Tìm Hiểu Nguyên Nhân, Triệu Chứng và Cách Điều Trị Viêm Loét Đại Tràng

Đặt lịch hẹn

×

Bác Sĩ Nguyễn Thị Tuyết Lan

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Viêm loét đại tràng, một bệnh lý mãn tính của hệ tiêu hóa, đang ngày càng phổ biến trong đời sống hiện đại. Tình trạng này không chỉ gây khó chịu với các triệu chứng đau bụng, tiêu chảy, mà còn có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin đầy đủ về nguyên nhân, triệu chứng và các phương pháp điều trị hiệu quả để bạn hiểu rõ hơn và bảo vệ sức khỏe của mình​​.

Định nghĩa và phân loại viêm loét đại tràng

Viêm loét đại tràng là bệnh lý viêm mãn tính ảnh hưởng đến lớp niêm mạc của đại tràng và trực tràng. Đây là một rối loạn thuộc nhóm bệnh viêm ruột, xảy ra khi hệ thống miễn dịch phản ứng quá mức với các tác nhân bên ngoài hoặc nội tại, gây tổn thương niêm mạc ruột.

Bệnh được phân loại theo phạm vi và mức độ viêm. Có thể chia thành các dạng phổ biến như:

• Viêm loét trực tràng: Ảnh hưởng đến vùng trực tràng, thường biểu hiện triệu chứng nhẹ hơn các dạng khác.
• Viêm đại tràng trái: Ảnh hưởng đến phần trực tràng, đại tràng sigma và đại tràng xuống.
• Viêm loét toàn bộ đại tràng: Gây tổn thương trên toàn bộ chiều dài đại tràng, với các triệu chứng nghiêm trọng hơn.

Ngoài ra, mức độ bệnh có thể được phân chia thành giai đoạn nhẹ, trung bình hoặc nặng, tùy thuộc vào mức độ tổn thương và triệu chứng lâm sàng.

Triệu chứng thường gặp của viêm loét đại tràng

Triệu chứng của viêm loét đại tràng thường đa dạng và có thể khác nhau tùy theo mức độ nghiêm trọng. Một số dấu hiệu phổ biến bao gồm:

• Đau bụng: Xuất hiện đau âm ỉ hoặc quặn thắt, thường tập trung ở vùng dưới rốn.
• Tiêu chảy: Đi phân lỏng kèm máu hoặc dịch nhầy, với tần suất gia tăng.
• Mệt mỏi: Cơ thể suy nhược do mất máu và tiêu chảy kéo dài.
• Giảm cân: Sút cân nhanh chóng do rối loạn hấp thu dinh dưỡng.
• Sốt nhẹ: Xảy ra trong giai đoạn viêm bùng phát.
• Chảy máu trực tràng: Có thể nhận thấy máu trong phân hoặc khi đi vệ sinh.

Ở một số người, triệu chứng có thể phát triển dần dần, trong khi những người khác có thể gặp phải các cơn bùng phát đột ngột. Các triệu chứng này không chỉ gây khó chịu mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống nếu không được kiểm soát kịp thời.

Nguyên nhân gây viêm loét đại tràng

Viêm loét đại tràng là kết quả của sự kết hợp giữa yếu tố di truyền, môi trường và hệ miễn dịch hoạt động bất thường. Các nguyên nhân chính bao gồm:

• Yếu tố miễn dịch: Hệ miễn dịch phản ứng quá mức với vi khuẩn hoặc các chất trong ruột, dẫn đến viêm nhiễm và tổn thương niêm mạc đại tràng.
• Di truyền: Có mối liên hệ chặt chẽ với tiền sử gia đình mắc bệnh. Nếu cha mẹ hoặc anh chị em bị viêm loét đại tràng, nguy cơ mắc bệnh sẽ cao hơn.
• Yếu tố môi trường: Chế độ ăn uống không lành mạnh, lạm dụng thức ăn chứa nhiều dầu mỡ, chất bảo quản hoặc hóa chất độc hại có thể làm tăng nguy cơ.
• Tác động từ vi khuẩn và virus: Một số vi khuẩn, virus có thể kích thích phản ứng viêm ở niêm mạc đại tràng, đặc biệt ở người có hệ miễn dịch nhạy cảm.
• Căng thẳng và lối sống không lành mạnh: Tình trạng căng thẳng kéo dài, thói quen hút thuốc hoặc sử dụng chất kích thích có thể góp phần làm trầm trọng thêm tình trạng viêm.

