Thoát vị đĩa đệm ở người trẻ tuổi: Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị

Đặt lịch hẹn

×

Lương y Phùng Hải Đăng

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Thoát vị đĩa đệm ở người trẻ tuổi là một vấn đề sức khỏe ngày càng phổ biến, đặc biệt trong bối cảnh công việc đòi hỏi ngồi lâu, ít vận động, hoặc thói quen sai tư thế. Đây là tình trạng khi các đĩa đệm giữa các đốt sống bị rách hoặc thoát ra khỏi vị trí bình thường, gây chèn ép lên các dây thần kinh xung quanh, dẫn đến cơn đau dữ dội, tê liệt hoặc yếu cơ. Mặc dù thường gặp ở người lớn tuổi, nhưng hiện nay, thoát vị đĩa đệm đang trở thành vấn đề nghiêm trọng đối với những người trẻ, ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng cuộc sống và khả năng lao động. Việc nhận diện và điều trị kịp thời là vô cùng quan trọng để tránh những biến chứng lâu dài.

Định nghĩa và phân loại thoát vị đĩa đệm ở người trẻ tuổi

Thoát vị đĩa đệm là tình trạng xảy ra khi lớp mô mềm bên trong đĩa đệm (chất nhầy) bị rách hoặc thoát ra ngoài, chèn ép lên các dây thần kinh xung quanh. Các đĩa đệm này đóng vai trò như một lớp đệm, giúp giảm xóc và bảo vệ các đốt sống trong cột sống. Khi chúng bị tổn thương, đặc biệt là trong giai đoạn người trẻ, có thể gây ra những cơn đau lưng nghiêm trọng và các vấn đề thần kinh.

Thoát vị đĩa đệm ở người trẻ tuổi thường liên quan đến các yếu tố như thói quen làm việc không đúng tư thế, thiếu vận động, hoặc các chấn thương do va đập. Mặc dù đây là bệnh lý thường gặp ở người lớn tuổi, nhưng tình trạng này ngày càng phổ biến ở giới trẻ do tác động của lối sống ít vận động, công việc ngồi lâu, hoặc thậm chí do tập thể dục không đúng cách.

Thoát vị đĩa đệm có thể được phân loại theo vị trí và mức độ nghiêm trọng của tổn thương. Các vị trí thường gặp nhất là thoát vị đĩa đệm cổ và thắt lưng. Trong khi đó, mức độ tổn thương có thể từ nhẹ, chỉ gây khó chịu đến nặng, khi các dây thần kinh bị chèn ép mạnh, dẫn đến tê bì hoặc mất cảm giác.

Triệu chứng thoát vị đĩa đệm ở người trẻ tuổi

Triệu chứng của thoát vị đĩa đệm ở người trẻ tuổi có thể khác nhau tùy theo vị trí và mức độ tổn thương của đĩa đệm. Tuy nhiên, một số triệu chứng điển hình mà người bệnh có thể gặp phải bao gồm cơn đau lưng dưới hoặc đau cổ, thường xuyên xuất hiện khi ngồi lâu hoặc vận động mạnh. Đau có thể lan tỏa ra các khu vực xung quanh, đặc biệt là khi người bệnh thay đổi tư thế hoặc nâng vật nặng.

Một dấu hiệu quan trọng khác là tê bì hoặc cảm giác yếu cơ ở tay hoặc chân. Khi đĩa đệm thoát vị chèn ép vào các dây thần kinh, nó có thể gây tê bì hoặc yếu cơ, ảnh hưởng đến khả năng di chuyển và làm việc của người bệnh. Cảm giác như có “kim châm” hoặc “rát bỏng” là một dấu hiệu cho thấy các dây thần kinh đang bị ảnh hưởng.

Ngoài ra, một số người bệnh còn gặp phải các vấn đề như khó khăn khi đi lại hoặc cảm giác mất thăng bằng. Các triệu chứng này không chỉ gây đau đớn mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Do đó, việc nhận diện và điều trị sớm là rất quan trọng để giảm thiểu các tác động lâu dài của thoát vị đĩa đệm.

