Bị lòi dom sau khi sinh: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị hiệu quả

Đặt lịch hẹn

×

Bác Sĩ Nguyễn Thị Tuyết Lan

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Lòi dom sau khi sinh là một vấn đề sức khỏe phổ biến, đặc biệt là ở phụ nữ mới sinh. Tình trạng này không chỉ gây khó chịu mà còn ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống nếu không được điều trị đúng cách. Lòi dom xảy ra khi các tĩnh mạch ở khu vực hậu môn bị giãn và sưng phồng, gây ra các triệu chứng như đau, ngứa, và chảy máu. Điều này có thể xảy ra do quá trình mang thai và sinh con, khi cơ thể phải chịu sức ép lớn và thay đổi nội tiết tố. Việc hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị sẽ giúp bạn khắc phục tình trạng này hiệu quả, cải thiện sức khỏe và tránh các biến chứng lâu dài.

Định nghĩa và phân loại lòi dom sau khi sinh

Lòi dom sau khi sinh là một hiện tượng tĩnh mạch ở khu vực hậu môn bị giãn và phình to do sức ép từ việc mang thai và quá trình sinh đẻ. Khi các tĩnh mạch này trở nên yếu và sưng lên, chúng có thể gây ra những khó chịu và ảnh hưởng lớn đến sức khỏe của mẹ sau sinh. Lòi dom có thể xuất hiện trong suốt thai kỳ, nhưng phổ biến nhất là sau khi sinh, khi cơ thể người mẹ hồi phục và các cơ bắp vùng bụng và khung chậu dần dần trở lại trạng thái bình thường.

Lòi dom sau khi sinh có thể được phân loại thành hai dạng chính: lòi dom bên ngoài và lòi dom bên trong. Lòi dom bên ngoài là khi các tĩnh mạch sưng lên ở khu vực xung quanh hậu môn và có thể nhìn thấy hoặc cảm nhận được. Trong khi đó, lòi dom bên trong xảy ra khi các tĩnh mạch giãn nở phía trong hậu môn, không thể nhìn thấy bằng mắt thường nhưng lại có thể gây ra cảm giác đau và khó chịu. Ngoài ra, lòi dom cũng có thể được phân loại theo mức độ nghiêm trọng từ nhẹ đến nặng, tùy thuộc vào mức độ sưng và giãn của các tĩnh mạch.

Triệu chứng của lòi dom sau khi sinh

Triệu chứng của lòi dom sau khi sinh có thể khác nhau tùy theo mức độ của bệnh. Đối với nhiều phụ nữ, triệu chứng có thể xuất hiện ngay sau khi sinh và kéo dài trong vài tuần. Các triệu chứng phổ biến nhất là đau, ngứa và cảm giác khó chịu ở khu vực hậu môn. Người bệnh có thể cảm nhận được một khối u nhỏ hoặc sưng ở vùng hậu môn, đặc biệt là khi ngồi hoặc đứng lâu.

Một triệu chứng dễ nhận thấy là chảy máu khi đi vệ sinh, do các tĩnh mạch bị tổn thương và vỡ ra. Cảm giác đau rát hoặc nhức nhối có thể kéo dài sau khi đại tiện. Đối với những trường hợp nặng hơn, lòi dom có thể gây ra tình trạng viêm nhiễm, dẫn đến sự hình thành các cục máu đông trong tĩnh mạch, làm tăng thêm sự khó chịu và đau đớn.

Nếu lòi dom không được điều trị kịp thời, tình trạng có thể trở nên nghiêm trọng hơn, dẫn đến các biến chứng như nhiễm trùng hoặc tắc nghẽn tĩnh mạch. Do đó, nhận diện đúng các triệu chứng sớm và tìm kiếm phương pháp điều trị phù hợp là rất quan trọng để giảm thiểu tác động của bệnh.

Nguyên nhân lòi dom sau khi sinh

Lòi dom sau khi sinh chủ yếu xuất phát từ sự thay đổi mạnh mẽ trong cơ thể người phụ nữ trong suốt quá trình mang thai và sinh con. Dưới đây là các nguyên nhân chính gây ra tình trạng này:

