Nguyên Nhân, Triệu Chứng Và Cách Điều Trị Viêm Xoang Sàng Cấp

Đặt lịch hẹn

×

Bác sĩ CKI Bác sĩ Phan Đình Long

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Viêm xoang sàng cấp là một bệnh lý phổ biến trong các bệnh về đường hô hấp, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống nếu không được điều trị kịp thời. Triệu chứng chính bao gồm đau nhức vùng giữa hai mắt, mũi tắc nghẽn, và tiết dịch mũi có mùi hôi, thường đi kèm với cảm giác mệt mỏi và sốt. Hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa sẽ giúp bạn bảo vệ sức khỏe một cách hiệu quả hơn. Hãy cùng tìm hiểu thêm về căn bệnh này qua bài viết.

Viêm xoang sàng cấp là gì?

Viêm xoang sàng cấp là tình trạng viêm xảy ra tại các hốc xoang sàng, nằm sâu giữa hốc mắt và sống mũi. Đây là một dạng bệnh viêm xoang, xảy ra khi niêm mạc xoang bị nhiễm trùng do vi khuẩn, virus hoặc nấm. Trong nhiều trường hợp, bệnh thường khởi phát đột ngột và có thể tự khỏi, nhưng nếu không được điều trị kịp thời, viêm xoang sàng cấp dễ tiến triển thành mãn tính. Y học hiện đại phân loại viêm xoang sàng dựa trên mức độ và thời gian mắc bệnh, bao gồm giai đoạn cấp tính và mạn tính.

Theo Đông y, viêm xoang sàng cấp liên quan đến sự mất cân bằng giữa tạng phế, tỳ và thận, gây ra hiện tượng ứ trệ khí huyết và sinh nhiệt độc trong cơ thể.

Triệu chứng của viêm xoang sàng cấp

Viêm xoang sàng cấp thường có các dấu hiệu đặc trưng liên quan đến hệ hô hấp và cảm giác khó chịu vùng mặt. Một số triệu chứng phổ biến bao gồm:

• Đau nhức tập trung vùng giữa hai mắt hoặc lan ra vùng thái dương, trán. Cơn đau thường tăng khi cúi người hoặc vận động mạnh.
• Nghẹt mũi ở cả hai bên, kèm theo hiện tượng chảy dịch mũi màu vàng hoặc xanh, có mùi hôi khó chịu.
• Cảm giác áp lực hoặc nặng nề ở vùng mũi, kèm đau đầu âm ỉ.
• Sốt nhẹ đến vừa, đôi khi kèm ớn lạnh và cảm giác mệt mỏi.
• Suy giảm khứu giác, khó nhận biết mùi hương.
• Ho khan, đặc biệt vào ban đêm hoặc khi nằm.

Các triệu chứng này có thể trở nên nghiêm trọng hơn khi không khí lạnh hoặc ẩm thấp, gây ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt và sức khỏe người bệnh.

Nguyên nhân gây ra viêm xoang sàng cấp

Viêm xoang sàng cấp có thể bắt nguồn từ nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm tác động từ môi trường, bệnh lý nền, hoặc thói quen sinh hoạt không lành mạnh. Những nguyên nhân phổ biến được ghi nhận gồm:

• Nhiễm khuẩn hoặc nhiễm virus: Đây là nguyên nhân hàng đầu gây ra viêm xoang, thường xuất phát từ cảm lạnh hoặc các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp.
• Dị ứng: Các yếu tố dị ứng như phấn hoa, lông thú hoặc bụi bẩn có thể kích hoạt phản ứng viêm trong các hốc xoang.
• Ô nhiễm không khí: Tiếp xúc thường xuyên với khói bụi, hóa chất hoặc môi trường ô nhiễm làm tăng nguy cơ viêm nhiễm xoang.
• Cấu trúc bất thường trong mũi: Polyp mũi, vách ngăn bị lệch hoặc các dị tật bẩm sinh có thể gây cản trở lưu thông không khí và dẫn đến viêm xoang.
• Thói quen sinh hoạt không lành mạnh: Sử dụng rượu bia, hút thuốc lá hoặc ăn uống không điều độ làm suy giảm hệ miễn dịch, tạo điều kiện cho vi khuẩn tấn công.
• Bệnh lý nền: Các bệnh mãn tính như hen suyễn, viêm mũi dị ứng hoặc bệnh trào ngược dạ dày thực quản cũng làm gia tăng nguy cơ mắc viêm xoang.

