Xuất huyết dạ dày khi mang thai: Nguyên nhân, Triệu chứng và Phương pháp điều trị

Đặt lịch hẹn

×

Bác Sĩ Nguyễn Thị Tuyết Lan

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Xuất huyết dạ dày khi mang thai là một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, có thể gây ra nhiều lo ngại cho các bà bầu. Đây là tình trạng chảy máu trong dạ dày do một số nguyên nhân, bao gồm loét dạ dày, viêm loét, hoặc các vấn đề liên quan đến thai kỳ. Mặc dù không phải là tình trạng phổ biến, nhưng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, xuất huyết dạ dày có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm cho cả mẹ và thai nhi. Việc hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị xuất huyết dạ dày khi mang thai sẽ giúp các bà mẹ chủ động trong việc bảo vệ sức khỏe của mình và thai nhi.

Định nghĩa và phân loại xuất huyết dạ dày khi mang thai

Xuất huyết dạ dày khi mang thai là tình trạng xuất huyết trong dạ dày do các vấn đề liên quan đến cơ quan này trong thời gian thai kỳ. Đây có thể là hậu quả của các bệnh lý như loét dạ dày, viêm loét dạ dày, hoặc thậm chí do tác động từ thai kỳ. Cơ thể người phụ nữ mang thai thay đổi rất nhiều, và những thay đổi này có thể làm gia tăng nguy cơ phát sinh các vấn đề về tiêu hóa. Mặc dù xuất huyết dạ dày khi mang thai là hiện tượng hiếm gặp, nhưng nếu không được phát hiện kịp thời, tình trạng này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của cả mẹ và thai nhi.

Xuất huyết dạ dày khi mang thai có thể được phân loại theo nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng. Nguyên nhân phổ biến nhất là do các bệnh lý như viêm loét dạ dày mãn tính hoặc loét dạ dày cấp tính, nhưng trong một số trường hợp, sự thay đổi hormone trong thai kỳ cũng có thể làm tăng nguy cơ xuất huyết. Cũng có thể xuất hiện hiện tượng xuất huyết dạ dày do rối loạn đông máu hoặc dùng thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs) trong suốt thai kỳ. Dựa vào mức độ và tình trạng chảy máu, xuất huyết có thể được phân chia thành xuất huyết nhẹ, trung bình hoặc nặng.

Triệu chứng xuất huyết dạ dày khi mang thai

Các triệu chứng của xuất huyết dạ dày khi mang thai có thể thay đổi tùy vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của tình trạng. Một trong những dấu hiệu thường gặp là đau bụng, đặc biệt là ở vùng trên rốn. Đau có thể xuất hiện đột ngột hoặc âm ỉ và kéo dài, gây khó chịu cho bà bầu. Ngoài ra, cảm giác buồn nôn và nôn mửa cũng là triệu chứng thường gặp, đặc biệt khi xuất huyết đi kèm với viêm loét dạ dày.

Một dấu hiệu đặc trưng khác là sự thay đổi trong màu sắc của phân. Phân có thể trở nên đen và có mùi hôi, đây là một dấu hiệu cho thấy máu đã bị phân hủy trong dạ dày. Điều này có thể là một dấu hiệu cảnh báo rằng tình trạng xuất huyết đã ở mức độ nghiêm trọng. Ngoài ra, một số bà bầu có thể cảm thấy mệt mỏi, chóng mặt, hoặc thậm chí bị ngất xỉu do thiếu máu. Trong trường hợp xuất huyết dạ dày kéo dài, việc thiếu máu có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hơn.

Một triệu chứng nữa không thể bỏ qua là sự thay đổi trong hệ tiêu hóa. Những thay đổi này có thể bao gồm chứng khó tiêu, đầy bụng và ợ chua. Đặc biệt, nếu có kèm theo triệu chứng nôn ra máu, bà bầu cần phải tìm sự can thiệp y tế ngay lập tức để tránh các biến chứng nguy hiểm.

Nguyên nhân gây xuất huyết dạ dày khi mang thai

Xuất huyết dạ dày khi mang thai có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, từ các vấn đề sức khỏe nền tảng cho đến những thay đổi sinh lý trong quá trình thai kỳ. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến:

• Loét dạ dày: Đây là nguyên nhân thường gặp nhất gây xuất huyết trong dạ dày. Sự xuất hiện của vết loét do axit dạ dày có thể dẫn đến việc tổn thương niêm mạc dạ dày, gây chảy máu. Trong thai kỳ, sự thay đổi hormone có thể làm tăng nguy cơ hình thành loét dạ dày.

