Nguyên Nhân, Triệu Chứng và Cách Điều Trị Xuất Huyết Dạ Dày

Đặt lịch hẹn

×

Bác Sĩ Nguyễn Thị Tuyết Lan

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Xuất huyết dạ dày là một tình trạng nguy hiểm, cần nhận biết sớm để điều trị kịp thời. Với dấu hiệu như đau thượng vị, nôn ra máu hoặc đi ngoài phân đen, bệnh không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe mà còn đe dọa tính mạng nếu không được can thiệp đúng cách. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ giải đáp nguyên nhân, triệu chứng, và hướng dẫn cách xử lý hiệu quả, giúp bạn chủ động bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình.

Định nghĩa và phân loại xuất huyết dạ dày

Xuất huyết dạ dày là tình trạng máu thoát ra từ thành mạch trong niêm mạc dạ dày do tổn thương nghiêm trọng. Đây là một cấp cứu nội khoa thường gặp, có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Theo y học hiện đại, tình trạng này được phân loại dựa trên nguyên nhân và mức độ tổn thương:

• Xuất huyết dạ dày cấp tính: Thường xảy ra đột ngột với các dấu hiệu nặng nề, cần can thiệp y tế nhanh chóng.
• Xuất huyết dạ dày mãn tính: Máu thoát ra chậm, kéo dài, dễ dẫn đến thiếu máu và các biến chứng tiềm ẩn.

Nguyên nhân dẫn đến bệnh có thể bao gồm viêm loét dạ dày, dùng thuốc kháng viêm không steroid kéo dài, nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori hoặc các chấn thương tâm lý kéo dài.

Triệu chứng thường gặp của xuất huyết dạ dày

Triệu chứng xuất huyết dạ dày thường xuất hiện rõ ràng, giúp nhận diện bệnh sớm. Một số biểu hiện chính bao gồm:

• Đau thượng vị: Cảm giác đau quặn hoặc bỏng rát ở vùng trên rốn, đặc biệt sau khi ăn.
• Nôn ra máu: Máu có thể có màu đỏ tươi hoặc nâu sẫm như bã cà phê, biểu hiện của tổn thương niêm mạc.
• Đi ngoài phân đen: Phân có mùi khắm đặc trưng và màu đen như nhựa đường, dấu hiệu máu chảy nhiều và trộn lẫn với dịch tiêu hóa.
• Chóng mặt, da xanh xao: Hậu quả của việc mất máu nhanh và nhiều, gây suy giảm lưu thông oxy trong cơ thể.

Các triệu chứng này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe mà còn đe dọa đến tính mạng nếu không được xử lý kịp thời.

Nguyên nhân gây xuất huyết dạ dày

Xuất huyết dạ dày có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, ảnh hưởng bởi cả yếu tố nội sinh và ngoại sinh. Những lý do phổ biến bao gồm:

• Viêm loét dạ dày tá tràng: Tổn thương niêm mạc do acid và enzym tiêu hóa gây ra, làm lộ mạch máu và dẫn đến chảy máu.
• Nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori: Loại vi khuẩn này gây viêm nhiễm mãn tính, dẫn đến suy yếu niêm mạc dạ dày.
• Lạm dụng thuốc kháng viêm: Thuốc giảm đau và kháng viêm không steroid có thể gây kích ứng niêm mạc, làm tăng nguy cơ xuất huyết.
• Stress kéo dài: Tình trạng căng thẳng liên tục làm tăng tiết acid, tạo điều kiện cho tổn thương niêm mạc.
• Chế độ ăn uống không lành mạnh: Sử dụng nhiều rượu bia, thức ăn cay nóng hoặc chứa hóa chất độc hại có thể làm suy yếu dạ dày.

Những yếu tố này thường phối hợp và làm tăng nguy cơ xuất huyết, đặc biệt nếu không có biện pháp phòng ngừa thích hợp.

Những đối tượng dễ bị xuất huyết dạ dày

Không phải ai cũng có nguy cơ mắc bệnh như nhau. Một số nhóm người dễ bị ảnh hưởng bao gồm:

• Người bị viêm loét dạ dày tá tràng: Đối tượng này dễ bị tổn thương niêm mạc dạ dày hơn bình thường.
• Người thường xuyên sử dụng thuốc kháng viêm: Đặc biệt là những người dùng thuốc kéo dài mà không có biện pháp bảo vệ dạ dày.
• Người nghiện rượu bia: Rượu làm mỏng lớp niêm mạc bảo vệ, khiến dạ dày dễ bị tổn thương.
• Người có thói quen ăn uống không điều độ: Những người hay ăn khuya, bỏ bữa hoặc ăn thức ăn chứa chất kích thích có nguy cơ cao hơn.
• Người già và bệnh nhân mãn tính: Hệ tiêu hóa suy yếu hoặc có bệnh lý nền làm tăng nguy cơ tổn thương dạ dày.