Đối tượng dễ mắc viêm loét đại tràng

Bệnh lý này có thể ảnh hưởng đến nhiều nhóm đối tượng khác nhau, nhưng một số người có nguy cơ cao hơn bao gồm:

• Người có tiền sử gia đình mắc bệnh: Những người có họ hàng gần bị viêm loét đại tràng thường dễ mắc bệnh hơn.
• Người trẻ tuổi: Bệnh thường khởi phát ở người trong độ tuổi lao động, ảnh hưởng đến sức khỏe và công việc hàng ngày.
• Người sống ở khu vực ô nhiễm: Tiếp xúc lâu dài với môi trường ô nhiễm hoặc nguồn nước không đảm bảo có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
• Người có chế độ ăn uống không khoa học: Ăn quá nhiều thực phẩm chế biến sẵn, ít chất xơ hoặc uống nhiều rượu bia sẽ tạo áp lực lên hệ tiêu hóa, gây tổn thương đại tràng.
• Người chịu căng thẳng thường xuyên: Stress kéo dài không chỉ ảnh hưởng đến tâm lý mà còn gây rối loạn chức năng miễn dịch, làm tăng nguy cơ viêm đại tràng.

Những yếu tố trên không chỉ góp phần vào nguy cơ phát bệnh mà còn làm tăng khả năng tái phát ở những người đã được chẩn đoán và điều trị.

Biến chứng của viêm loét đại tràng

Viêm loét đại tràng không được điều trị kịp thời có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe toàn diện. Các biến chứng thường gặp bao gồm:

• Chảy máu nặng: Tổn thương niêm mạc đại tràng có thể dẫn đến chảy máu kéo dài, gây thiếu máu và suy giảm sức khỏe nghiêm trọng.
• Thủng đại tràng: Viêm nhiễm kéo dài có thể làm mỏng thành đại tràng, dẫn đến nguy cơ thủng và viêm phúc mạc đe dọa tính mạng.
• Tắc nghẽn ruột: Sự hình thành mô sẹo hoặc viêm mãn tính có thể gây hẹp và tắc nghẽn đường ruột, làm rối loạn chức năng tiêu hóa.
• Ung thư đại tràng: Những người mắc viêm loét đại tràng kéo dài có nguy cơ phát triển ung thư đại tràng cao hơn so với người bình thường.
• Suy dinh dưỡng: Việc giảm hấp thu dinh dưỡng do tổn thương niêm mạc có thể dẫn đến suy kiệt, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tổng thể.
• Các vấn đề ngoài đường ruột: Bệnh có thể liên quan đến các vấn đề về mắt, khớp, da hoặc gan, gây thêm nhiều khó khăn trong điều trị.

Chẩn đoán viêm loét đại tràng

Để xác định viêm loét đại tràng, các bác sĩ sẽ thực hiện một số phương pháp chẩn đoán nhằm đánh giá mức độ tổn thương và loại trừ các bệnh lý khác. Một số phương pháp phổ biến bao gồm:

• Khám lâm sàng và tiền sử bệnh: Bác sĩ sẽ tìm hiểu chi tiết về triệu chứng, tiền sử bệnh và yếu tố nguy cơ để có cơ sở đánh giá sơ bộ.
• Xét nghiệm phân và máu: Các xét nghiệm này giúp phát hiện dấu hiệu nhiễm trùng, viêm hoặc mất máu trong cơ thể.
• Nội soi đại tràng: Đây là phương pháp chính xác nhất để quan sát trực tiếp niêm mạc đại tràng, phát hiện tổn thương, viêm hoặc các bất thường khác.
• Chụp cộng hưởng từ hoặc CT: Các kỹ thuật hình ảnh này được sử dụng để đánh giá toàn diện hơn về tình trạng tổn thương hoặc biến chứng nghi ngờ.
• Sinh thiết niêm mạc: Mẫu mô được lấy từ đại tràng trong quá trình nội soi để kiểm tra dưới kính hiển vi, giúp xác định chẩn đoán và loại trừ các bệnh lý ác tính.

Việc chẩn đoán chính xác đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng phác đồ điều trị phù hợp, nhằm ngăn chặn các biến chứng nguy hiểm.

Khi nào cần gặp bác sĩ với viêm loét đại tràng

Viêm loét đại tràng có thể gây ra các triệu chứng nặng và biến chứng nếu không được can thiệp kịp thời. Hãy đến gặp bác sĩ ngay khi có những dấu hiệu sau:

• Đau bụng dữ dội và kéo dài: Đặc biệt khi kèm theo tiêu chảy ra máu hoặc mất nước nghiêm trọng.
• Sụt cân nhanh không rõ nguyên nhân: Đây có thể là dấu hiệu cho thấy tình trạng bệnh tiến triển hoặc các biến chứng liên quan.
• Chảy máu trực tràng liên tục: Dấu hiệu này cần được kiểm tra ngay để loại trừ nguy cơ tổn thương nghiêm trọng hoặc ung thư đại tràng.
• Sốt cao không giảm: Có thể báo hiệu nhiễm trùng hoặc viêm nặng trong đường ruột.
• Triệu chứng không cải thiện khi dùng thuốc: Nếu các phương pháp điều trị thông thường không mang lại hiệu quả, cần thay đổi phác đồ điều trị dưới sự giám sát của bác sĩ.
• Các vấn đề ngoài tiêu hóa: Khi xuất hiện đau khớp, phát ban hoặc mờ mắt, đây có thể là biến chứng ngoài đường ruột của viêm loét đại tràng.

