Khô khớp gối: Nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị

Đặt lịch hẹn

×

Lương y Phùng Hải Đăng

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Khô khớp gối là một vấn đề sức khỏe ngày càng phổ biến, đặc biệt ở người cao tuổi và những ai có lối sống ít vận động. Tình trạng này xảy ra khi lớp sụn ở khớp gối bị tổn thương, dẫn đến cọ xát giữa các xương, gây đau đớn và hạn chế khả năng vận động. Bệnh có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau như viêm khớp, thoái hóa khớp hoặc chấn thương. Điều trị khô khớp gối không chỉ giúp giảm đau mà còn hỗ trợ phục hồi chức năng khớp, ngăn ngừa biến chứng lâu dài.

Định nghĩa và phân loại khô khớp gối

Khô khớp gối là một tình trạng phổ biến, đặc biệt ở những người cao tuổi hoặc những người có thói quen vận động ít. Nó xảy ra khi lớp sụn ở khớp gối bị mòn hoặc tổn thương, dẫn đến sự mất khả năng giảm ma sát giữa các bề mặt khớp. Khi sụn không còn hoạt động hiệu quả, các xương trong khớp gối bắt đầu cọ xát trực tiếp vào nhau, gây đau đớn, viêm và giới hạn khả năng vận động.

Khô khớp gối có thể được phân loại theo nhiều cách khác nhau, nhưng phổ biến nhất là phân loại theo nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của bệnh. Trong đó, bệnh có thể xuất hiện do thoái hóa khớp, viêm khớp dạng thấp, hoặc do chấn thương khớp gối. Mức độ của khô khớp gối có thể từ nhẹ, chỉ gây khó chịu, đến nặng, làm giảm khả năng đi lại và thực hiện các hoạt động thường ngày.

Triệu chứng của khô khớp gối

Khô khớp gối thường đi kèm với những triệu chứng rõ rệt, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Triệu chứng đầu tiên và phổ biến nhất là cơn đau ở vùng khớp gối, đặc biệt khi di chuyển, leo cầu thang hoặc đứng lên ngồi xuống. Cơn đau có thể âm ỉ hoặc dữ dội, tùy thuộc vào mức độ tổn thương của khớp.

Một triệu chứng khác thường gặp là sự cứng khớp, đặc biệt là vào buổi sáng khi vừa thức dậy hoặc sau một thời gian không vận động. Cảm giác khớp gối bị “cứng” và khó vận động là dấu hiệu cho thấy tình trạng viêm và tổn thương sụn khớp đang xảy ra.

Ngoài ra, người bệnh có thể cảm thấy khớp gối bị “lạo xạo” khi di chuyển, như có tiếng lục cục hoặc cảm giác chạm vào nhau giữa các xương. Điều này cho thấy sự suy giảm chất lượng sụn và sự cọ xát giữa các bề mặt khớp. Tình trạng này có thể trở nên nặng hơn theo thời gian, dẫn đến biến dạng khớp gối, làm cho người bệnh gặp khó khăn trong việc đi lại và tham gia các hoạt động hàng ngày.

Nguyên nhân gây ra khô khớp gối

Khô khớp gối có thể xuất hiện do nhiều nguyên nhân khác nhau, từ những yếu tố cơ học đến các bệnh lý tiềm ẩn. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến gây ra tình trạng này:

• Thoái hóa khớp: Khi sụn khớp bị mòn theo thời gian, dẫn đến việc các xương cọ xát trực tiếp vào nhau. Đây là nguyên nhân thường gặp nhất ở người lớn tuổi.

• Chấn thương khớp gối: Những tai nạn hoặc chấn thương trong quá trình hoạt động thể thao, lao động có thể làm hư hại sụn khớp, từ đó gây ra tình trạng khô khớp gối.

• Viêm khớp dạng thấp: Là một bệnh tự miễn, viêm khớp dạng thấp gây ra tình trạng viêm mãn tính ở khớp gối, làm giảm độ linh hoạt và dẫn đến tổn thương sụn.

