Viêm Loét Họng Ở Trẻ Nhỏ: Nguyên Nhân, Triệu Chứng Và Cách Điều Trị

Đặt lịch hẹn

×

Bác sĩ CKI Bác sĩ Phan Đình Long

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Viêm loét họng ở trẻ nhỏ là một tình trạng phổ biến và có thể gây ra nhiều triệu chứng khó chịu như đau họng, sốt, và khó nuốt. Điều này thường do nhiễm virus hoặc vi khuẩn, nhưng cũng có thể là dấu hiệu của các bệnh lý khác. Viêm loét họng không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ mà còn làm gián đoạn sinh hoạt hàng ngày, khiến các bậc phụ huynh lo lắng. Việc nhận diện và điều trị kịp thời là rất quan trọng để ngăn ngừa biến chứng, giúp trẻ nhanh chóng phục hồi. Bài viết này sẽ cung cấp những thông tin cần thiết về nguyên nhân, triệu chứng, và cách điều trị viêm loét họng ở trẻ nhỏ một cách hiệu quả.

Định nghĩa và phân loại viêm loét họng ở trẻ nhỏ

Viêm loét họng ở trẻ nhỏ là tình trạng viêm nhiễm xảy ra ở niêm mạc họng, có thể đi kèm với các vết loét gây đau rát và khó chịu. Đây là một trong những bệnh lý phổ biến ở trẻ em, đặc biệt là trong những mùa chuyển giao thời tiết hoặc khi hệ miễn dịch của trẻ chưa hoàn thiện. Viêm loét họng có thể được gây ra bởi các yếu tố vi khuẩn, virus, hoặc thậm chí là các yếu tố kích thích từ môi trường như khói bụi, hóa chất.

Tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh và mức độ tổn thương, viêm loét họng ở trẻ nhỏ có thể được chia thành các dạng sau:

• Viêm loét họng do virus: Đây là loại viêm họng thường gặp nhất, do các virus như cảm cúm, virus hợp bào hô hấp (RSV), hoặc siêu vi Epstein-Barr gây ra.

• Viêm loét họng do vi khuẩn: Các vi khuẩn như liên cầu khuẩn nhóm A (Streptococcus) có thể gây viêm họng cấp tính với các vết loét đau đớn.

• Viêm loét họng do nấm: Mặc dù ít gặp hơn, nhưng nhiễm nấm như Candida cũng có thể gây viêm loét họng, đặc biệt ở những trẻ có hệ miễn dịch yếu hoặc đang sử dụng thuốc kháng sinh dài ngày.

Tùy vào nguyên nhân và biểu hiện lâm sàng, viêm loét họng có thể được phân loại thành các dạng cấp tính và mãn tính. Viêm loét họng cấp tính diễn ra nhanh và thường kéo dài từ vài ngày đến một tuần, trong khi viêm loét họng mãn tính có thể kéo dài lâu hơn và có thể tái phát nhiều lần.

Triệu chứng viêm loét họng ở trẻ nhỏ

Triệu chứng viêm loét họng ở trẻ nhỏ thường rất rõ ràng và dễ nhận diện, đặc biệt là khi các vết loét xuất hiện ở vùng họng. Những triệu chứng phổ biến nhất mà cha mẹ có thể thấy gồm:

• Đau họng và khó nuốt: Trẻ sẽ cảm thấy đau rát khi nuốt hoặc khi nói chuyện. Đau có thể tăng lên khi trẻ ăn uống các thức ăn nóng, lạnh hoặc chua.

• Sốt: Một trong những triệu chứng điển hình của viêm loét họng là sốt, có thể từ mức độ nhẹ đến cao, tùy thuộc vào mức độ nhiễm trùng.

• Khó thở và khò khè: Nếu viêm loét họng kéo dài hoặc nghiêm trọng, có thể gây tắc nghẽn đường hô hấp, khiến trẻ khó thở hoặc khò khè khi hít vào.

• Ho: Trẻ có thể ho khan hoặc ho có đờm, đặc biệt là khi viêm loét họng do nhiễm virus.