Nguyên nhân thoát vị đĩa đệm ở người trẻ tuổi

Thoát vị đĩa đệm ở người trẻ tuổi có thể phát sinh từ nhiều nguyên nhân khác nhau, liên quan đến lối sống, thói quen sinh hoạt và các yếu tố cơ học tác động đến cột sống. Dưới đây là một số nguyên nhân chính:

• Thói quen ngồi lâu và sai tư thế: Ngồi lâu trong một tư thế không đúng, đặc biệt là khi làm việc hoặc học tập với máy tính, có thể tạo áp lực lớn lên cột sống và các đĩa đệm, dẫn đến tình trạng thoát vị. Tư thế ngồi không ngay ngắn khiến đĩa đệm bị ép quá mức và dễ bị tổn thương.

• Lười vận động và thiếu thể dục: Người ít vận động hoặc không tham gia các hoạt động thể dục thể thao thường có cơ bắp yếu và ít linh hoạt. Điều này khiến các đĩa đệm không được bảo vệ tốt, làm tăng nguy cơ thoát vị khi có tác động mạnh.

• Chấn thương cột sống: Các tai nạn giao thông, va đập mạnh trong thể thao hoặc tai nạn lao động có thể gây tổn thương trực tiếp đến cột sống, dẫn đến thoát vị đĩa đệm. Chấn thương này có thể làm đĩa đệm bị rách hoặc lệch khỏi vị trí ban đầu.

• Nâng vật nặng sai cách: Khi nâng vật nặng mà không sử dụng đúng kỹ thuật (ví dụ, không cong gối khi nâng), lực tác động lên cột sống và đĩa đệm có thể vượt quá khả năng chịu đựng của chúng, gây ra tình trạng thoát vị.

• Di truyền và yếu tố sinh lý: Một số người có cấu trúc cột sống dễ bị thoát vị hơn do yếu tố di truyền. Những người có đĩa đệm yếu, thiếu sự phát triển hoặc có cấu trúc cột sống không ổn định sẽ dễ bị tổn thương.

Đối tượng dễ mắc thoát vị đĩa đệm ở người trẻ tuổi

Thoát vị đĩa đệm ở người trẻ tuổi không chỉ xảy ra ngẫu nhiên mà thường có những đối tượng dễ mắc phải hơn. Dưới đây là các nhóm đối tượng có nguy cơ cao:

• Người làm việc văn phòng: Những người phải ngồi lâu trước máy tính hoặc làm việc trong các tư thế cố định có nguy cơ cao mắc thoát vị đĩa đệm. Việc ngồi sai tư thế trong thời gian dài gây áp lực lên cột sống, đặc biệt là vùng thắt lưng và cổ.

• Người làm việc trong môi trường có yêu cầu sức khỏe cao: Những người làm việc trong ngành xây dựng, vận chuyển, hay những công việc đòi hỏi lifting nặng mà không tuân thủ các nguyên tắc an toàn có nguy cơ bị thoát vị đĩa đệm do chấn thương hoặc tác động quá mạnh lên cột sống.

• Vận động viên thể thao: Các vận động viên, đặc biệt là những người tham gia các môn thể thao đối kháng, cử tạ, hoặc có hoạt động đột ngột và mạnh mẽ như nhảy cao, chạy dài, có thể gây áp lực mạnh lên đĩa đệm. Những môn thể thao này đẩy cơ thể vào các tình huống có thể làm đĩa đệm dễ bị thoát vị.

• Người có tiền sử gia đình bị thoát vị đĩa đệm: Các trường hợp có người thân mắc bệnh lý thoát vị đĩa đệm sẽ có nguy cơ cao mắc bệnh do yếu tố di truyền.

• Thanh thiếu niên và người trẻ có thói quen không lành mạnh: Một số người trẻ có lối sống ít vận động, ít chú ý đến chế độ tập luyện thể thao hoặc tư thế ngồi, đứng sai cách từ nhỏ. Điều này dễ dẫn đến tình trạng yếu cơ, thiếu linh hoạt cột sống, làm tăng nguy cơ bị thoát vị đĩa đệm.

