Bệnh Á Sừng Ở Trẻ Em: Nguyên Nhân, Triệu Chứng và Điều Trị

Đặt lịch hẹn

×

Bác Sĩ Nguyễn Thị Tuyết Lan

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Bệnh á sừng ở trẻ em là một tình trạng da liễu phổ biến, thường khiến các bậc phụ huynh lo lắng. Biểu hiện đặc trưng của bệnh là da khô, bong tróc, đỏ và có vảy, thường xuất hiện ở các vùng như khuỷu tay, đầu gối, lòng bàn tay và bàn chân. Đây là một dạng của viêm da dị ứng, có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của trẻ nếu không được điều trị kịp thời. Việc hiểu đúng về nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị bệnh á sừng giúp phụ huynh chăm sóc và điều trị cho trẻ một cách hiệu quả.

Định nghĩa và phân loại bệnh á sừng ở trẻ em

Bệnh á sừng ở trẻ em là một dạng viêm da mãn tính, đặc trưng bởi tình trạng da khô, bong tróc và có vảy, thường xảy ra ở các vùng khuỷu tay, đầu gối, lòng bàn tay và bàn chân. Đây là một bệnh lý liên quan đến yếu tố di truyền và cơ chế miễn dịch, khiến da không thể duy trì độ ẩm và dễ bị viêm. Trong y học, á sừng được phân loại là một dạng của viêm da dị ứng, có thể xuất hiện ở bất kỳ độ tuổi nào, nhưng trẻ em là đối tượng dễ mắc phải nhất.

Bệnh á sừng không phải là một bệnh lây nhiễm nhưng có thể tái phát và gây khó chịu cho trẻ nếu không được điều trị và chăm sóc đúng cách. Bệnh có thể xảy ra ở trẻ nhỏ, đặc biệt là những trẻ có cơ địa dị ứng như eczema hay hen suyễn. Các yếu tố kích thích từ môi trường như khói bụi, thay đổi thời tiết, hoặc các chất tẩy rửa mạnh cũng có thể làm bệnh trở nên trầm trọng hơn.

Bệnh á sừng ở trẻ em có thể chia thành hai loại chính: á sừng thể nhẹ và thể nặng. Trong đó, á sừng thể nhẹ thường chỉ gây khô da và vảy nhẹ, ít gây đau đớn, trong khi thể nặng có thể dẫn đến sưng tấy, ngứa dữ dội và làm tổn thương lớp biểu bì của da.

Triệu chứng bệnh á sừng ở trẻ em

Triệu chứng của bệnh á sừng ở trẻ em khá dễ nhận biết và thường xuất hiện đột ngột. Dấu hiệu đầu tiên là da trở nên khô, sần sùi và có vảy trắng hoặc vàng, đặc biệt ở các vùng gập như khuỷu tay, đầu gối và lòng bàn tay, bàn chân. Da có thể bị ngứa, khiến trẻ gãi và làm tổn thương da, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập và gây nhiễm trùng.

Ngoài triệu chứng da khô và vảy, bệnh còn có thể gây ra cảm giác nóng rát hoặc đau nhức, đặc biệt là khi có sự tổn thương ở lớp ngoài cùng của da. Đối với trẻ nhỏ, việc gãi có thể dẫn đến các vết xước và chảy máu, làm cho tình trạng bệnh trở nên nghiêm trọng hơn.

Một trong những triệu chứng nổi bật khác của bệnh á sừng ở trẻ em là sự thay đổi về màu sắc của da. Vùng da bị ảnh hưởng có thể chuyển sang màu đỏ hoặc thậm chí là tím, đặc biệt khi có sự viêm nhiễm hoặc kích ứng. Đối với những trường hợp nặng, trẻ có thể cảm thấy khó chịu, quấy khóc và mất ngủ do ngứa ngáy.

Bệnh á sừng ở trẻ em có thể kéo dài hoặc tái phát theo mùa, thường nặng hơn vào mùa lạnh khi không khí khô hanh. Mặc dù bệnh không lây nhiễm, nhưng nếu không được kiểm soát và điều trị đúng cách, các triệu chứng có thể làm trẻ cảm thấy khó chịu và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

Nguyên nhân gây bệnh á sừng ở trẻ em

Bệnh á sừng ở trẻ em có thể xuất phát từ nhiều yếu tố khác nhau. Dưới đây là những nguyên nhân chính gây ra tình trạng này:

• Yếu tố di truyền: Bệnh á sừng có thể liên quan đến yếu tố di truyền trong gia đình. Nếu cha mẹ có tiền sử dị ứng, viêm da hoặc bệnh về da, trẻ sẽ có nguy cơ cao mắc bệnh á sừng.

