Nguyên nhân, Triệu chứng và Cách Điều Trị Viêm Loét Dạ Dày Ở Trẻ Em

Đặt lịch hẹn

×

Bác Sĩ Nguyễn Thị Tuyết Lan

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Viêm loét dạ dày ở trẻ em không chỉ gây ra các cơn đau bụng dai dẳng mà còn ảnh hưởng đến sự phát triển và sức khỏe tổng thể của trẻ. Tình trạng này, nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Hãy cùng tìm hiểu nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa hiệu quả để bảo vệ sức khỏe dạ dày cho bé yêu của bạn.

Định nghĩa và phân loại viêm loét dạ dày ở trẻ em

Viêm loét dạ dày ở trẻ em là tình trạng tổn thương niêm mạc dạ dày do tác động của các yếu tố như acid dịch vị hoặc vi khuẩn. Đây là bệnh lý phổ biến, nhưng biểu hiện và tiến triển có thể khác biệt ở trẻ nhỏ so với người lớn.

Phân loại

1. Dựa vào nguyên nhân:

   • Viêm loét do nhiễm khuẩn: Chủ yếu là vi khuẩn Helicobacter pylori.
   • Viêm loét do yếu tố sinh hoạt: Bao gồm ăn uống không khoa học hoặc lạm dụng thuốc giảm đau, chống viêm.
   • Viêm loét liên quan đến căng thẳng hoặc bệnh lý nền: Thường gặp ở trẻ bị chấn thương nặng, bệnh lý nội khoa nghiêm trọng.

2. Dựa vào mức độ tổn thương:

   • Viêm loét cấp tính: Tổn thương mới xuất hiện, thường có triệu chứng rõ rệt.
   • Viêm loét mạn tính: Niêm mạc bị tổn thương kéo dài, thường khó chữa trị hơn.

3. Dựa vào vị trí:

   • Loét dạ dày: Tổn thương nằm ở vùng dạ dày.
   • Loét tá tràng: Xuất hiện ở phần nối giữa dạ dày và ruột non.

Triệu chứng viêm loét dạ dày ở trẻ em

Những triệu chứng viêm loét dạ dày ở trẻ em thường khác nhau tùy thuộc vào lứa tuổi và mức độ tổn thương. Việc nhận biết sớm giúp tăng hiệu quả điều trị và ngăn ngừa biến chứng.

1. Triệu chứng phổ biến:

   • Đau bụng: Đặc biệt đau ở vùng thượng vị, đau tăng khi đói hoặc sau ăn.
   • Buồn nôn và nôn mửa: Trẻ thường có cảm giác buồn nôn, đôi khi nôn ra thức ăn hoặc dịch dạ dày.
   • Chán ăn: Dẫn đến suy dinh dưỡng và sụt cân ở trẻ nhỏ.
   • Ợ hơi, ợ nóng: Cảm giác nóng rát lan từ dạ dày lên thực quản.

2. Triệu chứng ít gặp nhưng nghiêm trọng hơn:

   • Nôn ra máu hoặc đi ngoài phân đen: Dấu hiệu xuất huyết tiêu hóa, cần can thiệp y tế ngay.
   • Đau dữ dội kèm căng cứng bụng: Có thể là dấu hiệu của thủng dạ dày.

3. Biểu hiện toàn thân:

   • Mệt mỏi, da xanh xao do thiếu máu.
   • Quấy khóc hoặc khó chịu liên tục ở trẻ nhỏ.

Nhận biết các triệu chứng này sớm giúp phụ huynh đưa trẻ đi khám và điều trị kịp thời, giảm thiểu nguy cơ biến chứng nguy hiểm.

Nguyên nhân gây viêm loét dạ dày ở trẻ em

Viêm loét dạ dày ở trẻ em bắt nguồn từ nhiều yếu tố, bao gồm cả nguyên nhân bên trong và tác động từ môi trường. Hiểu rõ các nguyên nhân sẽ giúp phụ huynh phòng ngừa và hỗ trợ điều trị hiệu quả.

• Nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất. Vi khuẩn này phá hủy lớp bảo vệ niêm mạc dạ dày, gây ra viêm loét.
• Sử dụng thuốc giảm đau, chống viêm không steroid (NSAID): Các loại thuốc này có thể làm tổn thương lớp nhầy bảo vệ dạ dày nếu sử dụng trong thời gian dài.
• Chế độ ăn uống không hợp lý: Việc tiêu thụ thức ăn nhiều dầu mỡ, cay nóng, hoặc thời gian ăn uống thất thường khiến dạ dày bị kích thích và dễ tổn thương.
• Yếu tố căng thẳng, stress: Trẻ em chịu áp lực từ học tập hoặc môi trường sống không thoải mái có nguy cơ cao hơn.
• Các bệnh lý nền: Một số bệnh mãn tính như bệnh gan, suy thận hoặc dị ứng có thể làm tăng nguy cơ viêm loét dạ dày.
• Di truyền: Trẻ có tiền sử gia đình mắc bệnh dạ dày cũng dễ bị ảnh hưởng.

Đối tượng dễ bị viêm loét dạ dày ở trẻ em

Viêm loét dạ dày không chỉ xuất hiện ở người lớn mà còn có thể gặp ở trẻ em thuộc nhiều nhóm đối tượng khác nhau. Một số yếu tố đặc thù làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

• Trẻ bị nhiễm khuẩn: Những trẻ dễ tiếp xúc với nguồn nước hoặc thực phẩm không đảm bảo vệ sinh là đối tượng có nguy cơ cao.
• Trẻ có tiền sử dùng thuốc kéo dài: Trẻ điều trị các bệnh lý cần sử dụng thuốc giảm đau, kháng viêm thường xuyên dễ bị tổn thương dạ dày.
• Trẻ có chế độ ăn uống không cân đối: Thói quen ăn uống nhiều đồ chiên rán, thức ăn nhanh hoặc bỏ bữa gây áp lực lớn lên hệ tiêu hóa.
• Trẻ bị stress tâm lý: Các em phải đối mặt với áp lực học hành hoặc môi trường gia đình căng thẳng sẽ dễ bị ảnh hưởng đến sức khỏe tiêu hóa.
• Trẻ mắc bệnh lý mãn tính: Những trẻ bị suy giảm miễn dịch, bệnh dị ứng hoặc các rối loạn chuyển hóa thường dễ gặp viêm loét dạ dày hơn.
• Trẻ sinh sống trong gia đình có tiền sử bệnh lý dạ dày: Yếu tố di truyền và môi trường sống ảnh hưởng đáng kể đến nguy cơ mắc bệnh của trẻ.

Hiểu rõ đối tượng dễ bị bệnh giúp phụ huynh tăng cường chăm sóc và áp dụng biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

Biến chứng nguy hiểm của viêm loét dạ dày ở trẻ em

Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, viêm loét dạ dày ở trẻ em có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ.

• Xuất huyết tiêu hóa: Tổn thương niêm mạc dạ dày có thể gây chảy máu, dẫn đến tình trạng nôn ra máu hoặc đi ngoài phân đen, làm trẻ bị thiếu máu và suy nhược cơ thể.
• Thủng dạ dày: Niêm mạc dạ dày bị tổn thương nghiêm trọng có thể dẫn đến thủng, gây đau bụng dữ dội và đe dọa tính mạng nếu không được cấp cứu kịp thời.
• Hẹp môn vị: Sẹo hoặc viêm loét kéo dài làm hẹp lối thoát thức ăn từ dạ dày xuống ruột non, khiến trẻ thường xuyên bị đầy bụng, nôn trớ, gây suy dinh dưỡng.
• Viêm mãn tính: Tình trạng viêm không được kiểm soát có thể chuyển sang giai đoạn mãn tính, khiến việc điều trị phức tạp hơn và ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe.
• Nguy cơ ung thư dạ dày: Trong một số trường hợp, viêm loét kéo dài không được điều trị có thể làm tăng nguy cơ phát triển thành ung thư dạ dày khi trưởng thành.