Việc nhận diện các đối tượng có nguy cơ sẽ giúp việc phòng ngừa và điều trị bệnh trở nên hiệu quả hơn.

Biến chứng của thoát vị đĩa đệm ở người trẻ tuổi

Thoát vị đĩa đệm ở người trẻ tuổi nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng. Những biến chứng này có thể ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Dưới đây là các biến chứng phổ biến:

• Đau mãn tính và khó chịu: Một trong những biến chứng phổ biến nhất là cơn đau kéo dài, không chỉ ở vùng lưng hoặc cổ mà còn có thể lan ra các chi, gây khó khăn trong sinh hoạt và công việc. Đau kéo dài có thể ảnh hưởng đến tâm lý và khiến người bệnh trở nên căng thẳng, mệt mỏi.

• Tê bì và yếu cơ: Khi đĩa đệm thoát vị chèn ép lên các dây thần kinh, người bệnh có thể trải qua cảm giác tê bì, ngứa ran hoặc yếu cơ ở tay và chân. Nếu không điều trị, các triệu chứng này có thể trở nên nghiêm trọng hơn, làm giảm khả năng di chuyển và thực hiện các hoạt động bình thường.

• Liệt hoặc mất khả năng vận động: Trong trường hợp thoát vị đĩa đệm nặng, chèn ép lên dây thần kinh mạnh có thể dẫn đến tình trạng liệt một phần hoặc mất khả năng vận động hoàn toàn. Điều này xảy ra khi dây thần kinh bị tổn thương nghiêm trọng, ảnh hưởng đến khả năng vận động của các chi.

• Thoái hóa cột sống: Nếu tình trạng thoát vị đĩa đệm kéo dài mà không được điều trị, nó có thể dẫn đến thoái hóa cột sống, làm giảm khả năng của cột sống trong việc hỗ trợ cơ thể. Thoái hóa này có thể khiến cột sống mất đi tính linh hoạt và tăng nguy cơ mắc các bệnh lý khác như viêm khớp cột sống.

• Khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày: Các biến chứng của thoát vị đĩa đệm có thể khiến người bệnh gặp khó khăn trong các hoạt động sinh hoạt bình thường như đi lại, lái xe, làm việc, thậm chí là ngủ. Điều này có thể dẫn đến suy giảm chất lượng cuộc sống nghiêm trọng.

Chẩn đoán thoát vị đĩa đệm ở người trẻ tuổi

Chẩn đoán thoát vị đĩa đệm ở người trẻ tuổi đòi hỏi sự can thiệp của các bác sĩ chuyên khoa để xác định đúng mức độ và vị trí tổn thương. Quá trình chẩn đoán sẽ bao gồm các bước sau:

• Khám lâm sàng: Các bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra các triệu chứng lâm sàng của bệnh nhân, bao gồm việc kiểm tra cảm giác, sức mạnh cơ bắp, và phản xạ thần kinh. Việc kiểm tra này giúp đánh giá mức độ tổn thương thần kinh và xác định vị trí chính xác của thoát vị đĩa đệm.

• Chụp X-quang cột sống: Chụp X-quang giúp xác định hình ảnh của cột sống và kiểm tra các vấn đề cấu trúc có thể có như thoái hóa đĩa đệm hoặc các tổn thương xương. Tuy nhiên, X-quang không thể phát hiện chính xác thoát vị đĩa đệm mà chỉ giúp loại trừ các bệnh lý khác.

• Cộng hưởng từ (MRI): MRI là phương pháp chẩn đoán chính xác nhất để phát hiện thoát vị đĩa đệm. Phương pháp này giúp nhìn rõ các mô mềm như đĩa đệm, dây thần kinh và mô xung quanh. MRI cho phép bác sĩ xác định chính xác mức độ thoát vị và tác động của nó lên các dây thần kinh.

• Chụp cắt lớp vi tính (CT scan): CT scan có thể cung cấp hình ảnh chi tiết về cấu trúc cột sống và các đĩa đệm. Tuy nhiên, CT scan ít được sử dụng hơn so với MRI vì khả năng chụp mô mềm không tốt bằng.