• Rối loạn hệ miễn dịch: Hệ miễn dịch của trẻ có thể phản ứng quá mức với các yếu tố từ môi trường, khiến da bị viêm nhiễm và tạo ra các triệu chứng của bệnh á sừng.

• Yếu tố môi trường: Khí hậu thay đổi, đặc biệt là mùa đông hanh khô, có thể làm da mất nước và kích thích sự phát triển của bệnh. Hóa chất trong xà phòng, chất tẩy rửa, hay các chất kích ứng khác cũng có thể gây bùng phát bệnh.

• Dị ứng thực phẩm: Một số trẻ em có thể bị dị ứng với thực phẩm như sữa, trứng, hải sản, hoặc các thực phẩm có khả năng gây kích ứng da. Dị ứng thực phẩm có thể là một yếu tố làm trầm trọng thêm tình trạng bệnh á sừng.

• Stress và căng thẳng: Mặc dù nguyên nhân này chưa được nghiên cứu đầy đủ, nhưng căng thẳng và stress có thể ảnh hưởng đến tình trạng bệnh, khiến nó trở nên nghiêm trọng hơn. Điều này thường gặp ở trẻ em lớn hơn, khi chúng có khả năng nhận thức và phản ứng với các yếu tố tâm lý.

• Nhiễm khuẩn hoặc viêm: Khi da bị tổn thương do bệnh á sừng, các vi khuẩn dễ dàng xâm nhập, gây nhiễm trùng và làm bệnh nặng hơn.

Đối tượng dễ mắc bệnh á sừng ở trẻ em

Bệnh á sừng có thể xảy ra ở bất kỳ trẻ em nào, nhưng một số nhóm đối tượng dưới đây có nguy cơ cao mắc phải:

• Trẻ có tiền sử gia đình mắc bệnh dị ứng: Nếu trong gia đình có người mắc các bệnh như viêm da dị ứng, hen suyễn hoặc các bệnh lý dị ứng khác, trẻ có nguy cơ cao mắc bệnh á sừng.

• Trẻ có cơ địa da nhạy cảm: Những trẻ có da mỏng, dễ bị khô hoặc có vảy thường dễ bị mắc bệnh á sừng hơn. Da nhạy cảm cũng dễ bị kích ứng với các yếu tố bên ngoài như thời tiết, bụi bẩn hay hóa chất.

• Trẻ em trong độ tuổi nhỏ: Trẻ em dưới tuổi dậy thì thường có làn da mỏng và chưa phát triển hoàn thiện hệ miễn dịch, do đó dễ bị mắc các bệnh về da, trong đó có bệnh á sừng.

• Trẻ bị dị ứng với thực phẩm hoặc môi trường: Những trẻ có tiền sử dị ứng thực phẩm hoặc các dị nguyên trong môi trường (như phấn hoa, nấm mốc, động vật) sẽ có nguy cơ cao mắc bệnh á sừng.

• Trẻ sống trong môi trường khô hanh hoặc ô nhiễm: Môi trường có khí hậu khô, lạnh hoặc ô nhiễm không khí có thể gây tổn thương cho làn da của trẻ, tạo điều kiện cho bệnh á sừng phát triển.

• Trẻ em có hệ miễn dịch yếu: Trẻ có hệ miễn dịch yếu do các bệnh lý nền hoặc sử dụng thuốc ức chế miễn dịch sẽ có nguy cơ mắc bệnh á sừng cao hơn.

Biến chứng của bệnh á sừng ở trẻ em

Mặc dù bệnh á sừng ở trẻ em có thể được kiểm soát nếu được điều trị và chăm sóc đúng cách, nhưng nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể gây ra một số biến chứng nghiêm trọng. Dưới đây là những biến chứng có thể gặp phải:

• Nhiễm trùng da: Da bị tổn thương do á sừng, kèm theo việc trẻ gãi hoặc làm xước da có thể tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập. Nhiễm trùng da có thể khiến vết thương mưng mủ, sưng tấy và đau đớn, đòi hỏi điều trị bằng thuốc kháng sinh.