• Tăng cân: Cân nặng dư thừa gây áp lực lên các khớp gối, làm tăng khả năng bị mòn sụn và phát triển khô khớp gối.

• Di truyền: Một số yếu tố di truyền có thể khiến một người dễ mắc các bệnh lý về khớp, bao gồm thoái hóa khớp gối.

• Cơ địa và lối sống: Việc ít vận động hoặc lối sống không lành mạnh có thể góp phần làm giảm sự linh hoạt của khớp, dẫn đến tình trạng khô khớp.

Đối tượng dễ mắc khô khớp gối

Khô khớp gối không phải là bệnh chỉ ảnh hưởng đến một nhóm người nhất định, nhưng một số đối tượng có nguy cơ cao hơn trong việc mắc phải tình trạng này. Các nhóm đối tượng có thể kể đến bao gồm:

• Người cao tuổi: Thoái hóa khớp là một phần tự nhiên của quá trình lão hóa, do đó, người lớn tuổi có nguy cơ cao bị khô khớp gối, khi sụn khớp dần bị mài mòn theo thời gian.

• Người béo phì: Người thừa cân hoặc béo phì chịu sức ép lớn lên khớp gối, dễ gây tổn thương sụn và khô khớp.

• Người thường xuyên hoạt động thể thao: Những người tập luyện thể thao cường độ cao hoặc tham gia vào các môn thể thao đòi hỏi sự vận động mạnh mẽ, như bóng đá, bóng rổ, dễ bị chấn thương khớp, làm tăng nguy cơ khô khớp gối.

• Người có tiền sử chấn thương khớp gối: Những người từng bị thương ở khớp gối, chẳng hạn như gãy xương, rách dây chằng, có nguy cơ cao mắc bệnh khô khớp gối do sụn khớp bị tổn thương.

• Người có tiền sử bệnh lý viêm khớp: Những người mắc các bệnh viêm khớp, như viêm khớp dạng thấp, cũng dễ bị khô khớp gối vì sự viêm nhiễm và tổn thương liên tục tại khớp.

• Người ít vận động: Lối sống ít vận động, không duy trì các bài tập thể dục thể thao để giữ cho các khớp linh hoạt, dễ dẫn đến tình trạng cứng khớp và mòn sụn, từ đó gây ra khô khớp gối.

Khô khớp gối có thể xảy ra ở nhiều đối tượng khác nhau, nhưng các nhóm đối tượng trên có nguy cơ cao hơn và cần chú ý hơn trong việc phòng ngừa và điều trị.

Biến chứng của khô khớp gối

Khô khớp gối không chỉ gây ra cơn đau đớn và khó khăn trong vận động, mà nếu không được điều trị kịp thời, nó có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng. Dưới đây là những biến chứng có thể gặp phải khi khô khớp gối không được xử lý đúng cách:

• Giảm khả năng vận động: Khi khớp gối bị mòn sụn, khả năng di chuyển sẽ bị hạn chế nghiêm trọng. Người bệnh có thể gặp khó khăn khi đi bộ, leo cầu thang hoặc thậm chí là thực hiện những hoạt động đơn giản như đứng lên ngồi xuống.

• Biến dạng khớp gối: Nếu tình trạng khô khớp gối kéo dài, các xương có thể bị biến dạng, gây ra sự lệch khớp gối. Điều này không chỉ gây đau đớn mà còn làm giảm đáng kể chất lượng cuộc sống của người bệnh.

• Viêm khớp thứ phát: Việc các xương cọ xát vào nhau sẽ dễ dàng gây viêm nhiễm trong khớp gối. Viêm khớp thứ phát có thể dẫn đến những cơn đau nhức dữ dội, sưng tấy và tăng nguy cơ nhiễm trùng.

• Hạn chế khả năng lao động: Với mức độ nghiêm trọng của bệnh, người bệnh sẽ gặp khó khăn trong các công việc hàng ngày, đặc biệt là những công việc đòi hỏi phải đứng lâu hoặc di chuyển liên tục.

