Đau khớp gối: Nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị

Đặt lịch hẹn

×

Lương y Phùng Hải Đăng

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Đau khớp gối là một trong những vấn đề sức khỏe phổ biến, ảnh hưởng đến khả năng vận động và chất lượng cuộc sống của nhiều người, đặc biệt là người cao tuổi và những người có thói quen sinh hoạt ít vận động. Nguyên nhân gây đau khớp gối có thể do thoái hóa khớp, viêm khớp hoặc các chấn thương như bong gân, đứt dây chằng. Các triệu chứng đau có thể thay đổi từ nhẹ đến nặng, làm hạn chế khả năng di chuyển, thậm chí gây khó khăn trong các hoạt động thường ngày. Điều trị đau khớp gối đòi hỏi sự kết hợp giữa phương pháp Tây y và Đông y để mang lại hiệu quả lâu dài, giúp giảm đau, chống viêm và phục hồi chức năng khớp.

Định nghĩa và phân loại đau khớp gối

Đau khớp gối là hiện tượng thường gặp ở nhiều lứa tuổi, đặc biệt là người cao tuổi và những người vận động ít. Khớp gối, là một trong những khớp lớn và phức tạp nhất trong cơ thể, có chức năng hỗ trợ cơ thể di chuyển linh hoạt. Khi gặp vấn đề, nó có thể gây ra đau đớn và ảnh hưởng đến khả năng đi lại, làm việc hay tham gia các hoạt động thể thao.

Đau khớp gối có thể được phân loại dựa trên nguyên nhân và đặc điểm lâm sàng. Trong đó, các dạng chính của đau khớp gối bao gồm:

• Đau do thoái hóa khớp: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất, đặc biệt ở người lớn tuổi. Khi lớp sụn bảo vệ khớp bị hao mòn, xương cọ xát vào nhau gây đau đớn.

• Đau do viêm khớp: Viêm khớp gối có thể do nhiều nguyên nhân, chẳng hạn như viêm khớp dạng thấp, viêm xương khớp hoặc nhiễm trùng.

• Chấn thương khớp: Các chấn thương như bong gân, đứt dây chằng hoặc gãy xương khớp gối cũng có thể dẫn đến tình trạng đau.

Ngoài ra, đau khớp gối còn có thể xảy ra do các bệnh lý khác như gout hoặc nhiễm trùng khớp.

Triệu chứng của đau khớp gối

Triệu chứng của đau khớp gối có thể thay đổi tùy vào nguyên nhân và mức độ tổn thương của khớp. Tuy nhiên, một số triệu chứng chung mà bệnh nhân thường gặp phải bao gồm:

• Đau: Cảm giác đau là triệu chứng chủ yếu, có thể xuất hiện khi vận động hoặc thậm chí khi nghỉ ngơi. Đau có thể âm ỉ hoặc dữ dội, tùy thuộc vào mức độ tổn thương của khớp.

• Sưng và nóng: Khớp gối bị viêm thường sưng lên và có cảm giác nóng. Điều này đặc biệt xảy ra khi có sự kích ứng hoặc viêm nhiễm trong khớp.

• Cứng khớp: Người bị đau khớp gối thường cảm thấy khớp cứng và khó di chuyển, đặc biệt là vào buổi sáng hoặc sau một thời gian dài không vận động.

• Tiếng lạo xạo hoặc cục cựa trong khớp: Đây là dấu hiệu của việc sụn khớp bị mài mòn, khiến cho xương cọ xát vào nhau khi di chuyển.

• Giảm khả năng vận động: Đau và sưng khớp gối có thể làm giảm phạm vi chuyển động của khớp, khiến cho việc đi lại trở nên khó khăn hoặc đau đớn.

Các triệu chứng này có thể xuất hiện đột ngột hoặc dần dần, tùy thuộc vào nguyên nhân cụ thể của bệnh lý. Những người bị đau khớp gối lâu dài cần được theo dõi và điều trị kịp thời để tránh làm tình trạng trở nên nghiêm trọng hơn.

