Nguyên Nhân, Triệu Chứng Và Cách Điều Trị Viêm Đại Tràng Cấp

Đặt lịch hẹn

×

Bác Sĩ Nguyễn Thị Tuyết Lan

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Viêm đại tràng cấp là tình trạng viêm nhiễm đột ngột tại niêm mạc đại tràng, gây đau bụng, tiêu chảy và mất cân bằng sức khỏe. Bài viết cung cấp các dấu hiệu nhận biết, nguyên nhân, và hướng dẫn điều trị hiệu quả giúp bạn bảo vệ hệ tiêu hóa và cải thiện chất lượng sống​​​.

Viêm đại tràng cấp là gì?

Viêm đại tràng cấp là một tình trạng viêm nhiễm xảy ra đột ngột tại niêm mạc đại tràng, gây ra nhiều khó chịu và ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe. Đây là bệnh lý phổ biến thuộc hệ tiêu hóa, thường phát sinh do nhiễm khuẩn, virus, hoặc các yếu tố kích thích như độc tố từ thực phẩm. Theo mức độ nghiêm trọng và nguyên nhân gây bệnh, viêm đại tràng cấp có thể phân loại thành các dạng khác nhau.

Một số dạng viêm đại tràng cấp bao gồm:

• Viêm đại tràng cấp do nhiễm khuẩn: Thường do vi khuẩn như Salmonella, E. coli hoặc Shigella gây ra.
• Viêm đại tràng cấp do virus: Gặp ở những trường hợp nhiễm Rotavirus, Adenovirus.
• Viêm đại tràng do dị ứng thực phẩm: Xảy ra khi tiêu thụ thực phẩm gây kích ứng hoặc dị ứng.
• Viêm đại tràng do yếu tố hóa học: Phản ứng với hóa chất độc hại từ môi trường hoặc thuốc.

Dấu hiệu nhận biết viêm đại tràng cấp

Viêm đại tràng cấp có nhiều triệu chứng khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng. Một số biểu hiện phổ biến bao gồm:

• Đau bụng quặn: Thường xuất hiện ở vùng bụng dưới, có thể đau từng cơn hoặc liên tục.
• Tiêu chảy: Đi phân lỏng, có thể kèm máu hoặc chất nhầy.
• Buồn nôn và nôn mửa: Làm cơ thể mất nước và điện giải nghiêm trọng.
• Sốt: Phản ứng do cơ thể chống lại tác nhân gây bệnh, đặc biệt khi nguyên nhân là nhiễm khuẩn.
• Mệt mỏi và sụt cân: Do cơ thể mất nước và chất dinh dưỡng trong quá trình tiêu chảy.
• Cảm giác khó chịu ở bụng: Sưng bụng, đầy hơi, đau tức.

Những triệu chứng này không chỉ gây ảnh hưởng tức thời mà còn làm suy giảm chất lượng sống nếu không được xử lý đúng cách. Khi gặp các dấu hiệu nghiêm trọng như tiêu chảy kéo dài hoặc có máu trong phân, cần thăm khám y tế kịp thời để được điều trị phù hợp.

Nguyên nhân gây viêm đại tràng cấp

Viêm đại tràng cấp có thể phát sinh từ nhiều yếu tố khác nhau, trong đó các nguyên nhân chính thường được xác định qua yếu tố môi trường, thói quen sinh hoạt, hoặc tình trạng sức khỏe hiện tại. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến:

• Nhiễm khuẩn và virus: Các vi khuẩn như Salmonella, E. coli hoặc các virus tiêu hóa có thể tấn công niêm mạc đại tràng, gây tổn thương và viêm nhiễm.
• Dị ứng thực phẩm: Một số thực phẩm như hải sản, sữa hoặc thực phẩm chứa chất bảo quản có thể kích thích phản ứng dị ứng, làm tổn thương niêm mạc ruột.
• Sử dụng thuốc không đúng cách: Thuốc kháng sinh hoặc thuốc giảm đau khi lạm dụng có thể tiêu diệt lợi khuẩn, làm mất cân bằng hệ vi sinh trong đại tràng.
• Chế độ ăn uống không hợp lý: Ăn uống không điều độ, tiêu thụ thực phẩm bẩn hoặc thiếu chất xơ là nguyên nhân phổ biến dẫn đến tổn thương đại tràng.
• Tác động hóa chất hoặc độc tố: Việc tiếp xúc với hóa chất độc hại hoặc độc tố từ thực phẩm hư hỏng cũng là yếu tố nguy cơ.
• Yếu tố tâm lý: Căng thẳng, lo âu kéo dài có thể ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa, làm suy giảm chức năng bảo vệ của niêm mạc đại tràng.

