Viêm khớp gối: Nguyên nhân, Triệu chứng và Phương pháp điều trị

Đặt lịch hẹn

×

Lương y Phùng Hải Đăng

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Viêm khớp gối là một trong những bệnh lý phổ biến, đặc biệt ở người lớn tuổi, gây ra đau nhức, hạn chế vận động và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống. Đây là tình trạng viêm nhiễm xảy ra trong khớp gối, có thể do tuổi tác, chấn thương hoặc các bệnh lý tự miễn. Viêm khớp gối nếu không được điều trị kịp thời sẽ dẫn đến thoái hóa khớp, làm tăng nguy cơ tàn tật. Việc hiểu rõ các nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị viêm khớp gối là điều cần thiết để giúp người bệnh quản lý tốt tình trạng này.

Định nghĩa và phân loại viêm khớp gối

Viêm khớp gối là một tình trạng viêm nhiễm xảy ra trong khớp gối, ảnh hưởng đến các mô mềm, xương và sụn của khớp. Đây là bệnh lý thường gặp, đặc biệt ở người cao tuổi, và có thể phát triển dần dần hoặc xảy ra đột ngột sau chấn thương. Viêm khớp gối có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó phổ biến nhất là viêm khớp do thoái hóa, hay còn gọi là viêm khớp dạng thoái hóa.

Viêm khớp gối có thể được phân loại thành nhiều loại khác nhau tùy theo nguyên nhân và mức độ ảnh hưởng. Các dạng viêm khớp gối phổ biến gồm:

• Viêm khớp dạng thoái hóa: Là dạng phổ biến nhất, thường gặp ở người già và có liên quan đến sự mài mòn tự nhiên của sụn khớp gối theo thời gian.
• Viêm khớp do viêm tự miễn: Các bệnh lý như viêm khớp dạng thấp có thể gây viêm khớp gối do hệ miễn dịch tấn công các mô khớp.
• Viêm khớp do chấn thương: Chấn thương ở đầu gối có thể làm tổn thương sụn hoặc các cấu trúc xung quanh khớp, gây viêm.
• Viêm khớp nhiễm khuẩn: Một dạng hiếm nhưng nghiêm trọng, do vi khuẩn xâm nhập vào khớp, gây viêm nhiễm nặng.

Dù nguyên nhân gây viêm khớp gối là gì, các triệu chứng và mức độ ảnh hưởng có thể thay đổi tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể.

Triệu chứng của viêm khớp gối

Triệu chứng của viêm khớp gối thường xuất hiện từ từ và có thể trở nên tồi tệ hơn nếu không được điều trị kịp thời. Người bệnh có thể cảm nhận rõ ràng sự đau nhức và khó khăn khi di chuyển, đặc biệt là khi thực hiện các hoạt động như leo cầu thang, đứng lâu hoặc đi bộ.

Một số triệu chứng chính của viêm khớp gối bao gồm:

• Đau khớp gối: Đây là triệu chứng phổ biến nhất, có thể xuất hiện ở mọi thời điểm trong ngày, nhưng thường trở nên nghiêm trọng hơn khi vận động. Đau có thể tăng dần theo thời gian và không dễ dàng thuyên giảm.
• Sưng tấy: Viêm khớp gối thường gây sưng đỏ ở vùng khớp, do sự tích tụ dịch trong khớp gối. Việc sưng tấy này có thể làm giảm khả năng di chuyển của khớp.
• Cứng khớp: Một triệu chứng điển hình của viêm khớp gối là cảm giác cứng khớp, đặc biệt là vào buổi sáng khi mới thức dậy. Người bệnh có thể gặp khó khăn khi bắt đầu di chuyển, và cảm giác này có thể giảm dần sau khi khớp được làm ấm.
• Hạn chế vận động: Do đau và cứng khớp, người bệnh có thể gặp khó khăn trong việc duỗi thẳng hoặc gập gối, ảnh hưởng đến khả năng di chuyển bình thường.
• Tiếng lạo xạo khi di chuyển: Viêm khớp gối có thể gây ra âm thanh lạ như tiếng lạo xạo hoặc cọ xát khi di chuyển khớp. Đây là dấu hiệu cho thấy sụn khớp có thể đã bị mài mòn và xương bắt đầu cọ xát vào nhau.

Các triệu chứng có thể dao động và tiến triển theo thời gian, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng sống của người bệnh. Việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời là yếu tố quan trọng để kiểm soát bệnh và giảm thiểu tác động của viêm khớp gối.