• Biếng ăn và mệt mỏi: Vì cảm thấy đau và khó nuốt, trẻ có thể biếng ăn, đồng thời cảm thấy mệt mỏi và thiếu năng lượng.

• Lở loét và sưng tấy: Một số trường hợp, viêm loét họng có thể kèm theo sự xuất hiện của các vết loét trắng hoặc đỏ trong họng, khiến trẻ cảm thấy khó chịu và đau đớn.

• Hơi thở có mùi hôi: Đây là triệu chứng không hiếm gặp trong các trường hợp viêm loét họng do nhiễm khuẩn, đặc biệt là khi các vết loét bị nhiễm trùng.

Các triệu chứng này có thể kéo dài từ vài ngày đến một tuần. Tuy nhiên, nếu triệu chứng trở nên nghiêm trọng hoặc không cải thiện sau một thời gian, cha mẹ nên đưa trẻ đến bác sĩ để thăm khám và điều trị kịp thời.

Nguyên nhân viêm loét họng ở trẻ nhỏ

Viêm loét họng ở trẻ nhỏ có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, từ các tác nhân nhiễm khuẩn cho đến các yếu tố môi trường. Dưới đây là các nguyên nhân phổ biến gây bệnh:

• Nhiễm virus: Viêm loét họng thường do các virus gây ra, như virus cúm, virus hợp bào hô hấp, hoặc siêu vi Epstein-Barr. Các virus này tấn công và gây tổn thương niêm mạc họng, dẫn đến viêm loét.

• Nhiễm vi khuẩn: Vi khuẩn liên cầu khuẩn nhóm A (Streptococcus) là nguyên nhân chủ yếu gây viêm họng do vi khuẩn. Loại vi khuẩn này có thể gây viêm loét họng kèm theo sốt cao và đau đớn.

• Nhiễm nấm: Mặc dù ít gặp hơn, nhưng nhiễm nấm Candida cũng có thể gây viêm loét họng, đặc biệt ở những trẻ có hệ miễn dịch yếu hoặc đang sử dụng thuốc kháng sinh trong thời gian dài.

• Ô nhiễm môi trường: Các yếu tố như khói thuốc lá, bụi bẩn, hóa chất trong không khí có thể gây kích ứng và làm tổn thương niêm mạc họng, tạo điều kiện cho vi khuẩn hoặc virus xâm nhập và gây viêm loét.

• Tăng cường acid dạ dày: Khi trẻ bị trào ngược dạ dày thực quản, acid dạ dày có thể trào ngược lên họng, gây kích ứng và viêm loét.

• Chế độ ăn uống không hợp lý: Các thực phẩm cay, nóng, chua hoặc quá lạnh có thể làm tăng nguy cơ tổn thương niêm mạc họng, tạo điều kiện cho viêm loét phát triển.

Việc xác định nguyên nhân gây viêm loét họng ở trẻ nhỏ là rất quan trọng để lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp, giúp giảm đau đớn và ngăn ngừa biến chứng.

Đối tượng dễ mắc viêm loét họng

Một số nhóm trẻ nhỏ có nguy cơ cao mắc viêm loét họng do đặc điểm sinh lý và môi trường sống. Các đối tượng này bao gồm:

• Trẻ có hệ miễn dịch yếu: Trẻ em có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện hoặc trẻ bị suy giảm miễn dịch do các bệnh lý nền như HIV, ung thư, hay đang sử dụng thuốc ức chế miễn dịch sẽ dễ bị viêm loét họng hơn.

• Trẻ trong môi trường đông đúc: Trẻ em ở trong các môi trường trường học, nhà trẻ hoặc nơi đông người có nguy cơ bị nhiễm virus hoặc vi khuẩn gây viêm họng, vì vi khuẩn và virus dễ lây lan qua đường hô hấp.

• Trẻ có tiền sử bệnh lý đường hô hấp: Những trẻ từng bị viêm mũi họng, viêm amidan hoặc các bệnh lý hô hấp khác có thể dễ bị viêm loét họng tái phát.

• Trẻ thường xuyên tiếp xúc với các tác nhân gây kích ứng: Trẻ em sống trong môi trường ô nhiễm, tiếp xúc với khói thuốc lá hoặc hóa chất có thể có nguy cơ cao bị viêm loét họng.

