Polyp Đại Tràng: Nguyên Nhân, Triệu Chứng Và Cách Điều Trị

Đặt lịch hẹn

×

Bác Sĩ Nguyễn Thị Tuyết Lan

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Polyp đại tràng, một tình trạng thường gặp ở đường tiêu hóa, có thể là dấu hiệu ban đầu của nhiều bệnh lý nguy hiểm như ung thư đại tràng. Việc hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị polyp đại tràng là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe. Bài viết sẽ cung cấp thông tin chi tiết và hướng dẫn cụ thể để bạn nhận biết, phòng ngừa và xử lý hiệu quả tình trạng này.

Polyp đại tràng là gì?

Polyp đại tràng là các khối u nhỏ xuất hiện trên lớp niêm mạc của đại tràng, có thể ở dạng dẹt, hình tròn hoặc cuống dài. Đây là tình trạng phổ biến ở đường tiêu hóa và thường không gây nguy hiểm ngay từ đầu. Tuy nhiên, một số loại polyp có khả năng phát triển thành ung thư nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời. Theo cấu trúc và tính chất, polyp đại tràng được phân loại thành ba nhóm chính:

• Polyp tăng sản: Loại này thường lành tính và ít có khả năng tiến triển thành ung thư.
• Polyp tuyến: Là loại phổ biến nhất và có nguy cơ cao trở thành ung thư, đặc biệt khi chúng có kích thước lớn.
• Polyp viêm: Thường xuất hiện ở những bệnh nhân mắc bệnh lý viêm ruột, như viêm loét đại tràng hay bệnh Crohn, nhưng nguy cơ phát triển thành ung thư thấp hơn.

Hiểu rõ các loại polyp đại tràng là yếu tố quan trọng giúp xác định phương pháp điều trị phù hợp.

Triệu chứng polyp đại tràng

Triệu chứng của polyp đại tràng thường không rõ ràng, đặc biệt ở giai đoạn đầu. Nhiều người không biết mình có polyp cho đến khi được kiểm tra định kỳ. Tuy nhiên, khi polyp phát triển lớn hoặc gây biến chứng, có thể xuất hiện các biểu hiện như:

• Chảy máu trực tràng: Đây là dấu hiệu thường gặp, xuất hiện khi polyp bị tổn thương. Máu có thể đỏ tươi hoặc lẫn trong phân.
• Thay đổi thói quen đại tiện: Tình trạng táo bón, tiêu chảy kéo dài hoặc cảm giác đi ngoài không hết thường là dấu hiệu cảnh báo.
• Đau bụng: Khi polyp gây tắc nghẽn một phần đại tràng, bệnh nhân có thể cảm thấy đau âm ỉ hoặc khó chịu ở vùng bụng dưới.
• Phân thay đổi màu sắc: Phân có thể sẫm màu hoặc xuất hiện các vệt máu khi polyp gây chảy máu nhẹ.
• Mệt mỏi và thiếu máu: Khi tình trạng chảy máu kéo dài mà không được phát hiện, người bệnh dễ bị thiếu máu, dẫn đến cơ thể mệt mỏi, xanh xao.

Việc phát hiện sớm các triệu chứng và thăm khám định kỳ sẽ giúp hạn chế nguy cơ tiến triển thành ung thư đại tràng.

Nguyên nhân gây ra polyp đại tràng

Polyp đại tràng hình thành do nhiều nguyên nhân khác nhau, từ yếu tố di truyền đến thói quen sinh hoạt hàng ngày. Việc hiểu rõ các nguyên nhân giúp chúng ta nhận biết và phòng ngừa bệnh hiệu quả. Dưới đây là các nguyên nhân chính:

