Viêm Đại Tràng Ở Trẻ Em: Nguyên Nhân, Triệu Chứng Và Cách Điều Trị

Đặt lịch hẹn

×

Bác Sĩ Nguyễn Thị Tuyết Lan

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Viêm đại tràng ở trẻ em không chỉ gây khó chịu, đau bụng mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển toàn diện của trẻ. Là một trong những bệnh lý tiêu hóa phổ biến, viêm đại tràng cần được phát hiện và xử trí sớm để tránh biến chứng nguy hiểm. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị viêm đại tràng ở trẻ em, giúp phụ huynh chủ động chăm sóc và bảo vệ sức khỏe của con em mình hiệu quả​​.

Định nghĩa và phân loại viêm đại tràng ở trẻ em

Viêm đại tràng ở trẻ em là tình trạng viêm hoặc tổn thương xảy ra ở niêm mạc đại tràng, một phần quan trọng trong hệ tiêu hóa. Tình trạng này có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng hấp thu dinh dưỡng và sự phát triển của trẻ. Viêm đại tràng thường được chia thành hai loại chính: cấp tính và mạn tính.

Trong trường hợp cấp tính, triệu chứng xảy ra nhanh chóng do nhiễm trùng, dị ứng hoặc tác động từ môi trường. Loại mạn tính thường phát triển chậm hơn, liên quan đến các yếu tố tự miễn hoặc rối loạn chức năng tiêu hóa kéo dài. Ngoài ra, viêm đại tràng cũng có thể được phân loại theo nguyên nhân, bao gồm viêm đại tràng do vi khuẩn, virus, ký sinh trùng hoặc các yếu tố không nhiễm trùng như dị ứng thực phẩm và bệnh viêm ruột.

Triệu chứng viêm đại tràng ở trẻ em

Triệu chứng của viêm đại tràng ở trẻ em thường rất đa dạng và phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh. Dấu hiệu phổ biến nhất là đau bụng, thường xuất hiện dưới dạng cơn đau quặn từng đợt ở vùng bụng dưới. Trẻ có thể kèm theo hiện tượng tiêu chảy, đôi khi có máu hoặc chất nhầy trong phân, làm tăng nguy cơ mất nước và suy dinh dưỡng.

Ngoài ra, trẻ bị viêm đại tràng còn có thể gặp phải triệu chứng sốt, chán ăn, mệt mỏi và sụt cân. Các biểu hiện khác như đầy hơi, khó tiêu và táo bón cũng thường được ghi nhận, nhất là trong trường hợp bệnh kéo dài. Quan sát kỹ lưỡng các dấu hiệu này giúp phụ huynh nhận biết và đưa trẻ đi thăm khám kịp thời để được điều trị hiệu quả.

Nguyên nhân gây viêm đại tràng ở trẻ em

Viêm đại tràng ở trẻ em có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Dưới đây là các yếu tố chính được cho là dẫn đến tình trạng này:

• Nhiễm trùng: Đây là nguyên nhân phổ biến, thường do vi khuẩn, virus hoặc ký sinh trùng xâm nhập vào đường tiêu hóa, gây tổn thương niêm mạc đại tràng.
• Dị ứng thực phẩm: Một số trẻ có phản ứng mạnh mẽ với các loại thực phẩm như sữa, đậu nành hoặc gluten, dẫn đến viêm và kích ứng niêm mạc đại tràng.
• Rối loạn tự miễn: Các bệnh lý như viêm loét đại tràng hoặc bệnh Crohn có thể khiến hệ miễn dịch của trẻ tấn công chính niêm mạc đại tràng.
• Rối loạn tiêu hóa: Chế độ ăn uống thiếu chất xơ, không lành mạnh hoặc mất cân bằng vi khuẩn đường ruột cũng là yếu tố tiềm ẩn gây viêm đại tràng.
• Tác động từ thuốc: Một số loại thuốc kháng sinh hoặc chống viêm không steroid có thể làm tổn thương niêm mạc đại tràng, đặc biệt khi sử dụng kéo dài hoặc không đúng cách.
• Yếu tố môi trường: Ô nhiễm, thực phẩm không an toàn và tiếp xúc với hóa chất độc hại cũng có thể làm tăng nguy cơ viêm đại tràng ở trẻ.