• Sẹo và tổn thương da lâu dài: Việc gãi hoặc cào vào vùng da bị bệnh có thể khiến da bị tổn thương sâu hơn và dẫn đến sẹo. Những tổn thương này có thể ảnh hưởng lâu dài đến vẻ ngoài của làn da trẻ.

• Khó khăn trong sinh hoạt và học tập: Các triệu chứng ngứa ngáy, đau rát và khô da có thể khiến trẻ khó chịu, quấy khóc và ảnh hưởng đến khả năng học tập và sinh hoạt hàng ngày. Trẻ có thể gặp khó khăn khi tham gia các hoạt động thể thao hay vui chơi do ngứa hoặc đau.

• Mất tự tin và ảnh hưởng tâm lý: Các vết viêm da và ngứa kéo dài có thể làm trẻ cảm thấy tự ti, đặc biệt khi các triệu chứng xảy ra ở vùng da dễ nhìn thấy như mặt, tay hoặc chân. Điều này có thể gây ảnh hưởng tâm lý lâu dài nếu không được hỗ trợ kịp thời.

• Tình trạng tái phát liên tục: Bệnh á sừng có thể tái phát nhiều lần trong năm, đặc biệt vào mùa đông hoặc khi có sự thay đổi môi trường. Điều này khiến việc điều trị và chăm sóc da trở nên phức tạp và đòi hỏi sự kiên nhẫn.

Chẩn đoán bệnh á sừng ở trẻ em

Chẩn đoán bệnh á sừng ở trẻ em chủ yếu dựa vào việc thăm khám lâm sàng và tiền sử bệnh. Dưới đây là quy trình chẩn đoán bệnh á sừng:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra da của trẻ, đặc biệt là các vùng da bị tổn thương như khuỷu tay, đầu gối và bàn tay. Những biểu hiện như da khô, vảy trắng hoặc vàng, vùng da đỏ hoặc sưng tấy là những dấu hiệu rõ ràng của bệnh á sừng.

• Xem xét tiền sử bệnh: Bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử gia đình và các triệu chứng bệnh lý liên quan đến dị ứng như viêm mũi dị ứng, hen suyễn hoặc eczema. Các yếu tố này giúp xác định nguy cơ mắc bệnh á sừng của trẻ.

• Loại trừ các bệnh lý khác: Để chắc chắn rằng bệnh á sừng không phải là dấu hiệu của bệnh lý khác, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm máu hoặc làm một số xét nghiệm để loại trừ các tình trạng như nấm da, vẩy nến hoặc viêm da tiếp xúc.

• Đánh giá mức độ nghiêm trọng của bệnh: Bác sĩ có thể đánh giá mức độ bệnh để quyết định phương pháp điều trị phù hợp. Điều này sẽ bao gồm việc xác định mức độ tổn thương da, sự ngứa ngáy và ảnh hưởng của bệnh đến cuộc sống của trẻ.

Việc chẩn đoán sớm và chính xác là rất quan trọng để bắt đầu điều trị kịp thời và tránh những biến chứng không mong muốn.

Khi nào cần gặp bác sĩ về bệnh á sừng ở trẻ em

Bệnh á sừng ở trẻ em thường có thể được kiểm soát thông qua việc chăm sóc tại nhà, nhưng trong một số trường hợp, việc gặp bác sĩ là cần thiết để điều trị hiệu quả. Dưới đây là những dấu hiệu cho thấy khi nào cha mẹ cần đưa trẻ đến gặp bác sĩ:

• Khi các triệu chứng không thuyên giảm: Nếu tình trạng da của trẻ không cải thiện sau một thời gian chăm sóc tại nhà, hoặc các triệu chứng ngày càng trở nên nghiêm trọng, việc gặp bác sĩ là cần thiết để được chẩn đoán và điều trị đúng cách.

• Khi trẻ bị nhiễm trùng da: Nếu vùng da bị á sừng có dấu hiệu nhiễm trùng như sưng tấy, mủ hoặc chảy dịch, cha mẹ cần đưa trẻ đến bác sĩ để được điều trị bằng thuốc kháng sinh.

• Khi trẻ gặp khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày: Nếu bệnh á sừng gây ngứa ngáy, đau đớn khiến trẻ không thể tham gia các hoạt động vui chơi, học tập hoặc làm việc bình thường, bác sĩ có thể giúp tìm giải pháp điều trị thích hợp.