• Trẻ dưới ba tuổi: Hệ miễn dịch của trẻ nhỏ dưới ba tuổi còn yếu, dễ bị tấn công bởi virus và vi khuẩn, đồng thời khả năng phòng vệ tự nhiên của cơ thể còn chưa hoàn thiện, dễ bị tổn thương.

• Trẻ có chế độ ăn uống không hợp lý: Các trẻ ăn nhiều thực phẩm cay, nóng hoặc chứa nhiều acid, kèm theo thói quen uống ít nước hoặc ít ăn rau củ quả có thể dễ gặp phải vấn đề về viêm loét họng.

Việc nhận diện đúng đối tượng có nguy cơ giúp cha mẹ và người chăm sóc có biện pháp phòng ngừa và điều trị kịp thời, tránh tình trạng bệnh phát triển nặng và kéo dài.

Biến chứng viêm loét họng ở trẻ nhỏ

Nếu không được điều trị kịp thời hoặc đúng cách, viêm loét họng ở trẻ nhỏ có thể dẫn đến một số biến chứng nghiêm trọng. Những biến chứng này có thể ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài của trẻ và yêu cầu chăm sóc y tế khẩn cấp. Dưới đây là các biến chứng có thể xảy ra khi viêm loét họng không được xử lý đúng mức:

• Nhiễm trùng lan rộng: Viêm loét họng do vi khuẩn có thể dẫn đến nhiễm trùng tại các bộ phận khác trong cơ thể, như viêm tai giữa, viêm xoang hoặc viêm phổi. Nhiễm trùng lan rộng có thể làm tình trạng của trẻ trở nên nghiêm trọng hơn.

• Áp xe họng: Nếu viêm loét họng do vi khuẩn không được điều trị kịp thời, có thể dẫn đến sự hình thành các ổ mủ trong vùng họng, gây áp xe. Đây là tình trạng đe dọa tính mạng nếu không được phẫu thuật để dẫn lưu mủ.

• Viêm amidan mãn tính: Viêm loét họng kéo dài có thể chuyển sang viêm amidan mãn tính, gây sưng tấy và đau họng thường xuyên, ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của trẻ.

• Trào ngược dạ dày thực quản (GERD): Khi viêm loét họng liên quan đến trào ngược dạ dày thực quản kéo dài, tình trạng này có thể làm tăng nguy cơ viêm họng mãn tính và gây ra các vấn đề về hô hấp lâu dài.

• Biến chứng tim mạch: Viêm họng do vi khuẩn liên cầu khuẩn nhóm A có thể dẫn đến các biến chứng tim mạch nghiêm trọng, như viêm cầu thận cấp tính hoặc bệnh tim rheumatic, nếu không được điều trị đúng cách.

• Khó thở và tắc nghẽn đường hô hấp: Khi các vết loét và viêm nhiễm gây sưng họng nghiêm trọng, chúng có thể làm tắc nghẽn đường hô hấp, khiến trẻ khó thở và thậm chí là suy hô hấp nếu không được can thiệp kịp thời.

Phát hiện và điều trị viêm loét họng ở trẻ nhỏ từ sớm là rất quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.

Chẩn đoán viêm loét họng ở trẻ nhỏ

Chẩn đoán viêm loét họng ở trẻ nhỏ đòi hỏi sự kết hợp giữa quan sát lâm sàng và các xét nghiệm cận lâm sàng. Mục tiêu là xác định nguyên nhân gây bệnh và mức độ nghiêm trọng để đưa ra phương pháp điều trị phù hợp. Các bước chẩn đoán thông thường bao gồm:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra họng của trẻ để tìm các dấu hiệu viêm loét, sưng tấy hoặc các vết loét trắng. Bên cạnh đó, bác sĩ cũng sẽ kiểm tra nhiệt độ cơ thể của trẻ để xác định có sốt hay không, cũng như nghe tim và phổi để phát hiện các dấu hiệu của nhiễm trùng lan rộng.