• Tăng nguy cơ té ngã: Sự giảm sút khả năng vận động và cứng khớp có thể làm tăng nguy cơ té ngã, đặc biệt là ở người cao tuổi. Điều này có thể dẫn đến các chấn thương nghiêm trọng khác như gãy xương hoặc tổn thương cơ.

Những biến chứng này có thể ảnh hưởng lâu dài đến cuộc sống và sức khỏe của người bệnh nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Chẩn đoán khô khớp gối

Để chẩn đoán khô khớp gối, bác sĩ sẽ dựa vào các triệu chứng lâm sàng và một số xét nghiệm cần thiết để xác định tình trạng của khớp. Quá trình chẩn đoán sẽ bao gồm các bước sau:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra các triệu chứng của người bệnh như đau, cứng khớp, và khả năng di chuyển của khớp gối. Việc đánh giá mức độ đau và các biểu hiện lâm sàng sẽ giúp bác sĩ có cái nhìn tổng quan về tình trạng bệnh.

• Chụp X-quang: X-quang là phương pháp phổ biến giúp phát hiện sự mòn sụn khớp, sự thay đổi cấu trúc của khớp và các dấu hiệu viêm nhiễm. Hình ảnh X-quang có thể cho thấy sự hẹp khe khớp hoặc tổn thương xương.

• Chụp MRI: MRI giúp quan sát chi tiết các mô mềm, bao gồm sụn, dây chằng và gân. Đây là phương pháp quan trọng khi bác sĩ nghi ngờ có tổn thương sâu hơn ở các cấu trúc khớp gối.

• Xét nghiệm máu: Đôi khi, bác sĩ sẽ yêu cầu xét nghiệm máu để kiểm tra các dấu hiệu viêm nhiễm hoặc các bệnh lý tự miễn như viêm khớp dạng thấp, có thể gây ra khô khớp gối.

• Siêu âm khớp gối: Siêu âm giúp bác sĩ nhìn thấy tình trạng viêm hoặc tụ dịch trong khớp gối, đồng thời đánh giá tình trạng sụn và cấu trúc xương.

Qua các phương pháp chẩn đoán này, bác sĩ có thể xác định chính xác nguyên nhân và mức độ của khô khớp gối, từ đó đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.

Khi nào cần gặp bác sĩ về khô khớp gối

Khô khớp gối có thể phát triển âm thầm trong một thời gian dài, nhưng khi các triệu chứng trở nên nghiêm trọng hoặc ảnh hưởng đến khả năng vận động, người bệnh cần phải tìm kiếm sự trợ giúp từ bác sĩ. Dưới đây là một số dấu hiệu cảnh báo khi cần phải gặp bác sĩ:

• Đau kéo dài và tăng dần: Nếu cơn đau ở khớp gối không giảm đi sau khi nghỉ ngơi hoặc sử dụng thuốc giảm đau thông thường, và có xu hướng tăng lên theo thời gian, đây là dấu hiệu cho thấy tình trạng khô khớp gối đang tiến triển và cần được kiểm tra kỹ lưỡng.

• Khó khăn khi vận động: Nếu bạn cảm thấy khó khăn trong các hoạt động hàng ngày như đứng lên, ngồi xuống, đi bộ hoặc leo cầu thang, điều này có thể cho thấy sự suy giảm chức năng của khớp gối, cần phải được bác sĩ đánh giá.

• Sưng tấy và viêm khớp: Khi khớp gối bị sưng tấy, đỏ hoặc nóng, có thể là dấu hiệu của viêm khớp hoặc tình trạng viêm nhiễm trong khớp. Những triệu chứng này không chỉ gây khó chịu mà còn có thể dẫn đến tổn thương lâu dài nếu không điều trị kịp thời.

• Tiếng kêu lạ trong khớp gối: Nếu khớp gối phát ra tiếng lục cục, “lạo xạo” khi di chuyển, điều này cho thấy sụn khớp có thể đã bị mòn hoặc tổn thương, dẫn đến sự cọ xát giữa các xương. Bác sĩ cần phải đánh giá tình trạng này để đưa ra phương án điều trị phù hợp.

