Tràn dịch khớp gối: Nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị

Đặt lịch hẹn

×

Lương y Phùng Hải Đăng

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Tràn dịch khớp gối là tình trạng dư thừa dịch trong khoang khớp gối, gây ra sưng tấy, đau nhức và hạn chế vận động. Nguyên nhân có thể là do chấn thương, viêm khớp, nhiễm trùng hoặc bệnh lý mãn tính. Triệu chứng điển hình của bệnh bao gồm đau khi di chuyển, cảm giác căng tức, và hạn chế khả năng gập duỗi chân. Việc phát hiện và điều trị kịp thời sẽ giúp giảm thiểu biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống. Cùng tìm hiểu chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị hiệu quả cho bệnh tràn dịch khớp gối trong bài viết này.

Định nghĩa và phân loại tràn dịch khớp gối

Tràn dịch khớp gối là tình trạng tích tụ dịch trong khoang khớp gối, khiến khớp gối bị sưng to và đau đớn. Hiện tượng này có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau, từ các chấn thương cấp tính cho đến các bệnh lý mãn tính như viêm khớp hoặc nhiễm trùng. Dịch trong khớp có thể là huyết thanh, dịch nhầy hoặc mủ, tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra tình trạng tràn dịch.

Tràn dịch khớp gối được phân loại thành hai loại chính: tràn dịch cấp tính và tràn dịch mạn tính. Tràn dịch cấp tính thường xảy ra sau các chấn thương, như khi gối bị va đập mạnh hoặc bị xoắn. Trong khi đó, tràn dịch mạn tính xuất hiện khi có sự tái phát viêm hoặc bệnh lý lâu dài như viêm khớp dạng thấp, gout, hay thoái hóa khớp. Mỗi loại tràn dịch đều có các dấu hiệu và phương pháp điều trị khác nhau, vì vậy việc nhận diện đúng tình trạng rất quan trọng.

Triệu chứng tràn dịch khớp gối

Tràn dịch khớp gối thường khiến người bệnh cảm thấy khớp gối trở nên căng tức và đau đớn. Một trong những triệu chứng phổ biến là sự sưng to ở vùng gối, có thể làm mất đi hình dáng tự nhiên của khớp. Cảm giác đau có thể xuất hiện từ nhẹ đến nặng và thường tăng lên khi di chuyển hoặc gập duỗi chân. Khi dịch tích tụ nhiều, việc di chuyển gối sẽ gặp khó khăn, và thậm chí có thể xuất hiện tiếng kêu lạ khi khớp gối cử động.

Ngoài sự sưng và đau, người bệnh còn có thể cảm nhận được khớp gối có độ cứng, khiến việc gập gối trở nên hạn chế hơn. Trong một số trường hợp nghiêm trọng, người bệnh có thể gặp khó khăn trong việc đứng thẳng hoặc đi lại bình thường. Nếu tràn dịch là do nhiễm trùng, các triệu chứng như sốt và đỏ vùng gối có thể xuất hiện, cần được điều trị kịp thời để tránh biến chứng.

Nguyên nhân gây tràn dịch khớp gối

Tràn dịch khớp gối có thể xuất hiện do nhiều nguyên nhân khác nhau. Dưới đây là một số nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này:

• Chấn thương cơ học: Các tai nạn, va đập mạnh hoặc xoắn khớp gối có thể làm tổn thương các mô và gây ra tràn dịch. Những chấn thương này làm khớp gối bị viêm, dẫn đến sự tích tụ dịch để bảo vệ khớp.
• Viêm khớp: Các loại viêm khớp như viêm khớp dạng thấp, viêm khớp vảy nến, hoặc viêm khớp nhiễm trùng có thể gây tràn dịch. Viêm làm tăng sản xuất dịch khớp, khiến dịch tích tụ và gây sưng.
• Thoái hóa khớp: Lão hóa hoặc tổn thương khớp gối theo thời gian có thể gây ra viêm và tràn dịch. Thoái hóa khớp làm hư hại sụn và các cấu trúc trong khớp, dẫn đến tình trạng này.
• Nhiễm trùng: Viêm khớp nhiễm trùng do vi khuẩn xâm nhập vào khớp có thể khiến dịch trong khớp bị nhiễm mủ. Đây là nguyên nhân nghiêm trọng và cần được điều trị kịp thời.
• Gout: Khi các tinh thể urat tích tụ trong khớp, chúng có thể gây viêm và tràn dịch. Gout thường gây đau đột ngột và dữ dội tại các khớp, bao gồm cả khớp gối.
• Bệnh lý khác: Các bệnh như lupus ban đỏ, bệnh Lyme, hoặc bệnh sợi cơ cũng có thể dẫn đến tràn dịch khớp gối do tình trạng viêm mãn tính.