• Điện cơ (EMG) và điện thần kinh: Những xét nghiệm này giúp kiểm tra hoạt động điện của cơ bắp và dây thần kinh, từ đó xác định xem dây thần kinh có bị chèn ép hoặc tổn thương không. Đây là phương pháp hữu ích trong việc đánh giá mức độ tổn thương thần kinh do thoát vị đĩa đệm.

Việc chẩn đoán chính xác giúp bác sĩ đưa ra phương pháp điều trị phù hợp, từ việc thay đổi thói quen sinh hoạt đến các phương pháp điều trị y tế, từ thuốc giảm đau đến phẫu thuật nếu cần thiết.

Khi nào cần gặp bác sĩ về thoát vị đĩa đệm ở người trẻ tuổi

Thoát vị đĩa đệm có thể gây ra những triệu chứng đau đớn và khó chịu, và trong một số trường hợp, người bệnh cần được gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị đúng cách. Dưới đây là các dấu hiệu cảnh báo khi nào bạn nên tìm đến bác sĩ.

• Đau không giảm dù đã nghỉ ngơi: Nếu cơn đau lưng, cổ hoặc vùng thắt lưng không giảm dù bạn đã nghỉ ngơi và thay đổi tư thế, có thể đây là dấu hiệu của thoát vị đĩa đệm cần được điều trị kịp thời.

• Cơn đau lan xuống các chi: Khi cơn đau không chỉ xuất hiện tại vùng lưng hoặc cổ mà còn lan xuống tay, chân hoặc bàn tay, bàn chân, đây là dấu hiệu cho thấy dây thần kinh có thể bị chèn ép. Việc này cần được kiểm tra sớm để ngăn ngừa tình trạng tổn thương thần kinh nghiêm trọng.

• Tê bì, yếu cơ hoặc mất cảm giác: Nếu bạn cảm thấy tê bì, yếu cơ hoặc mất cảm giác ở tay, chân, đặc biệt khi cử động, đây có thể là triệu chứng của sự chèn ép thần kinh. Nếu không điều trị kịp thời, tình trạng này có thể trở nên nghiêm trọng, ảnh hưởng lâu dài đến khả năng vận động.

• Khó khăn trong việc đi lại hoặc giữ thăng bằng: Khi thoát vị đĩa đệm trở nên nặng, có thể gây khó khăn trong việc di chuyển, đi lại, hoặc giữ thăng bằng. Nếu bạn gặp khó khăn trong những hoạt động cơ bản này, bác sĩ sẽ giúp xác định nguyên nhân và đưa ra phương pháp điều trị hiệu quả.

• Các triệu chứng nghiêm trọng hoặc kéo dài: Nếu các triệu chứng không thuyên giảm sau một thời gian dài hoặc trở nên nghiêm trọng hơn, việc thăm khám bác sĩ là rất quan trọng. Chẩn đoán sớm giúp ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng của thoát vị đĩa đệm.

Phòng ngừa thoát vị đĩa đệm ở người trẻ tuổi

Phòng ngừa thoát vị đĩa đệm ở người trẻ tuổi là một chiến lược quan trọng để bảo vệ cột sống và duy trì sức khỏe lâu dài. Dưới đây là một số biện pháp giúp ngăn ngừa tình trạng thoát vị đĩa đệm:

• Duy trì tư thế đúng khi ngồi và làm việc: Việc ngồi đúng tư thế, đặc biệt là khi làm việc với máy tính hoặc học tập, rất quan trọng. Hãy chắc chắn rằng lưng của bạn luôn được nâng đỡ, vai thư giãn và không cúi đầu quá lâu. Thường xuyên thay đổi tư thế khi làm việc để giảm áp lực lên cột sống.

• Tăng cường tập luyện thể thao: Thực hiện các bài tập thể dục giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp và linh hoạt cho cơ thể, đặc biệt là vùng lưng và bụng. Các bài tập như yoga, pilates, đi bộ hoặc bơi lội rất tốt cho cột sống và giúp giảm nguy cơ thoát vị đĩa đệm.