Việc nhận biết các nhóm đối tượng có nguy cơ cao là bước quan trọng để triển khai các biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

Biến chứng nguy hiểm của xuất huyết dạ dày

Xuất huyết dạ dày nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe và tính mạng. Một số biến chứng phổ biến gồm:

• Thiếu máu mãn tính: Việc mất máu liên tục làm giảm lượng hemoglobin, gây mệt mỏi, hoa mắt và suy giảm chức năng cơ thể.
• Sốc giảm thể tích tuần hoàn: Mất máu nghiêm trọng khiến huyết áp tụt thấp, gây nguy hiểm đến tính mạng nếu không được cấp cứu kịp thời.
• Thủng dạ dày: Tổn thương niêm mạc tiến triển, làm thủng thành dạ dày và gây viêm phúc mạc cấp tính.
• Ung thư dạ dày: Tình trạng viêm loét kéo dài không điều trị có thể dẫn đến thay đổi ác tính trong cấu trúc mô dạ dày.
• Suy dinh dưỡng: Hấp thu dinh dưỡng kém do tổn thương dạ dày, làm cơ thể suy yếu và dễ mắc các bệnh lý khác.

Những biến chứng này không chỉ làm tăng gánh nặng điều trị mà còn ảnh hưởng lâu dài đến chất lượng sống của bệnh nhân.

Chẩn đoán xuất huyết dạ dày

Để chẩn đoán chính xác tình trạng xuất huyết dạ dày, các bác sĩ thường áp dụng nhiều phương pháp kết hợp, bao gồm:

• Khai thác triệu chứng: Các biểu hiện như nôn ra máu, đi ngoài phân đen, đau thượng vị là cơ sở ban đầu để nghi ngờ bệnh.
• Nội soi dạ dày: Phương pháp này giúp quan sát trực tiếp niêm mạc, phát hiện tổn thương và xác định vị trí xuất huyết.
• Xét nghiệm máu: Đo lượng hồng cầu và hemoglobin để đánh giá mức độ mất máu và sức khỏe tổng quát.
• Kiểm tra vi khuẩn Helicobacter pylori: Xác định sự hiện diện của vi khuẩn gây tổn thương niêm mạc, một nguyên nhân phổ biến dẫn đến xuất huyết.
• Chụp X-quang hoặc CT: Được sử dụng trong trường hợp nghi ngờ biến chứng nặng như thủng hoặc khối u.

Việc chẩn đoán đúng và đầy đủ không chỉ giúp xác định tình trạng bệnh mà còn hỗ trợ xây dựng phương án điều trị hiệu quả.

Khi nào cần gặp bác sĩ khi bị xuất huyết dạ dày

Việc nhận biết dấu hiệu nguy hiểm để tìm gặp bác sĩ kịp thời là điều vô cùng quan trọng trong trường hợp xuất huyết dạ dày. Dưới đây là những tình huống cần lưu ý:

• Nôn ra máu hoặc đi ngoài phân đen: Đây là những dấu hiệu điển hình của chảy máu dạ dày, cần được thăm khám ngay để xử lý sớm.
• Đau thượng vị dữ dội: Cơn đau kéo dài hoặc trở nên nghiêm trọng đột ngột có thể cảnh báo biến chứng như thủng dạ dày.
• Chóng mặt, ngất xỉu: Biểu hiện cho thấy cơ thể đang thiếu máu nghiêm trọng, cần cấp cứu để đảm bảo tính mạng.
• Mệt mỏi kéo dài: Thiếu máu mãn tính từ xuất huyết dạ dày có thể dẫn đến suy nhược toàn thân và các bệnh lý liên quan.
• Sụt cân không rõ nguyên nhân: Đây là dấu hiệu cho thấy tổn thương dạ dày đang ảnh hưởng đến khả năng hấp thu dinh dưỡng.

Những biểu hiện này cần được lưu ý để tránh những hậu quả nghiêm trọng, đồng thời tạo điều kiện cho việc điều trị hiệu quả hơn.