Đối tượng dễ mắc tràn dịch khớp gối

Tràn dịch khớp gối có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng một số đối tượng có nguy cơ cao hơn. Dưới đây là những nhóm người dễ mắc bệnh này:

• Người cao tuổi: Lão hóa làm suy giảm chức năng khớp và sụn khớp, dễ dẫn đến các vấn đề về khớp như viêm khớp và thoái hóa khớp, là nguyên nhân chính gây tràn dịch gối ở người cao tuổi.
• Vận động viên và người chơi thể thao: Các hoạt động thể thao đặc thù như bóng đá, bóng rổ, chạy bộ, hoặc thể thao mạnh có thể gây chấn thương và làm tăng nguy cơ tràn dịch khớp gối do các va đập hoặc xoắn gối.
• Người bị bệnh lý khớp mãn tính: Những người mắc các bệnh như viêm khớp dạng thấp, gout, hoặc viêm khớp vảy nến có nguy cơ cao bị tràn dịch khớp gối do tình trạng viêm kéo dài.
• Người thừa cân, béo phì: Cân nặng dư thừa làm tăng áp lực lên khớp gối, gây viêm và thoái hóa khớp. Điều này tạo ra môi trường thuận lợi cho tràn dịch khớp gối.
• Người có tiền sử chấn thương khớp: Những người đã từng bị chấn thương khớp gối, dù là một lần, cũng có thể dễ dàng gặp phải tình trạng tràn dịch khớp do khớp gối không hồi phục hoàn toàn và dễ bị tổn thương lại.

Biến chứng của tràn dịch khớp gối

Nếu không được điều trị đúng cách, tràn dịch khớp gối có thể dẫn đến một số biến chứng nghiêm trọng ảnh hưởng đến khả năng vận động và chất lượng cuộc sống. Dưới đây là những biến chứng có thể gặp phải:

• Hạn chế vận động: Sự tích tụ dịch trong khớp gối khiến khớp gối bị sưng to, gây đau và cứng khớp. Điều này có thể làm giảm khả năng di chuyển, gập duỗi chân và ảnh hưởng đến các hoạt động hàng ngày.
• Viêm nhiễm: Nếu tràn dịch gối là do nhiễm trùng, không điều trị kịp thời có thể dẫn đến sự lây lan của vi khuẩn vào các mô xung quanh, gây viêm nhiễm lan rộng, thậm chí nhiễm trùng huyết. Đây là một tình trạng nguy hiểm cần được cấp cứu.
• Hư hại khớp vĩnh viễn: Tràn dịch kéo dài hoặc lặp lại có thể dẫn đến sự tổn thương khớp gối, làm suy giảm chức năng và gây thoái hóa sụn khớp. Điều này có thể gây đau mãn tính và cần phải can thiệp phẫu thuật thay khớp gối.
• Khó khăn trong việc phục hồi chức năng: Tràn dịch khớp gối lâu dài có thể làm yếu cơ và gây khó khăn trong việc phục hồi sau chấn thương. Quá trình phục hồi sẽ trở nên lâu dài và phức tạp hơn nếu không điều trị hiệu quả ngay từ đầu.
• Tạo áp lực lên các mô xung quanh: Sự tích tụ dịch có thể tạo áp lực lên các mô mềm xung quanh khớp gối, gây đau đớn và làm ảnh hưởng đến các dây chằng, gân và các cấu trúc quan trọng khác.

Chẩn đoán tràn dịch khớp gối

Để chẩn đoán chính xác tràn dịch khớp gối, bác sĩ sẽ cần thực hiện một số xét nghiệm và phương pháp kiểm tra. Dưới đây là các bước chẩn đoán phổ biến:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra khớp gối thông qua việc cảm nhận sự sưng tấy và độ cứng của khớp. Các triệu chứng như đau nhói khi di chuyển, cảm giác căng tức và khó khăn trong việc gập duỗi sẽ được ghi nhận để hỗ trợ chẩn đoán.
• Xét nghiệm dịch khớp: Nếu có nghi ngờ về nhiễm trùng hoặc gout, bác sĩ có thể thực hiện thủ thuật rút dịch khớp (chọc hút dịch khớp) để phân tích dịch. Dịch có thể được kiểm tra dưới kính hiển vi để xác định nguyên nhân, như tinh thể urat trong gout hoặc vi khuẩn trong trường hợp nhiễm trùng.
• X-quang: Phim X-quang sẽ giúp bác sĩ quan sát tình trạng thoái hóa khớp hoặc các dấu hiệu tổn thương xương và sụn. Tuy nhiên, phương pháp này không thể phát hiện được dịch trong khớp, mà chủ yếu dùng để loại trừ các vấn đề xương.
• Siêu âm khớp gối: Siêu âm giúp xác định lượng dịch trong khớp, cũng như phát hiện các tổn thương mô mềm xung quanh khớp. Đây là phương pháp nhanh chóng và hiệu quả để đánh giá tình trạng tràn dịch.
• MRI (Cộng hưởng từ): MRI là một kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh giúp bác sĩ có cái nhìn chi tiết hơn về cấu trúc bên trong của khớp gối, bao gồm sụn, dây chằng và các mô mềm. MRI có thể giúp phát hiện những tổn thương sâu và các nguyên nhân tiềm ẩn của tràn dịch.

