Viêm họng loét: Nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị hiệu quả

Đặt lịch hẹn

×

Bác sĩ CKI Bác sĩ Phan Đình Long

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Viêm họng loét là tình trạng viêm nhiễm ở vùng họng, gây tổn thương niêm mạc và hình thành các vết loét. Bệnh có thể do nhiều nguyên nhân, bao gồm nhiễm vi khuẩn, virus, hoặc các yếu tố môi trường như khói bụi, ô nhiễm. Triệu chứng của viêm họng loét thường rất khó chịu, như đau rát cổ họng, khó nuốt, và sốt. Nếu không được điều trị kịp thời, viêm họng loét có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ tìm hiểu chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng, và các phương pháp điều trị hiệu quả cho bệnh lý này.

Định nghĩa và phân loại viêm họng loét

Viêm họng loét là một bệnh lý nhiễm trùng gây tổn thương niêm mạc vùng họng, dẫn đến hình thành các vết loét đau đớn. Đây là một trong những tình trạng phổ biến ở hệ hô hấp trên, đặc biệt trong các mùa thay đổi thời tiết hoặc khi hệ miễn dịch suy yếu. Nguyên nhân gây bệnh có thể là do virus, vi khuẩn hoặc tác nhân kích thích từ môi trường, như khói thuốc hay ô nhiễm.

Viêm họng loét được phân loại chủ yếu theo nguyên nhân gây bệnh và mức độ nghiêm trọng của tổn thương. Trong đó, viêm họng loét có thể do nhiễm khuẩn, phổ biến nhất là vi khuẩn Streptococcus gây bệnh viêm họng do liên cầu khuẩn, hoặc do nhiễm virus như virus cúm, adeno virus. Ngoài ra, tình trạng viêm họng loét còn có thể xuất hiện do các yếu tố kích thích như axit dạ dày, hoặc do bệnh lý tự miễn.

Triệu chứng của viêm họng loét

Viêm họng loét thường có những triệu chứng đặc trưng dễ nhận biết, với biểu hiện chính là cảm giác đau rát ở cổ họng. Bệnh nhân thường cảm thấy khó nuốt và có cảm giác vướng víu trong họng. Ngoài ra, các vết loét có thể làm tăng cường mức độ đau đớn, đặc biệt khi ăn uống hoặc nói chuyện.

Bệnh nhân có thể sốt nhẹ đến vừa, kèm theo dấu hiệu sưng hạch bạch huyết ở vùng cổ. Cảm giác mệt mỏi và thiếu sức sống cũng là triệu chứng phổ biến. Một số người còn gặp phải hiện tượng ho khan hoặc ho có đờm, gây khó chịu thêm. Khi tình trạng viêm trở nên nghiêm trọng, có thể xuất hiện các biến chứng như viêm amidan hoặc nhiễm trùng lan rộng hơn, dẫn đến các vấn đề hô hấp nặng nề hơn.

Nguyên nhân gây viêm họng loét

Viêm họng loét có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, mỗi nguyên nhân đều có cơ chế tác động riêng biệt đến vùng họng và làm xuất hiện các vết loét đau đớn. Dưới đây là một số nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này:

• Nhiễm khuẩn: Vi khuẩn Streptococcus là tác nhân chủ yếu gây viêm họng do liên cầu khuẩn, tạo ra các vết loét trong họng. Ngoài ra, các vi khuẩn khác như Staphylococcus aureus cũng có thể gây viêm họng loét.
• Nhiễm virus: Các virus như cúm, adeno virus hoặc rhinovirus có thể tấn công niêm mạc họng, gây viêm nhiễm và dẫn đến sự hình thành các vết loét.
• Tác nhân hóa học và môi trường: Khói thuốc, ô nhiễm không khí hoặc các hóa chất độc hại có thể làm tổn thương niêm mạc họng, từ đó gây viêm loét.
• Thói quen xấu: Hút thuốc lá hoặc uống rượu bia quá mức làm suy yếu hệ miễn dịch và tạo điều kiện cho vi khuẩn hoặc virus tấn công họng, gây viêm loét.
• Tình trạng viêm mạn tính: Những người bị viêm họng mạn tính do các bệnh lý như GERD (trào ngược dạ dày thực quản) có thể gặp phải viêm họng loét khi axit dạ dày gây kích thích niêm mạc họng.

