Lòi Dom: Nguyên Nhân, Triệu Chứng Và Cách Điều Trị Hiệu Quả

Đặt lịch hẹn

×

Bác Sĩ Nguyễn Thị Tuyết Lan

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Lòi dom (bệnh trĩ) là tình trạng bệnh lý thường gặp, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của nhiều người. Từ cảm giác khó chịu, đau rát đến biến chứng nguy hiểm, bài viết sẽ cung cấp thông tin toàn diện, từ nguyên nhân, triệu chứng đến cách điều trị hiệu quả. Hãy cùng khám phá các giải pháp giúp bạn lấy lại sức khỏe tốt nhất!

Định nghĩa và phân loại lòi dom

Lòi dom, hay còn gọi là bệnh trĩ, là một tình trạng giãn và sưng tĩnh mạch ở vùng hậu môn và trực tràng. Hiện tượng này xảy ra do áp lực gia tăng lên tĩnh mạch, gây ra đau đớn, khó chịu, đặc biệt là khi đi đại tiện. Đây là một bệnh lý phổ biến ở mọi lứa tuổi, đặc biệt là người lớn tuổi, phụ nữ mang thai, hoặc những người có lối sống ít vận động.

Lòi dom được chia thành hai dạng chính:

• Trĩ nội: Xuất hiện bên trong hậu môn, không gây đau nhưng có thể gây chảy máu khi đi đại tiện.
• Trĩ ngoại: Xuất hiện bên ngoài hậu môn, gây đau, ngứa và khó chịu nhiều hơn.

Ngoài ra, bệnh còn được phân loại theo mức độ từ nhẹ đến nặng, từ việc chỉ xuất hiện các búi trĩ nhỏ, không gây triệu chứng nhiều, đến khi búi trĩ lòi ra ngoài và khó tự co lại.

Triệu chứng của lòi dom

Triệu chứng lòi dom có thể khác nhau tùy thuộc vào loại và mức độ bệnh. Dưới đây là những biểu hiện thường gặp:

• Chảy máu khi đi đại tiện: Dấu hiệu sớm và phổ biến nhất, máu thường có màu đỏ tươi, có thể thấy trên giấy vệ sinh hoặc lẫn trong phân.
• Ngứa ngáy và khó chịu quanh vùng hậu môn: Đây là kết quả của kích ứng da do búi trĩ hoặc dịch tiết từ búi trĩ.
• Đau hoặc cảm giác nặng nề vùng hậu môn: Thường gặp ở trĩ ngoại hoặc trĩ nội ở giai đoạn nặng.
• Sưng hoặc lòi búi trĩ ra ngoài: Búi trĩ có thể thò ra khỏi hậu môn khi đi đại tiện, gây cảm giác cộm, khó chịu, và đôi khi không thể tự co lại.

Việc nhận biết sớm các triệu chứng giúp người bệnh có cơ hội điều trị hiệu quả, giảm nguy cơ biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Nguyên nhân gây ra lòi dom

Lòi dom xảy ra do nhiều yếu tố ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến tĩnh mạch vùng hậu môn, gây giãn nở và sưng viêm. Các nguyên nhân phổ biến bao gồm:

• Áp lực lớn lên tĩnh mạch trực tràng: Tình trạng táo bón hoặc tiêu chảy kéo dài khiến người bệnh rặn mạnh, gây áp lực trực tiếp lên vùng tĩnh mạch.
• Ngồi hoặc đứng quá lâu: Thói quen làm việc ít vận động hoặc đứng lâu ngày làm tăng áp lực lên các mạch máu ở vùng hậu môn.
• Chế độ ăn uống thiếu chất xơ: Việc ăn ít rau xanh, trái cây và không uống đủ nước làm giảm nhu động ruột, gây táo bón và tăng nguy cơ bệnh trĩ.
• Mang thai và sinh con: Áp lực của thai nhi lên vùng chậu cùng với sự thay đổi nội tiết tố làm tăng khả năng mắc bệnh ở phụ nữ.
• Thừa cân hoặc béo phì: Trọng lượng cơ thể lớn gây áp lực thường xuyên lên vùng hậu môn, khiến các tĩnh mạch dễ bị tổn thương.
• Hoạt động thể chất mạnh: Khuân vác vật nặng thường xuyên hoặc tập luyện quá sức có thể gây căng giãn tĩnh mạch.
• Yếu tố di truyền: Gia đình có tiền sử mắc bệnh làm tăng nguy cơ cho các thành viên.

Ai có nguy cơ mắc lòi dom?

