên nhân đa dạng từ chế độ ăn uống không lành mạnh đến căng thẳng, bệnh này có thể gây ra những triệu chứng khó chịu như đau bụng, buồn nôn hay ợ hơi. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về viêm dạ dày, giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị hiệu quả​​.

Định nghĩa và phân loại viêm dạ dày

Viêm dạ dày là tình trạng viêm hoặc kích ứng lớp niêm mạc dạ dày, thường do sự mất cân bằng giữa yếu tố bảo vệ và yếu tố tấn công niêm mạc. Bệnh có thể phát triển đột ngột hoặc kéo dài, dẫn đến hai dạng chính: viêm dạ dày cấp tính và viêm dạ dày mãn tính. Viêm dạ dày cấp tính xảy ra khi có tổn thương niêm mạc đột ngột, thường do stress, sử dụng thuốc kháng viêm không steroid hoặc nhiễm vi khuẩn H. pylori. Trong khi đó, viêm dạ dày mãn tính thường âm thầm tiến triển, có thể do nhiễm vi khuẩn kéo dài hoặc các yếu tố tự miễn.

Phân loại viêm dạ dày dựa trên nguyên nhân gây bệnh và vị trí tổn thương. Dựa theo nguyên nhân, viêm dạ dày có thể được chia thành do vi khuẩn, hóa chất, tự miễn hoặc do yếu tố khác. Về vị trí, bệnh có thể khu trú ở một phần của dạ dày hoặc lan rộng toàn bộ niêm mạc.

Triệu chứng viêm dạ dày

Viêm dạ dày thường biểu hiện bằng các triệu chứng tiêu hóa khó chịu, gây ảnh hưởng lớn đến cuộc sống. Đau vùng thượng vị là triệu chứng điển hình, thường xuất hiện sau ăn hoặc khi đói. Cơn đau có thể âm ỉ hoặc dữ dội tùy thuộc vào mức độ viêm.

Bên cạnh đó, bệnh nhân có thể gặp tình trạng buồn nôn, ợ hơi hoặc ợ nóng, do sự rối loạn hoạt động tiêu hóa. Cảm giác chướng bụng, khó tiêu cũng là những biểu hiện phổ biến. Trong một số trường hợp, viêm dạ dày nghiêm trọng có thể dẫn đến nôn ra máu hoặc phân đen, là dấu hiệu cảnh báo biến chứng.

Đặc biệt, viêm dạ dày mãn tính có thể không có triệu chứng rõ ràng, khiến nhiều người không nhận ra bệnh cho đến khi có biến chứng nghiêm trọng như loét hoặc ung thư dạ dày. Việc nhận biết các triệu chứng sớm và tìm kiếm sự hỗ trợ y tế kịp thời rất quan trọng để giảm nguy cơ này.

Nguyên nhân gây viêm dạ dày

Viêm dạ dày có thể phát sinh từ nhiều yếu tố khác nhau, ảnh hưởng đến lớp niêm mạc dạ dày và gây viêm. Dưới đây là những nguyên nhân chính thường gặp:

• Vi khuẩn H. pylori: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây viêm dạ dày. Vi khuẩn này tấn công và làm suy yếu lớp chất nhầy bảo vệ dạ dày, khiến axit dạ dày gây tổn thương trực tiếp đến niêm mạc.
• Sử dụng thuốc kháng viêm không steroid: Việc lạm dụng các loại thuốc như ibuprofen hoặc aspirin có thể làm tổn thương lớp niêm mạc, dẫn đến viêm dạ dày.
• Stress kéo dài: Căng thẳng tâm lý hoặc thể chất có thể làm tăng tiết axit dạ dày, gây tổn thương lớp niêm mạc.
• Rượu bia và chế độ ăn uống không lành mạnh: Thói quen sử dụng nhiều đồ uống có cồn, đồ ăn cay nóng hoặc dầu mỡ làm gia tăng nguy cơ viêm dạ dày.
• Yếu tố tự miễn: Hệ miễn dịch tự tấn công các tế bào trong niêm mạc dạ dày, thường gặp ở những người bị viêm dạ dày tự miễn.
• Hóa chất độc hại: Nuốt phải các chất hóa học hoặc tiếp xúc với chất gây kích ứng dạ dày có thể dẫn đến tổn thương.

Đối tượng dễ mắc viêm dạ dày

Một số nhóm người có nguy cơ cao mắc viêm dạ dày hơn những người khác. Những đối tượng này thường có lối sống, tình trạng sức khỏe hoặc yếu tố di truyền đặc biệt:

• Người thường xuyên sử dụng thuốc giảm đau: Những người dùng thuốc kháng viêm không steroid trong thời gian dài có nguy cơ bị viêm dạ dày cao hơn.
• Người nghiện rượu bia: Tiêu thụ rượu bia thường xuyên có thể làm hỏng lớp niêm mạc dạ dày và gây viêm.
• Người có chế độ ăn uống không cân bằng: Sử dụng thực phẩm chứa nhiều chất kích thích hoặc không đủ chất dinh dưỡng dễ dẫn đến rối loạn chức năng dạ dày.
• Người cao tuổi: Tuổi tác khiến lớp niêm mạc dạ dày mỏng đi, đồng thời gia tăng nguy cơ nhiễm vi khuẩn H. pylori.
• Người bị bệnh lý mãn tính: Các bệnh như tiểu đường, bệnh tự miễn hoặc rối loạn tiêu hóa làm tăng nguy cơ phát triển viêm dạ dày.
• Người thường xuyên căng thẳng: Áp lực công việc hoặc lo âu kéo dài có thể dẫn đến rối loạn tiêu hóa và tổn thương niêm mạc dạ dày.