Trẻ em dễ bị viêm đại tràng nhất là ai?

Một số nhóm trẻ em có nguy cơ cao mắc viêm đại tràng. Các đối tượng chính bao gồm:

• Trẻ có hệ miễn dịch kém: Những trẻ suy giảm miễn dịch bẩm sinh hoặc do bệnh lý thường dễ bị nhiễm trùng, dẫn đến viêm đại tràng.
• Trẻ mắc các bệnh lý tiêu hóa: Những trẻ bị hội chứng ruột kích thích hoặc có tiền sử viêm loét dạ dày thường dễ bị tổn thương niêm mạc đại tràng.
• Trẻ sử dụng thuốc kéo dài: Việc sử dụng liên tục kháng sinh hoặc thuốc chống viêm có thể làm rối loạn vi khuẩn đường ruột và tăng nguy cơ viêm.
• Trẻ tiếp xúc với môi trường không đảm bảo vệ sinh: Điều kiện sống kém vệ sinh, nguồn nước và thực phẩm không an toàn là nguyên nhân dẫn đến nhiễm khuẩn.
• Trẻ bị dị ứng thực phẩm: Những trẻ có cơ địa dị ứng với sữa, đậu nành hoặc các thực phẩm khác dễ mắc viêm đại tràng hơn.

Nhận biết các nhóm nguy cơ này giúp phụ huynh chủ động trong việc phòng ngừa và chăm sóc sức khỏe tiêu hóa cho trẻ.

Biến chứng của viêm đại tràng ở trẻ em

Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, viêm đại tràng ở trẻ em có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Những biến chứng phổ biến bao gồm:

• Suy dinh dưỡng: Viêm đại tràng ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ dinh dưỡng, khiến trẻ dễ bị thiếu hụt các chất cần thiết cho sự phát triển.
• Mất nước và rối loạn điện giải: Tiêu chảy kéo dài hoặc phân lẫn máu có thể dẫn đến tình trạng mất nước nghiêm trọng, ảnh hưởng đến hoạt động của cơ thể.
• Viêm loét sâu hơn: Nếu không điều trị, viêm có thể lan rộng và gây tổn thương sâu ở niêm mạc đại tràng, dẫn đến nguy cơ thủng đại tràng.
• Nhiễm trùng thứ phát: Viêm làm suy giảm hàng rào bảo vệ niêm mạc, tạo điều kiện cho vi khuẩn và ký sinh trùng xâm nhập vào máu, gây nhiễm trùng toàn thân.
• Tăng nguy cơ ung thư đại tràng: Trong trường hợp mạn tính, tổn thương lâu ngày có thể làm tăng nguy cơ phát triển ung thư đại tràng khi trẻ lớn lên.

Chẩn đoán viêm đại tràng ở trẻ em

Việc chẩn đoán viêm đại tràng ở trẻ em cần dựa trên nhiều phương pháp để xác định chính xác nguyên nhân và mức độ tổn thương. Dưới đây là những phương pháp thường được áp dụng:

• Thăm khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ tìm hiểu tiền sử bệnh lý, chế độ ăn uống và các triệu chứng mà trẻ gặp phải, bao gồm đau bụng, tiêu chảy và mệt mỏi.
• Xét nghiệm phân: Kiểm tra phân giúp phát hiện sự hiện diện của máu, ký sinh trùng hoặc vi khuẩn gây bệnh, đồng thời đánh giá tình trạng viêm nhiễm.
• Xét nghiệm máu: Phương pháp này được sử dụng để kiểm tra các dấu hiệu viêm, tình trạng thiếu máu và rối loạn điện giải do bệnh gây ra.
• Nội soi đại tràng: Đây là phương pháp quan trọng để quan sát trực tiếp niêm mạc đại tràng, xác định mức độ viêm và lấy mẫu sinh thiết nếu cần thiết.
• Chẩn đoán hình ảnh: Siêu âm ổ bụng hoặc chụp CT có thể được chỉ định để phát hiện các tổn thương sâu hoặc biến chứng như thủng đại tràng.