• Viêm loét dạ dày cấp tính: Một số bà bầu có thể bị viêm dạ dày do sự gia tăng mức độ axit trong dạ dày. Viêm loét dạ dày cấp tính có thể dẫn đến xuất huyết, đặc biệt nếu không được phát hiện sớm.

• Sử dụng thuốc NSAIDs: Một số thuốc giảm đau không steroid (NSAIDs) có thể gây kích ứng niêm mạc dạ dày, làm tăng nguy cơ xuất huyết. Các bà bầu thường phải cẩn trọng khi sử dụng các loại thuốc này trong thai kỳ.

• Thay đổi hormone: Sự thay đổi hormone trong thai kỳ, đặc biệt là sự gia tăng progesterone, có thể ảnh hưởng đến cơ chế bảo vệ niêm mạc dạ dày, khiến nó trở nên dễ bị tổn thương và dẫn đến xuất huyết.

• Rối loạn đông máu: Một số bà bầu có thể gặp phải rối loạn đông máu, làm tăng nguy cơ chảy máu trong cơ thể, bao gồm cả dạ dày.

• Tăng áp lực trong ổ bụng: Khi tử cung phát triển và tăng kích thước trong thai kỳ, áp lực trong ổ bụng cũng gia tăng. Điều này có thể ảnh hưởng đến hệ thống tiêu hóa, làm tăng khả năng xuất huyết dạ dày.

Đối tượng dễ bị xuất huyết dạ dày khi mang thai

Mặc dù xuất huyết dạ dày khi mang thai không phải là tình trạng phổ biến, nhưng một số đối tượng có nguy cơ cao hơn. Những người này cần đặc biệt chú ý đến các dấu hiệu và triệu chứng để có thể can thiệp kịp thời:

• Phụ nữ có tiền sử bệnh lý dạ dày: Những bà bầu từng mắc các bệnh lý về dạ dày như viêm loét dạ dày, trào ngược dạ dày thực quản, hoặc viêm dạ dày mãn tính sẽ có nguy cơ cao gặp phải xuất huyết dạ dày trong thai kỳ.

• Phụ nữ mang thai lần đầu: Một số nghiên cứu cho thấy phụ nữ mang thai lần đầu có thể dễ bị ảnh hưởng bởi sự thay đổi sinh lý trong cơ thể, dễ dẫn đến các vấn đề tiêu hóa như xuất huyết dạ dày.

• Phụ nữ có tiền sử sử dụng thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs): Các bà bầu đã từng sử dụng NSAIDs trong thai kỳ sẽ có nguy cơ cao gặp phải các vấn đề liên quan đến dạ dày, bao gồm cả xuất huyết.

• Phụ nữ có bệnh lý về máu: Những người mắc các rối loạn đông máu hoặc thiếu máu sẽ dễ gặp phải tình trạng xuất huyết trong dạ dày khi mang thai.

• Phụ nữ có thói quen ăn uống không lành mạnh: Chế độ ăn uống thiếu khoa học, ăn uống không đủ chất hoặc ăn nhiều thực phẩm gây kích ứng dạ dày có thể làm gia tăng nguy cơ xuất huyết dạ dày khi mang thai.

• Phụ nữ dưới tác động của căng thẳng: Stress và căng thẳng tâm lý có thể làm tăng mức độ axit trong dạ dày, dẫn đến viêm loét dạ dày và xuất huyết.

Những đối tượng này cần được theo dõi chặt chẽ trong suốt quá trình mang thai để phát hiện kịp thời các dấu hiệu bất thường và nhận sự chăm sóc y tế phù hợp.

Biến chứng của xuất huyết dạ dày khi mang thai

Xuất huyết dạ dày khi mang thai có thể dẫn đến một số biến chứng nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Những biến chứng này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của bà bầu mà còn có thể gây nguy hiểm cho thai nhi. Dưới đây là các biến chứng thường gặp:

• Thiếu máu do mất máu: Nếu xuất huyết dạ dày kéo dài hoặc mức độ chảy máu lớn, bà bầu có thể bị thiếu máu. Thiếu máu gây mệt mỏi, chóng mặt, yếu đuối và có thể làm giảm oxy cung cấp cho thai nhi, gây ra những rủi ro nghiêm trọng.