Chẩn đoán viêm loét dạ dày ở trẻ em

Chẩn đoán viêm loét dạ dày ở trẻ em đòi hỏi sự kết hợp giữa các triệu chứng lâm sàng và các xét nghiệm chuyên sâu để xác định chính xác tình trạng bệnh.

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ tìm hiểu kỹ về triệu chứng của trẻ, như đau bụng, buồn nôn, hoặc thay đổi thói quen ăn uống. Tiền sử sử dụng thuốc hoặc các bệnh lý liên quan cũng được xem xét.
• Nội soi dạ dày: Đây là phương pháp chính xác nhất để đánh giá mức độ tổn thương niêm mạc dạ dày, phát hiện vị trí viêm loét và loại trừ các bệnh lý khác.
• Xét nghiệm tìm vi khuẩn Helicobacter pylori: Bằng cách phân tích mẫu phân, xét nghiệm máu hoặc thử nghiệm hơi thở, bác sĩ có thể xác định sự hiện diện của loại vi khuẩn gây bệnh phổ biến này.
• X-quang dạ dày tá tràng: Sử dụng thuốc cản quang để chụp hình ảnh dạ dày, giúp phát hiện các tổn thương không thể nhìn thấy bằng nội soi.
• Xét nghiệm máu và phân: Được thực hiện để kiểm tra tình trạng thiếu máu do xuất huyết tiêu hóa hoặc các dấu hiệu viêm nhiễm khác.

Việc chẩn đoán sớm đóng vai trò quan trọng trong điều trị hiệu quả và ngăn ngừa biến chứng nghiêm trọng của viêm loét dạ dày ở trẻ em.

Khi nào cần gặp bác sĩ để điều trị viêm loét dạ dày ở trẻ em

Việc nhận biết các dấu hiệu nghiêm trọng là rất quan trọng để đưa trẻ đến gặp bác sĩ kịp thời, tránh các biến chứng nguy hiểm.

• Triệu chứng đau bụng kéo dài hoặc trở nặng: Nếu trẻ liên tục than đau vùng thượng vị, đặc biệt sau khi ăn hoặc khi đói, đây có thể là dấu hiệu cần kiểm tra y tế.
• Nôn ra máu hoặc đi ngoài phân đen: Những biểu hiện này cho thấy nguy cơ xuất huyết tiêu hóa, cần can thiệp y tế ngay lập tức.
• Biểu hiện suy nhược, xanh xao: Tình trạng này có thể liên quan đến thiếu máu do viêm loét, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe tổng thể của trẻ.
• Chán ăn và sụt cân bất thường: Đây là dấu hiệu trẻ bị suy dinh dưỡng hoặc gặp vấn đề nghiêm trọng ở dạ dày.
• Căng cứng bụng hoặc đau dữ dội: Đây có thể là biểu hiện của biến chứng thủng dạ dày, đòi hỏi sự can thiệp y tế khẩn cấp.
• Không đáp ứng với điều trị tại nhà: Nếu các biện pháp giảm triệu chứng tại nhà không mang lại hiệu quả, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để đánh giá thêm.

Cách phòng ngừa viêm loét dạ dày ở trẻ em hiệu quả

Phòng ngừa viêm loét dạ dày ở trẻ em cần tập trung vào việc điều chỉnh thói quen sinh hoạt và bảo vệ sức khỏe tiêu hóa.

• Xây dựng chế độ ăn uống khoa học: Đảm bảo trẻ ăn đúng giờ, đủ chất dinh dưỡng, tránh các thực phẩm cay nóng, nhiều dầu mỡ hoặc có tính acid cao.
• Giữ vệ sinh thực phẩm và nguồn nước: Hạn chế nguy cơ nhiễm khuẩn Helicobacter pylori bằng cách sử dụng thực phẩm sạch, đảm bảo an toàn vệ sinh.
• Hạn chế sử dụng thuốc không cần thiết: Tránh cho trẻ dùng các loại thuốc giảm đau, chống viêm kéo dài mà không có sự chỉ định từ bác sĩ.
• Quản lý căng thẳng tâm lý: Tạo môi trường sống thoải mái, giúp trẻ giảm áp lực từ học tập hoặc các vấn đề gia đình.
• Tăng cường sức đề kháng: Đảm bảo trẻ được tiêm chủng đầy đủ, ăn uống lành mạnh và rèn luyện thể chất thường xuyên để tăng cường khả năng chống lại bệnh tật.
• Thường xuyên kiểm tra sức khỏe định kỳ: Đưa trẻ đến khám định kỳ để phát hiện sớm bất kỳ dấu hiệu bất thường nào liên quan đến tiêu hóa.