Nguyên nhân gây đau khớp gối

Đau khớp gối có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, từ các yếu tố lão hóa, chấn thương đến các bệnh lý khác. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến gây đau khớp gối:

• Thoái hóa khớp: Lão hóa là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng thoái hóa khớp, khi lớp sụn bảo vệ khớp gối bị mài mòn theo thời gian, khiến các xương cọ xát vào nhau gây đau đớn. Đây là tình trạng thường gặp ở người cao tuổi.

• Viêm khớp: Viêm khớp gối có thể do nhiều nguyên nhân như viêm khớp dạng thấp, viêm xương khớp, viêm bao hoạt dịch hoặc viêm nhiễm do vi khuẩn. Viêm khớp khiến khớp gối bị đau, sưng tấy và cứng khớp.

• Chấn thương: Các chấn thương như gãy xương, bong gân, đứt dây chằng hay trật khớp có thể gây tổn thương nghiêm trọng và làm xuất hiện đau đớn. Những chấn thương này có thể xảy ra trong các hoạt động thể thao hoặc tai nạn.

• Bệnh gout: Gout là một bệnh viêm khớp do sự tích tụ axit uric trong khớp, đặc biệt là khớp gối, gây đau dữ dội, đỏ và sưng tấy.

• Nhiễm trùng khớp: Khi khớp gối bị nhiễm trùng, có thể do vi khuẩn xâm nhập qua vết thương hoặc các phẫu thuật khớp, sẽ gây đau đớn, sưng tấy và đôi khi là sốt.

• Bệnh lý khác: Một số bệnh lý như bệnh xương khớp viêm cột sống dính khớp, bệnh lý liên quan đến các mô mềm quanh khớp gối, cũng có thể là nguyên nhân gây đau.

Đối tượng dễ bị đau khớp gối

Đau khớp gối có thể xảy ra ở bất kỳ ai, nhưng một số nhóm đối tượng có nguy cơ cao hơn. Những yếu tố nguy cơ dưới đây cần được đặc biệt lưu ý:

• Người cao tuổi: Theo thời gian, các cấu trúc trong khớp gối, đặc biệt là sụn khớp, sẽ bị mài mòn, làm tăng nguy cơ bị thoái hóa khớp gối. Đây là nguyên nhân phổ biến gây đau khớp gối ở người lớn tuổi.

• Những người có nghề nghiệp phải đứng hoặc ngồi lâu: Những công việc yêu cầu đứng lâu, hoặc ngồi nhiều, đặc biệt là công việc văn phòng, sẽ gây áp lực lớn lên khớp gối. Điều này có thể dẫn đến đau khớp gối hoặc làm tình trạng đau trở nên nghiêm trọng hơn.

• Người béo phì hoặc thừa cân: Thừa cân làm tăng áp lực lên khớp gối khi di chuyển, từ đó dẫn đến việc tổn thương sụn khớp và gây ra đau khớp gối. Người béo phì cũng dễ mắc các bệnh lý như viêm xương khớp.

• Vận động viên hoặc những người thường xuyên tham gia thể thao cường độ cao: Các hoạt động thể thao như chạy bộ, bóng đá, bóng rổ hay khiêng vác nặng đều có thể dẫn đến chấn thương khớp gối. Chấn thương lặp đi lặp lại làm tăng nguy cơ viêm khớp và thoái hóa khớp.

• Người có tiền sử gia đình mắc bệnh về khớp: Nếu trong gia đình có người bị các bệnh lý khớp, khả năng bị đau khớp gối cũng cao hơn. Các yếu tố di truyền có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của các bệnh lý về khớp.

• Những người có thói quen vận động không đúng cách: Các hành động sai tư thế trong sinh hoạt hàng ngày như ngồi xổm quá lâu, đứng sai tư thế, hay nâng vác đồ vật sai cách cũng có thể làm tổn thương khớp gối và dẫn đến đau.

