Viêm Dạ Dày Mạn Tính: Nguyên Nhân, Triệu Chứng Và Điều Trị

Đặt lịch hẹn

×

Bác Sĩ Nguyễn Thị Tuyết Lan

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Viêm dạ dày mạn tính là một bệnh lý phổ biến, ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống nếu không được điều trị kịp thời. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ cung cấp thông tin chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng và các phương pháp điều trị hiệu quả. Đây là kiến thức cần thiết giúp bạn bảo vệ sức khỏe dạ dày và cải thiện chất lượng cuộc sống​​.

Viêm dạ dày mạn tính là gì? Định nghĩa và phân loại

Viêm dạ dày mạn tính là tình trạng viêm hoặc tổn thương niêm mạc dạ dày kéo dài, gây ra bởi nhiều nguyên nhân khác nhau. Đây là một bệnh lý thường gặp trong nhóm các rối loạn tiêu hóa. Bệnh có thể tiến triển âm thầm trong thời gian dài mà không biểu hiện rõ ràng, làm tăng nguy cơ biến chứng nguy hiểm.

Theo y học hiện đại, viêm dạ dày mạn tính được chia thành hai loại chính. Loại thứ nhất là viêm dạ dày mạn tính do nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori, nguyên nhân phổ biến nhất, ảnh hưởng trực tiếp đến niêm mạc dạ dày. Loại thứ hai liên quan đến các yếu tố tự miễn, khi cơ thể tự tấn công tế bào của chính mình, làm giảm chức năng của lớp niêm mạc bảo vệ.

Ngoài ra, bệnh còn được phân loại dựa trên mức độ tổn thương, vị trí viêm, và tác động lâm sàng, như viêm bề mặt hoặc viêm teo niêm mạc. Mỗi phân loại giúp định hướng phương pháp điều trị phù hợp hơn.

Triệu chứng phổ biến của viêm dạ dày mạn tính

Viêm dạ dày mạn tính thường không có triệu chứng rõ rệt ở giai đoạn đầu, nhưng khi bệnh tiến triển, người bệnh có thể gặp một loạt các dấu hiệu đặc trưng. Đau bụng âm ỉ ở vùng thượng vị là biểu hiện thường gặp nhất. Cơn đau thường xuất hiện sau bữa ăn hoặc khi đói.

Người bệnh cũng có thể gặp cảm giác đầy hơi, chướng bụng, buồn nôn, hoặc nôn mửa. Những triệu chứng này làm giảm chất lượng cuộc sống, đặc biệt khi chúng kéo dài hoặc tái phát thường xuyên. Một số trường hợp còn xuất hiện tình trạng ợ nóng, ợ chua, do sự kích thích niêm mạc bị tổn thương.

Ngoài ra, viêm dạ dày mạn tính có thể gây suy nhược cơ thể do kém hấp thu dưỡng chất. Người bệnh có thể cảm thấy mệt mỏi, xanh xao hoặc sụt cân không rõ nguyên nhân. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh dễ dẫn đến biến chứng nguy hiểm như loét dạ dày hoặc ung thư dạ dày.

Nguyên nhân gây ra viêm dạ dày mạn tính

Viêm dạ dày mạn tính có nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm các yếu tố nội sinh và ngoại sinh. Hiểu rõ nguyên nhân sẽ giúp xác định phương pháp điều trị hiệu quả.