Ai dễ mắc viêm đại tràng cấp?

Một số nhóm đối tượng có nguy cơ cao hơn trong việc mắc viêm đại tràng cấp do yếu tố thể trạng hoặc thói quen sinh hoạt đặc thù. Những đối tượng này bao gồm:

• Người có hệ miễn dịch suy yếu: Người già, trẻ nhỏ, hoặc bệnh nhân đang điều trị các bệnh lý mãn tính dễ bị tác nhân bên ngoài xâm nhập.
• Người thường xuyên ăn uống không đảm bảo vệ sinh: Thói quen ăn uống đường phố, không đảm bảo an toàn thực phẩm làm tăng nguy cơ nhiễm khuẩn.
• Người lạm dụng thuốc: Việc sử dụng thuốc kháng sinh dài ngày hoặc các loại thuốc gây kích ứng ruột làm tăng nguy cơ tổn thương niêm mạc đại tràng.
• Người mắc các bệnh lý nền: Các bệnh như tiểu đường, bệnh tự miễn hoặc viêm ruột mạn tính có thể làm suy giảm khả năng chống lại tác nhân gây viêm.
• Người chịu áp lực cao: Những người thường xuyên căng thẳng hoặc có áp lực công việc lớn dễ bị rối loạn tiêu hóa, gây tổn thương niêm mạc đại tràng.

Việc nhận biết các đối tượng nguy cơ cao giúp tăng khả năng phòng ngừa bệnh lý, đồng thời hỗ trợ phát hiện sớm và điều trị hiệu quả khi có dấu hiệu viêm đại tràng cấp.

Biến chứng của viêm đại tràng cấp

Viêm đại tràng cấp nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Các biến chứng thường gặp bao gồm:

• Xuất huyết tiêu hóa: Tình trạng viêm nghiêm trọng gây tổn thương và chảy máu ở niêm mạc đại tràng. Người bệnh có thể gặp phân có máu hoặc máu tươi trong phân.
• Thủng đại tràng: Sự viêm nhiễm kéo dài làm yếu và mỏng thành đại tràng, dẫn đến nguy cơ thủng, gây nguy hiểm đến tính mạng.
• Viêm phúc mạc: Khi thủng đại tràng xảy ra, vi khuẩn và chất thải có thể tràn vào khoang bụng, gây viêm phúc mạc – một biến chứng nặng cần cấp cứu ngay.
• Giảm khả năng hấp thụ dinh dưỡng: Viêm đại tràng cấp làm suy giảm khả năng hấp thụ nước và chất dinh dưỡng, dẫn đến mất nước, suy dinh dưỡng và sụt cân.
• Tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng: Tình trạng viêm kéo dài và lặp đi lặp lại có thể làm tổn thương tế bào niêm mạc, tăng nguy cơ hình thành ung thư.
• Rối loạn hệ vi sinh đường ruột: Sự mất cân bằng hệ vi sinh do viêm nhiễm làm suy giảm chức năng bảo vệ tự nhiên của ruột, dẫn đến các bệnh lý khác trong hệ tiêu hóa.

Làm sao để chẩn đoán viêm đại tràng cấp?