• Yếu tố di truyền: Gia đình có người thân từng mắc polyp đại tràng hoặc ung thư đại tràng làm tăng nguy cơ phát triển tình trạng này. Một số hội chứng di truyền như hội chứng Lynch hoặc hội chứng đa polyp tuyến gia đình cũng có liên quan.
• Chế độ ăn uống không lành mạnh: Tiêu thụ nhiều thực phẩm chứa chất béo bão hòa, ít chất xơ như thịt đỏ, đồ chiên rán, thức ăn nhanh có thể làm tăng nguy cơ phát triển polyp.
• Viêm ruột kéo dài: Các bệnh lý viêm mãn tính như viêm loét đại tràng hoặc bệnh Crohn tạo môi trường thuận lợi cho sự hình thành polyp.
• Tiếp xúc với chất độc hại: Hút thuốc lá, uống rượu hoặc làm việc trong môi trường ô nhiễm khiến các tế bào niêm mạc đại tràng bị tổn thương và dễ phát triển polyp.
• Tuổi tác và lối sống: Người lớn tuổi hoặc có lối sống ít vận động dễ bị rối loạn chức năng đại tràng, từ đó tăng nguy cơ hình thành polyp.

Những đối tượng có nguy cơ cao bị polyp đại tràng

Polyp đại tràng có thể xảy ra ở bất kỳ ai, nhưng một số nhóm đối tượng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn do đặc điểm sức khỏe hoặc thói quen sinh hoạt. Cần lưu ý đến các nhóm nguy cơ sau:

• Người có tiền sử gia đình mắc bệnh: Nếu gia đình từng có người mắc ung thư đại tràng hoặc polyp, nguy cơ mắc bệnh của các thành viên khác cũng tăng lên đáng kể.
• Bệnh nhân mắc các bệnh lý đường ruột: Những người có tiền sử mắc viêm loét đại tràng hoặc bệnh Crohn thường xuyên bị viêm nhiễm, dễ dẫn đến sự phát triển của polyp.
• Người có thói quen ăn uống kém khoa học: Những người tiêu thụ ít chất xơ, nhiều chất béo hoặc thực phẩm chế biến sẵn là nhóm đối tượng dễ bị ảnh hưởng nhất.
• Người thừa cân hoặc béo phì: Chỉ số cơ thể cao kết hợp với lối sống ít vận động làm tăng nguy cơ rối loạn đại tràng và sự phát triển của polyp.
• Người hút thuốc lá hoặc uống rượu thường xuyên: Các thói quen không lành mạnh này làm tổn thương niêm mạc đại tràng và tạo điều kiện cho các khối u hình thành.

Việc nhận diện đúng đối tượng nguy cơ sẽ giúp xây dựng các kế hoạch kiểm tra và phòng ngừa kịp thời.

Biến chứng có thể xảy ra từ polyp đại tràng

Polyp đại tràng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người bệnh. Các biến chứng thường gặp bao gồm:

• Tiến triển thành ung thư đại tràng: Một số loại polyp, đặc biệt là polyp tuyến, có nguy cơ cao phát triển thành ung thư nếu không được loại bỏ. Đây là biến chứng nguy hiểm nhất cần được chú ý.
• Tắc nghẽn đường ruột: Polyp lớn có thể gây cản trở hoạt động bình thường của ruột, dẫn đến tình trạng đau bụng, đầy hơi và táo bón kéo dài.
• Chảy máu đường tiêu hóa: Khi polyp bị tổn thương, có thể gây chảy máu kéo dài, làm giảm chất lượng cuộc sống và dẫn đến thiếu máu.
• Loét niêm mạc đại tràng: Polyp lớn hoặc viêm nhiễm tại khu vực có polyp có thể gây loét, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng hoặc gây đau đớn nghiêm trọng.
• Thủng đại tràng: Trong một số trường hợp hiếm gặp, polyp phát triển mạnh có thể làm mỏng thành đại tràng, gây thủng và đe dọa tính mạng nếu không được điều trị kịp thời.

Chẩn đoán polyp đại tràng như thế nào?