• Tránh nâng vật nặng sai cách: Khi nâng vật nặng, hãy luôn cúi xuống và dùng sức từ chân thay vì dùng lưng để nâng lên. Điều này giúp giảm áp lực lên cột sống và các đĩa đệm, bảo vệ chúng khỏi bị tổn thương.

• Điều chỉnh chế độ ăn uống hợp lý: Một chế độ ăn uống giàu canxi, vitamin D và các dưỡng chất hỗ trợ sức khỏe xương khớp sẽ giúp duy trì độ dẻo dai và chắc khỏe cho cột sống. Thực phẩm giàu omega-3 và các vitamin nhóm B cũng rất tốt cho sức khỏe thần kinh.

• Giữ trọng lượng cơ thể hợp lý: Thừa cân hoặc béo phì làm tăng áp lực lên cột sống và các đĩa đệm, khiến chúng dễ bị thoát vị. Việc duy trì trọng lượng cơ thể lý tưởng thông qua chế độ ăn uống và luyện tập thể thao hợp lý sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh.

• Hạn chế thói quen xấu: Những thói quen như ngồi lâu hoặc đứng quá lâu trong một tư thế có thể gây áp lực lớn lên đĩa đệm. Hãy thường xuyên thay đổi tư thế và tạo điều kiện cho cơ thể nghỉ ngơi hợp lý.

Bằng cách tuân thủ các biện pháp phòng ngừa này, bạn có thể bảo vệ cột sống và giảm nguy cơ mắc thoát vị đĩa đệm, duy trì sức khỏe lâu dài cho cơ thể.

Phương pháp điều trị thoát vị đĩa đệm ở người trẻ tuổi

Khi mắc phải thoát vị đĩa đệm, việc điều trị đúng phương pháp là rất quan trọng để giảm đau, ngăn ngừa các biến chứng và phục hồi chức năng cột sống. Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng và vị trí của bệnh, bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp, bao gồm cả thuốc Tây y, vật lý trị liệu và thậm chí là phẫu thuật trong những trường hợp cần thiết.

Điều trị bằng thuốc Tây y

Thuốc Tây y đóng vai trò quan trọng trong việc giảm đau, giảm viêm và hỗ trợ điều trị thoát vị đĩa đệm, đặc biệt là trong các giai đoạn cấp tính. Dưới đây là các loại thuốc thường được sử dụng:

• Thuốc giảm đau: Các loại thuốc giảm đau như paracetamol (Tylenol), ibuprofen (Advil) hoặc diclofenac (Voltaren) được sử dụng để giảm các cơn đau nhức do thoát vị đĩa đệm gây ra. Paracetamol là lựa chọn đầu tay để giảm đau nhẹ, trong khi ibuprofen và diclofenac có tác dụng giảm viêm, giúp giảm áp lực lên các dây thần kinh.

• Thuốc giãn cơ: Khi có triệu chứng co thắt cơ, các bác sĩ có thể chỉ định thuốc giãn cơ như cyclobenzaprine (Flexeril) hoặc methocarbamol (Robaxin) để giảm căng cơ và cải thiện sự linh hoạt. Những thuốc này giúp làm dịu các cơ bị co rút và giảm đau liên quan đến căng cơ.

• Thuốc steroid: Trong trường hợp đau nghiêm trọng, bác sĩ có thể chỉ định các loại thuốc steroid dạng uống hoặc tiêm như prednisone hoặc methylprednisolone. Những thuốc này giúp giảm viêm mạnh mẽ, giảm đau và sưng tấy ở vùng đĩa đệm thoát vị.

• Thuốc giảm đau thần kinh: Nếu có dấu hiệu chèn ép dây thần kinh, thuốc giảm đau thần kinh như gabapentin (Neurontin) hoặc pregabalin (Lyrica) sẽ được bác sĩ sử dụng để giảm tê bì, đau rát và các triệu chứng thần kinh khác. Các thuốc này tác động trực tiếp lên hệ thần kinh, giúp giảm các cảm giác khó chịu.