Phòng ngừa viêm loét đại tràng hiệu quả

Để giảm nguy cơ mắc bệnh hoặc hạn chế tái phát, bạn cần thực hiện các biện pháp phòng ngừa phù hợp. Một số cách hiệu quả bao gồm:

• Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh: Bổ sung đủ chất xơ từ rau củ và trái cây, hạn chế thực phẩm chế biến sẵn và dầu mỡ.
• Kiểm soát căng thẳng: Tìm cách thư giãn như tập yoga, thiền hoặc các hoạt động giải trí để giảm căng thẳng, giúp ổn định hệ miễn dịch.
• Không sử dụng thuốc không cần thiết: Tránh lạm dụng kháng sinh hoặc thuốc giảm đau có thể gây tổn thương niêm mạc đại tràng.
• Hạn chế chất kích thích: Bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia để giảm nguy cơ viêm nhiễm và bảo vệ sức khỏe đường ruột.
• Tăng cường hoạt động thể chất: Thường xuyên vận động giúp cải thiện tuần hoàn máu và tăng cường sức đề kháng.
• Thăm khám định kỳ: Đặc biệt với những người có tiền sử gia đình mắc bệnh hoặc có triệu chứng nhẹ, để phát hiện sớm các vấn đề và điều trị kịp thời.

Những biện pháp trên không chỉ giúp phòng ngừa viêm loét đại tràng mà còn cải thiện sức khỏe tổng thể một cách bền vững.

Phương pháp điều trị viêm loét đại tràng

Điều trị viêm loét đại tràng bao gồm nhiều phương pháp khác nhau, nhằm kiểm soát triệu chứng, giảm viêm và ngăn ngừa biến chứng. Dưới đây là các cách tiếp cận phổ biến trong điều trị bệnh.

Điều trị bằng thuốc Tây y

Các loại thuốc Tây y đóng vai trò chính trong việc kiểm soát tình trạng viêm loét đại tràng. Mỗi nhóm thuốc được sử dụng tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng và giai đoạn bệnh.

• Thuốc kháng viêm: Bao gồm Mesalamine, Sulfasalazine, giúp giảm viêm và làm dịu triệu chứng ở niêm mạc đại tràng. Đây là nhóm thuốc thường được sử dụng trong giai đoạn bệnh nhẹ đến trung bình.
• Thuốc ức chế miễn dịch: Như Azathioprine, Cyclosporine, giúp kiểm soát hệ miễn dịch hoạt động quá mức, ngăn chặn tình trạng viêm lan rộng.
• Thuốc sinh học: Infliximab hoặc Adalimumab được chỉ định trong các trường hợp viêm loét đại tràng nặng, không đáp ứng với thuốc kháng viêm thông thường.
• Thuốc kháng sinh: Ciprofloxacin hoặc Metronidazole thường được sử dụng khi có dấu hiệu nhiễm trùng kết hợp với viêm.

Điều trị bằng thay đổi lối sống

Ngoài thuốc, thay đổi lối sống là một yếu tố quan trọng trong kiểm soát viêm loét đại tràng và giảm nguy cơ tái phát.

• Chế độ ăn uống khoa học: Hạn chế thực phẩm gây kích thích như đồ cay nóng, thực phẩm chiên rán và tăng cường bổ sung chất xơ từ rau củ.
• Duy trì cân nặng hợp lý: Cân bằng giữa lượng calo tiêu thụ và hoạt động thể chất để giảm áp lực lên hệ tiêu hóa.
• Hạn chế căng thẳng: Thực hiện các bài tập thư giãn như thiền, yoga hoặc các hoạt động giúp giảm lo âu, hỗ trợ cải thiện sức khỏe đường ruột.

Điều trị bằng phẫu thuật

Khi các phương pháp khác không mang lại hiệu quả, phẫu thuật có thể là giải pháp cần thiết để loại bỏ các phần đại tràng bị tổn thương nghiêm trọng.

• Phẫu thuật cắt bỏ đại tràng: Áp dụng trong trường hợp viêm loét toàn bộ đại tràng hoặc xuất hiện biến chứng nghiêm trọng như thủng ruột, ung thư.
• Tái tạo đường ruột: Sử dụng phương pháp nối ruột hoặc tạo hậu môn nhân tạo để đảm bảo hoạt động tiêu hóa được tiếp tục sau phẫu thuật.

Viêm loét đại tràng cần được kiểm soát bằng các phương pháp điều trị phù hợp để ngăn ngừa biến chứng. Sự kết hợp giữa thuốc, thay đổi lối sống và phẫu thuật sẽ mang lại hiệu quả tích cực, giúp cải thiện chất lượng cuộc sống và giảm nguy cơ tái phát.