Phòng ngừa xuất huyết dạ dày hiệu quả

Phòng ngừa là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe dạ dày và giảm nguy cơ xuất huyết. Một số biện pháp quan trọng bao gồm:

• Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh: Hạn chế rượu bia, thức ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ và ưu tiên thực phẩm giàu chất xơ, vitamin.
• Kiểm soát stress: Tăng cường các hoạt động thư giãn như yoga, thiền để giảm áp lực tinh thần, ngăn ngừa tổn thương dạ dày.
• Sử dụng thuốc an toàn: Tránh lạm dụng thuốc kháng viêm, giảm đau và tham khảo ý kiến bác sĩ khi cần dùng kéo dài.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Phát hiện sớm các tổn thương dạ dày hoặc nhiễm khuẩn để điều trị kịp thời, ngăn ngừa bệnh tiến triển.
• Thực hiện lối sống lành mạnh: Không hút thuốc, duy trì cân nặng hợp lý và tránh ăn khuya để giảm áp lực cho dạ dày.

Thực hiện những biện pháp này không chỉ bảo vệ sức khỏe dạ dày mà còn giúp nâng cao chất lượng cuộc sống tổng thể.

Phương pháp điều trị xuất huyết dạ dày

Việc điều trị xuất huyết dạ dày phụ thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của bệnh. Các phương pháp hiện nay bao gồm Tây y, Đông y và điều chỉnh lối sống, nhằm giúp cải thiện tình trạng chảy máu và ngăn ngừa tái phát.

Điều trị bằng thuốc Tây y

Sử dụng thuốc Tây y là phương pháp phổ biến để kiểm soát triệu chứng và điều trị nguyên nhân gây xuất huyết dạ dày. Các nhóm thuốc thường được chỉ định bao gồm:

• Thuốc giảm tiết acid: Các loại thuốc như Omeprazole, Pantoprazole giúp giảm sản xuất acid trong dạ dày, bảo vệ niêm mạc và tạo điều kiện cho quá trình lành vết loét.
• Thuốc kháng sinh: Dành cho trường hợp nhiễm Helicobacter pylori, với các phác đồ như Amoxicillin kết hợp với Clarithromycin và Metronidazole để tiêu diệt vi khuẩn.
• Thuốc cầm máu: Sử dụng Tranexamic acid để kiểm soát tình trạng chảy máu và ngăn ngừa mất máu cấp.
• Thuốc bao niêm mạc: Sucralfate hoặc Bismuth subsalicylate được sử dụng để bảo vệ lớp niêm mạc dạ dày khỏi tác động của acid và enzym tiêu hóa.

Các loại thuốc này thường được kết hợp để mang lại hiệu quả điều trị cao và giảm nguy cơ tái phát.

Điều trị bằng Đông y

Phương pháp Đông y tập trung vào việc cân bằng cơ thể, giúp cải thiện triệu chứng và hỗ trợ quá trình lành bệnh. Một số bài thuốc thường được sử dụng gồm:

• Bài thuốc thanh nhiệt: Kết hợp các vị thuốc như cam thảo, hoàng kỳ, liên nhục để giảm viêm nhiễm và làm dịu niêm mạc dạ dày.
• Bài thuốc hành khí: Sử dụng trần bì, hậu phác, hương phụ giúp giảm đau thượng vị và cải thiện lưu thông khí huyết trong vùng bụng.
• Bài thuốc dưỡng vị: Nhân sâm, bạch truật, mạch nha được phối hợp để tăng cường chức năng tiêu hóa và làm lành tổn thương niêm mạc.

Các phương pháp Đông y thường đi kèm với chế độ ăn uống và thói quen sinh hoạt lành mạnh để tăng hiệu quả điều trị.

Điều chỉnh lối sống và thói quen

Điều chỉnh lối sống đóng vai trò quan trọng trong việc điều trị và ngăn ngừa xuất huyết dạ dày. Các biện pháp phổ biến gồm:

• Thay đổi chế độ ăn uống: Tránh thực phẩm kích thích như đồ chua, cay, nóng, đồng thời tăng cường thực phẩm dễ tiêu hóa như cháo, súp.
• Hạn chế căng thẳng: Áp dụng các biện pháp thư giãn như thiền, yoga để giảm áp lực tinh thần và cân bằng tâm trạng.
• Tuân thủ phác đồ điều trị: Dùng thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ và kiểm tra sức khỏe định kỳ để theo dõi tiến triển của bệnh.

Sự kết hợp giữa thuốc Tây y, Đông y và điều chỉnh lối sống không chỉ giúp điều trị hiệu quả xuất huyết dạ dày mà còn ngăn ngừa tái phát lâu dài.