Việc chẩn đoán polyp đại tràng đòi hỏi các phương pháp hiện đại và chính xác để phát hiện sớm và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp. Dưới đây là các phương pháp thường được sử dụng:

• Nội soi đại tràng: Đây là phương pháp phổ biến và hiệu quả nhất để phát hiện polyp. Nội soi giúp quan sát trực tiếp niêm mạc đại tràng và loại bỏ polyp ngay trong quá trình thực hiện nếu cần thiết.
• Chụp cắt lớp vi tính: Kỹ thuật này, còn được gọi là nội soi đại tràng ảo, sử dụng hình ảnh 3D để xác định sự hiện diện và kích thước của các polyp.
• Xét nghiệm phân: Phát hiện máu ẩn trong phân là một cách kiểm tra ban đầu để xác định xem có nguy cơ mắc polyp hoặc ung thư đại tràng hay không.
• Xét nghiệm di truyền: Với những trường hợp nghi ngờ có yếu tố gia đình, xét nghiệm di truyền giúp xác định nguy cơ phát triển polyp hoặc các hội chứng liên quan.
• Sinh thiết mô: Khi phát hiện polyp, các bác sĩ có thể lấy mẫu để sinh thiết nhằm xác định loại polyp và đánh giá nguy cơ tiến triển thành ung thư.

Các phương pháp chẩn đoán này đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện và xử lý polyp đại tràng kịp thời, bảo vệ sức khỏe lâu dài cho người bệnh.

Khi nào cần gặp bác sĩ để kiểm tra polyp đại tràng

Việc gặp bác sĩ để thăm khám và kiểm tra là cần thiết khi có những dấu hiệu bất thường liên quan đến sức khỏe đường ruột. Dưới đây là các tình huống bạn nên cân nhắc:

• Xuất hiện máu trong phân hoặc chảy máu trực tràng: Đây là một trong những dấu hiệu rõ rệt nhất của polyp đại tràng hoặc các vấn đề nghiêm trọng khác trong đường tiêu hóa.
• Thay đổi thói quen đi đại tiện kéo dài: Khi bạn gặp táo bón, tiêu chảy hoặc phân thay đổi hình dạng liên tục, đây có thể là dấu hiệu cảnh báo bất thường cần được kiểm tra.
• Đau hoặc khó chịu vùng bụng dưới: Các cơn đau âm ỉ, kéo dài hoặc cảm giác đầy hơi không rõ nguyên nhân có thể liên quan đến sự hiện diện của polyp.
• Mệt mỏi, chóng mặt hoặc xanh xao: Đây là triệu chứng của thiếu máu do chảy máu kéo dài mà không được phát hiện, thường liên quan đến polyp lớn hoặc ung thư đại tràng.
• Có tiền sử gia đình mắc polyp hoặc ung thư đại tràng: Người thuộc nhóm nguy cơ cao nên gặp bác sĩ để thăm khám định kỳ nhằm phát hiện và xử lý kịp thời.

Phòng ngừa polyp đại tràng hiệu quả

Mặc dù không thể loại bỏ hoàn toàn nguy cơ hình thành polyp đại tràng, nhưng bạn có thể giảm nguy cơ bằng cách duy trì lối sống lành mạnh và kiểm tra sức khỏe định kỳ. Các biện pháp phòng ngừa bao gồm:

• Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh: Ăn nhiều rau xanh, trái cây và thực phẩm giàu chất xơ để cải thiện hoạt động của hệ tiêu hóa. Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, nhiều chất béo hoặc thịt đỏ để bảo vệ sức khỏe đường ruột.
• Tập thể dục thường xuyên: Hoạt động thể chất giúp cải thiện chức năng tiêu hóa và giảm nguy cơ rối loạn chuyển hóa, hỗ trợ ngăn ngừa sự hình thành polyp.
• Không hút thuốc lá và hạn chế rượu bia: Các thói quen này làm tổn thương niêm mạc đại tràng và tăng nguy cơ hình thành polyp cũng như ung thư.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Thực hiện nội soi đại tràng định kỳ theo chỉ định của bác sĩ để phát hiện polyp hoặc những bất thường ở giai đoạn sớm.
• Duy trì cân nặng hợp lý: Tránh thừa cân hoặc béo phì bằng cách duy trì lối sống lành mạnh và kiểm soát chế độ ăn uống.