• Xét nghiệm máu: Để xác định xem viêm loét họng có do virus hay vi khuẩn gây ra, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm máu. Một số chỉ số như bạch cầu có thể giúp phân biệt viêm nhiễm do virus hay vi khuẩn. Nếu nghi ngờ nhiễm khuẩn liên cầu, bác sĩ có thể yêu cầu làm xét nghiệm đặc hiệu để tìm vi khuẩn này.

• Xét nghiệm nuôi cấy họng: Khi bác sĩ nghi ngờ viêm loét họng do vi khuẩn, việc lấy mẫu dịch từ họng và nuôi cấy là cần thiết để xác định chính xác loại vi khuẩn gây bệnh. Điều này giúp đưa ra phương án điều trị bằng kháng sinh phù hợp.

• Chẩn đoán hình ảnh: Trong một số trường hợp, nếu có nghi ngờ về sự lan rộng của nhiễm trùng hoặc sự xuất hiện của áp xe họng, bác sĩ có thể yêu cầu làm xét nghiệm hình ảnh như siêu âm hoặc chụp X-quang vùng cổ họng.

• Đánh giá các triệu chứng kèm theo: Các triệu chứng như ho, khó thở, đau tai hoặc sưng hạch bạch huyết cũng giúp bác sĩ đưa ra chẩn đoán chính xác. Một số bệnh lý như viêm tai giữa hoặc viêm xoang có thể xuất phát từ viêm loét họng và cần được xử lý cùng lúc.

Chẩn đoán chính xác giúp xác định nguyên nhân gây viêm loét họng và từ đó, bác sĩ sẽ đề xuất phác đồ điều trị hiệu quả, giúp trẻ phục hồi nhanh chóng.

Khi nào cần gặp bác sĩ về viêm loét họng ở trẻ nhỏ

Mặc dù viêm loét họng ở trẻ nhỏ có thể tự khỏi sau vài ngày điều trị tại nhà, nhưng trong một số trường hợp, việc gặp bác sĩ kịp thời là rất quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng và giúp trẻ nhanh chóng hồi phục. Dưới đây là các dấu hiệu mà phụ huynh cần lưu ý và đưa trẻ đến bác sĩ ngay khi có những triệu chứng sau:

• Sốt cao không giảm: Nếu trẻ bị sốt cao liên tục và không đáp ứng với thuốc hạ sốt thông thường, đây có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng nặng hoặc vi khuẩn gây viêm loét họng, đặc biệt khi sốt kéo dài hơn ba ngày.

• Khó thở hoặc khò khè: Khi trẻ gặp khó khăn trong việc thở, hoặc có triệu chứng khò khè, đây có thể là dấu hiệu của tắc nghẽn đường hô hấp do viêm loét họng gây ra. Trường hợp này cần được thăm khám ngay để xử lý kịp thời.

• Khó nuốt hoặc không thể ăn uống: Nếu trẻ không thể ăn hoặc uống được vì đau họng, điều này có thể làm cho tình trạng mất nước và suy dinh dưỡng trở nên nghiêm trọng. Cha mẹ cần đưa trẻ đến bác sĩ để điều trị ngay.

• Biểu hiện sưng hoặc đau tai: Viêm loét họng có thể lan sang các khu vực lân cận như tai. Nếu trẻ kêu đau tai hoặc có dấu hiệu viêm tai giữa, bác sĩ cần can thiệp để tránh biến chứng.

• Vết loét nặng hoặc không lành: Nếu vết loét trong họng trở nên lớn, lở loét kéo dài mà không có dấu hiệu phục hồi, hoặc nếu các vết loét có mủ, trẻ cần được kiểm tra để xác định nguyên nhân chính xác và điều trị.

• Phát ban hoặc các dấu hiệu nghiêm trọng khác: Nếu trẻ xuất hiện phát ban, đau khớp, hoặc các triệu chứng nghiêm trọng khác sau khi bị viêm loét họng, có thể có sự liên quan đến các bệnh lý toàn thân như bệnh sốt ban đỏ hay viêm cầu thận.