• Tăng áp lực lên vùng chậu: Trong quá trình mang thai, tử cung mở rộng và đè nén lên các tĩnh mạch vùng chậu, gây tắc nghẽn và làm gia tăng áp lực lên các tĩnh mạch ở hậu môn.
• Thay đổi nội tiết tố: Sự thay đổi lớn về nồng độ hormone trong cơ thể sau khi sinh làm suy yếu thành tĩnh mạch, khiến chúng dễ bị giãn và tổn thương.
• Quá trình sinh đẻ: Việc rặn trong quá trình sinh có thể tạo áp lực lớn lên vùng hậu môn, làm tăng khả năng giãn nở các tĩnh mạch và gây ra lòi dom. Cộng thêm việc phải đẩy mạnh, đẩy lâu cũng khiến tình trạng trở nên nghiêm trọng.
• Táo bón: Sau sinh, nhiều bà mẹ gặp phải vấn đề táo bón do sự thay đổi chế độ ăn uống hoặc do tác dụng phụ của thuốc giảm đau. Việc căng thẳng khi đại tiện cũng có thể làm gia tăng nguy cơ lòi dom.
• Béo phì: Tăng cân trong thai kỳ hoặc béo phì sau sinh cũng có thể góp phần vào việc tăng áp lực lên khu vực hậu môn, làm gia tăng nguy cơ mắc phải bệnh này.
• Di truyền: Nếu trong gia đình có người từng bị lòi dom, nguy cơ mắc bệnh của các bà mẹ sau sinh cũng cao hơn, vì đặc điểm cấu trúc tĩnh mạch có thể di truyền.

Đối tượng dễ bị lòi dom sau khi sinh

Một số đối tượng có nguy cơ cao mắc phải tình trạng lòi dom sau khi sinh. Việc nhận biết sớm những yếu tố nguy cơ có thể giúp giảm thiểu sự phát triển của bệnh.

• Phụ nữ sinh lần đầu: Phụ nữ sinh con lần đầu có thể gặp nhiều khó khăn trong quá trình sinh đẻ, đặc biệt là việc đẩy thai ra ngoài. Điều này tạo áp lực lớn lên khu vực hậu môn và dễ dàng dẫn đến lòi dom.
• Phụ nữ sinh mổ: Mặc dù sinh mổ giảm thiểu tác động trực tiếp lên vùng hậu môn, nhưng việc thay đổi hormone và phục hồi sau phẫu thuật vẫn có thể gây giãn tĩnh mạch và lòi dom.
• Phụ nữ có thai đôi hoặc đa thai: Việc mang thai đôi hoặc đa thai sẽ tạo ra áp lực mạnh mẽ lên cơ thể, làm tăng nguy cơ bị lòi dom.
• Phụ nữ có tiền sử bệnh lý về tĩnh mạch: Những phụ nữ có tiền sử mắc bệnh lý về tĩnh mạch như suy giãn tĩnh mạch, có thể gặp phải tình trạng lòi dom nặng hơn sau khi sinh.
• Phụ nữ có thói quen không vận động: Những người ít vận động, đặc biệt là trong thời gian mang thai hoặc sau sinh, sẽ dễ gặp phải vấn đề lòi dom, vì việc ít vận động làm giảm tuần hoàn máu và làm cho tĩnh mạch dễ bị giãn.
• Phụ nữ bị táo bón kéo dài: Nếu phụ nữ có vấn đề về táo bón trong thai kỳ hoặc sau sinh, việc cố gắng đại tiện có thể làm tăng áp lực lên tĩnh mạch hậu môn, gây ra lòi dom.

Những yếu tố trên không chỉ làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh, mà còn có thể khiến tình trạng lòi dom trở nên nghiêm trọng hơn nếu không được chăm sóc và điều trị kịp thời.

Biến chứng của lòi dom sau khi sinh

Nếu không được điều trị đúng cách, lòi dom sau khi sinh có thể dẫn đến một số biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người mẹ. Dưới đây là các biến chứng có thể xảy ra:

• Nhiễm trùng: Khi tĩnh mạch lòi dom bị vỡ hoặc bị tổn thương, vết thương có thể dễ dàng bị nhiễm trùng. Điều này có thể dẫn đến sưng, mủ, đau đớn và trong những trường hợp nghiêm trọng, có thể yêu cầu phẫu thuật để làm sạch vùng nhiễm trùng.
• Hình thành cục máu đông: Lòi dom có thể gây ra sự hình thành các cục máu đông trong các tĩnh mạch bị giãn. Cục máu đông này có thể gây đau đớn và nếu không được điều trị, có thể dẫn đến tình trạng hoại tử hoặc các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khác.
• Đại tiện khó khăn: Do sự sưng và đau đớn từ lòi dom, việc đi vệ sinh có thể trở nên vô cùng khó khăn và đau đớn. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày mà còn có thể dẫn đến sự phát triển của các vấn đề tiêu hóa khác như táo bón.
• Chảy máu kéo dài: Một trong những biến chứng phổ biến của lòi dom là chảy máu khi đại tiện. Nếu không được điều trị kịp thời, tình trạng chảy máu có thể kéo dài và gây thiếu máu, mệt mỏi và suy giảm sức khỏe.
• Viêm tắc tĩnh mạch: Tình trạng viêm tĩnh mạch (viêm tắc tĩnh mạch) có thể phát triển từ lòi dom nếu các tĩnh mạch bị tổn thương nghiêm trọng. Đây là một vấn đề nghiêm trọng có thể gây ảnh hưởng đến sự lưu thông máu và cần phải điều trị chuyên sâu.
• Lòi dom tái phát: Trong một số trường hợp, nếu không thay đổi thói quen sống và chế độ ăn uống hợp lý, lòi dom có thể tái phát, gây ra các đợt đau đớn và khó chịu kéo dài. Điều này có thể làm giảm chất lượng sống và cần được kiểm soát thường xuyên.