Việc chẩn đoán chính xác tràn dịch khớp gối là rất quan trọng để có phương pháp điều trị phù hợp và hiệu quả.

Khi nào cần gặp bác sĩ về tràn dịch khớp gối

Nếu bạn gặp phải bất kỳ dấu hiệu nào liên quan đến tràn dịch khớp gối, việc thăm khám bác sĩ là cần thiết để xác định nguyên nhân và được điều trị kịp thời. Dưới đây là những tình huống khi bạn nên tìm đến bác sĩ:

• Khớp gối bị sưng và đau không giảm: Nếu bạn thấy khớp gối bị sưng to, đau đớn và các triệu chứng này không cải thiện sau vài ngày, dù đã áp dụng các biện pháp giảm đau thông thường, cần tìm kiếm sự tư vấn y tế ngay lập tức.
• Khó khăn trong việc di chuyển: Nếu bạn không thể di chuyển bình thường, hoặc gặp khó khăn trong việc gập, duỗi chân, điều này có thể là dấu hiệu của tràn dịch nặng hoặc vấn đề nghiêm trọng hơn trong khớp gối.
• Nóng đỏ hoặc sốt: Nếu bạn có cảm giác nóng, đỏ ở vùng khớp gối kèm theo sốt, có thể khớp gối của bạn bị nhiễm trùng. Đây là một tình trạng cấp cứu cần được điều trị khẩn cấp để ngăn ngừa viêm nhiễm lây lan.
• Không thể chịu đựng cơn đau: Nếu cơn đau tại khớp gối trở nên dữ dội, bạn cảm thấy không thể chịu đựng được hoặc đau không giảm dù đã dùng thuốc giảm đau, hãy đi khám để được đánh giá chính xác.
• Triệu chứng tái phát nhiều lần: Nếu tràn dịch khớp gối của bạn tái phát nhiều lần, dù đã điều trị trước đó, điều này có thể chỉ ra tình trạng mãn tính hoặc các bệnh lý khác gây tràn dịch.

Phòng ngừa tràn dịch khớp gối

Để giảm thiểu nguy cơ mắc phải tràn dịch khớp gối, bạn có thể thực hiện các biện pháp phòng ngừa sau đây:

• Giữ trọng lượng cơ thể khỏe mạnh: Cân nặng dư thừa gây áp lực lên khớp gối, làm tăng nguy cơ viêm khớp và tràn dịch. Một chế độ ăn uống hợp lý và duy trì trọng lượng cơ thể trong mức khỏe mạnh sẽ giúp giảm thiểu tác động lên khớp.
• Tập thể dục đều đặn: Các bài tập nhẹ nhàng giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp quanh khớp gối, bảo vệ khớp và giảm thiểu nguy cơ chấn thương. Các hoạt động như đi bộ, bơi lội hoặc đạp xe là những lựa chọn lý tưởng.
• Tránh chấn thương khớp gối: Nếu bạn tham gia vào các môn thể thao có nguy cơ cao như bóng đá, bóng rổ, hãy luôn sử dụng thiết bị bảo vệ khớp gối, như băng bảo vệ hoặc đệm bảo vệ để giảm thiểu nguy cơ chấn thương.
• Điều trị bệnh lý khớp sớm: Nếu bạn mắc các bệnh lý như viêm khớp hoặc gout, hãy tuân thủ theo kế hoạch điều trị của bác sĩ để giảm thiểu nguy cơ viêm nhiễm và tràn dịch khớp gối.
• Giữ khớp gối linh hoạt: Thực hiện các bài tập giãn cơ và kéo giãn để duy trì sự linh hoạt của khớp gối. Điều này giúp giảm căng thẳng lên khớp và hạn chế sự phát triển của các bệnh lý về khớp.
• Điều chỉnh tư thế: Hãy chú ý đến tư thế khi ngồi, đứng và di chuyển để tránh tạo áp lực không cần thiết lên khớp gối. Tránh đứng hoặc ngồi lâu một chỗ và nên thay đổi tư thế thường xuyên để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh lý khớp.