Việc chẩn đoán viêm đại tràng cấp đòi hỏi sự kết hợp giữa thăm khám lâm sàng và các phương pháp xét nghiệm hiện đại để xác định nguyên nhân chính xác. Các phương pháp phổ biến bao gồm:

• Thăm khám lâm sàng: Bác sĩ kiểm tra triệu chứng như đau bụng, tiêu chảy, sốt hoặc có máu trong phân để đánh giá mức độ bệnh.
• Xét nghiệm phân: Mẫu phân được phân tích để tìm kiếm dấu hiệu nhiễm khuẩn, virus hoặc các chất độc hại có liên quan đến viêm đại tràng.
• Nội soi đại tràng: Phương pháp này giúp quan sát trực tiếp niêm mạc đại tràng để phát hiện tổn thương, viêm loét hoặc xuất huyết.
• Chụp X-quang hoặc CT scan: Được sử dụng khi nghi ngờ các biến chứng nghiêm trọng như thủng đại tràng hoặc tắc nghẽn trong lòng ruột.
• Xét nghiệm máu: Giúp kiểm tra các dấu hiệu nhiễm trùng hoặc mất máu, đồng thời đánh giá tình trạng viêm trong cơ thể.
• Test dị ứng thực phẩm: Khi nghi ngờ viêm đại tràng do dị ứng, xét nghiệm này giúp xác định các tác nhân gây kích thích.

Quá trình chẩn đoán chính xác là bước quan trọng để đưa ra phác đồ điều trị hiệu quả, ngăn ngừa tiến triển nặng hơn của bệnh.

Khi nào cần gặp bác sĩ để điều trị viêm đại tràng cấp?

Viêm đại tràng cấp có thể trở nên nghiêm trọng nếu không được kiểm soát kịp thời. Người bệnh cần đến gặp bác sĩ ngay khi xuất hiện các tình trạng sau:

• Triệu chứng kéo dài hoặc không thuyên giảm: Đau bụng, tiêu chảy, hoặc buồn nôn liên tục mà không có dấu hiệu cải thiện.
• Xuất hiện máu trong phân: Đây là dấu hiệu của tổn thương nghiêm trọng ở niêm mạc đại tràng hoặc xuất huyết tiêu hóa.
• Sốt cao và mệt mỏi nghiêm trọng: Nhiệt độ cơ thể tăng cao đi kèm tình trạng mất sức, có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng lan rộng.
• Cơ thể mất nước nặng: Khô miệng, chóng mặt, tiểu ít, hoặc thậm chí ngất xỉu là những triệu chứng cho thấy tình trạng mất nước trầm trọng.
• Đau bụng dữ dội hoặc cơn đau lan rộng: Cơn đau không chỉ giới hạn ở bụng dưới mà lan sang vùng khác, cần thăm khám ngay để phát hiện biến chứng nguy hiểm.
• Tình trạng sức khỏe nền yếu: Những người có bệnh lý mãn tính như tiểu đường, bệnh tự miễn, hoặc suy giảm miễn dịch cần kiểm tra sớm để ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng.

Làm sao để phòng ngừa viêm đại tràng cấp?

Phòng ngừa viêm đại tràng cấp đòi hỏi sự thay đổi trong lối sống, chế độ ăn uống và các biện pháp bảo vệ sức khỏe nhằm giảm nguy cơ mắc bệnh. Một số cách phòng ngừa hiệu quả gồm:

• Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh: Bổ sung nhiều rau xanh, trái cây, thực phẩm giàu chất xơ và tránh xa thực phẩm bẩn, không rõ nguồn gốc.
• Đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm: Rửa tay sạch trước khi ăn, chế biến thực phẩm chín kỹ và tránh ăn đồ sống hoặc tái.
• Uống đủ nước mỗi ngày: Hỗ trợ hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn và ngăn ngừa tình trạng mất nước do tiêu chảy.
• Tránh lạm dụng thuốc: Sử dụng thuốc kháng sinh, giảm đau và các loại thuốc khác cần theo đúng chỉ định của bác sĩ.
• Giảm căng thẳng: Duy trì trạng thái tâm lý thoải mái, cân bằng công việc và nghỉ ngơi để tăng cường sức khỏe tiêu hóa.
• Tăng cường miễn dịch: Thực hiện lối sống lành mạnh, vận động thường xuyên và ngủ đủ giấc để cải thiện khả năng đề kháng.
• Thực hiện khám sức khỏe định kỳ: Kiểm tra sức khỏe tiêu hóa định kỳ để phát hiện sớm bất kỳ vấn đề nào liên quan đến đại tràng.