• Nhiễm khuẩn Helicobacter pylori (H. pylori): Đây là nguyên nhân phổ biến nhất, vi khuẩn này gây tổn thương niêm mạc dạ dày, dẫn đến viêm nhiễm kéo dài.
• Lạm dụng thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs): Việc sử dụng thường xuyên các loại thuốc này làm suy yếu lớp bảo vệ niêm mạc dạ dày, dẫn đến viêm mạn tính.
• Rối loạn miễn dịch: Cơ thể tự tấn công các tế bào niêm mạc dạ dày, gây viêm và tổn thương lâu dài.
• Thói quen ăn uống không lành mạnh: Thường xuyên sử dụng thực phẩm chế biến sẵn, cay nóng, hoặc uống nhiều đồ uống có cồn làm tăng nguy cơ viêm dạ dày.
• Căng thẳng kéo dài: Stress tâm lý có thể làm tăng tiết axit dạ dày, gây tổn thương lớp niêm mạc và góp phần vào sự phát triển của viêm mạn tính.
• Yếu tố di truyền: Một số người có nguy cơ mắc bệnh cao hơn do gen di truyền hoặc tiền sử gia đình có bệnh lý dạ dày.

Ai dễ mắc phải viêm dạ dày mạn tính?

Viêm dạ dày mạn tính có thể xảy ra ở bất kỳ đối tượng nào, nhưng một số nhóm người có nguy cơ cao hơn do các yếu tố tác động.

• Người có thói quen sinh hoạt không lành mạnh: Những người thường xuyên sử dụng đồ uống có cồn, hút thuốc lá hoặc ăn uống không điều độ dễ bị viêm dạ dày hơn.
• Người thường xuyên căng thẳng: Áp lực công việc, học tập hoặc các vấn đề tâm lý có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
• Người sử dụng thuốc lâu dài: Việc sử dụng các loại thuốc kháng viêm không steroid hoặc thuốc giảm đau trong thời gian dài dễ gây tổn thương dạ dày.
• Người mắc bệnh lý nền: Những người bị tiểu đường, bệnh gan hoặc bệnh tự miễn thường có nguy cơ cao mắc viêm dạ dày.
• Người lớn tuổi: Hệ tiêu hóa ở người cao tuổi thường yếu hơn, lớp niêm mạc dạ dày dễ bị tổn thương hơn so với người trẻ.
• Người có tiền sử gia đình: Nếu trong gia đình có người bị viêm dạ dày mạn tính, nguy cơ mắc bệnh ở các thành viên khác cũng tăng cao.

Những biến chứng nguy hiểm của viêm dạ dày mạn tính

Viêm dạ dày mạn tính nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe tổng thể.

• Loét dạ dày tá tràng: Tình trạng viêm kéo dài làm tổn thương niêm mạc dạ dày sâu hơn, dẫn đến hình thành các vết loét gây đau đớn và chảy máu.
• Xuất huyết tiêu hóa: Các tổn thương nghiêm trọng trên niêm mạc có thể gây xuất huyết, biểu hiện qua nôn ra máu hoặc đi ngoài phân đen. Đây là biến chứng nguy hiểm cần cấp cứu ngay lập tức.
• Hẹp môn vị: Tình trạng viêm lâu ngày làm hình thành sẹo, gây cản trở dòng chảy của thức ăn từ dạ dày xuống tá tràng, dẫn đến tắc nghẽn tiêu hóa.
• Ung thư dạ dày: Viêm dạ dày mạn tính, đặc biệt là dạng teo niêm mạc, làm tăng nguy cơ chuyển biến thành ung thư dạ dày, một bệnh lý đe dọa tính mạng.
• Thiếu máu: Tổn thương niêm mạc dạ dày có thể cản trở việc hấp thu sắt và vitamin B12, dẫn đến thiếu máu mãn tính và suy giảm sức khỏe toàn diện.

Chẩn đoán viêm dạ dày mạn tính như thế nào?

Việc chẩn đoán viêm dạ dày mạn tính dựa trên nhiều phương pháp nhằm xác định chính xác nguyên nhân và mức độ tổn thương.