Nguyên nhân gây viêm khớp gối

Viêm khớp gối có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe, lối sống, và các yếu tố bên ngoài. Hiểu rõ nguyên nhân giúp người bệnh chủ động phòng ngừa và điều trị hiệu quả. Các nguyên nhân phổ biến gây viêm khớp gối bao gồm:

• Lão hóa tự nhiên: Theo thời gian, sụn khớp gối bị mài mòn, dẫn đến tình trạng thoái hóa khớp gối. Đây là nguyên nhân chính của viêm khớp gối ở người lớn tuổi, khiến khớp bị tổn thương và dễ bị viêm.
• Chấn thương khớp: Các chấn thương như gãy xương, bong gân, hoặc tổn thương sụn khớp gối có thể làm tăng nguy cơ viêm nhiễm trong khớp, thậm chí dẫn đến viêm khớp mãn tính nếu không được điều trị đúng cách.
• Yếu tố di truyền: Một số người có nguy cơ cao bị viêm khớp gối do yếu tố di truyền. Các nghiên cứu cho thấy, nếu trong gia đình có người mắc bệnh, khả năng phát triển viêm khớp gối của thế hệ tiếp theo có thể cao hơn.
• Viêm tự miễn: Các bệnh như viêm khớp dạng thấp hoặc lupus có thể khiến hệ miễn dịch tấn công nhầm vào các mô khớp, gây viêm và tổn thương khớp gối.
• Tăng cân hoặc béo phì: Cân nặng quá mức gây áp lực lên khớp gối, làm tăng nguy cơ thoái hóa sụn và viêm khớp, đặc biệt là khi có thói quen vận động không đúng cách.
• Nhiễm khuẩn: Mặc dù hiếm gặp, nhưng khi vi khuẩn xâm nhập vào khớp gối qua vết thương hở hoặc do nhiễm trùng máu, nó có thể gây ra viêm khớp gối nhiễm khuẩn, một tình trạng nghiêm trọng cần điều trị khẩn cấp.

Các nguyên nhân này có thể tương tác với nhau và làm tăng mức độ nghiêm trọng của bệnh, vì vậy việc xác định chính xác nguyên nhân sẽ giúp việc điều trị trở nên hiệu quả hơn.

Đối tượng dễ bị viêm khớp gối

Viêm khớp gối không phân biệt độ tuổi nhưng có một số nhóm đối tượng có nguy cơ cao mắc phải căn bệnh này. Các yếu tố như tuổi tác, lối sống, và tiền sử bệnh lý đóng vai trò quan trọng trong việc xác định ai dễ bị viêm khớp gối. Những đối tượng sau đây đặc biệt dễ gặp phải viêm khớp gối:

• Người lớn tuổi: Tuổi tác là yếu tố hàng đầu làm tăng nguy cơ mắc viêm khớp gối. Khi tuổi càng cao, khả năng thoái hóa sụn khớp càng cao, dẫn đến viêm khớp gối.
• Người béo phì: Thừa cân khiến các khớp gối phải chịu tải trọng lớn hơn khi di chuyển, gây tổn thương sụn khớp và dễ dẫn đến viêm khớp.
• Vận động viên hoặc người có công việc liên quan đến lao động nặng: Những người thường xuyên phải hoạt động mạnh mẽ hoặc vận động quá mức dễ gặp phải chấn thương khớp, dẫn đến nguy cơ cao bị viêm khớp gối.
• Người có tiền sử chấn thương khớp: Những người đã từng bị chấn thương ở khớp gối như gãy xương, bong gân hoặc trật khớp có nguy cơ tái phát viêm khớp gối cao hơn.
• Người có bệnh lý tự miễn: Các bệnh như viêm khớp dạng thấp hoặc lupus có thể làm tăng nguy cơ viêm khớp gối, vì hệ miễn dịch tấn công nhầm vào các mô khớp, gây viêm.
• Người có yếu tố di truyền: Nếu trong gia đình có người mắc bệnh viêm khớp gối, nguy cơ mắc bệnh này cũng sẽ cao hơn ở các thế hệ tiếp theo.

Những đối tượng này cần đặc biệt chú ý đến các dấu hiệu của bệnh và có biện pháp phòng ngừa từ sớm để giảm thiểu nguy cơ bị viêm khớp gối.