Ai có nguy cơ cao mắc viêm xoang sàng cấp?

Một số nhóm người dễ mắc viêm xoang sàng cấp hơn do đặc điểm cơ thể, môi trường sống hoặc tình trạng sức khỏe. Các đối tượng thường gặp bao gồm:

• Người sống trong môi trường ô nhiễm: Những người làm việc hoặc sinh sống ở nơi nhiều khói bụi, hóa chất thường xuyên phải đối mặt với nguy cơ viêm xoang.
• Người có cơ địa dị ứng: Các cá nhân bị dị ứng với phấn hoa, bụi hoặc lông thú dễ bị kích ứng xoang khi tiếp xúc với các tác nhân này.
• Trẻ em và người cao tuổi: Hệ miễn dịch chưa hoàn thiện hoặc suy giảm khiến trẻ nhỏ và người lớn tuổi dễ bị nhiễm trùng đường hô hấp, dẫn đến viêm xoang.
• Người có tiền sử bệnh lý về hô hấp: Các bệnh như viêm phế quản, hen suyễn hay viêm mũi dị ứng thường làm tăng khả năng phát triển viêm xoang.
• Người làm việc trong môi trường máy lạnh: Tiếp xúc lâu dài với không khí lạnh và khô từ máy lạnh có thể gây khô niêm mạc mũi, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn phát triển.
• Người hút thuốc lá hoặc thường xuyên tiếp xúc với khói thuốc: Khói thuốc gây kích thích và tổn thương niêm mạc đường hô hấp, làm tăng nguy cơ viêm nhiễm xoang.

Biến chứng của viêm xoang sàng cấp

Viêm xoang sàng cấp, nếu không được điều trị kịp thời, có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng không chỉ đến hệ hô hấp mà còn đe dọa đến sức khỏe tổng thể. Một số biến chứng phổ biến bao gồm:

• Lan rộng nhiễm trùng đến các xoang khác: Viêm xoang sàng cấp có thể lây lan đến các xoang lân cận như xoang trán, xoang hàm, làm tăng mức độ viêm nhiễm.
• Viêm màng não: Khi vi khuẩn từ xoang sàng lan lên màng não, nguy cơ viêm màng não rất cao, gây tổn thương nghiêm trọng đến hệ thần kinh.
• Áp xe hốc mắt: Viêm xoang sàng cấp có thể lan vào các mô xung quanh hốc mắt, gây sưng, đau và thậm chí suy giảm thị lực.
• Nhiễm trùng huyết: Viêm nhiễm kéo dài hoặc không được kiểm soát có thể dẫn đến nhiễm trùng huyết, gây nguy hiểm tính mạng.
• Tình trạng viêm mãn tính: Viêm xoang sàng cấp không điều trị triệt để có thể tiến triển thành viêm xoang mãn tính, gây ra triệu chứng kéo dài và tái phát nhiều lần.