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ hỏi chi tiết về triệu chứng, thói quen sinh hoạt, tiền sử bệnh lý và việc sử dụng thuốc để có cái nhìn tổng quan về tình trạng bệnh.
• Nội soi dạ dày: Đây là phương pháp phổ biến nhất, cho phép quan sát trực tiếp niêm mạc dạ dày để phát hiện các tổn thương, viêm hoặc loét.
• Xét nghiệm sinh thiết: Một mẫu mô nhỏ từ niêm mạc dạ dày có thể được lấy trong quá trình nội soi để kiểm tra sự hiện diện của tế bào bất thường hoặc vi khuẩn Helicobacter pylori.
• Xét nghiệm máu: Các xét nghiệm này giúp đánh giá dấu hiệu nhiễm trùng hoặc thiếu máu do viêm dạ dày kéo dài.
• Xét nghiệm phân: Phân có thể được kiểm tra để phát hiện dấu hiệu chảy máu tiêu hóa ẩn hoặc vi khuẩn gây bệnh.
• Kiểm tra hơi thở: Phương pháp này dùng để phát hiện vi khuẩn Helicobacter pylori, nguyên nhân chính gây ra nhiều trường hợp viêm dạ dày mạn tính.

Khi nào cần gặp bác sĩ nếu bị viêm dạ dày mạn tính?

Viêm dạ dày mạn tính có thể tiến triển âm thầm, nhưng một số dấu hiệu cảnh báo yêu cầu bạn phải đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

• Triệu chứng đau dai dẳng: Nếu bạn cảm thấy đau bụng kéo dài hoặc cơn đau lặp đi lặp lại mà không có dấu hiệu thuyên giảm, đây có thể là dấu hiệu của tổn thương nghiêm trọng.
• Buồn nôn hoặc nôn ra máu: Tình trạng này có thể liên quan đến xuất huyết tiêu hóa, một biến chứng nguy hiểm cần được can thiệp y tế ngay.
• Sụt cân không rõ nguyên nhân: Mất cân nặng mà không thay đổi chế độ ăn uống hoặc vận động có thể là dấu hiệu bệnh đã tiến triển nặng.
• Khó tiêu hoặc chướng bụng: Các triệu chứng này kéo dài có thể ảnh hưởng đến việc hấp thu dinh dưỡng, cần được bác sĩ kiểm tra và xác định nguyên nhân.
• Đi ngoài phân đen: Đây là biểu hiện của máu đã tiêu hóa trong đường ruột, cảnh báo nguy cơ xuất huyết bên trong dạ dày.
• Mệt mỏi, xanh xao: Những dấu hiệu này có thể liên quan đến thiếu máu do viêm dạ dày kéo dài và cần được điều trị ngay.

Làm thế nào để phòng ngừa viêm dạ dày mạn tính?

Phòng ngừa viêm dạ dày mạn tính không chỉ giúp bạn bảo vệ sức khỏe tiêu hóa mà còn ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm.

• Xây dựng chế độ ăn uống khoa học: Hạn chế thực phẩm cay nóng, nhiều dầu mỡ, đồ ăn nhanh và tăng cường rau xanh, trái cây tươi, giúp giảm nguy cơ kích ứng niêm mạc dạ dày.
• Tránh sử dụng đồ uống có cồn và thuốc lá: Cồn và khói thuốc là hai yếu tố làm suy yếu lớp bảo vệ niêm mạc dạ dày, dễ gây viêm mạn tính.
• Kiểm soát căng thẳng: Duy trì tinh thần thoải mái, thực hành yoga hoặc thiền giúp giảm áp lực tâm lý, nguyên nhân gây tăng tiết axit dạ dày.
• Dùng thuốc đúng cách: Tránh tự ý sử dụng hoặc lạm dụng thuốc kháng viêm không steroid. Thay vào đó, tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
• Giữ vệ sinh thực phẩm: Ăn chín, uống sôi để hạn chế nguy cơ nhiễm khuẩn Helicobacter pylori, nguyên nhân chính của viêm dạ dày.
• Thăm khám định kỳ: Kiểm tra sức khỏe tiêu hóa thường xuyên giúp phát hiện và xử lý sớm các vấn đề liên quan đến dạ dày.