Biến chứng của viêm khớp gối

Viêm khớp gối không chỉ gây ra những cơn đau nhức, khó chịu mà nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng lâu dài đến khả năng vận động và chất lượng cuộc sống. Các biến chứng của viêm khớp gối có thể bao gồm:

• Thoái hóa khớp gối nghiêm trọng: Khi viêm khớp kéo dài và không được kiểm soát, sụn khớp bị tổn thương nặng nề, dẫn đến thoái hóa khớp gối. Tình trạng này có thể gây ra sự suy giảm chức năng khớp và đau đớn mãn tính.
• Hạn chế khả năng vận động: Viêm khớp gối nặng có thể khiến người bệnh gặp khó khăn khi đi lại, đứng lên ngồi xuống hoặc thực hiện các động tác đơn giản như leo cầu thang. Hạn chế vận động làm giảm chất lượng cuộc sống và khả năng tự chăm sóc bản thân.
• Biến dạng khớp gối: Viêm khớp gối kéo dài có thể dẫn đến biến dạng khớp, khi các xương trong khớp gối bị lệch hoặc thay đổi hình dạng. Điều này làm tăng nguy cơ gặp phải các vấn đề khác như trật khớp hoặc gãy xương.
• Mất khả năng lao động: Do đau đớn và hạn chế vận động, nhiều người bị viêm khớp gối gặp khó khăn trong công việc hàng ngày, đặc biệt đối với những người làm công việc đòi hỏi di chuyển hoặc mang vác nặng.
• Nhiễm trùng khớp: Trong một số trường hợp viêm khớp gối có thể kèm theo nhiễm trùng, đặc biệt là khi vi khuẩn xâm nhập vào khớp, gây viêm nhiễm nghiêm trọng, có thể dẫn đến nhiễm trùng máu và các biến chứng đe dọa tính mạng.

Việc nhận diện và điều trị sớm các triệu chứng viêm khớp gối có thể giúp ngăn ngừa những biến chứng này, bảo vệ sức khỏe và giữ gìn khả năng vận động lâu dài.

Chẩn đoán viêm khớp gối

Chẩn đoán viêm khớp gối là quá trình quan trọng giúp xác định nguyên nhân và mức độ bệnh, từ đó đưa ra phương pháp điều trị phù hợp. Việc chẩn đoán chính xác sẽ giúp người bệnh có kế hoạch điều trị hiệu quả và tránh các biến chứng. Các phương pháp chẩn đoán viêm khớp gối bao gồm:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra tình trạng khớp gối thông qua việc hỏi về triệu chứng, tiền sử bệnh, và kiểm tra phạm vi vận động của khớp. Việc này giúp xác định mức độ đau, sưng tấy, và cứng khớp.
• Xét nghiệm hình ảnh: Các kỹ thuật như X-quang, MRI hoặc siêu âm có thể được sử dụng để quan sát tình trạng khớp gối. X-quang giúp phát hiện các dấu hiệu thoái hóa khớp, tổn thương xương và sự hình thành gai xương, trong khi MRI giúp nhìn rõ tình trạng sụn và các mô mềm.
• Xét nghiệm máu: Nếu bác sĩ nghi ngờ viêm khớp gối do nguyên nhân tự miễn hoặc nhiễm khuẩn, xét nghiệm máu có thể được chỉ định để kiểm tra các dấu hiệu viêm hoặc sự hiện diện của các yếu tố tự miễn như yếu tố dạng thấp hoặc protein phản ứng C (CRP).
• Chọc hút dịch khớp: Trong trường hợp có dấu hiệu nhiễm trùng, bác sĩ có thể thực hiện chọc dịch khớp để kiểm tra có sự hiện diện của vi khuẩn hoặc tế bào viêm. Phương pháp này giúp xác định nguyên nhân viêm khớp gối và quyết định liệu có cần điều trị kháng sinh hay không.

Chẩn đoán chính xác là bước đầu tiên để điều trị viêm khớp gối hiệu quả, từ đó giúp người bệnh kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng lâu dài.

Khi nào cần gặp bác sĩ về viêm khớp gối

Viêm khớp gối có thể phát triển dần dần, nhưng nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể gây ra những vấn đề nghiêm trọng. Dưới đây là những dấu hiệu cho thấy bạn cần gặp bác sĩ ngay để được tư vấn và điều trị:

• Cơn đau kéo dài hoặc trở nên nghiêm trọng: Nếu bạn cảm thấy cơn đau khớp gối không giảm dần sau một thời gian nghỉ ngơi hoặc tự điều trị tại nhà, hoặc nếu cơn đau trở nên dữ dội và không thể chịu đựng được, đây là dấu hiệu cần sự can thiệp y tế.
• Khó khăn trong việc di chuyển hoặc vận động: Nếu bạn gặp khó khăn khi đứng lên, đi lại, hoặc leo cầu thang, đặc biệt là khi cảm thấy khớp gối bị cứng và không thể duỗi thẳng hay gập lại như bình thường, bạn nên tìm đến bác sĩ để được khám và đánh giá.
• Sưng và nóng đỏ vùng khớp gối: Nếu khớp gối bị sưng tấy, ấm và có dấu hiệu viêm đỏ, điều này có thể cho thấy tình trạng viêm đang phát triển và cần được xử lý kịp thời.
• Tiếng lạo xạo khi di chuyển: Nếu bạn nghe thấy âm thanh lạ như tiếng lạo xạo, cọ xát khi di chuyển khớp gối, có thể đây là dấu hiệu của việc sụn khớp bị mài mòn nghiêm trọng hoặc có vấn đề khác trong khớp.
• Dấu hiệu nhiễm trùng: Nếu khớp gối không chỉ bị đau mà còn có các triệu chứng của nhiễm trùng như sốt, da vùng gối trở nên nóng và đỏ, bạn cần đi khám ngay, vì viêm khớp gối nhiễm khuẩn là tình trạng nghiêm trọng, cần điều trị khẩn cấp.

Khi nhận thấy bất kỳ triệu chứng nào trong những dấu hiệu trên, việc gặp bác sĩ sớm sẽ giúp ngăn ngừa tình trạng bệnh trở nên nghiêm trọng và giảm thiểu các biến chứng.

Phòng ngừa viêm khớp gối

Viêm khớp gối có thể phòng ngừa hoặc làm giảm nguy cơ phát triển thông qua các biện pháp thay đổi lối sống và chăm sóc sức khỏe đúng cách. Dưới đây là một số cách giúp bạn bảo vệ khớp gối của mình:

• Giữ cân nặng hợp lý: Thừa cân hoặc béo phì gây áp lực lớn lên khớp gối, làm tăng nguy cơ thoái hóa sụn và viêm khớp. Duy trì một cân nặng khỏe mạnh không chỉ giúp giảm đau mà còn giúp bảo vệ khớp gối trong suốt cuộc đời.
• Tập thể dục thường xuyên: Các bài tập thể dục giúp tăng cường cơ bắp xung quanh khớp gối, giảm áp lực lên khớp. Tuy nhiên, bạn nên tránh các bài tập có tác động mạnh, như chạy bộ hoặc nhảy cao, để tránh chấn thương cho khớp.
• Bảo vệ khớp khi vận động mạnh: Nếu bạn tham gia các hoạt động thể thao hoặc công việc nặng, hãy sử dụng thiết bị bảo vệ khớp như nẹp gối hoặc miếng đệm để giảm nguy cơ chấn thương.
• Dinh dưỡng hợp lý: Ăn uống cân bằng, giàu canxi và vitamin D giúp duy trì sức khỏe xương khớp. Thực phẩm giàu omega-3 như cá hồi, hạt chia có thể giúp giảm viêm trong cơ thể, hỗ trợ bảo vệ khớp gối.
• Tránh các hoạt động làm tăng nguy cơ chấn thương: Nếu bạn có tiền sử bị chấn thương ở khớp gối, hãy cẩn trọng với các hoạt động có thể gây tổn thương cho khớp. Hãy tránh các động tác đột ngột hoặc có tác động mạnh lên đầu gối.
• Điều trị kịp thời các bệnh lý khác: Nếu bạn mắc các bệnh lý có thể gây viêm khớp như viêm khớp dạng thấp hoặc lupus, việc điều trị sớm và kiểm soát các triệu chứng có thể giúp ngăn ngừa viêm khớp gối phát triển.

Bằng cách thực hiện các biện pháp phòng ngừa này, bạn có thể giảm thiểu nguy cơ mắc viêm khớp gối và duy trì sức khỏe khớp gối lâu dài.

Phương pháp điều trị viêm khớp gối

Việc điều trị viêm khớp gối có thể bao gồm một số phương pháp khác nhau tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và tình trạng sức khỏe của người bệnh. Điều trị không chỉ nhằm giảm đau và cải thiện khả năng vận động, mà còn để ngăn ngừa các biến chứng lâu dài. Dưới đây là các phương pháp điều trị phổ biến, bao gồm thuốc, vật lý trị liệu và phẫu thuật.

Điều trị bằng thuốc Tây y

Khi viêm khớp gối gây ra đau đớn và viêm nhiễm nghiêm trọng, thuốc Tây y là lựa chọn đầu tiên để giảm triệu chứng. Các nhóm thuốc có thể được bác sĩ chỉ định tùy theo tình trạng của người bệnh.