Biến chứng của đau khớp gối

Nếu không được điều trị đúng cách và kịp thời, đau khớp gối có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Các biến chứng này không chỉ làm tình trạng đau trở nên trầm trọng hơn mà còn có thể gây tàn tật lâu dài. Dưới đây là những biến chứng phổ biến của đau khớp gối:

• Giới hạn khả năng vận động: Đau khớp gối lâu dài có thể làm giảm phạm vi chuyển động của khớp, khiến người bệnh gặp khó khăn trong các hoạt động hàng ngày như đi lại, lên cầu thang, hoặc thậm chí là đứng lâu.

• Bại liệt và tàn tật: Khi khớp gối bị đau nghiêm trọng, người bệnh có thể mất khả năng di chuyển hoàn toàn hoặc trở nên tàn tật. Điều này xảy ra chủ yếu ở những người bị thoái hóa khớp gối nặng mà không được điều trị thích hợp.

• Viêm nhiễm: Các biến chứng viêm, đặc biệt là viêm nhiễm trong khớp, có thể dẫn đến viêm bao hoạt dịch hoặc nhiễm trùng trong khớp gối. Khi bị nhiễm trùng, ngoài đau đớn, người bệnh còn phải đối mặt với các triệu chứng như sốt cao và sưng tấy khớp.

• Dính khớp và mất sụn: Sự mài mòn sụn khớp do thoái hóa có thể dẫn đến tình trạng khớp gối bị dính, làm hạn chế sự linh hoạt của khớp và gây ra những cơn đau dữ dội khi di chuyển. Nếu tình trạng này kéo dài, khớp có thể mất hoàn toàn chức năng.

• Biến dạng khớp: Trong trường hợp viêm khớp gối kéo dài, các mô trong khớp có thể bị biến dạng, làm thay đổi hình dạng tự nhiên của khớp gối. Điều này khiến khớp bị lệch và có thể gây ra đau và khó di chuyển hơn.

Chẩn đoán đau khớp gối

Chẩn đoán chính xác là bước quan trọng để xác định nguyên nhân gây đau khớp gối, từ đó đưa ra phương pháp điều trị phù hợp. Để chẩn đoán đau khớp gối, bác sĩ sẽ sử dụng các phương pháp kiểm tra và xét nghiệm sau đây:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ thăm khám khớp gối, đánh giá mức độ sưng, đau và cứng khớp. Các thử nghiệm về phạm vi chuyển động và sự ổn định của khớp cũng sẽ được thực hiện để xác định mức độ tổn thương.

• Xét nghiệm hình ảnh: Các phương pháp hình ảnh như chụp X-quang, MRI (chụp cộng hưởng từ) hoặc siêu âm được sử dụng để xác định tình trạng tổn thương ở khớp gối, như sự mài mòn của sụn, viêm khớp, gãy xương hay các chấn thương dây chằng.

• Xét nghiệm máu và dịch khớp: Để xác định nguyên nhân viêm hoặc nhiễm trùng, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm máu để kiểm tra mức độ viêm và các chỉ số liên quan. Đối với trường hợp nghi ngờ gout, bác sĩ cũng có thể yêu cầu xét nghiệm dịch khớp để tìm axit uric.

• Chẩn đoán phân biệt: Do đau khớp gối có thể có nhiều nguyên nhân khác nhau, bác sĩ sẽ phải phân biệt giữa các bệnh lý khác nhau như viêm khớp dạng thấp, gout, chấn thương khớp hoặc nhiễm trùng để có phương pháp điều trị thích hợp.

Thông qua các phương pháp chẩn đoán trên, bác sĩ sẽ xác định được nguyên nhân chính xác gây đau khớp gối và từ đó đưa ra phác đồ điều trị hiệu quả nhất.