• Khi có sự xuất hiện của vết thương hoặc sẹo: Nếu trẻ liên tục gãi hoặc làm tổn thương da, gây ra các vết thương sâu hoặc sẹo, việc gặp bác sĩ để có hướng điều trị và tránh tổn thương lâu dài là rất quan trọng.

• Khi bệnh có dấu hiệu tái phát thường xuyên: Nếu bệnh á sừng tái phát liên tục hoặc kéo dài, bác sĩ có thể giúp xác định các yếu tố gây kích ứng và điều chỉnh phương pháp điều trị để giảm nguy cơ tái phát.

Phòng ngừa bệnh á sừng ở trẻ em

Dù bệnh á sừng ở trẻ em có thể không thể phòng ngừa hoàn toàn, nhưng cha mẹ có thể thực hiện một số biện pháp để giảm nguy cơ mắc bệnh và kiểm soát các triệu chứng. Dưới đây là những cách phòng ngừa hiệu quả:

• Giữ ẩm cho da: Việc duy trì độ ẩm cho da rất quan trọng trong việc phòng ngừa bệnh á sừng. Cha mẹ có thể dùng các loại kem dưỡng da không chứa hương liệu và chất bảo quản để giúp da trẻ không bị khô và dễ bị kích ứng.

• Tránh các tác nhân gây kích ứng: Các yếu tố như xà phòng mạnh, chất tẩy rửa hóa học, hoặc nước có chứa nhiều clo có thể làm tình trạng da của trẻ trở nên trầm trọng hơn. Cha mẹ nên chọn các sản phẩm dịu nhẹ, không chứa hóa chất mạnh để sử dụng cho trẻ.

• Kiểm soát dị ứng thực phẩm: Nếu trẻ có tiền sử dị ứng với một số loại thực phẩm, việc kiểm soát chế độ ăn uống và tránh các thực phẩm gây dị ứng là một cách phòng ngừa bệnh á sừng hiệu quả.

• Bảo vệ da khỏi yếu tố môi trường: Trong những tháng mùa đông hoặc khi thời tiết khô hanh, cha mẹ có thể sử dụng máy tạo độ ẩm trong nhà để giữ cho không khí không quá khô, từ đó giúp bảo vệ làn da của trẻ khỏi bị khô và nứt nẻ.

• Dạy trẻ không gãi: Vì việc gãi có thể khiến tình trạng bệnh nặng hơn và gây tổn thương da, cha mẹ nên dạy trẻ không gãi vào các vùng da bị ảnh hưởng. Đặc biệt, việc cắt móng tay và giữ tay sạch sẽ cũng rất quan trọng để tránh việc làm tổn thương da.

• Tăng cường hệ miễn dịch: Đảm bảo trẻ có chế độ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, đặc biệt là các thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất giúp tăng cường hệ miễn dịch. Một hệ miễn dịch khỏe mạnh sẽ giúp trẻ đối phó tốt hơn với các yếu tố kích thích từ môi trường.

• Theo dõi sức khỏe định kỳ: Cha mẹ nên đưa trẻ đi khám da liễu định kỳ để theo dõi sự phát triển của bệnh và phát hiện sớm các dấu hiệu tái phát. Việc theo dõi sức khỏe giúp phát hiện kịp thời và điều trị hiệu quả.

Phương pháp điều trị bệnh á sừng ở trẻ em

Điều trị bệnh á sừng ở trẻ em phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và các triệu chứng mà trẻ gặp phải. Các phương pháp điều trị có thể bao gồm sự kết hợp giữa thuốc Tây y và các biện pháp chăm sóc tại nhà. Dưới đây là các phương pháp điều trị thường được áp dụng:

Sử dụng thuốc Tây y trong điều trị bệnh á sừng

Khi bệnh á sừng ở trẻ em trở nên nghiêm trọng, hoặc các triệu chứng không giảm dù đã áp dụng các biện pháp chăm sóc tại nhà, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng thuốc Tây y để giảm viêm và ngứa.

• Kem corticoid: Thuốc chứa corticoid là lựa chọn phổ biến để điều trị bệnh á sừng, giúp giảm viêm và ngứa. Các loại kem này thường được bác sĩ kê đơn như Hydrocortisone, Betamethasone hoặc Clobetasol. Tuy nhiên, việc sử dụng corticoid cần phải tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ vì nếu sử dụng lâu dài hoặc quá mức có thể gây mỏng da và các tác dụng phụ khác.