Phương pháp điều trị tràn dịch khớp gối

Điều trị tràn dịch khớp gối sẽ tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra bệnh và mức độ nghiêm trọng của tình trạng. Dưới đây là các phương pháp điều trị phổ biến giúp giảm thiểu triệu chứng và cải thiện chức năng khớp gối.

Điều trị bảo tồn

Khi tràn dịch khớp gối ở mức độ nhẹ hoặc vừa, các phương pháp điều trị bảo tồn sẽ được ưu tiên trước, giúp giảm viêm và hỗ trợ quá trình hồi phục.

• Nghỉ ngơi và hạn chế vận động: Việc giảm tải trọng lên khớp gối trong thời gian đầu là rất quan trọng để tránh làm tình trạng sưng tấy nghiêm trọng hơn. Nghỉ ngơi hợp lý giúp khớp gối có thời gian phục hồi.
• Chườm lạnh và chườm nóng: Chườm lạnh giúp làm giảm sưng tấy và đau nhức trong giai đoạn cấp tính, trong khi chườm nóng lại giúp tăng cường lưu thông máu và làm dịu các cơ bị căng thẳng trong quá trình hồi phục.
• Nâng cao chân: Việc nâng cao chân khi ngồi hoặc nằm sẽ giúp giảm sự tích tụ dịch và giảm sưng cho khớp gối.

Thuốc Tây y điều trị tràn dịch khớp gối

Để giảm đau, viêm và giúp phục hồi chức năng khớp gối, thuốc Tây y thường được bác sĩ chỉ định. Các loại thuốc có thể bao gồm:

• Thuốc giảm đau (Analgesics): Các thuốc như Paracetamol hoặc Acetaminophen giúp giảm đau nhẹ đến vừa. Paracetamol là một lựa chọn phổ biến trong điều trị tràn dịch khớp gối, giúp giảm đau mà không gây tác dụng phụ nghiêm trọng lên dạ dày.
• Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs): Các thuốc như Ibuprofen, Diclofenac hay Naproxen giúp giảm đau và chống viêm hiệu quả. Ibuprofen có tác dụng giảm sưng và giảm viêm nhanh chóng, thường được dùng trong điều trị tràn dịch khớp gối do viêm khớp hoặc chấn thương.
• Thuốc tiêm corticosteroid: Nếu tình trạng viêm và sưng không giảm với thuốc uống, bác sĩ có thể chỉ định tiêm corticosteroid trực tiếp vào khớp gối. Thuốc như Triamcinolone hoặc Methylprednisolone có tác dụng giảm viêm nhanh chóng và giảm đau hiệu quả.
• Thuốc điều trị gout: Trong trường hợp tràn dịch khớp gối do gout, các thuốc như Colchicine hoặc Allopurinol sẽ được sử dụng để giảm lượng acid uric trong cơ thể và kiểm soát cơn gout tái phát.

Phẫu thuật và can thiệp y tế

Trong những trường hợp tràn dịch khớp gối nặng hoặc khi các phương pháp bảo tồn không hiệu quả, phẫu thuật hoặc can thiệp y tế có thể được xem xét.

• Chọc hút dịch khớp (Aspiration): Đây là phương pháp lấy dịch ra khỏi khớp gối bằng cách sử dụng kim chọc hút. Điều này giúp giảm áp lực trong khớp, giảm sưng và cải thiện đau. Đồng thời, dịch có thể được gửi đi xét nghiệm để xác định nguyên nhân.
• Phẫu thuật nội soi khớp gối: Nếu có tổn thương nghiêm trọng ở khớp gối như rách sụn, dây chằng, hoặc có nhiễm trùng, phẫu thuật nội soi có thể giúp loại bỏ các mô tổn thương, làm sạch khớp và cải thiện chức năng khớp gối.

Vật lý trị liệu

Vật lý trị liệu đóng vai trò quan trọng trong việc phục hồi chức năng khớp gối sau khi tràn dịch. Các bài tập và phương pháp trị liệu có thể giúp cải thiện sự linh hoạt và sức mạnh cơ bắp quanh khớp gối.

• Tăng cường cơ bắp: Các bài tập giúp tăng cường cơ tứ đầu đùi và cơ gân kheo giúp bảo vệ khớp gối khỏi các chấn thương tái phát. Các bài tập này giúp giảm áp lực lên khớp, hỗ trợ quá trình phục hồi.
• Kéo giãn khớp gối: Kéo giãn cơ và khớp giúp tăng cường sự linh hoạt và giảm cứng khớp, đặc biệt hữu ích sau khi tràn dịch để cải thiện khả năng gập duỗi của khớp.

Tràn dịch khớp gối cần được điều trị kịp thời và hiệu quả để ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng. Các phương pháp điều trị từ bảo tồn đến phẫu thuật đều có thể hỗ trợ giảm đau và phục hồi chức năng khớp gối.