Khi nào cần gặp bác sĩ khi bị đau khớp gối

Đau khớp gối có thể là một triệu chứng dễ dàng đối phó với một số phương pháp tự chăm sóc, nhưng nếu tình trạng kéo dài hoặc trở nên nghiêm trọng, bạn cần gặp bác sĩ để chẩn đoán và điều trị đúng cách. Dưới đây là những dấu hiệu cho thấy bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ:

• Đau kéo dài hoặc tăng dần: Nếu cơn đau khớp gối không giảm đi sau một thời gian nghỉ ngơi hoặc các biện pháp chăm sóc tại nhà, hoặc nếu cơn đau trở nên dữ dội hơn theo thời gian, điều này có thể là dấu hiệu của một vấn đề nghiêm trọng cần được bác sĩ kiểm tra.

• Sưng tấy hoặc đỏ: Sưng và đỏ quanh khớp gối có thể là dấu hiệu của viêm khớp, nhiễm trùng hoặc chấn thương. Nếu triệu chứng này không thuyên giảm hoặc ngày càng nghiêm trọng, bạn nên đến bệnh viện để được thăm khám.

• Giới hạn khả năng vận động: Nếu khớp gối bị cứng, bạn không thể duỗi thẳng hoặc gập gối một cách bình thường, hoặc gặp khó khăn khi đi lại, bác sĩ sẽ giúp xác định nguyên nhân và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp.

• Sốt hoặc cảm giác nóng: Sốt kèm theo đau khớp gối có thể chỉ ra một nhiễm trùng, ví dụ như viêm khớp nhiễm trùng. Điều này cần được can thiệp y tế kịp thời để tránh các biến chứng nghiêm trọng.

• Tiếng lạo xạo hoặc cảm giác bất thường khi di chuyển: Nếu bạn cảm thấy có tiếng lạo xạo hoặc cảm giác lạ khi vận động khớp gối, đặc biệt khi có cảm giác như các bộ phận của khớp bị lệch, đó có thể là dấu hiệu của tổn thương khớp cần được điều trị sớm.

• Tình trạng tái phát hoặc liên tục: Nếu bạn đã từng bị đau khớp gối và tình trạng đau tái phát nhiều lần, hoặc nếu cơn đau xuất hiện sau các hoạt động thể chất mà không có nguyên nhân rõ ràng, bác sĩ sẽ cần xác định nguyên nhân để điều trị triệt để.

Phòng ngừa đau khớp gối

Dù không phải lúc nào cũng có thể ngăn chặn hoàn toàn cơn đau khớp gối, nhưng với những biện pháp phòng ngừa đúng đắn, bạn có thể giảm thiểu nguy cơ và hạn chế tình trạng đau khớp gối phát triển nghiêm trọng. Sau đây là một số biện pháp phòng ngừa hiệu quả:

• Giữ cân nặng hợp lý: Việc duy trì trọng lượng cơ thể ở mức hợp lý giúp giảm áp lực lên khớp gối, giảm nguy cơ thoái hóa khớp và viêm khớp. Đặc biệt là với những người thừa cân hoặc béo phì, việc giảm cân sẽ giúp giảm bớt gánh nặng cho khớp gối.

• Tập thể dục thường xuyên: Tập thể dục đều đặn giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp và cải thiện sự linh hoạt của khớp gối. Các bài tập như bơi lội, đi bộ hoặc yoga có thể giúp khớp gối hoạt động tốt mà không gây áp lực quá lớn lên khớp.

• Tránh chấn thương khớp gối: Hãy chú ý đến các kỹ thuật vận động đúng đắn, đặc biệt khi tham gia các môn thể thao hoặc hoạt động đòi hỏi sự vận động mạnh. Dùng thiết bị bảo vệ như nẹp gối trong khi chơi thể thao có thể giảm thiểu nguy cơ chấn thương.