• Sốc mất máu: Trong trường hợp xuất huyết dạ dày nghiêm trọng, nếu không kịp thời cấp cứu, bà bầu có thể bị sốc mất máu. Đây là tình trạng nguy hiểm có thể đe dọa tính mạng của cả mẹ và thai nhi. Sốc mất máu làm suy yếu các chức năng cơ thể, khiến tim mạch, thận và các cơ quan khác không hoạt động hiệu quả.

• Viêm phúc mạc: Nếu xuất huyết gây ra thủng dạ dày, có thể dẫn đến viêm phúc mạc, một tình trạng viêm nhiễm nghiêm trọng trong ổ bụng. Viêm phúc mạc cần điều trị y tế khẩn cấp, nếu không sẽ có nguy cơ tử vong.

• Tăng nguy cơ sinh non: Thiếu máu kéo dài và các biến chứng do xuất huyết dạ dày có thể làm tăng nguy cơ sinh non hoặc các vấn đề liên quan đến sự phát triển của thai nhi. Cơ thể mẹ phải đối phó với tình trạng thiếu dưỡng chất, dẫn đến thiếu oxy cho thai nhi.

• Hệ tiêu hóa suy yếu: Việc xuất huyết dạ dày có thể làm suy yếu các chức năng tiêu hóa, khiến bà bầu gặp phải các vấn đề lâu dài về hệ tiêu hóa như viêm loét mãn tính, khó tiêu, hay đầy bụng.

Các biến chứng này khiến việc chăm sóc sức khỏe của mẹ và thai nhi trở nên phức tạp hơn, vì vậy, việc phát hiện và điều trị kịp thời là vô cùng quan trọng.

Chẩn đoán xuất huyết dạ dày khi mang thai

Chẩn đoán xuất huyết dạ dày khi mang thai đòi hỏi sự kết hợp giữa các xét nghiệm lâm sàng và các phương pháp chẩn đoán hình ảnh. Quá trình này giúp xác định nguyên nhân, mức độ và mức độ nghiêm trọng của tình trạng xuất huyết. Các phương pháp chẩn đoán bao gồm:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng của bà bầu, bao gồm đau bụng, buồn nôn, nôn mửa, hoặc sự thay đổi trong phân. Việc xác định các yếu tố nguy cơ như tiền sử bệnh dạ dày, sử dụng thuốc kháng viêm không steroid hoặc bệnh lý về máu cũng là một phần quan trọng trong chẩn đoán.

• Xét nghiệm máu: Đo lường số lượng hồng cầu và mức độ hemoglobin trong máu giúp xác định có bị thiếu máu hay không. Nếu có dấu hiệu của thiếu máu, các xét nghiệm bổ sung sẽ được thực hiện để xác định nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của xuất huyết.

• Nội soi dạ dày: Đây là phương pháp chẩn đoán chính để kiểm tra niêm mạc dạ dày và xác định vết loét hoặc tổn thương gây xuất huyết. Nội soi dạ dày giúp bác sĩ quan sát trực tiếp dạ dày và thực hiện các biện pháp can thiệp nếu cần thiết.

• Chụp X-quang hoặc siêu âm: Nếu có nghi ngờ về viêm phúc mạc hoặc các vấn đề khác liên quan đến ổ bụng, bác sĩ có thể yêu cầu chụp X-quang hoặc siêu âm để phát hiện các dấu hiệu viêm nhiễm hoặc xuất huyết bên trong.

• Kiểm tra phân: Bác sĩ cũng có thể yêu cầu kiểm tra phân để tìm kiếm dấu hiệu của máu, đặc biệt là phân đen hoặc có mùi hôi, giúp xác định xuất huyết trong dạ dày.

Quá trình chẩn đoán này giúp bác sĩ đưa ra kế hoạch điều trị phù hợp, nhằm ngăn ngừa các biến chứng và bảo vệ sức khỏe của mẹ và thai nhi.

Khi nào cần gặp bác sĩ khi xuất huyết dạ dày khi mang thai

Việc nhận biết các dấu hiệu cảnh báo và chủ động tìm kiếm sự chăm sóc y tế là rất quan trọng khi gặp phải tình trạng xuất huyết dạ dày trong thai kỳ. Nếu không được điều trị kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm cho cả mẹ và thai nhi. Dưới đây là những dấu hiệu mà bà bầu cần gặp bác sĩ ngay lập tức:

• Đau bụng dữ dội hoặc kéo dài: Nếu bà bầu cảm thấy cơn đau bụng xuất hiện đột ngột, đặc biệt là ở vùng trên rốn hoặc có cảm giác đau dữ dội và không thể chịu đựng, đây có thể là dấu hiệu của xuất huyết dạ dày nghiêm trọng và cần được thăm khám ngay.