Đối tượng dễ mắc viêm họng loét

Viêm họng loét có thể xảy ra ở bất kỳ ai, nhưng một số đối tượng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn do các yếu tố bên trong hoặc bên ngoài. Những đối tượng dưới đây cần đặc biệt lưu ý để phòng ngừa và điều trị kịp thời:

• Trẻ em và người già: Hệ miễn dịch của trẻ em và người già thường yếu hơn, dễ bị vi khuẩn và virus tấn công, làm tăng nguy cơ mắc viêm họng loét.
• Người có sức đề kháng kém: Những người đang trong giai đoạn suy giảm miễn dịch do bệnh lý như ung thư, tiểu đường, HIV, hoặc những người đang dùng thuốc ức chế miễn dịch có nguy cơ cao mắc bệnh.
• Người thường xuyên tiếp xúc với môi trường ô nhiễm: Những người làm việc trong môi trường có khói bụi, hóa chất, hoặc ô nhiễm không khí dễ bị tổn thương niêm mạc họng, tạo điều kiện cho vi khuẩn và virus phát triển.
• Người có thói quen hút thuốc hoặc uống rượu bia: Các chất kích thích này làm suy yếu hệ miễn dịch và tăng khả năng viêm nhiễm ở họng, dễ dẫn đến các vết loét.
• Người có bệnh lý nền liên quan đến đường hô hấp: Những người mắc các bệnh như viêm amidan, viêm xoang hoặc trào ngược dạ dày thực quản có thể gặp phải tình trạng viêm họng loét do sự kích thích và nhiễm trùng tái diễn.

Biến chứng của viêm họng loét

Nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, viêm họng loét có thể dẫn đến một số biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Dưới đây là các biến chứng có thể xảy ra khi viêm họng loét tiến triển:

• Viêm amidan: Các vết loét trong họng có thể lan rộng và gây viêm amidan, dẫn đến tình trạng sưng đau, khó nuốt và viêm nhiễm kéo dài.
• Nhiễm trùng lan rộng: Vi khuẩn hoặc virus có thể lây lan từ họng sang các bộ phận khác trong cơ thể, đặc biệt là vùng tai, mũi và xoang, gây nhiễm trùng tai hoặc viêm xoang.
• Áp xe quanh amidan: Khi viêm họng loét không được điều trị đúng cách, có thể hình thành áp xe quanh amidan, gây đau nhức và khó thở. Đây là một tình trạng cấp tính cần được can thiệp y tế khẩn cấp.
• Hội chứng sốc nhiễm trùng: Trong một số trường hợp, viêm họng loét do nhiễm khuẩn có thể gây ra phản ứng toàn thân nghiêm trọng, với các triệu chứng như sốt cao, huyết áp thấp và suy đa tạng.
• Biến chứng hô hấp: Viêm họng loét có thể gây viêm phế quản hoặc viêm phổi nếu vi khuẩn hoặc virus lây lan xuống phế quản và phổi, làm tăng nguy cơ suy hô hấp.
• Rối loạn nuốt: Khi vết loét xuất hiện nhiều hoặc nghiêm trọng, bệnh nhân có thể gặp khó khăn trong việc nuốt thức ăn, dẫn đến tình trạng giảm cân và thiếu dinh dưỡng.

Chẩn đoán viêm họng loét

Để chẩn đoán viêm họng loét chính xác, bác sĩ sẽ dựa trên các triệu chứng lâm sàng và các xét nghiệm cần thiết. Việc chẩn đoán kịp thời sẽ giúp đưa ra phương pháp điều trị phù hợp và hiệu quả. Các bước chẩn đoán bao gồm:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra họng, đánh giá các triệu chứng như đau họng, sưng amidan, hoặc có vết loét trong họng. Đồng thời, bác sĩ cũng sẽ kiểm tra tình trạng hạch bạch huyết cổ, vì khi bị viêm, hạch có thể sưng lên.
• Xét nghiệm dịch họng: Để xác định nguyên nhân gây bệnh, bác sĩ có thể lấy mẫu dịch họng để xét nghiệm vi khuẩn hoặc virus. Phương pháp này giúp xác định liệu viêm họng loét là do nhiễm khuẩn hay virus.
• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu có thể được thực hiện để kiểm tra tình trạng viêm trong cơ thể và đánh giá mức độ nghiêm trọng của bệnh. Các chỉ số như CRP (C-reactive protein) và WBC (white blood cell count) sẽ cho thấy mức độ viêm nhiễm.
• Nội soi họng: Trong một số trường hợp nghi ngờ có biến chứng hoặc tổn thương sâu, bác sĩ có thể chỉ định nội soi họng để đánh giá tình trạng tổn thương và phát hiện các vết loét bên trong.
• Chẩn đoán hình ảnh: Nếu viêm họng loét có dấu hiệu lan rộng hoặc gây biến chứng nghiêm trọng, bác sĩ có thể yêu cầu chụp X-quang hoặc siêu âm để kiểm tra sự lan truyền của nhiễm trùng đến các cơ quan khác như phổi, xoang hay tai.