Chẩn đoán chính xác là bước đầu tiên để xây dựng phác đồ điều trị phù hợp, giúp trẻ sớm phục hồi và hạn chế nguy cơ biến chứng.

Khi nào cần gặp bác sĩ nếu trẻ bị viêm đại tràng

Một số dấu hiệu cảnh báo tình trạng viêm đại tràng ở trẻ em cần được thăm khám kịp thời để tránh biến chứng nghiêm trọng. Dưới đây là các trường hợp phụ huynh nên đưa trẻ đến gặp bác sĩ:

• Triệu chứng không cải thiện: Nếu trẻ tiếp tục đau bụng, tiêu chảy hoặc khó chịu kéo dài dù đã thực hiện các biện pháp chăm sóc tại nhà.
• Phân bất thường: Trẻ có phân lẫn máu, chất nhầy hoặc thay đổi màu sắc bất thường có thể là dấu hiệu của tổn thương niêm mạc đại tràng nghiêm trọng.
• Sốt cao kèm mệt mỏi: Sốt dai dẳng cùng với tình trạng mất sức, uể oải có thể liên quan đến nhiễm trùng lan rộng hoặc viêm nặng.
• Dấu hiệu mất nước: Da khô, môi nứt nẻ, tiểu ít hoặc không tiểu đều là biểu hiện của tình trạng mất nước nặng cần can thiệp y tế ngay.
• Sụt cân nhanh chóng: Khi trẻ bị sút cân không rõ nguyên nhân hoặc ăn uống không ngon miệng kéo dài, đây có thể là dấu hiệu của suy dinh dưỡng hoặc biến chứng khác.
• Tiền sử bệnh lý: Nếu trẻ có tiền sử mắc các bệnh lý tiêu hóa mạn tính hoặc dị ứng thực phẩm, cần theo dõi chặt chẽ khi xuất hiện các triệu chứng bất thường.

Phòng ngừa viêm đại tràng ở trẻ em

Phòng ngừa viêm đại tràng giúp bảo vệ sức khỏe tiêu hóa và giảm nguy cơ mắc bệnh cho trẻ. Các biện pháp hiệu quả bao gồm:

• Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh: Cung cấp cho trẻ thực phẩm giàu chất xơ, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm và hạn chế đồ ăn chế biến sẵn hoặc nhiều dầu mỡ.
• Tăng cường miễn dịch: Bổ sung đầy đủ vitamin và khoáng chất, khuyến khích trẻ vận động thường xuyên và duy trì giấc ngủ đúng giờ để cải thiện sức đề kháng.
• Duy trì vệ sinh cá nhân: Dạy trẻ rửa tay trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh, tránh tiếp xúc với nguồn nước hoặc thực phẩm không đảm bảo an toàn.
• Hạn chế sử dụng thuốc không cần thiết: Chỉ sử dụng kháng sinh hoặc các loại thuốc theo chỉ định của bác sĩ để tránh ảnh hưởng đến hệ vi sinh đường ruột.
• Quan sát và xử lý kịp thời: Theo dõi các dấu hiệu bất thường ở trẻ để có biện pháp can thiệp sớm, đặc biệt trong trường hợp trẻ có cơ địa dị ứng hoặc tiền sử bệnh tiêu hóa.

Áp dụng những biện pháp trên giúp giảm nguy cơ mắc viêm đại tràng và duy trì sức khỏe tiêu hóa ổn định cho trẻ.