• Nôn mửa có lẫn máu hoặc phân đen: Nếu bà bầu nôn ra máu hoặc phân trở nên đen và có mùi hôi, đó là dấu hiệu của xuất huyết trong dạ dày. Đây là dấu hiệu cảnh báo cần phải được điều trị y tế khẩn cấp.

• Cảm giác chóng mặt hoặc ngất xỉu: Chóng mặt, mệt mỏi hoặc cảm giác như sắp ngất có thể là triệu chứng của thiếu máu do xuất huyết dạ dày. Điều này có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của cả mẹ và thai nhi, vì vậy cần đi khám ngay.

• Thay đổi trong thói quen đi vệ sinh: Nếu bà bầu có thay đổi bất thường trong thói quen đại tiện, như phân lỏng hoặc có máu, đây là dấu hiệu của xuất huyết cần được kiểm tra để xác định nguyên nhân.

• Sự mệt mỏi cực độ và khó thở: Nếu bà bầu cảm thấy mệt mỏi, khó thở hoặc có các triệu chứng không thể giải thích được, đặc biệt là nếu liên quan đến việc giảm khả năng hấp thu oxy trong cơ thể, đây có thể là dấu hiệu của tình trạng mất máu nghiêm trọng.

Các triệu chứng này không nên bị bỏ qua, và việc thăm khám bác sĩ ngay khi có dấu hiệu xuất huyết dạ dày là rất quan trọng để tránh các biến chứng nguy hiểm.

Phòng ngừa xuất huyết dạ dày khi mang thai

Phòng ngừa luôn là yếu tố quan trọng giúp bảo vệ sức khỏe của bà bầu và thai nhi trong suốt thai kỳ. Mặc dù không thể hoàn toàn tránh được tất cả các yếu tố gây xuất huyết dạ dày, nhưng một số biện pháp dưới đây có thể giảm thiểu nguy cơ và giúp duy trì sức khỏe tối ưu:

• Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh: Bà bầu nên ăn các bữa ăn nhỏ và cân bằng, ưu tiên thực phẩm dễ tiêu hóa và giàu dinh dưỡng. Tránh các món ăn cay, chua hoặc đồ ăn nhanh, vì chúng có thể gây kích ứng dạ dày. Các thực phẩm giàu chất xơ, vitamin và khoáng chất sẽ giúp hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn.

• Hạn chế sử dụng thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs): Các thuốc như ibuprofen, aspirin và các thuốc NSAIDs khác có thể gây kích ứng niêm mạc dạ dày. Bà bầu nên tránh hoặc sử dụng thuốc này theo chỉ định của bác sĩ để giảm nguy cơ xuất huyết.

• Quản lý căng thẳng và stress: Căng thẳng kéo dài có thể làm tăng nguy cơ rối loạn tiêu hóa, bao gồm viêm loét dạ dày. Bà bầu nên tìm cách thư giãn, tập thể dục nhẹ nhàng và thực hành các phương pháp giảm căng thẳng như yoga hoặc thiền.

• Theo dõi sức khỏe tiêu hóa: Bà bầu cần chú ý đến các dấu hiệu của vấn đề tiêu hóa, chẳng hạn như khó tiêu, đầy bụng, hay cảm giác buồn nôn kéo dài. Nếu có bất kỳ triệu chứng bất thường nào, nên thăm khám sớm để điều trị kịp thời.

• Điều chỉnh thói quen sinh hoạt: Việc duy trì thói quen ăn uống đều đặn và tránh ăn quá no trước khi đi ngủ có thể giúp hạn chế các vấn đề dạ dày. Ngoài ra, bà bầu nên nằm nghiêng về bên trái khi ngủ để giảm áp lực lên dạ dày và cải thiện lưu thông máu.

• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Khám thai định kỳ giúp bác sĩ theo dõi tình trạng sức khỏe của mẹ và thai nhi, phát hiện sớm các vấn đề có thể gây ảnh hưởng đến dạ dày và hệ tiêu hóa. Nếu bà bầu có tiền sử bệnh lý dạ dày, cần thông báo cho bác sĩ để có phương án theo dõi và phòng ngừa thích hợp.

Việc áp dụng các biện pháp phòng ngừa này không chỉ giúp giảm nguy cơ xuất huyết dạ dày mà còn bảo vệ sức khỏe tổng thể của bà bầu trong suốt quá trình mang thai.