Chẩn đoán lòi dom sau khi sinh

Chẩn đoán lòi dom sau khi sinh thường khá đơn giản và dựa vào các triệu chứng lâm sàng. Tuy nhiên, việc chẩn đoán chính xác là rất quan trọng để có phương pháp điều trị hiệu quả. Các bước chẩn đoán lòi dom có thể bao gồm:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra vùng hậu môn để phát hiện dấu hiệu sưng, đỏ, hoặc các khối u. Trong trường hợp lòi dom bên ngoài, các khối u có thể nhìn thấy hoặc sờ thấy rõ ràng. Nếu là lòi dom bên trong, bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh nằm nghiêng và khám trực tiếp bằng tay hoặc bằng thiết bị y tế.
• Khám qua nội soi: Để xác định mức độ nghiêm trọng của lòi dom bên trong, bác sĩ có thể yêu cầu thực hiện một thủ thuật nội soi hậu môn trực tràng. Điều này giúp bác sĩ nhìn thấy trực tiếp các tĩnh mạch bị giãn và đánh giá mức độ tổn thương.
• Siêu âm Doppler: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể yêu cầu siêu âm Doppler để kiểm tra sự lưu thông của máu trong các tĩnh mạch. Thủ thuật này giúp phát hiện cục máu đông hoặc các vấn đề về tuần hoàn máu, giúp bác sĩ đưa ra phương pháp điều trị chính xác hơn.
• Xét nghiệm máu: Nếu bệnh nhân có triệu chứng chảy máu kéo dài hoặc thiếu máu, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm máu để kiểm tra các chỉ số liên quan, như hemoglobin, hematocrit, và số lượng tiểu cầu, nhằm đánh giá mức độ mất máu và tình trạng sức khỏe tổng quát.
• Lịch sử bệnh lý: Bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử bệnh lý của bệnh nhân, đặc biệt là các vấn đề về táo bón, bệnh lý tĩnh mạch, hoặc các yếu tố nguy cơ khác. Điều này giúp xác định nguyên nhân có thể gây ra lòi dom và các yếu tố cần phải điều chỉnh để giảm nguy cơ tái phát.

Chẩn đoán sớm và chính xác sẽ giúp bác sĩ đưa ra phương pháp điều trị phù hợp, giảm thiểu biến chứng và cải thiện sức khỏe của người bệnh.

Khi nào cần gặp bác sĩ về lòi dom sau khi sinh

Mặc dù lòi dom sau khi sinh có thể được cải thiện dần dần theo thời gian, nhưng trong một số trường hợp, việc gặp bác sĩ là rất cần thiết để tránh biến chứng và cải thiện sức khỏe. Dưới đây là những dấu hiệu cho thấy bạn cần tìm đến sự giúp đỡ y tế:

• Đau và sưng nghiêm trọng: Nếu cơn đau kéo dài hoặc tăng lên theo thời gian, kèm theo sưng tấy và cảm giác cứng ở vùng hậu môn, bạn nên đi khám bác sĩ. Đây có thể là dấu hiệu của tình trạng viêm hoặc có cục máu đông.
• Chảy máu kéo dài: Nếu lòi dom gây chảy máu khi đi vệ sinh và tình trạng này không thuyên giảm sau một thời gian, bạn cần gặp bác sĩ. Chảy máu liên tục có thể dẫn đến thiếu máu và cần được điều trị kịp thời.
• Nhiễm trùng: Khi có dấu hiệu của nhiễm trùng như mủ, sốt, hoặc vết thương đỏ, bạn phải tìm sự can thiệp y tế. Nhiễm trùng ở khu vực hậu môn cần được điều trị ngay lập tức để tránh lan rộng.
• Không thể kiểm soát các triệu chứng: Nếu các triệu chứng lòi dom không thuyên giảm dù bạn đã áp dụng các biện pháp tự chăm sóc tại nhà như thay đổi chế độ ăn uống, uống thuốc, hoặc ngâm nước ấm, bác sĩ sẽ giúp xác định phương pháp điều trị thích hợp hơn.
• Cảm giác khó chịu liên tục: Khi lòi dom làm bạn cảm thấy khó chịu, ngứa ngáy liên tục hoặc đau đớn khi ngồi hoặc di chuyển, đây là dấu hiệu cho thấy cần gặp bác sĩ để được kiểm tra và điều trị.
• Biến chứng nghiêm trọng: Nếu bạn phát hiện các dấu hiệu của viêm tắc tĩnh mạch, hoại tử, hoặc tình trạng lòi dom tái phát nhiều lần, bác sĩ sẽ đánh giá và quyết định liệu có cần phẫu thuật hoặc can thiệp y tế chuyên sâu không.