Việc nhận biết các nguyên nhân và nhóm đối tượng có nguy cơ cao sẽ giúp bạn phòng ngừa và điều trị viêm dạ dày một cách hiệu quả hơn.

Biến chứng của viêm dạ dày

Viêm dạ dày nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Dưới đây là những biến chứng phổ biến:

• Loét dạ dày: Viêm dạ dày kéo dài làm tổn thương sâu vào niêm mạc, dẫn đến loét và gây đau đớn dai dẳng.
• Xuất huyết tiêu hóa: Tổn thương nghiêm trọng có thể gây chảy máu trong dạ dày, biểu hiện qua nôn ra máu hoặc phân đen.
• Hẹp môn vị: Viêm dạ dày mãn tính gây sẹo hoặc co thắt tại môn vị, làm cản trở quá trình tiêu hóa thức ăn.
• Ung thư dạ dày: Tình trạng viêm kéo dài, đặc biệt do vi khuẩn H. pylori, làm tăng nguy cơ phát triển các khối u ác tính.
• Thiếu máu: Tổn thương niêm mạc gây giảm hấp thu sắt và vitamin B12, dẫn đến thiếu máu và mệt mỏi kéo dài.
• Rối loạn tiêu hóa mãn tính: Người bệnh có thể đối mặt với các vấn đề như khó tiêu, đầy bụng hoặc táo bón thường xuyên.

Chẩn đoán viêm dạ dày

Chẩn đoán viêm dạ dày đòi hỏi sự kết hợp giữa việc khai thác triệu chứng, tiền sử bệnh và các xét nghiệm y khoa. Dưới đây là các phương pháp thường được sử dụng:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng như đau bụng, buồn nôn, thói quen ăn uống và tiền sử sử dụng thuốc.
• Nội soi dạ dày: Đây là phương pháp phổ biến và chính xác để xác định tổn thương niêm mạc và mức độ viêm.
• Xét nghiệm vi khuẩn H. pylori: Thử nghiệm hơi thở, xét nghiệm máu hoặc phân có thể được sử dụng để phát hiện sự hiện diện của vi khuẩn.
• Sinh thiết niêm mạc: Một mẫu nhỏ niêm mạc được lấy trong quá trình nội soi để kiểm tra dấu hiệu tổn thương hoặc ung thư.
• Chụp X-quang tiêu hóa: Bác sĩ có thể sử dụng hình ảnh để phát hiện bất thường trong cấu trúc dạ dày.
• Xét nghiệm máu: Kiểm tra để phát hiện thiếu máu hoặc rối loạn chuyển hóa liên quan đến viêm dạ dày.

Chẩn đoán sớm không chỉ giúp điều trị hiệu quả mà còn giảm nguy cơ biến chứng nguy hiểm.

Khi nào cần gặp bác sĩ khi bị viêm dạ dày

Viêm dạ dày có thể tự cải thiện trong nhiều trường hợp nhẹ, nhưng đôi khi việc đến gặp bác sĩ là cần thiết để tránh các biến chứng. Dưới đây là những dấu hiệu cho thấy bạn nên tìm đến sự hỗ trợ y tế:

• Đau bụng dữ dội và kéo dài: Cơn đau không giảm sau khi nghỉ ngơi hoặc sử dụng các biện pháp giảm đau tại nhà.
• Nôn ra máu hoặc phân có màu đen: Đây là dấu hiệu cảnh báo xuất huyết tiêu hóa, cần được điều trị ngay lập tức.
• Giảm cân không rõ nguyên nhân: Mất cân không kiểm soát đi kèm các triệu chứng tiêu hóa có thể là biểu hiện của bệnh lý nghiêm trọng hơn.
• Thường xuyên buồn nôn hoặc nôn mửa: Tình trạng kéo dài này có thể dẫn đến mất nước và suy dinh dưỡng.
• Chán ăn và suy nhược cơ thể: Cảm giác không muốn ăn, mệt mỏi liên tục cần được kiểm tra kỹ lưỡng.
• Triệu chứng không cải thiện với điều trị thông thường: Việc điều trị không mang lại hiệu quả hoặc triệu chứng tái phát thường xuyên là lý do cần đến bác sĩ.