Việc chẩn đoán chính xác và sớm là yếu tố quan trọng để đưa ra phương án điều trị hiệu quả, tránh các biến chứng nguy hiểm.

Khi nào cần gặp bác sĩ khi bị viêm họng loét

Viêm họng loét nếu không được điều trị kịp thời có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng. Vì vậy, khi gặp phải các triệu chứng sau, người bệnh nên đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời:

• Đau họng dữ dội kéo dài: Nếu cơn đau họng không giảm sau vài ngày, hoặc đau tăng dần theo mức độ, đây có thể là dấu hiệu của viêm họng loét nghiêm trọng cần được can thiệp y tế.
• Khó nuốt và khó thở: Nếu viêm họng loét gây sưng amidan hoặc làm tắc nghẽn đường thở, bệnh nhân sẽ gặp khó khăn trong việc nuốt thức ăn hoặc thở bình thường, cần được thăm khám ngay.
• Sốt cao không giảm: Sốt cao kéo dài trên một vài ngày, đặc biệt là sốt kết hợp với các triệu chứng viêm họng, có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng nghiêm trọng hoặc biến chứng.
• Mệt mỏi và yếu đuối kéo dài: Nếu bạn cảm thấy rất mệt mỏi, mất sức trong một thời gian dài, đặc biệt là khi kèm theo các triệu chứng viêm họng, đây có thể là dấu hiệu của một nhiễm trùng lan rộng hoặc một biến chứng.
• Sưng hạch bạch huyết: Khi viêm họng loét khiến hạch bạch huyết ở cổ sưng lên, đau nhức và không giảm sau vài ngày, đó là lúc bạn cần gặp bác sĩ để kiểm tra tình trạng nhiễm trùng.
• Xuất hiện vết loét nặng hoặc lan rộng: Nếu vết loét trong họng không tự lành hoặc có dấu hiệu lan rộng, việc tham khảo ý kiến bác sĩ là cần thiết để ngăn ngừa các vấn đề nghiêm trọng hơn.

Phòng ngừa viêm họng loét

Việc phòng ngừa viêm họng loét rất quan trọng để tránh các biến chứng và giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh. Các biện pháp phòng ngừa sau đây có thể giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng và bảo vệ sức khỏe của bạn:

• Vệ sinh cá nhân tốt: Rửa tay thường xuyên và đúng cách, đặc biệt là trước khi ăn hoặc sau khi tiếp xúc với người bệnh, có thể giúp ngăn ngừa sự lây lan của vi khuẩn và virus.
• Tránh tiếp xúc với người bệnh: Hạn chế tiếp xúc gần với người bị viêm họng loét hoặc các bệnh nhiễm trùng hô hấp để giảm nguy cơ lây nhiễm. Nếu bạn bị bệnh, nên đeo khẩu trang và giữ vệ sinh họng.
• Giữ ấm cơ thể: Thường xuyên giữ ấm cổ họng, đặc biệt trong những ngày lạnh, sẽ giúp giảm nguy cơ bị viêm họng loét do thay đổi thời tiết đột ngột.
• Tăng cường sức đề kháng: Chế độ ăn uống lành mạnh, giàu vitamin C và các dưỡng chất thiết yếu giúp tăng cường hệ miễn dịch. Việc duy trì thói quen ngủ đủ giấc và giảm căng thẳng cũng góp phần vào việc bảo vệ cơ thể khỏi vi khuẩn và virus.
• Hạn chế sử dụng thuốc lá và rượu bia: Các chất kích thích này làm tổn thương niêm mạc họng, tạo điều kiện cho vi khuẩn và virus phát triển. Do đó, việc giảm hoặc bỏ các thói quen này sẽ giúp giảm nguy cơ viêm họng loét.
• Sử dụng máy tạo độ ẩm: Trong môi trường khô hanh, việc sử dụng máy tạo độ ẩm giúp duy trì độ ẩm trong không khí, tránh làm khô rát niêm mạc họng, một yếu tố có thể làm tăng nguy cơ viêm nhiễm.
• Điều trị bệnh lý nền: Nếu bạn có các bệnh lý như trào ngược dạ dày thực quản, viêm mũi xoang, hay viêm amidan, hãy điều trị triệt để để ngăn ngừa viêm họng loét tái phát.