Cách chẩn đoán viêm xoang sàng cấp

Để xác định chính xác tình trạng viêm xoang sàng cấp, các bác sĩ sử dụng nhiều phương pháp chẩn đoán khác nhau dựa trên triệu chứng và xét nghiệm hỗ trợ. Một số cách phổ biến gồm:

• Khai thác bệnh sử và triệu chứng: Bác sĩ sẽ hỏi về thời gian khởi phát, mức độ đau, tần suất nghẹt mũi và các biểu hiện khác để có cái nhìn tổng quát.
• Kiểm tra lâm sàng: Sử dụng đèn soi để quan sát niêm mạc mũi, kiểm tra tình trạng sưng, đỏ hoặc dịch tiết trong xoang.
• Chụp X-quang hoặc CT scan: Hình ảnh học giúp phát hiện mức độ viêm, sự tích tụ dịch hoặc bất thường trong cấu trúc xoang.
• Xét nghiệm vi sinh: Lấy mẫu dịch mũi để xác định loại vi khuẩn hoặc virus gây bệnh, từ đó đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.
• Đánh giá dị ứng: Trong trường hợp nghi ngờ viêm xoang do dị ứng, các xét nghiệm chuyên sâu sẽ được thực hiện để xác định nguyên nhân dị ứng.

Những phương pháp trên giúp bác sĩ đưa ra chẩn đoán chính xác và lựa chọn phương án điều trị hiệu quả nhất cho từng bệnh nhân.

Khi nào cần gặp bác sĩ vì viêm xoang sàng cấp

Viêm xoang sàng cấp có thể tự khỏi trong một số trường hợp, nhưng có những tình huống bệnh nhân cần đến gặp bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời. Những dấu hiệu cảnh báo bao gồm:

• Triệu chứng kéo dài hoặc không cải thiện: Nếu tình trạng đau nhức, nghẹt mũi hoặc chảy dịch không giảm dù đã nghỉ ngơi hoặc dùng các biện pháp tại nhà, cần được kiểm tra thêm.
• Sốt cao hoặc ớn lạnh kéo dài: Đây có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng nặng hoặc các biến chứng nguy hiểm.
• Đau đầu dữ dội hoặc sưng quanh mắt: Những biểu hiện này có thể liên quan đến viêm nhiễm lan rộng, ảnh hưởng đến hốc mắt hoặc hệ thần kinh.
• Suy giảm thị lực hoặc nhìn mờ: Tình trạng này thường do áp lực từ xoang sàng gây ra, cần can thiệp y tế khẩn cấp.
• Khó thở hoặc đau ngực: Những triệu chứng này có thể gợi ý bệnh đã ảnh hưởng đến hệ hô hấp dưới hoặc tim mạch.

Khi xuất hiện các biểu hiện nghiêm trọng trên, việc thăm khám sớm giúp ngăn ngừa biến chứng và điều trị hiệu quả hơn.

Làm thế nào để phòng ngừa viêm xoang sàng cấp?

Phòng ngừa viêm xoang sàng cấp tập trung vào việc bảo vệ hệ hô hấp và giảm thiểu các tác nhân gây bệnh. Một số biện pháp hiệu quả gồm:

• Giữ vệ sinh mũi và họng sạch sẽ: Rửa mũi bằng nước muối sinh lý để loại bỏ bụi bẩn, vi khuẩn, và giữ ẩm cho niêm mạc mũi.
• Tránh tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng: Hạn chế tiếp xúc với phấn hoa, khói thuốc hoặc các chất hóa học có thể kích thích viêm xoang.
• Đeo khẩu trang khi ra ngoài: Bảo vệ đường hô hấp khỏi ô nhiễm không khí hoặc vi khuẩn trong môi trường.
• Bảo vệ cơ thể khi thời tiết thay đổi: Giữ ấm cơ thể, đặc biệt là vùng mũi và họng, để tránh cảm lạnh dẫn đến viêm xoang.
• Xây dựng lối sống lành mạnh: Duy trì chế độ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, tập thể dục thường xuyên và ngủ đủ giấc để tăng cường hệ miễn dịch.
• Hạn chế sử dụng điều hòa trong thời gian dài: Không khí lạnh và khô từ điều hòa có thể làm khô niêm mạc mũi, dễ gây tổn thương và viêm.
• Điều trị sớm các bệnh liên quan: Các bệnh như cảm cúm, viêm mũi dị ứng cần được điều trị đúng cách để tránh tiến triển thành viêm xoang.