• Thuốc kháng histamine: Nếu bệnh á sừng gây ngứa dữ dội, thuốc kháng histamine như Loratadine hoặc Cetirizine có thể được bác sĩ chỉ định để giúp giảm ngứa và làm dịu tình trạng kích ứng da.

• Kem hoặc thuốc mỡ ức chế miễn dịch: Trong một số trường hợp, nếu corticosteroid không hiệu quả hoặc không phù hợp, bác sĩ có thể kê đơn các loại thuốc ức chế miễn dịch như Tacrolimus hoặc Pimecrolimus để giảm viêm và ngứa mà không gây mỏng da như corticoid.

• Thuốc kháng sinh: Nếu có nhiễm trùng da do vi khuẩn phát triển trong các vết xước, bác sĩ có thể chỉ định thuốc kháng sinh như Amoxicillin hoặc Mupirocin để điều trị nhiễm khuẩn và ngăn ngừa tình trạng viêm nhiễm nặng hơn.

Các biện pháp chăm sóc tại nhà cho bệnh á sừng

Bên cạnh thuốc, việc chăm sóc tại nhà đóng vai trò quan trọng trong việc làm giảm các triệu chứng và ngăn ngừa bệnh tái phát.

• Dưỡng ẩm cho da: Đảm bảo da của trẻ luôn được giữ ẩm là một phần quan trọng trong điều trị bệnh á sừng. Cha mẹ nên sử dụng các loại kem dưỡng da không chứa hương liệu hoặc chất bảo quản, chẳng hạn như Vaseline hoặc CeraVe, để giúp duy trì độ ẩm cho da và làm dịu các triệu chứng khô ráp.

• Tắm nước ấm và nhẹ nhàng: Trẻ bị bệnh á sừng không nên tắm nước quá nóng hoặc quá lạnh. Việc tắm nước ấm với các sản phẩm tắm dịu nhẹ, như Aveeno Skin Relief Body Wash hoặc Eucerin giúp làm sạch da mà không làm mất đi độ ẩm tự nhiên.

• Giảm tiếp xúc với các tác nhân kích ứng: Tránh sử dụng xà phòng chứa hóa chất mạnh, hoặc chất tẩy rửa có thể gây kích ứng da trẻ. Việc lựa chọn các sản phẩm chăm sóc da dịu nhẹ và không chứa hương liệu là rất quan trọng. Cũng cần giảm tiếp xúc với khói bụi, phấn hoa hoặc các chất có thể gây dị ứng cho trẻ.

• Bảo vệ da khỏi tổn thương cơ học: Để ngăn ngừa tình trạng trẻ gãi vào vùng da bị tổn thương, cha mẹ có thể giúp trẻ đeo bao tay mềm khi ngủ hoặc cắt ngắn móng tay để giảm nguy cơ làm xước da. Điều này giúp tránh các tổn thương sâu hơn và hạn chế nguy cơ nhiễm trùng.

Phương pháp điều trị bằng liệu pháp ánh sáng

Nếu bệnh á sừng ở trẻ em không đáp ứng với các biện pháp điều trị tại nhà hoặc thuốc, bác sĩ có thể đề xuất liệu pháp ánh sáng (quang trị liệu) như một phương pháp điều trị bổ sung.

• Liệu pháp ánh sáng UVB: Liệu pháp ánh sáng UVB là phương pháp điều trị sử dụng ánh sáng tia cực tím B để làm giảm viêm và giúp da tái tạo. Tuy nhiên, phương pháp này chỉ được sử dụng khi các phương pháp khác không hiệu quả và cần phải được thực hiện dưới sự giám sát chặt chẽ của bác sĩ chuyên khoa da liễu.

Tình trạng bệnh á sừng ở trẻ em và kết quả điều trị

Bệnh á sừng ở trẻ em có thể được kiểm soát hiệu quả khi áp dụng đúng phương pháp điều trị, bao gồm việc sử dụng thuốc Tây y kết hợp với các biện pháp chăm sóc tại nhà. Điều trị sớm và kiên trì sẽ giúp giảm thiểu các triệu chứng và ngăn ngừa các biến chứng không mong muốn, giúp trẻ cải thiện chất lượng cuộc sống và có làn da khỏe mạnh.