Những biện pháp này không chỉ giúp ngăn ngừa viêm đại tràng cấp mà còn góp phần bảo vệ hệ tiêu hóa khỏe mạnh lâu dài.

Phương pháp điều trị viêm đại tràng cấp

Điều trị viêm đại tràng cấp bao gồm nhiều phương pháp khác nhau, từ thay đổi lối sống đến sử dụng thuốc và liệu pháp bổ trợ. Các phương pháp điều trị này được lựa chọn tùy theo nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của bệnh.

Điều trị bằng thuốc Tây y

Thuốc Tây y thường được sử dụng để kiểm soát triệu chứng và loại bỏ nguyên nhân gây viêm đại tràng cấp. Mỗi nhóm thuốc có một tác dụng riêng trong việc điều trị:

• Thuốc kháng sinh: Metronidazole và Ciprofloxacin thường được dùng để điều trị viêm đại tràng do nhiễm khuẩn. Những thuốc này giúp loại bỏ vi khuẩn gây hại, ngăn chặn tình trạng viêm lan rộng.
• Thuốc chống viêm: Mesalamine hoặc Sulfasalazine có tác dụng giảm viêm tại niêm mạc đại tràng, cải thiện tình trạng đau và tiêu chảy.
• Thuốc giảm đau và chống co thắt: Hyoscine giúp giảm các cơn đau bụng quặn và co thắt ở đại tràng, làm bệnh nhân cảm thấy dễ chịu hơn.
• Thuốc bổ sung men tiêu hóa: Các loại men vi sinh như Lactobacillus hỗ trợ cân bằng hệ vi sinh đường ruột, cải thiện chức năng tiêu hóa.

Các loại thuốc này cần được bác sĩ chỉ định để đảm bảo an toàn và hiệu quả trong điều trị.

Điều chỉnh chế độ ăn uống

Một chế độ ăn uống lành mạnh đóng vai trò quan trọng trong việc giảm nhẹ triệu chứng và phục hồi niêm mạc đại tràng. Những điều chỉnh phổ biến bao gồm:

• Tránh thực phẩm kích thích: Không tiêu thụ các thực phẩm cay nóng, dầu mỡ hoặc chứa nhiều đường vì có thể làm tình trạng viêm trở nên nghiêm trọng hơn.
• Bổ sung thực phẩm giàu chất xơ hòa tan: Yến mạch, táo, và cà rốt giúp làm mềm phân và giảm áp lực lên đại tràng.
• Uống nhiều nước: Nước giúp ngăn ngừa tình trạng mất nước và hỗ trợ quá trình hồi phục niêm mạc đại tràng.

Những thay đổi này không chỉ cải thiện tình trạng bệnh mà còn giúp nâng cao sức khỏe tổng thể của hệ tiêu hóa.

Ứng dụng y học cổ truyền

Y học cổ truyền cung cấp những liệu pháp tự nhiên giúp hỗ trợ giảm viêm và tăng cường sức khỏe đường ruột. Các phương pháp phổ biến bao gồm:

• Sử dụng thảo dược: Lá mơ lông và nghệ vàng được biết đến với tác dụng kháng viêm và bảo vệ niêm mạc đại tràng.
• Xoa bóp bấm huyệt: Thực hiện tại các huyệt đại trường hoặc túc tam lý giúp tăng cường tuần hoàn máu, giảm đau và cải thiện tiêu hóa.
• Châm cứu: Kỹ thuật này được áp dụng để điều hòa khí huyết và giảm các triệu chứng đau bụng hoặc tiêu chảy.

Các liệu pháp này cần được thực hiện bởi chuyên gia có kinh nghiệm để đảm bảo hiệu quả.

Việc kết hợp các phương pháp điều trị từ Tây y, chế độ ăn uống và y học cổ truyền không chỉ giúp kiểm soát viêm đại tràng cấp mà còn nâng cao chất lượng sống cho bệnh nhân. Việc tuân thủ chỉ định từ bác sĩ là yếu tố quan trọng để đạt hiệu quả điều trị tối ưu.