Áp dụng các biện pháp trên sẽ giúp bạn giảm thiểu đáng kể nguy cơ phát triển polyp đại tràng, từ đó bảo vệ sức khỏe lâu dài.

Phương pháp điều trị polyp đại tràng

Việc điều trị polyp đại tràng phụ thuộc vào kích thước, số lượng và nguy cơ biến chứng của các khối u. Các phương pháp điều trị được áp dụng nhằm loại bỏ polyp, ngăn ngừa tái phát và giảm nguy cơ phát triển ung thư đại tràng.

Loại bỏ polyp bằng phương pháp nội soi

Nội soi đại tràng là cách phổ biến nhất để loại bỏ polyp. Phương pháp này sử dụng thiết bị chuyên dụng để cắt bỏ trực tiếp polyp trong quá trình nội soi.

• Ưu điểm của nội soi: Giúp loại bỏ polyp một cách nhanh chóng, ít đau và không cần phẫu thuật mở bụng. Nội soi thường được áp dụng cho các polyp nhỏ hoặc trung bình.
• Biện pháp an toàn sau nội soi: Sau khi loại bỏ polyp, bệnh nhân thường được theo dõi để tránh chảy máu hoặc nhiễm trùng. Nội soi cũng có thể kết hợp với sinh thiết để kiểm tra tính chất của polyp.

Phẫu thuật trong trường hợp polyp lớn

Đối với các polyp có kích thước lớn hoặc nguy cơ cao trở thành ung thư, phẫu thuật thường được chỉ định. Đây là phương pháp giúp loại bỏ triệt để các khối u khó xử lý bằng nội soi.

• Phẫu thuật cắt đoạn đại tràng: Áp dụng khi polyp quá lớn hoặc có nhiều polyp ở các đoạn đại tràng khác nhau. Phương pháp này giúp loại bỏ cả những khu vực có nguy cơ cao phát triển polyp mới.
• Phục hồi sau phẫu thuật: Người bệnh cần theo dõi sức khỏe, thay đổi chế độ ăn và sinh hoạt để hỗ trợ quá trình phục hồi đại tràng.

Điều trị bằng thuốc Tây y hỗ trợ

Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định thuốc để kiểm soát tình trạng viêm hoặc ngăn ngừa sự hình thành thêm của polyp. Thuốc được sử dụng nhằm giảm thiểu các yếu tố nguy cơ cho bệnh nhân.

• Thuốc giảm viêm: Các loại thuốc như Mesalamine hoặc Sulfasalazine thường được kê để điều trị viêm đại tràng, từ đó làm giảm nguy cơ hình thành polyp mới.
• Thuốc chống tái phát: Aspirin liều thấp hoặc Celecoxib có thể được chỉ định cho bệnh nhân có nguy cơ cao nhằm giảm tái phát của polyp tuyến. Tuy nhiên, việc sử dụng các loại thuốc này cần tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ để tránh tác dụng phụ.

Điều trị hỗ trợ bằng Đông y

Đông y cũng được áp dụng như một liệu pháp bổ trợ, giúp cải thiện sức khỏe tổng thể và hỗ trợ phục hồi chức năng đại tràng. Các bài thuốc Đông y thường dựa trên nguyên tắc điều hòa khí huyết và giải độc cơ thể.

• Các thảo dược thường dùng: Một số bài thuốc sử dụng bạch truật, hoàng kỳ hoặc hương phụ để cải thiện chức năng tiêu hóa và giảm nguy cơ viêm.
• Xoa bóp và châm cứu: Kỹ thuật xoa bóp và châm cứu hỗ trợ điều trị bằng cách cải thiện tuần hoàn máu đến đại tràng, giúp tăng cường khả năng tự phục hồi của cơ thể.

Polyp đại tràng cần được theo dõi và điều trị đúng cách để tránh những biến chứng nguy hiểm. Việc kết hợp giữa Tây y và Đông y mang lại hiệu quả tốt hơn, giúp loại bỏ polyp, cải thiện sức khỏe và phòng ngừa các vấn đề tái phát.