Phương pháp điều trị xuất huyết dạ dày khi mang thai

Việc điều trị xuất huyết dạ dày khi mang thai yêu cầu sự kết hợp giữa các biện pháp can thiệp y tế và sự chăm sóc đặc biệt để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và thai nhi. Các phương pháp điều trị sẽ được bác sĩ chỉ định dựa trên mức độ nghiêm trọng của tình trạng xuất huyết, nguyên nhân cơ bản và tình trạng sức khỏe của bà bầu.

Điều trị bằng thuốc Tây y

Một trong những phương pháp điều trị phổ biến đối với xuất huyết dạ dày khi mang thai là sử dụng thuốc Tây y. Các loại thuốc này giúp kiểm soát tình trạng xuất huyết, giảm viêm loét dạ dày và bảo vệ niêm mạc dạ dày. Tuy nhiên, bà bầu cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào.

• Thuốc kháng acid: Các thuốc kháng acid như Ranitidine hoặc Famotidine giúp giảm lượng acid trong dạ dày, từ đó giảm kích ứng và tổn thương niêm mạc dạ dày, hỗ trợ quá trình lành vết loét.

• Thuốc ức chế bơm proton (PPI): Thuốc như Omeprazole và Lansoprazole có tác dụng giảm tiết acid dạ dày, giúp dạ dày phục hồi nhanh chóng sau khi bị tổn thương. Các thuốc này thường được dùng khi xuất huyết do loét dạ dày nghiêm trọng.

• Thuốc bảo vệ niêm mạc dạ dày: Các loại thuốc như Sucralfate giúp tạo lớp bảo vệ niêm mạc dạ dày, ngăn ngừa tổn thương thêm và hỗ trợ chữa lành vết loét. Thuốc này được sử dụng trong các trường hợp viêm loét dạ dày hoặc xuất huyết nhẹ.

• Thuốc cầm máu: Nếu xuất huyết dạ dày nghiêm trọng, bác sĩ có thể chỉ định các loại thuốc cầm máu như Tranexamic acid, giúp giảm chảy máu và ngừng xuất huyết.

Can thiệp nội soi

Trong trường hợp xuất huyết nghiêm trọng hoặc không đáp ứng với thuốc, can thiệp nội soi có thể là phương pháp cần thiết để điều trị. Phương pháp này giúp bác sĩ trực tiếp quan sát niêm mạc dạ dày và can thiệp kịp thời.

• Nội soi can thiệp: Bác sĩ có thể thực hiện kỹ thuật nội soi để kiểm tra và xử lý các vết loét hoặc tổn thương gây xuất huyết. Trong quá trình nội soi, bác sĩ có thể sử dụng thiết bị để cầm máu, thắt các mạch máu bị tổn thương hoặc làm sạch vết loét.

• Phẫu thuật: Nếu can thiệp nội soi không đủ hiệu quả và xuất huyết vẫn kéo dài, trong một số trường hợp hiếm hoi, phẫu thuật có thể được thực hiện để cắt bỏ phần dạ dày bị tổn thương hoặc khâu lại các vết loét lớn.

Chế độ dinh dưỡng và lối sống

Bên cạnh việc sử dụng thuốc và can thiệp y tế, chế độ dinh dưỡng và lối sống đóng vai trò quan trọng trong việc phục hồi dạ dày và phòng ngừa tái phát.

• Ăn uống nhẹ nhàng: Bà bầu nên ăn các bữa ăn nhỏ, chia đều trong ngày để dạ dày không bị quá tải. Các thực phẩm dễ tiêu hóa như cháo, súp, và các món ăn mềm là sự lựa chọn tốt. Tránh các thực phẩm có tính axit, cay nóng hay đồ ăn chứa caffeine.

• Uống đủ nước: Việc duy trì đủ lượng nước trong cơ thể giúp hỗ trợ quá trình tiêu hóa và giảm tình trạng táo bón, một vấn đề thường gặp trong thai kỳ. Bà bầu cũng cần tránh uống quá nhiều nước có ga hoặc nước có chứa chất kích thích.

• Thư giãn và giảm căng thẳng: Căng thẳng có thể làm tăng nguy cơ viêm loét dạ dày, vì vậy việc duy trì một lối sống thư giãn, tập yoga nhẹ nhàng hoặc thiền sẽ giúp giảm bớt áp lực và duy trì sức khỏe tổng thể.

Việc điều trị xuất huyết dạ dày khi mang thai cần được thực hiện cẩn thận và theo chỉ định của bác sĩ để tránh những biến chứng nguy hiểm.