Phòng bệnh luôn là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe của trẻ và ngăn ngừa viêm loét dạ dày phát triển thành các biến chứng nghiêm trọng.

Phương pháp điều trị viêm loét dạ dày ở trẻ em

Điều trị viêm loét dạ dày ở trẻ em cần kết hợp giữa thuốc Tây y và các biện pháp hỗ trợ để cải thiện triệu chứng, đồng thời ngăn ngừa tái phát. Tùy thuộc vào tình trạng bệnh, bác sĩ sẽ đưa ra phương pháp điều trị phù hợp.

Sử dụng thuốc Tây y để kiểm soát triệu chứng

Thuốc Tây y được sử dụng phổ biến để làm giảm triệu chứng, chữa lành tổn thương niêm mạc và loại bỏ nguyên nhân gây viêm loét.

• Thuốc kháng acid: Giúp trung hòa lượng acid dư thừa trong dạ dày, giảm cảm giác đau rát. Một số loại thuốc thường dùng là Maalox hoặc Gaviscon.
• Thuốc ức chế bơm proton (PPI): Hạn chế tiết acid dạ dày, giúp tổn thương mau lành hơn. Các thuốc như Omeprazole hoặc Esomeprazole thường được chỉ định.
• Thuốc kháng histamine H2: Giảm sản xuất acid dạ dày, hỗ trợ bảo vệ niêm mạc. Ranitidine hoặc Famotidine là những lựa chọn phổ biến.
• Thuốc kháng sinh: Được chỉ định khi trẻ nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori. Một phác đồ kháng sinh có thể bao gồm Amoxicillin và Clarithromycin.

Biện pháp hỗ trợ không dùng thuốc

Bên cạnh việc sử dụng thuốc, các biện pháp hỗ trợ có vai trò quan trọng trong quá trình điều trị viêm loét dạ dày.

• Thay đổi chế độ ăn uống: Trẻ cần được ăn các bữa nhỏ, thức ăn mềm và tránh thực phẩm cay, nóng, chua hoặc nhiều dầu mỡ. Bổ sung sữa chua và thực phẩm giàu chất xơ giúp hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn.
• Quản lý căng thẳng tâm lý: Giúp trẻ tham gia các hoạt động thư giãn như vẽ tranh, nghe nhạc để giảm căng thẳng, hỗ trợ cải thiện triệu chứng.
• Sử dụng thảo dược hỗ trợ: Một số thảo dược như cam thảo hoặc nghệ có tác dụng làm dịu dạ dày và giảm viêm. Có thể tham khảo ý kiến bác sĩ để sử dụng an toàn.

Điều chỉnh thói quen sinh hoạt để ngăn ngừa tái phát

Thói quen sinh hoạt lành mạnh đóng vai trò quan trọng trong việc giảm nguy cơ tái phát viêm loét dạ dày.

• Duy trì lịch ăn uống đều đặn: Giúp hệ tiêu hóa hoạt động ổn định, tránh tăng tiết acid không cần thiết.
• Tránh các yếu tố kích thích: Không để trẻ ăn quá no hoặc vận động mạnh ngay sau khi ăn. Hạn chế sử dụng đồ uống có ga hoặc caffeine.
• Thường xuyên kiểm tra sức khỏe: Đưa trẻ đi khám định kỳ để đánh giá hiệu quả điều trị và điều chỉnh phương pháp nếu cần.

Viêm loét dạ dày ở trẻ em có thể được kiểm soát hiệu quả nếu điều trị đúng cách và thay đổi lối sống phù hợp. Điều quan trọng là phụ huynh cần lưu ý theo dõi các biểu hiện của trẻ để kịp thời can thiệp khi cần thiết.