• Ăn uống khoa học: Chế độ ăn uống cân đối, giàu vitamin và khoáng chất, đặc biệt là canxi và vitamin D, giúp bảo vệ sức khỏe xương khớp. Những thực phẩm như cá, rau xanh, các loại hạt và trái cây sẽ cung cấp các dưỡng chất thiết yếu cho khớp.

• Chế độ nghỉ ngơi hợp lý: Để phòng ngừa mệt mỏi và căng thẳng cho khớp gối, bạn cần nghỉ ngơi đầy đủ sau các hoạt động thể thao hoặc công việc nặng nhọc. Tránh làm việc quá sức và cần lắng nghe cơ thể để giảm nguy cơ chấn thương.

• Điều trị các bệnh lý liên quan sớm: Nếu bạn có tiền sử bệnh viêm khớp, gout hoặc các bệnh lý về khớp gối, hãy thăm khám định kỳ và tuân thủ theo chỉ định điều trị của bác sĩ để tránh các biến chứng lâu dài.

Việc chủ động phòng ngừa đau khớp gối không chỉ giúp bạn tránh khỏi những cơn đau khó chịu mà còn bảo vệ sức khỏe khớp gối lâu dài, duy trì khả năng vận động và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Phương pháp điều trị đau khớp gối

Điều trị đau khớp gối phụ thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của bệnh. Các phương pháp điều trị có thể bao gồm sử dụng thuốc, vật lý trị liệu, các biện pháp can thiệp y tế, hoặc kết hợp giữa Đông y và Tây y. Dưới đây là một số phương pháp điều trị phổ biến giúp giảm đau và cải thiện chức năng khớp gối.

Sử dụng thuốc Tây y để điều trị đau khớp gối

Một trong những cách điều trị phổ biến nhất là dùng thuốc để kiểm soát cơn đau và giảm viêm. Các loại thuốc Tây y thường được chỉ định tùy vào nguyên nhân và mức độ đau của bệnh nhân.

• Thuốc giảm đau không steroid (NSAIDs): Các loại thuốc như Ibuprofen và Naproxen được sử dụng rộng rãi để giảm đau và viêm. Những thuốc này giúp làm giảm sự kích thích tại các khớp, từ đó làm giảm cơn đau nhanh chóng. Tuy nhiên, người dùng cần lưu ý không sử dụng quá liều, vì thuốc có thể gây ảnh hưởng đến dạ dày và thận nếu sử dụng lâu dài.

• Thuốc giảm đau nhóm opioid: Trong những trường hợp đau khớp gối nghiêm trọng và không thể kiểm soát bằng thuốc giảm đau thông thường, bác sĩ có thể kê đơn thuốc nhóm opioid như Tramadol hoặc Codeine. Tuy nhiên, nhóm thuốc này thường chỉ dùng trong thời gian ngắn do nguy cơ gây nghiện và tác dụng phụ như buồn nôn, chóng mặt.

• Thuốc tiêm corticoid: Tiêm corticoid như Hydrocortisone hoặc Methylprednisolone trực tiếp vào khớp gối có thể giúp giảm viêm nhanh chóng và giảm đau tức thì. Tuy nhiên, việc tiêm thuốc này quá thường xuyên có thể dẫn đến tác dụng phụ như loãng xương.

• Thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs) kết hợp với thuốc bảo vệ dạ dày: Trong trường hợp người bệnh có vấn đề về dạ dày khi sử dụng NSAIDs, bác sĩ có thể kết hợp với Esomeprazole hoặc Omeprazole để bảo vệ niêm mạc dạ dày và tránh tác dụng phụ.

Vật lý trị liệu và các phương pháp phục hồi chức năng

Vật lý trị liệu đóng một vai trò quan trọng trong việc phục hồi chức năng khớp gối và giảm đau. Các liệu pháp này không chỉ giúp giảm cơn đau mà còn giúp cải thiện sự linh hoạt và khả năng vận động của khớp.