Khi phát hiện các triệu chứng này, việc thăm khám bác sĩ ngay là vô cùng quan trọng để đảm bảo điều trị đúng cách và ngăn ngừa các nguy cơ nghiêm trọng.

Phòng ngừa viêm loét họng ở trẻ nhỏ

Mặc dù viêm loét họng có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau, nhưng có một số biện pháp phòng ngừa hiệu quả giúp giảm nguy cơ mắc phải bệnh này ở trẻ nhỏ. Dưới đây là các cách phòng ngừa giúp bảo vệ sức khỏe của trẻ:

• Giữ vệ sinh cá nhân tốt: Rửa tay thường xuyên và đúng cách là một trong những biện pháp quan trọng nhất để ngăn ngừa viêm loét họng. Cha mẹ nên dạy trẻ thói quen rửa tay trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh để giảm nguy cơ nhiễm khuẩn.

• Tránh tiếp xúc với người bệnh: Khi có trẻ mắc bệnh viêm loét họng, hãy tránh để trẻ tiếp xúc gần gũi với người bệnh để ngăn ngừa lây nhiễm virus hoặc vi khuẩn. Hạn chế việc cho trẻ đến nơi đông người trong mùa dịch.

• Tăng cường sức đề kháng: Đảm bảo trẻ có một chế độ ăn uống đầy đủ dưỡng chất, giàu vitamin C, kẽm và các khoáng chất thiết yếu để tăng cường hệ miễn dịch. Việc cho trẻ uống đủ nước cũng rất quan trọng để giữ cho cơ thể luôn đủ nước và giúp niêm mạc họng luôn khỏe mạnh.

• Đảm bảo không gian sống sạch sẽ: Hãy giữ cho môi trường sống của trẻ luôn sạch sẽ, thoáng mát, và không có bụi bẩn hay khói thuốc. Việc làm sạch và vệ sinh nhà cửa định kỳ giúp giảm thiểu tác nhân gây kích ứng niêm mạc họng.

• Không hút thuốc trong nhà: Khói thuốc lá là một trong những tác nhân kích ứng mạnh mẽ đối với hệ hô hấp của trẻ. Hút thuốc trong nhà hoặc gần trẻ có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý về họng, bao gồm viêm loét họng.

• Khám sức khỏe định kỳ: Việc khám sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm các vấn đề về hô hấp, cũng như các bệnh lý có thể dẫn đến viêm loét họng. Điều này giúp bác sĩ can thiệp kịp thời và đưa ra các biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

Phòng ngừa viêm loét họng không chỉ giúp giảm nguy cơ mắc bệnh mà còn bảo vệ sức khỏe lâu dài của trẻ. Cha mẹ nên chú ý duy trì những thói quen lành mạnh và tạo môi trường sống tốt cho trẻ để phòng ngừa bệnh hiệu quả.

Phương pháp điều trị viêm loét họng ở trẻ nhỏ

Điều trị viêm loét họng ở trẻ nhỏ tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh và mức độ nghiêm trọng của tình trạng. Dưới đây là các phương pháp điều trị chính mà bác sĩ thường áp dụng để giúp trẻ hồi phục nhanh chóng.

Điều trị bằng thuốc Tây y

Khi viêm loét họng do nhiễm vi khuẩn hoặc virus, bác sĩ có thể chỉ định thuốc Tây để giúp giảm đau, kiểm soát nhiễm trùng và giảm viêm. Việc sử dụng thuốc cần được thực hiện đúng liều lượng và theo chỉ dẫn của bác sĩ để tránh các tác dụng phụ không mong muốn.

• Thuốc kháng sinh: Khi viêm loét họng do vi khuẩn, đặc biệt là vi khuẩn liên cầu khuẩn, bác sĩ có thể chỉ định các loại kháng sinh như Amoxicillin, Penicillin hoặc Azithromycin. Những loại thuốc này giúp tiêu diệt vi khuẩn, giảm tình trạng viêm nhiễm và phòng ngừa các biến chứng.

• Thuốc kháng vi-rút: Trong trường hợp viêm loét họng do virus, thuốc kháng vi-rút không phải lúc nào cũng cần thiết. Tuy nhiên, nếu viêm do siêu vi Epstein-Barr hoặc các virus gây bệnh nghiêm trọng, bác sĩ có thể chỉ định thuốc Oseltamivir (Tamiflu) để giảm mức độ nghiêm trọng của bệnh.