Phòng ngừa viêm dạ dày

Phòng ngừa viêm dạ dày là cách hiệu quả nhất để bảo vệ sức khỏe hệ tiêu hóa và giảm nguy cơ tái phát. Bạn có thể áp dụng những biện pháp sau:

• Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh: Ăn nhiều rau xanh, trái cây và thực phẩm giàu chất xơ; hạn chế đồ ăn cay nóng, dầu mỡ và thực phẩm chế biến sẵn.
• Tránh sử dụng rượu bia: Thói quen uống rượu bia thường xuyên có thể làm tổn thương niêm mạc dạ dày.
• Kiểm soát căng thẳng: Áp dụng các phương pháp thư giãn như thiền, yoga hoặc tập thể dục để giảm áp lực lên hệ tiêu hóa.
• Hạn chế sử dụng thuốc giảm đau: Nếu cần dùng thuốc, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để lựa chọn các loại thuốc ít gây tổn hại dạ dày.
• Rửa tay sạch sẽ trước khi ăn: Thói quen vệ sinh này giúp ngăn ngừa nhiễm khuẩn H. pylori, một nguyên nhân chính gây viêm dạ dày.
• Thực hiện khám sức khỏe định kỳ: Kiểm tra sức khỏe thường xuyên giúp phát hiện sớm các vấn đề về dạ dày và điều trị kịp thời.

Các biện pháp trên không chỉ giúp phòng ngừa viêm dạ dày mà còn cải thiện sức khỏe tổng thể, bảo vệ hệ tiêu hóa trước những yếu tố nguy cơ tiềm ẩn.

Phương pháp điều trị viêm dạ dày

Viêm dạ dày có thể được điều trị bằng nhiều phương pháp khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ bệnh. Dưới đây là các phương pháp phổ biến, từ Tây y đến Đông y, giúp kiểm soát và cải thiện tình trạng viêm dạ dày hiệu quả.

Điều trị bằng thuốc Tây y

Thuốc Tây y là lựa chọn phổ biến trong điều trị viêm dạ dày, giúp giảm triệu chứng và bảo vệ niêm mạc dạ dày. Các loại thuốc thường được sử dụng gồm:

• Thuốc kháng axit: Như Maalox hoặc Gaviscon, giúp trung hòa axit trong dạ dày, giảm cảm giác nóng rát và đau.
• Thuốc ức chế bơm proton (PPI): Esomeprazole hoặc Omeprazole thường được kê để giảm sản xuất axit, tạo điều kiện cho niêm mạc dạ dày hồi phục.
• Thuốc kháng histamin H2: Ranitidine hoặc Famotidine giúp giảm tiết axit, hỗ trợ giảm triệu chứng đau dạ dày.
• Thuốc kháng sinh: Dành cho trường hợp viêm dạ dày do vi khuẩn H. pylori, thường sử dụng Amoxicillin hoặc Clarithromycin kết hợp với PPI.
• Thuốc bảo vệ niêm mạc dạ dày: Như Sucralfate, tạo lớp màng bảo vệ niêm mạc khỏi tác động của axit.

Điều trị bằng thay đổi lối sống

Ngoài thuốc, việc thay đổi thói quen hàng ngày đóng vai trò quan trọng trong quá trình điều trị viêm dạ dày. Phương pháp này tập trung vào việc cải thiện chế độ ăn uống và sinh hoạt để giảm áp lực lên dạ dày.

• Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh: Tránh thực phẩm cay nóng, dầu mỡ và đồ uống có cồn, ưu tiên các món dễ tiêu hóa.
• Ăn uống đúng giờ: Hạn chế để bụng đói hoặc ăn quá no, giúp dạ dày hoạt động đều đặn.
• Kiểm soát căng thẳng: Thư giãn bằng các bài tập như yoga, thiền hoặc đi bộ để giảm căng thẳng, từ đó giảm tác động lên hệ tiêu hóa.
• Tăng cường nghỉ ngơi: Ngủ đủ giấc và tránh làm việc quá sức để cơ thể hồi phục tốt hơn.

Điều trị bằng Đông y

Đông y cũng là một phương pháp hữu hiệu để điều trị viêm dạ dày, đặc biệt với những người muốn tránh tác dụng phụ của thuốc Tây y. Phương pháp này sử dụng các loại thảo dược giúp cân bằng hệ tiêu hóa và giảm triệu chứng.

• Dùng các bài thuốc từ thảo dược: Cam thảo, bạch truật và hoàng kỳ được sử dụng để làm dịu niêm mạc và tăng cường sức khỏe dạ dày.
• Châm cứu và bấm huyệt: Kích thích các huyệt đạo như huyệt Túc tam lý để cải thiện tuần hoàn máu và giảm đau.
• Uống trà thảo mộc: Trà gừng hoặc trà bạc hà có tác dụng làm dịu dạ dày và giảm buồn nôn.

Viêm dạ dày có thể được kiểm soát tốt với phương pháp điều trị phù hợp và lối sống lành mạnh. Việc nhận biết và điều trị kịp thời sẽ giúp bảo vệ sức khỏe hệ tiêu hóa và cải thiện chất lượng cuộc sống của bạn.