Phòng ngừa lòi dom sau khi sinh

Phòng ngừa lòi dom sau khi sinh là một yếu tố quan trọng để bảo vệ sức khỏe lâu dài. Việc thực hiện các biện pháp phòng ngừa có thể giúp giảm thiểu nguy cơ mắc phải tình trạng này và các biến chứng liên quan. Dưới đây là những cách phòng ngừa hiệu quả:

• Điều chỉnh chế độ ăn uống: Ăn một chế độ dinh dưỡng giàu chất xơ như trái cây, rau quả, ngũ cốc nguyên hạt giúp tránh táo bón, điều này sẽ giảm bớt áp lực lên vùng hậu môn khi đại tiện. Uống đủ nước cũng là yếu tố quan trọng giúp duy trì hệ tiêu hóa khỏe mạnh.
• Vận động nhẹ nhàng: Duy trì thói quen vận động hợp lý, chẳng hạn như đi bộ nhẹ nhàng hoặc tập thể dục nhẹ nhàng, giúp cải thiện tuần hoàn máu và giảm áp lực lên khu vực vùng chậu. Tuy nhiên, bạn nên tránh các hoạt động nặng hoặc căng thẳng quá sớm sau khi sinh.
• Hạn chế rặn mạnh khi đi vệ sinh: Khi đi vệ sinh, tránh rặn quá mạnh vì việc này sẽ tạo áp lực lên các tĩnh mạch hậu môn, làm tăng nguy cơ lòi dom. Nếu có vấn đề về táo bón, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ về các biện pháp điều trị phù hợp.
• Tập thói quen vệ sinh đúng cách: Vệ sinh vùng hậu môn sạch sẽ sau mỗi lần đi vệ sinh để tránh vi khuẩn xâm nhập và làm tăng nguy cơ viêm nhiễm. Nên sử dụng giấy vệ sinh mềm mại và nhẹ nhàng, tránh làm tổn thương da vùng nhạy cảm này.
• Kiểm soát cân nặng: Duy trì cân nặng hợp lý sau sinh sẽ giảm áp lực lên vùng chậu và hậu môn, giúp ngăn ngừa sự giãn nở của các tĩnh mạch. Cân bằng giữa chế độ ăn uống và luyện tập thể dục nhẹ nhàng sẽ giúp bạn duy trì sức khỏe ổn định.
• Tránh ngồi lâu: Nếu bạn phải ngồi lâu, hãy tạo thói quen đứng dậy và di chuyển mỗi khoảng thời gian ngắn. Việc ngồi lâu sẽ tạo áp lực lên vùng chậu và hậu môn, dễ gây lòi dom.
• Thực hiện các biện pháp giảm căng thẳng: Stress và căng thẳng có thể làm tăng áp lực lên cơ thể và làm trầm trọng thêm các triệu chứng lòi dom. Thực hiện các biện pháp thư giãn như hít thở sâu, yoga, hoặc thiền sẽ giúp bạn giảm căng thẳng, cải thiện sức khỏe toàn diện.

Bằng cách áp dụng những biện pháp phòng ngừa này, bạn có thể giảm thiểu nguy cơ mắc lòi dom sau khi sinh và duy trì sức khỏe hậu sản tốt hơn.