Lòi dom có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai, nhưng một số nhóm người có nguy cơ cao hơn do các yếu tố cụ thể trong lối sống hoặc sức khỏe. Các đối tượng này gồm:

• Người cao tuổi: Tuổi tác làm giảm độ đàn hồi của các tĩnh mạch, khiến chúng dễ bị sưng và giãn.
• Phụ nữ trong giai đoạn mang thai: Thai kỳ làm tăng áp lực vùng chậu và hậu môn, đồng thời thay đổi hormone cũng góp phần làm bệnh dễ xuất hiện.
• Người ít vận động: Những người làm việc văn phòng hoặc thường xuyên ngồi lâu không thay đổi tư thế dễ bị tắc nghẽn máu ở tĩnh mạch.
• Người có vấn đề tiêu hóa: Táo bón và tiêu chảy mãn tính làm tăng áp lực trong quá trình đại tiện, tạo điều kiện cho bệnh phát triển.
• Người có thói quen ăn uống không lành mạnh: Ăn nhiều thực phẩm chế biến sẵn, uống ít nước và thiếu chất xơ khiến hệ tiêu hóa hoạt động kém hiệu quả.
• Người thường xuyên căng thẳng: Stress kéo dài có thể ảnh hưởng đến hoạt động của hệ tiêu hóa, dẫn đến táo bón và tăng nguy cơ lòi dom.
• Người lao động nặng nhọc: Các hoạt động mang vác, nâng đỡ vật nặng thường xuyên dễ làm tổn thương vùng hậu môn.

Hiểu rõ những yếu tố nguy cơ sẽ giúp mọi người chủ động phòng tránh và cải thiện thói quen sống để hạn chế nguy cơ mắc bệnh.

Biến chứng nguy hiểm của lòi dom

Nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, lòi dom có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Các biến chứng phổ biến bao gồm:

• Thiếu máu mãn tính: Chảy máu thường xuyên khi đi đại tiện có thể làm giảm lượng hồng cầu trong máu, gây mệt mỏi và suy nhược cơ thể.
• Nhiễm trùng vùng hậu môn: Các búi trĩ lòi ra ngoài dễ bị tổn thương, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập gây viêm nhiễm hoặc áp xe hậu môn.
• Hình thành huyết khối trĩ: Các cục máu đông có thể xuất hiện trong búi trĩ, gây đau đớn dữ dội và có thể cần can thiệp y khoa.
• Nghẹt búi trĩ: Khi búi trĩ bị mắc kẹt bên ngoài hậu môn và không thể tự co lại, nó sẽ làm gián đoạn lưu thông máu, gây hoại tử nếu không được xử lý.
• Ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày: Đau rát, ngứa ngáy và cảm giác khó chịu khiến người bệnh gặp khó khăn trong công việc và đời sống cá nhân.

Những biến chứng này đòi hỏi sự can thiệp y tế để tránh hậu quả lâu dài.

Cách chẩn đoán lòi dom

Việc chẩn đoán lòi dom thường được thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa thông qua các bước thăm khám và xét nghiệm cần thiết. Dưới đây là các phương pháp thường được áp dụng:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ quan sát và sờ nắn vùng hậu môn để xác định sự hiện diện của búi trĩ, kích thước và mức độ nghiêm trọng.
• Khám hậu môn bằng thiết bị hỗ trợ: Sử dụng ống soi hậu môn hoặc trực tràng để quan sát rõ hơn các búi trĩ nằm sâu bên trong, giúp đánh giá chính xác tình trạng bệnh.
• Hỏi bệnh sử: Bác sĩ sẽ trao đổi về các triệu chứng như chảy máu, đau rát, hoặc táo bón để hiểu rõ nguyên nhân và mức độ ảnh hưởng.
• Xét nghiệm bổ sung: Đôi khi, các xét nghiệm máu hoặc kiểm tra phân được thực hiện để loại trừ những nguyên nhân gây chảy máu khác.

Những phương pháp này giúp xác định chính xác tình trạng lòi dom và đưa ra hướng điều trị phù hợp, tối ưu nhất cho người bệnh.

Khi nào cần gặp bác sĩ để điều trị lòi dom

Lòi dom ở giai đoạn nhẹ có thể tự quản lý tại nhà, nhưng có những trường hợp nghiêm trọng hơn cần sự can thiệp y tế. Người bệnh nên đến gặp bác sĩ nếu xuất hiện các dấu hiệu sau:

• Chảy máu nhiều khi đi đại tiện: Máu đỏ tươi hoặc có dấu hiệu chảy máu kéo dài mà không rõ nguyên nhân cần được kiểm tra ngay.
• Đau dữ dội vùng hậu môn: Cơn đau không thuyên giảm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt hàng ngày có thể là dấu hiệu của biến chứng nguy hiểm.
• Búi trĩ không co lại: Búi trĩ lòi ra ngoài và không tự co vào, đặc biệt kèm theo hiện tượng sưng tấy hoặc hoại tử.
• Nhiễm trùng: Biểu hiện như sốt, sưng đỏ vùng hậu môn hoặc xuất hiện dịch mủ.
• Điều trị tại nhà không hiệu quả: Sau khi áp dụng các biện pháp giảm nhẹ tại nhà mà triệu chứng không cải thiện.

Việc gặp bác sĩ sớm giúp phát hiện kịp thời các biến chứng, bảo vệ sức khỏe lâu dài và giảm nguy cơ cần can thiệp phẫu thuật.