Phương pháp điều trị viêm họng loét

Việc điều trị viêm họng loét cần được thực hiện kịp thời để giảm thiểu triệu chứng, ngăn ngừa các biến chứng và giúp hồi phục sức khỏe nhanh chóng. Tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của bệnh, có thể áp dụng các phương pháp điều trị Tây y hoặc Đông y, hoặc kết hợp cả hai.

Điều trị bằng thuốc Tây y

Điều trị bằng thuốc Tây y là phương pháp phổ biến để kiểm soát viêm họng loét, đặc biệt khi nguyên nhân do vi khuẩn hoặc virus gây ra. Các loại thuốc điều trị chính bao gồm:

• Kháng sinh: Khi viêm họng loét do nhiễm khuẩn, bác sĩ có thể chỉ định các loại kháng sinh như Penicillin, Amoxicillin, hoặc Cefuroxime. Những loại thuốc này giúp tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh và ngăn ngừa sự phát triển của chúng.
• Thuốc giảm đau và hạ sốt: Để giảm đau và hạ sốt, các thuốc như Paracetamol hoặc Ibuprofen thường được sử dụng. Những thuốc này giúp làm giảm cảm giác đau họng và hạ nhiệt độ cơ thể khi sốt cao.
• Thuốc kháng viêm: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể kê thuốc kháng viêm như Prednisolone hoặc Dexamethasone để làm giảm tình trạng viêm nhiễm và giảm sưng ở họng.
• Thuốc điều trị virus: Nếu viêm họng loét do virus, bác sĩ có thể kê các loại thuốc như Oseltamivir (Tamiflu) để điều trị cúm, giúp giảm thời gian mắc bệnh và làm giảm mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng.

Điều trị bằng phương pháp Đông y

Phương pháp điều trị Đông y sử dụng các vị thuốc tự nhiên để giảm viêm, tiêu độc và cải thiện sức khỏe tổng thể. Các phương pháp này giúp điều trị viêm họng loét từ gốc, tăng cường sức đề kháng và hỗ trợ cơ thể phục hồi nhanh chóng:

• Sử dụng thảo dược có tính mát: Trong Đông y, viêm họng loét thường liên quan đến tình trạng “nhiệt” trong cơ thể. Các thảo dược như Mạch nha, Hạ khô thảo, Cát cánh được sử dụng để thanh nhiệt, giải độc và giảm viêm.
• Các bài thuốc uống: Một số bài thuốc cổ truyền có thể kết hợp các thảo dược như Bồ công anh, Kim ngân hoa, Tang diệp, giúp làm sạch cơ thể và tiêu diệt các tác nhân gây bệnh. Những bài thuốc này có tác dụng giảm viêm, làm dịu họng và giúp phục hồi nhanh chóng.
• Châm cứu và xoa bóp: Châm cứu có thể được áp dụng để giảm đau họng, thông kinh hoạt lạc và làm giảm căng thẳng. Ngoài ra, các phương pháp xoa bóp nhẹ nhàng vùng cổ và vai gáy cũng giúp giảm căng thẳng và cải thiện lưu thông máu, từ đó hỗ trợ việc phục hồi nhanh chóng.

Các biện pháp hỗ trợ điều trị tại nhà

Ngoài việc sử dụng thuốc Tây y và Đông y, bệnh nhân có thể áp dụng một số biện pháp tại nhà để giảm triệu chứng và hỗ trợ điều trị viêm họng loét:

• Súc miệng bằng nước muối ấm: Việc súc miệng với nước muối ấm có tác dụng làm sạch vết loét, giảm viêm và giảm đau họng. Nước muối giúp sát khuẩn, ngăn ngừa vi khuẩn xâm nhập và giúp làm dịu vùng họng.
• Uống đủ nước và giữ ấm cơ thể: Việc duy trì đủ nước và giữ ấm cơ thể, đặc biệt là vùng cổ, giúp làm dịu cơn đau họng và hỗ trợ quá trình hồi phục. Nước ấm với mật ong hoặc trà thảo mộc cũng có thể giúp giảm viêm và làm dịu họng.
• Nghỉ ngơi đầy đủ: Việc nghỉ ngơi là rất quan trọng trong quá trình điều trị viêm họng loét, giúp cơ thể có thời gian để phục hồi và tăng cường hệ miễn dịch. Người bệnh cần hạn chế nói nhiều và tránh sử dụng giọng nói quá mạnh trong thời gian điều trị.

Viêm họng loét là bệnh lý có thể điều trị hiệu quả nếu phát hiện và điều trị đúng cách. Việc kết hợp giữa thuốc Tây y và các phương pháp hỗ trợ tại nhà sẽ giúp bệnh nhân hồi phục nhanh chóng, giảm thiểu nguy cơ biến chứng.