Phương pháp điều trị lòi dom sau khi sinh

Điều trị lòi dom sau khi sinh có thể được thực hiện qua nhiều phương pháp khác nhau, từ việc sử dụng thuốc đến các biện pháp can thiệp phẫu thuật, tùy vào mức độ và tình trạng cụ thể của bệnh. Dưới đây là các phương pháp điều trị phổ biến và hiệu quả:

Điều trị bằng thuốc Tây y

Nếu lòi dom gây ra đau đớn, sưng tấy hoặc chảy máu, thuốc Tây y có thể giúp giảm bớt các triệu chứng và cải thiện tình trạng. Dưới đây là các nhóm thuốc thường được chỉ định:

• Thuốc giảm đau và chống viêm: Để giảm cơn đau và viêm sưng, bác sĩ có thể kê đơn các thuốc giảm đau như Paracetamol (Panadol) hoặc Ibuprofen (Advil). Các loại thuốc này giúp giảm sự khó chịu do lòi dom gây ra, giảm đau khi đi vệ sinh và làm giảm sưng viêm.
• Thuốc bôi tại chỗ: Các thuốc bôi dạng kem hoặc mỡ như Proctosedyl hoặc Hemorid có thể giúp làm giảm sưng và đau ở vùng hậu môn. Những sản phẩm này chứa các thành phần làm dịu, chống viêm và giảm ngứa, từ đó giúp giảm các triệu chứng của lòi dom.
• Thuốc nhuận tràng: Để điều trị táo bón, giảm áp lực khi đi vệ sinh, bác sĩ có thể khuyên dùng thuốc nhuận tràng như Duphalac hoặc Forlax. Những loại thuốc này giúp làm mềm phân và giảm căng thẳng trong quá trình đại tiện, tránh làm tổn thương thêm các tĩnh mạch hậu môn.
• Thuốc điều trị cục máu đông: Trong trường hợp lòi dom có cục máu đông, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng thuốc như Daflon, có tác dụng bảo vệ thành tĩnh mạch và giảm hiện tượng tắc nghẽn, giúp cải thiện lưu thông máu và giảm nguy cơ biến chứng.

Điều trị bằng phương pháp can thiệp không phẫu thuật

Nếu thuốc không hiệu quả, một số phương pháp can thiệp không phẫu thuật có thể được áp dụng để giảm triệu chứng và điều trị lòi dom:

• Liệu pháp tiêm xơ: Phương pháp này bao gồm việc tiêm một chất hóa học vào tĩnh mạch bị giãn để làm tĩnh mạch này xẹp xuống. Điều này giúp giảm các triệu chứng đau đớn và ngừng chảy máu, giúp bệnh nhân hồi phục nhanh chóng mà không cần phẫu thuật.
• Cấy ghép bít tĩnh mạch: Đối với lòi dom nặng hơn, một số bác sĩ có thể đề xuất phương pháp cấy ghép bít tĩnh mạch. Phương pháp này giúp ngừng lưu thông máu trong các tĩnh mạch bị giãn, từ đó giảm áp lực lên vùng hậu môn và giảm các triệu chứng của bệnh.
• Nâng cao chế độ ăn uống và thay đổi thói quen sinh hoạt: Việc thay đổi chế độ ăn uống, tăng cường chất xơ, uống nhiều nước và duy trì vận động thể chất hợp lý có thể giúp giảm nguy cơ táo bón và giảm áp lực lên vùng hậu môn, từ đó làm giảm nguy cơ tái phát lòi dom sau khi sinh.

Phẫu thuật điều trị lòi dom sau khi sinh

Trong một số trường hợp nặng hoặc khi các phương pháp điều trị khác không hiệu quả, phẫu thuật có thể là giải pháp cần thiết:

• Phẫu thuật cắt bỏ lòi dom: Đây là phương pháp phổ biến trong điều trị lòi dom nặng. Bác sĩ sẽ tiến hành cắt bỏ các tĩnh mạch bị giãn ở vùng hậu môn, giúp giảm triệu chứng đau đớn và ngừng chảy máu. Mặc dù đây là phương pháp hiệu quả, nhưng cần thời gian hồi phục dài và có thể gặp một số biến chứng như nhiễm trùng.
• Phẫu thuật Longo (cắt mỏm lòi dom): Đây là một phương pháp phẫu thuật hiện đại, ít xâm lấn hơn so với phẫu thuật cắt bỏ lòi dom truyền thống. Phẫu thuật Longo giúp loại bỏ phần mô lòi dom mà không phải cắt bỏ toàn bộ tĩnh mạch, giúp giảm thời gian hồi phục và ít đau đớn hơn.
• Phẫu thuật thắt nút lòi dom: Trong phương pháp này, bác sĩ sẽ thắt chặt các tĩnh mạch bị giãn bằng một sợi chỉ hoặc dụng cụ y tế, ngừng lưu thông máu vào tĩnh mạch này, từ đó làm lòi dom xẹp xuống và giảm các triệu chứng đau đớn.

Việc lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp sẽ tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của lòi dom, tình trạng sức khỏe của bệnh nhân và sự tư vấn của bác sĩ.