Những biện pháp trên không chỉ giúp phòng tránh viêm xoang sàng cấp mà còn cải thiện sức khỏe hô hấp tổng thể, mang lại cuộc sống khỏe mạnh hơn.

Phương pháp điều trị viêm xoang sàng cấp

Điều trị viêm xoang sàng cấp đòi hỏi sự kết hợp giữa các phương pháp nhằm giảm triệu chứng và xử lý nguyên nhân gốc rễ. Các lựa chọn điều trị dưới đây có thể giúp người bệnh phục hồi hiệu quả.

Điều trị bằng thuốc Tây y

Dùng thuốc Tây y là phương pháp phổ biến, mang lại tác dụng nhanh chóng trong việc kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng. Các loại thuốc thường được sử dụng bao gồm:

• Thuốc kháng sinh: Được chỉ định khi viêm xoang do nhiễm khuẩn. Amoxicillin hoặc cefuroxime là hai loại kháng sinh thường dùng để loại bỏ vi khuẩn gây bệnh.
• Thuốc giảm đau và hạ sốt: Paracetamol hoặc ibuprofen giúp giảm đau đầu và đau nhức vùng xoang, đồng thời hạ sốt hiệu quả.
• Thuốc xịt mũi chứa corticoid: Fluticasone hoặc budesonide hỗ trợ giảm viêm niêm mạc xoang, làm thông thoáng đường thở.
• Thuốc kháng histamin: Loratadine hoặc cetirizine được chỉ định khi viêm xoang liên quan đến dị ứng.

Các loại thuốc này cần được sử dụng theo chỉ định của bác sĩ để đảm bảo an toàn và hiệu quả.

Phương pháp điều trị Đông y

Điều trị viêm xoang sàng cấp bằng Đông y tập trung cân bằng cơ thể và cải thiện chức năng của các tạng phủ, giúp giảm triệu chứng và ngăn bệnh tái phát.

• Sử dụng thảo dược: Các bài thuốc như tân di tán hoặc thương nhĩ tử tán giúp giảm viêm và cải thiện tuần hoàn khí huyết trong xoang.
• Châm cứu: Kích thích các huyệt đạo như huyệt nghinh hương, huyệt hợp cốc giúp lưu thông khí huyết và giảm áp lực vùng xoang.
• Xông mũi bằng thảo dược: Dùng lá bạc hà, ngải cứu hoặc kinh giới đun nước xông để làm thông xoang và giảm đau.

Đông y được đánh giá cao về tính an toàn và khả năng cải thiện sức khỏe tổng thể.

Điều trị hỗ trợ tại nhà

Các biện pháp tại nhà giúp hỗ trợ quá trình điều trị viêm xoang sàng cấp, giảm triệu chứng và tăng cường hiệu quả của các phương pháp điều trị chính.

• Rửa mũi bằng nước muối sinh lý: Loại bỏ dịch nhầy và vi khuẩn, giúp mũi thông thoáng.
• Chườm ấm vùng mũi: Giúp giảm đau và tăng tuần hoàn máu ở vùng bị viêm.
• Giữ độ ẩm không khí: Sử dụng máy tạo ẩm để bảo vệ niêm mạc mũi, giảm khô và kích ứng.
• Uống nhiều nước: Giúp làm loãng dịch nhầy, hỗ trợ việc dẫn lưu trong xoang.

Với các phương pháp điều trị đa dạng và phù hợp, người bệnh viêm xoang sàng cấp có thể kiểm soát tốt tình trạng bệnh, giảm nguy cơ biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống. Điều trị đúng cách không chỉ giúp người bệnh thoải mái hơn mà còn phòng ngừa sự tái phát trong tương lai.