• Các bài tập tăng cường cơ bắp: Một trong những biện pháp hiệu quả nhất là thực hiện các bài tập giúp tăng cường cơ đùi và cơ xung quanh khớp gối. Những cơ mạnh sẽ hỗ trợ khớp gối tốt hơn, giảm bớt gánh nặng lên khớp. Các bài tập như gập chân, duỗi chân, đạp xe có thể giúp khôi phục chức năng khớp gối.

• Liệu pháp nhiệt và lạnh: Sử dụng túi đá lạnh hoặc chườm nhiệt giúp giảm sưng và đau tại khớp gối. Cách này thường được áp dụng khi có dấu hiệu viêm hoặc sưng tấy tại khu vực khớp.

• Điều trị bằng sóng siêu âm: Các liệu pháp sử dụng sóng siêu âm được chỉ định giúp giảm đau và làm tăng tuần hoàn máu quanh khớp, từ đó cải thiện tốc độ phục hồi và giảm viêm.

• Massage trị liệu: Massage nhẹ nhàng quanh khớp gối giúp giảm căng thẳng, giảm đau và cải thiện sự linh hoạt cho khớp.

Can thiệp phẫu thuật khi cần thiết

Trong trường hợp đau khớp gối không thể cải thiện bằng các phương pháp điều trị bảo tồn, phẫu thuật có thể là lựa chọn cuối cùng để điều trị dứt điểm.

• Nội soi khớp gối: Nếu có sự tổn thương sụn, dây chằng hoặc viêm bao hoạt dịch, bác sĩ có thể thực hiện phẫu thuật nội soi khớp gối để kiểm tra và sửa chữa tổn thương. Phương pháp này ít xâm lấn và giúp bệnh nhân hồi phục nhanh hơn so với phẫu thuật mở.

• Thay khớp gối: Trong trường hợp khớp gối bị thoái hóa nghiêm trọng và không thể điều trị bằng thuốc hay vật lý trị liệu, phẫu thuật thay khớp gối toàn phần hoặc bán phần có thể là giải pháp hiệu quả. Phẫu thuật này giúp bệnh nhân giảm đau và cải thiện khả năng vận động khớp gối.

Phương pháp Đông y hỗ trợ điều trị đau khớp gối

Ngoài các phương pháp điều trị Tây y, Đông y cũng có những liệu pháp hỗ trợ rất hiệu quả trong việc giảm đau và điều trị các bệnh lý về khớp gối.

• Sử dụng thảo dược: Một số loại thảo dược trong Đông y như ngưu tất, cốt toái bổ, nhũ hương có tác dụng giảm đau, kháng viêm và bổ dưỡng cho khớp gối. Những thảo dược này có thể được dùng dưới dạng thuốc sắc hoặc kết hợp với các bài thuốc Đông y.

• Châm cứu: Châm cứu là một phương pháp hiệu quả trong việc giảm đau và cải thiện lưu thông khí huyết, giúp giảm các triệu chứng đau khớp gối. Phương pháp này có tác dụng kích thích các điểm huyệt trên cơ thể, từ đó giảm bớt cơn đau và giúp phục hồi chức năng khớp.

• Xoa bóp bấm huyệt: Xoa bóp và bấm huyệt tại các vùng liên quan đến khớp gối giúp cải thiện tuần hoàn máu, làm dịu cơn đau và hỗ trợ quá trình phục hồi.

Kết luận

Đau khớp gối là một tình trạng phổ biến nhưng có thể được điều trị hiệu quả nếu phát hiện sớm và áp dụng đúng phương pháp điều trị. Việc kết hợp giữa thuốc Tây y, vật lý trị liệu, các phương pháp can thiệp y tế và các liệu pháp Đông y sẽ giúp người bệnh giảm đau, phục hồi chức năng khớp và cải thiện chất lượng cuộc sống. Tuy nhiên, để đạt được kết quả điều trị tối ưu, người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ để lựa chọn phương pháp phù hợp với tình trạng sức khỏe của mình.