Cách phòng ngừa lòi dom hiệu quả

Phòng ngừa lòi dom là cách tốt nhất để tránh những khó chịu và biến chứng do bệnh gây ra. Những thói quen sau đây có thể giúp bạn duy trì sức khỏe vùng hậu môn và trực tràng:

• Ăn nhiều chất xơ: Bổ sung rau xanh, trái cây và ngũ cốc nguyên hạt để duy trì nhu động ruột khỏe mạnh, tránh táo bón.
• Uống đủ nước mỗi ngày: Nước giúp làm mềm phân, giảm áp lực khi đi đại tiện và bảo vệ tĩnh mạch.
• Tập thể dục thường xuyên: Các hoạt động như đi bộ, yoga hoặc bơi lội giúp cải thiện lưu thông máu và giảm áp lực lên hậu môn.
• Thay đổi thói quen đại tiện: Không rặn mạnh hoặc ngồi lâu khi đi vệ sinh để giảm căng thẳng lên tĩnh mạch.
• Hạn chế đứng hoặc ngồi một chỗ quá lâu: Đứng dậy vận động thường xuyên nếu phải ngồi làm việc hoặc đứng lâu trong ngày.
• Duy trì cân nặng hợp lý: Giảm áp lực lên vùng hậu môn bằng cách giữ cân nặng trong ngưỡng lành mạnh.
• Tránh mang vác vật nặng: Giảm nguy cơ gây căng thẳng không cần thiết cho vùng bụng và hậu môn.

Thực hiện các biện pháp trên không chỉ ngăn ngừa lòi dom mà còn cải thiện sức khỏe toàn diện, mang lại cuộc sống chất lượng hơn.

Phương pháp điều trị lòi dom

Lòi dom có thể điều trị hiệu quả nhờ các phương pháp phù hợp với từng giai đoạn và tình trạng của bệnh. Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng, các phương pháp điều trị bao gồm từ thay đổi lối sống đến sử dụng thuốc hoặc can thiệp y khoa.

Điều trị lòi dom bằng thuốc Tây y

Sử dụng thuốc Tây y là phương pháp phổ biến, đặc biệt ở giai đoạn nhẹ hoặc trung bình của bệnh. Các loại thuốc thường được sử dụng bao gồm:

• Thuốc giảm đau và chống viêm: Như Paracetamol hoặc Ibuprofen giúp giảm đau và hạn chế sưng viêm ở vùng hậu môn.
• Thuốc làm mềm phân: Docusate hoặc Lactulose giúp làm giảm áp lực khi đi đại tiện, ngăn ngừa tình trạng táo bón gây tổn thương búi trĩ.
• Thuốc co mạch và tăng sức bền tĩnh mạch: Daflon hoặc Detralex được kê để giảm sưng búi trĩ và cải thiện tuần hoàn máu vùng hậu môn.
• Thuốc bôi và đặt hậu môn: Proctolog hoặc Anusol giúp giảm đau rát, ngứa ngáy và chống viêm tại chỗ.

Thuốc Tây y thường mang lại hiệu quả nhanh chóng, tuy nhiên cần tuân theo chỉ định của bác sĩ để tránh tác dụng phụ.

Điều trị lòi dom bằng phương pháp Đông y

Các bài thuốc và liệu pháp Đông y tập trung vào việc cải thiện tuần hoàn máu và cân bằng cơ thể, mang lại hiệu quả lâu dài.

• Bài thuốc thảo dược: Sử dụng các vị như đương quy, hoàng kỳ, hoặc bạch truật để giảm sưng, ngăn chảy máu và cải thiện sức bền tĩnh mạch.
• Châm cứu: Tác động vào các huyệt đạo liên quan giúp giảm đau và kích thích tuần hoàn máu.
• Xông hậu môn bằng thảo dược: Lá trầu không hoặc hoa cúc thường được dùng để sát khuẩn và làm dịu vùng bị tổn thương.

Phương pháp Đông y phù hợp với những người muốn điều trị tự nhiên và ít phụ thuộc vào thuốc Tây.

Can thiệp y khoa khi điều trị lòi dom

Khi bệnh lòi dom chuyển sang giai đoạn nặng, các can thiệp y khoa có thể được áp dụng để loại bỏ búi trĩ một cách hiệu quả.

• Thắt búi trĩ bằng vòng cao su: Phương pháp này giúp ngăn máu lưu thông đến búi trĩ, làm cho búi trĩ co lại và tự rụng.
• Phẫu thuật cắt trĩ: Áp dụng cho các trường hợp nghiêm trọng, khi các phương pháp khác không hiệu quả.
• Điều trị bằng laser: Sử dụng năng lượng laser để loại bỏ búi trĩ một cách ít xâm lấn, giảm thời gian hồi phục.

Can thiệp y khoa cần được thực hiện tại các cơ sở y tế chuyên khoa với sự giám sát của bác sĩ để đảm bảo an toàn.

Điều trị lòi dom đúng cách không chỉ giảm bớt triệu chứng mà còn ngăn ngừa biến chứng lâu dài. Người bệnh cần tuân thủ theo phác đồ điều trị và thay đổi thói quen sống để đạt hiệu quả tốt nhất.