• Thuốc giảm đau và hạ sốt: Để giảm đau họng và hạ sốt cho trẻ, bác sĩ có thể kê đơn thuốc Paracetamol hoặc Ibuprofen. Các loại thuốc này giúp trẻ giảm bớt cơn đau họng, hạ nhiệt độ cơ thể và giúp trẻ cảm thấy dễ chịu hơn.

• Thuốc chống viêm: Để giảm viêm sưng trong họng, bác sĩ có thể chỉ định các thuốc kháng viêm không steroid như Ibuprofen. Thuốc này không chỉ giảm viêm mà còn giúp giảm đau hiệu quả.

Điều trị bằng biện pháp tại nhà

Bên cạnh thuốc Tây y, các biện pháp tại nhà cũng rất quan trọng trong việc giảm nhẹ triệu chứng và hỗ trợ quá trình hồi phục của trẻ.

• Sử dụng nước muối sinh lý: Súc miệng với nước muối sinh lý ấm có thể giúp làm dịu cơn đau họng, loại bỏ các tác nhân gây viêm nhiễm và làm sạch niêm mạc họng.

• Giữ cho cổ họng ẩm: Việc giữ cho cổ họng của trẻ luôn ẩm sẽ giúp giảm cảm giác khô rát và khó chịu. Các phương pháp như cho trẻ uống nước ấm, nước chanh mật ong (nếu trẻ đã lớn và không dị ứng) hoặc các loại trà thảo mộc nhẹ nhàng giúp làm dịu cổ họng.

• Tăng cường dinh dưỡng: Đảm bảo trẻ được cung cấp đủ chất dinh dưỡng trong suốt quá trình điều trị giúp tăng cường sức đề kháng. Các thực phẩm dễ nuốt như cháo, súp ấm và trái cây mềm giàu vitamin C sẽ giúp tăng cường hệ miễn dịch, hỗ trợ việc phục hồi nhanh chóng.

• Nghỉ ngơi đầy đủ: Nghỉ ngơi là một yếu tố quan trọng giúp cơ thể hồi phục. Cha mẹ cần tạo điều kiện cho trẻ có một không gian nghỉ ngơi thoải mái và khuyến khích trẻ ngủ đủ giấc để cơ thể có thể chống lại bệnh tật.

Các biện pháp phòng ngừa trong quá trình điều trị

Trong suốt quá trình điều trị viêm loét họng, việc áp dụng các biện pháp phòng ngừa sẽ giúp ngăn ngừa bệnh tái phát và bảo vệ sức khỏe của trẻ.

• Tránh xa các tác nhân kích ứng: Trong khi điều trị viêm loét họng, cha mẹ cần tránh cho trẻ tiếp xúc với các yếu tố gây kích ứng như khói thuốc, bụi bẩn hoặc hóa chất. Những tác nhân này có thể làm tình trạng viêm loét trở nên nghiêm trọng hơn.

• Hạn chế tiếp xúc với người bệnh: Viêm loét họng dễ lây lan qua đường hô hấp, vì vậy cha mẹ nên hạn chế để trẻ tiếp xúc với những người đang mắc bệnh. Điều này giúp giảm nguy cơ lây nhiễm và bảo vệ sức khỏe của trẻ trong thời gian hồi phục.

Kết luận về phương pháp điều trị viêm loét họng ở trẻ nhỏ

Viêm loét họng ở trẻ nhỏ có thể điều trị hiệu quả khi phát hiện sớm và sử dụng đúng phương pháp điều trị. Điều trị bằng thuốc Tây y kết hợp với các biện pháp hỗ trợ tại nhà giúp giảm đau, kiểm soát nhiễm trùng và tăng cường sức đề kháng cho trẻ. Việc chăm sóc đúng cách không chỉ giúp trẻ nhanh chóng phục hồi mà còn phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm, đảm bảo sức khỏe cho trẻ trong suốt quá trình điều trị.