Phương pháp điều trị viêm dạ dày mạn tính

Điều trị viêm dạ dày mạn tính cần phối hợp nhiều phương pháp nhằm giảm triệu chứng, điều trị nguyên nhân và ngăn ngừa biến chứng. Các phương pháp bao gồm cả Tây y và Đông y, tùy thuộc vào tình trạng cụ thể của từng bệnh nhân.

Điều trị bằng thuốc Tây y

Sử dụng thuốc là một trong những phương pháp chính trong điều trị viêm dạ dày mạn tính, giúp kiểm soát các triệu chứng và phục hồi niêm mạc.

• Thuốc kháng axit: Các thuốc như Maalox hoặc Gaviscon giúp trung hòa axit dạ dày, giảm cảm giác đau rát và khó chịu.
• Thuốc giảm tiết axit: Nhóm thuốc ức chế bơm proton (PPI) như Omeprazole hoặc Esomeprazole làm giảm lượng axit tiết ra, giúp giảm tổn thương niêm mạc.
• Thuốc diệt vi khuẩn H. pylori: Khi vi khuẩn là nguyên nhân chính, liệu pháp kháng sinh phối hợp Amoxicillin và Clarithromycin thường được sử dụng để loại trừ vi khuẩn.
• Thuốc bảo vệ niêm mạc: Sucralfate hoặc Misoprostol được chỉ định để tạo một lớp bảo vệ, ngăn ngừa tổn thương thêm cho niêm mạc dạ dày.

Điều trị bằng thay đổi lối sống

Điều chỉnh chế độ sinh hoạt là bước quan trọng để hỗ trợ và duy trì hiệu quả điều trị.

• Chế độ ăn uống lành mạnh: Tránh các thực phẩm cay nóng, đồ ăn nhanh hoặc thực phẩm có tính axit cao để giảm kích thích niêm mạc dạ dày.
• Duy trì cân bằng tâm lý: Giảm căng thẳng bằng các hoạt động như yoga, thiền hoặc đi bộ nhẹ nhàng để tránh tăng tiết axit.
• Bỏ thói quen xấu: Ngưng sử dụng rượu bia và thuốc lá, vì đây là các yếu tố làm trầm trọng thêm tình trạng viêm dạ dày.

Điều trị bằng Đông y

Đông y tập trung vào việc cân bằng cơ thể và cải thiện chức năng tiêu hóa, phù hợp với người mong muốn giảm phụ thuộc vào thuốc Tây y.

• Sử dụng thảo dược: Các bài thuốc từ cam thảo, hoàng kỳ hoặc bạch truật có tác dụng giảm viêm, làm dịu dạ dày và tăng cường chức năng tiêu hóa.
• Xoa bóp và châm cứu: Thực hiện ở các huyệt vị liên quan đến đường tiêu hóa giúp giảm đau và điều hòa hệ tiêu hóa.
• Trà thảo mộc: Uống trà gừng hoặc trà nghệ có thể hỗ trợ giảm viêm và bảo vệ niêm mạc.

Điều trị kết hợp

Kết hợp Tây y và Đông y mang lại hiệu quả toàn diện hơn trong việc điều trị viêm dạ dày mạn tính.

• Đồng thời sử dụng thuốc Tây và thảo dược: Giúp giảm triệu chứng nhanh chóng và cải thiện lâu dài chức năng tiêu hóa.
• Kết hợp liệu pháp thư giãn và chế độ ăn uống: Tạo điều kiện cho cơ thể phục hồi tự nhiên, giảm nguy cơ tái phát.

Viêm dạ dày mạn tính là bệnh lý cần được điều trị và kiểm soát tốt để tránh các biến chứng nguy hiểm. Việc tuân thủ phương pháp điều trị và duy trì lối sống lành mạnh sẽ giúp cải thiện chất lượng cuộc sống đáng kể.