• Thuốc giảm đau và kháng viêm không steroid (NSAIDs): Đây là nhóm thuốc phổ biến giúp giảm đau và viêm. Một số loại thuốc thuộc nhóm này bao gồm:
  • Ibuprofen: Giúp giảm đau và sưng viêm hiệu quả.
  • Diclofenac: Được sử dụng phổ biến để giảm viêm và giảm đau nhanh chóng.
  • Naproxen: Thường được sử dụng trong các trường hợp viêm khớp kéo dài, giúp giảm đau và chống viêm hiệu quả.
• Thuốc giảm đau opioid: Nếu cơn đau quá nghiêm trọng và không đáp ứng với thuốc NSAIDs, bác sĩ có thể chỉ định thuốc opioid như Tramadol hoặc Codeine, tuy nhiên các thuốc này chỉ được sử dụng trong thời gian ngắn do nguy cơ phụ thuộc.
• Thuốc tiêm Corticosteroid: Đối với các trường hợp viêm khớp gối nặng, bác sĩ có thể tiêm corticosteroid trực tiếp vào khớp để giảm viêm và đau. Một số thuốc tiêm corticosteroid như Methylprednisolone hoặc Triamcinolone có thể mang lại hiệu quả nhanh chóng, nhưng chỉ được sử dụng trong trường hợp cần thiết vì có thể gây tác dụng phụ lâu dài.

Việc sử dụng thuốc phải được theo dõi chặt chẽ bởi bác sĩ để tránh các tác dụng phụ không mong muốn.

Vật lý trị liệu và phục hồi chức năng

Ngoài việc sử dụng thuốc, vật lý trị liệu là phương pháp không dùng thuốc giúp tăng cường sức mạnh cho khớp gối và giảm đau, cứng khớp. Các liệu pháp vật lý trị liệu có thể bao gồm:

• Bài tập tăng cường cơ bắp: Các bài tập giúp tăng cường cơ bắp quanh khớp gối, giúp giảm tải cho khớp và tăng cường tính linh hoạt. Các bài tập như nâng chân, gập gối hoặc các động tác nhẹ nhàng khác có thể làm giảm sự căng thẳng trên khớp.
• Điều trị bằng nhiệt và lạnh: Sử dụng nhiệt (chườm nóng) hoặc lạnh (chườm đá) có thể giúp làm dịu cơn đau và giảm sưng. Nhiệt giúp làm giãn cơ và cải thiện tuần hoàn máu, trong khi lạnh giúp giảm viêm và sưng.
• Siêu âm trị liệu: Liệu pháp siêu âm có thể giúp tăng cường lưu thông máu và giảm đau, đặc biệt trong các trường hợp viêm khớp gối kéo dài.

Các phương pháp này không chỉ giúp giảm đau mà còn làm tăng sự linh hoạt của khớp, giúp người bệnh cải thiện chất lượng cuộc sống.

Phẫu thuật điều trị viêm khớp gối

Khi các phương pháp điều trị bảo tồn không mang lại hiệu quả hoặc khi viêm khớp gối đã tiến triển nặng, phẫu thuật có thể là lựa chọn cuối cùng để điều trị. Các phương pháp phẫu thuật phổ biến bao gồm:

• Nội soi khớp gối (arthroscopy): Đây là một phương pháp phẫu thuật ít xâm lấn, sử dụng một ống nội soi để kiểm tra và điều trị các tổn thương trong khớp. Nội soi có thể giúp loại bỏ mảnh vụn sụn hoặc mô viêm trong khớp gối.
• Cấy ghép sụn: Nếu sụn khớp bị tổn thương nặng, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật cấy ghép sụn để phục hồi các mô sụn bị hư hại. Phương pháp này giúp làm giảm đau và cải thiện chức năng khớp.
• Thay khớp gối: Trong trường hợp thoái hóa khớp gối nặng, phẫu thuật thay khớp gối có thể cần thiết. Phẫu thuật này thay thế khớp gối bị hư hỏng bằng một khớp gối nhân tạo, giúp người bệnh có thể quay lại các hoạt động bình thường mà không bị đau đớn.

Phẫu thuật có thể giúp cải thiện chức năng khớp gối và giảm đau trong trường hợp viêm khớp gối nặng, nhưng cũng tiềm ẩn một số rủi ro và cần thời gian phục hồi.

Viêm khớp gối là một bệnh lý có thể kiểm soát và điều trị hiệu quả nếu được phát hiện và điều trị sớm. Sự kết hợp giữa các phương pháp điều trị như thuốc, vật lý trị liệu và phẫu thuật sẽ giúp giảm đau, cải thiện khả năng vận động và ngăn ngừa biến chứng.