Vật lý trị liệu

Vật lý trị liệu là phương pháp không dùng thuốc, giúp cải thiện khả năng vận động và giảm đau do thoát vị đĩa đệm. Phương pháp này được chỉ định cho nhiều bệnh nhân để tránh can thiệp phẫu thuật:

• Các bài tập kéo giãn: Vật lý trị liệu viên sẽ hướng dẫn bệnh nhân thực hiện các bài tập kéo giãn để giảm áp lực lên cột sống và đĩa đệm. Những bài tập này giúp cải thiện sự linh hoạt của cột sống, tăng cường sức mạnh cơ bắp và giảm đau.

• Nhiệt trị liệu và lạnh trị liệu: Sử dụng túi chườm lạnh hoặc nhiệt giúp làm dịu cơn đau và giảm sưng tấy. Nhiệt trị liệu giúp tăng cường lưu thông máu, trong khi lạnh trị liệu giúp làm giảm viêm và đau cấp tính.

• Điều trị bằng sóng xung kích: Sóng xung kích giúp cải thiện tuần hoàn máu tại khu vực bị tổn thương, giúp đẩy nhanh quá trình hồi phục của các mô xung quanh đĩa đệm. Phương pháp này có thể giúp giảm đau và giảm viêm hiệu quả.

• Tập phục hồi chức năng: Các bài tập phục hồi chức năng tập trung vào việc cải thiện khả năng vận động của cột sống, giúp bệnh nhân hồi phục dần dần sau khi đĩa đệm thoát vị.

Phẫu thuật

Trong trường hợp các phương pháp điều trị bảo tồn không hiệu quả, hoặc khi bệnh nhân gặp phải các biến chứng nghiêm trọng, phẫu thuật có thể là lựa chọn cuối cùng. Phẫu thuật nhằm loại bỏ phần đĩa đệm thoát vị hoặc giải nén dây thần kinh bị chèn ép. Các phương pháp phẫu thuật bao gồm:

• Phẫu thuật cắt bỏ đĩa đệm: Trong quá trình phẫu thuật này, bác sĩ sẽ loại bỏ phần đĩa đệm thoát vị để giảm áp lực lên các dây thần kinh. Phương pháp này giúp giảm đau nhanh chóng và phục hồi chức năng vận động.

• Phẫu thuật ghép đĩa đệm hoặc thay thế đĩa đệm: Nếu đĩa đệm bị hư hỏng nặng, bác sĩ có thể chỉ định thay thế đĩa đệm bằng một đĩa đệm nhân tạo hoặc ghép đĩa đệm để duy trì sự ổn định của cột sống.

• Phẫu thuật fusion cột sống: Đây là phương pháp mổ để ghép liền các đốt sống lại với nhau, ngăn không cho chúng chuyển động. Phẫu thuật này thường được chỉ định khi có tình trạng lỏng lẻo cột sống hoặc viêm khớp cột sống nghiêm trọng.

Điều trị bổ sung và thay thế

Ngoài các phương pháp chính thống, một số bệnh nhân cũng chọn điều trị bổ sung để hỗ trợ quá trình hồi phục. Các phương pháp này có thể bao gồm:

• Châm cứu: Một số nghiên cứu cho thấy châm cứu có thể giúp giảm đau và cải thiện chức năng vận động cho người bị thoát vị đĩa đệm, đặc biệt là trong giai đoạn đau mạn tính.

• Thảo dược và bổ sung dinh dưỡng: Một số loại thảo dược như curcumin, gừng, hoặc dầu cá có thể giúp giảm viêm và hỗ trợ hồi phục cho đĩa đệm. Bổ sung vitamin D, canxi và các khoáng chất có lợi cho xương cũng rất quan trọng trong việc duy trì sức khỏe cột sống.

Tóm lại

Việc điều trị thoát vị đĩa đệm ở người trẻ tuổi đòi hỏi sự kết hợp giữa các phương pháp điều trị thuốc, vật lý trị liệu và phẫu thuật nếu cần thiết. Điều quan trọng là nhận diện đúng mức độ của bệnh và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp để giảm đau, ngăn ngừa biến chứng và giúp bệnh nhân phục hồi sức khỏe.