Phương pháp điều trị viêm đại tràng ở trẻ em

Điều trị viêm đại tràng ở trẻ em cần kết hợp giữa các phương pháp Tây y và Đông y, tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ bệnh. Dưới đây là những hướng điều trị chính được áp dụng phổ biến.

Điều trị bằng thuốc Tây y

Thuốc Tây y thường được sử dụng để kiểm soát triệu chứng và điều trị nguyên nhân gốc rễ của viêm đại tràng. Các nhóm thuốc phổ biến gồm:

• Thuốc kháng sinh: Được chỉ định trong trường hợp viêm đại tràng do nhiễm khuẩn. Các thuốc như Metronidazole hoặc Ciprofloxacin giúp tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh và giảm viêm.
• Thuốc chống viêm: Mesalazine thường được sử dụng để kiểm soát viêm nhiễm ở đại tràng, đặc biệt trong bệnh viêm loét đại tràng hoặc Crohn.
• Thuốc giảm co thắt: Như Hyoscine giúp giảm đau bụng và điều chỉnh hoạt động của cơ ruột.
• Thuốc bù nước và điện giải: Oresol được dùng để ngăn ngừa mất nước và duy trì cân bằng điện giải, đặc biệt khi trẻ bị tiêu chảy.

Mỗi loại thuốc cần được bác sĩ kê đơn và theo dõi chặt chẽ để đảm bảo an toàn và hiệu quả.

Điều trị bằng chế độ ăn uống

Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ phục hồi chức năng tiêu hóa và giảm triệu chứng viêm đại tràng. Các nguyên tắc bao gồm:

• Bổ sung chất xơ dễ tiêu: Các thực phẩm như chuối, táo nấu chín và khoai lang giúp cải thiện hệ vi sinh đường ruột và giảm nguy cơ táo bón.
• Tránh thực phẩm kích ứng: Không nên cho trẻ sử dụng thực phẩm cay, chiên rán hoặc chứa gluten nếu trẻ có cơ địa dị ứng.
• Đảm bảo cung cấp đủ nước: Uống nhiều nước lọc, nước trái cây tươi và các loại súp để bù nước và hỗ trợ tiêu hóa.
• Chia nhỏ bữa ăn: Ăn thành nhiều bữa nhỏ trong ngày giúp giảm áp lực lên đại tràng và tăng khả năng hấp thụ dinh dưỡng.

Điều chỉnh chế độ ăn phù hợp không chỉ giúp giảm triệu chứng mà còn ngăn ngừa tái phát viêm đại tràng.

Phương pháp Đông y hỗ trợ

Các bài thuốc và liệu pháp Đông y cũng được áp dụng để cải thiện triệu chứng và tăng cường sức khỏe tiêu hóa cho trẻ. Phương pháp này tập trung vào cân bằng âm dương và hỗ trợ phục hồi tự nhiên.

• Châm cứu và xoa bóp: Thúc đẩy tuần hoàn máu, giảm đau và cải thiện chức năng tiêu hóa thông qua tác động lên các huyệt vị liên quan.
• Bài thuốc Đông y: Các bài thuốc như Bạch truật, Cam thảo và Hoàng liên được sử dụng để giảm viêm, tiêu diệt vi khuẩn và phục hồi niêm mạc đại tràng.
• Dùng trà thảo dược: Trà gừng hoặc trà hoa cúc giúp làm dịu dạ dày, giảm đau bụng và cải thiện tiêu hóa.

Phương pháp Đông y thường an toàn và hiệu quả, đặc biệt khi kết hợp với các biện pháp Tây y phù hợp.

Việc phối hợp các phương pháp điều trị một cách khoa học và tuân thủ chỉ định từ bác sĩ sẽ giúp trẻ nhanh chóng phục hồi và duy trì sức khỏe tiêu hóa tốt. Viêm đại tràng ở trẻ em cần được quản lý đúng cách để hạn chế biến chứng và đảm bảo sự phát triển toàn diện.