• Khớp gối bị biến dạng: Khi thấy khớp gối bị biến dạng, lệch hoặc có dấu hiệu mất thăng bằng trong quá trình di chuyển, đây là một cảnh báo nghiêm trọng về tổn thương khớp, yêu cầu sự can thiệp của bác sĩ ngay lập tức.

Khi có bất kỳ triệu chứng nào trong những dấu hiệu trên, việc thăm khám và chẩn đoán kịp thời sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Phòng ngừa khô khớp gối

Khô khớp gối là một tình trạng có thể được ngăn ngừa hoặc làm chậm quá trình phát triển nếu thực hiện đúng các biện pháp phòng ngừa. Dưới đây là những cách giúp bảo vệ khớp gối khỏi tình trạng mòn sụn và tổn thương:

• Duy trì cân nặng hợp lý: Thừa cân sẽ tạo ra áp lực lớn lên các khớp gối, tăng tốc quá trình thoái hóa sụn. Việc duy trì cân nặng trong mức độ hợp lý giúp giảm bớt căng thẳng lên khớp gối và bảo vệ sức khỏe lâu dài.

• Thực hiện các bài tập thể dục: Việc tập thể dục đều đặn giúp tăng cường cơ bắp xung quanh khớp gối, giảm áp lực lên sụn và duy trì tính linh hoạt của khớp. Những bài tập như bơi lội, đạp xe, hoặc các bài tập tăng cường cơ đùi rất tốt cho việc bảo vệ khớp gối.

• Tránh các chấn thương: Chấn thương khớp gối có thể làm tăng nguy cơ bị khô khớp gối sau này. Cần sử dụng thiết bị bảo vệ khi tham gia các hoạt động thể thao, đặc biệt là những môn thể thao có tính chất va chạm mạnh. Cũng cần chú ý đến việc luyện tập đúng kỹ thuật để tránh gây chấn thương.

• Ăn uống đầy đủ dinh dưỡng: Một chế độ ăn uống lành mạnh, giàu vitamin và khoáng chất, đặc biệt là các dưỡng chất tốt cho xương khớp như canxi, vitamin D và omega-3, giúp duy trì sức khỏe của khớp gối. Thực phẩm giàu collagen và glucosamine cũng hỗ trợ quá trình tái tạo sụn khớp.

• Giữ thói quen vận động hợp lý: Ngồi hoặc đứng quá lâu có thể khiến khớp gối bị cứng và giảm tính linh hoạt. Việc thường xuyên vận động nhẹ nhàng, chẳng hạn như đi bộ hoặc kéo giãn cơ thể, giúp duy trì sự dẻo dai cho khớp gối và ngăn ngừa tình trạng cứng khớp.

• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Đối với những người có nguy cơ cao mắc bệnh khô khớp gối (như người cao tuổi, người thừa cân, hoặc người có tiền sử chấn thương khớp), việc kiểm tra sức khỏe định kỳ sẽ giúp phát hiện sớm các dấu hiệu bệnh và điều trị kịp thời trước khi tình trạng trở nên nghiêm trọng.

Việc thực hiện các biện pháp phòng ngừa này không chỉ giúp bảo vệ khớp gối mà còn hỗ trợ duy trì sức khỏe toàn diện, giảm thiểu nguy cơ mắc các bệnh lý khớp trong tương lai.

Phương pháp điều trị khô khớp gối

Điều trị khô khớp gối phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và tình trạng sức khỏe của người bệnh. Có thể sử dụng các phương pháp điều trị bảo tồn như thay đổi lối sống, thuốc men, hoặc thậm chí phẫu thuật trong trường hợp cần thiết. Dưới đây là các phương pháp điều trị phổ biến.

Điều trị bằng thuốc Tây y

Thuốc Tây y được sử dụng để giảm đau, giảm viêm và cải thiện khả năng vận động của khớp gối. Dưới đây là các nhóm thuốc thường được chỉ định trong điều trị khô khớp gối:

• Thuốc giảm đau: Các thuốc giảm đau không kê đơn như Paracetamol (Tylenol) có thể được sử dụng để làm giảm cơn đau nhẹ đến trung bình. Trong trường hợp đau nặng hơn, bác sĩ có thể kê đơn thuốc giảm đau mạnh hơn như Ibuprofen (Advil) hoặc Diclofenac (Voltaren), giúp giảm viêm và đau hiệu quả.

• Thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs): Các thuốc như Naproxen (Aleve) hoặc Celecoxib (Celebrex) có tác dụng giảm viêm và giảm đau tại các khớp. Các thuốc này giúp giảm sự viêm nhiễm trong khớp gối và làm giảm triệu chứng của khô khớp gối.

• Thuốc tiêm corticoid: Trong trường hợp viêm khớp gối nghiêm trọng, bác sĩ có thể tiêm thuốc corticosteroid như Methylprednisolone vào khớp để giảm viêm và đau ngay lập tức. Tuy nhiên, thuốc này chỉ được sử dụng trong thời gian ngắn vì có thể gây ra tác dụng phụ khi dùng lâu dài.

• Thuốc bổ sung sụn khớp: Glucosamine và Chondroitin là những chất bổ sung phổ biến giúp phục hồi sụn khớp. Các nghiên cứu cho thấy rằng việc sử dụng thuốc bổ sung này có thể làm chậm quá trình thoái hóa khớp và giảm đau cho người bị khô khớp gối.

Các thuốc này có thể giúp giảm các triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh, nhưng cần được sử dụng theo chỉ định của bác sĩ để tránh tác dụng phụ và bảo vệ sức khỏe lâu dài.

Phương pháp điều trị không dùng thuốc

Ngoài thuốc, có nhiều phương pháp khác giúp giảm bớt cơn đau và duy trì sự linh hoạt cho khớp gối, giúp người bệnh kiểm soát tình trạng khô khớp gối hiệu quả.

• Vật lý trị liệu: Việc thực hiện các bài tập vật lý trị liệu giúp củng cố cơ bắp xung quanh khớp gối, giảm áp lực lên khớp và cải thiện phạm vi vận động. Các chuyên gia vật lý trị liệu có thể hướng dẫn các bài tập kéo giãn và tăng cường cơ bắp cho người bệnh.

• Chườm nóng và lạnh: Áp dụng nhiệt nóng hoặc lạnh lên khớp gối có thể giúp giảm sưng tấy và đau nhức. Chườm lạnh có tác dụng giảm viêm, trong khi chườm nóng giúp thư giãn cơ bắp và giảm cứng khớp.

• Sử dụng nẹp khớp: Đeo nẹp hỗ trợ giúp giữ vững khớp gối, giảm bớt sự di chuyển quá mức của khớp và bảo vệ khớp trong quá trình vận động. Nẹp khớp còn giúp hạn chế cơn đau khi di chuyển hoặc khi làm việc.

• Chế độ ăn uống hợp lý: Các loại thực phẩm giàu omega-3, vitamin D và canxi có tác dụng bảo vệ khớp và làm giảm viêm. Các thực phẩm như cá hồi, dầu cá, rau xanh và các sản phẩm từ sữa giúp duy trì sức khỏe của khớp gối.

Các phương pháp này thường được sử dụng kết hợp với thuốc để đạt hiệu quả điều trị tốt nhất và giảm thiểu các triệu chứng đau đớn do khô khớp gối.

Phẫu thuật trong trường hợp nghiêm trọng

Khi các phương pháp điều trị bảo tồn không mang lại hiệu quả hoặc tình trạng khô khớp gối nghiêm trọng, phẫu thuật có thể trở thành lựa chọn cần thiết.

• Phẫu thuật nội soi khớp gối: Phẫu thuật này giúp loại bỏ các mảnh sụn hỏng, làm sạch khớp và cải thiện khả năng vận động. Đây là phương pháp ít xâm lấn, giúp bệnh nhân phục hồi nhanh chóng sau phẫu thuật.

• Cấy ghép sụn khớp: Trong một số trường hợp, sụn khớp có thể được thay thế bằng sụn nhân tạo hoặc ghép sụn tự thân để cải thiện chức năng của khớp gối. Đây là một phương pháp điều trị phức tạp và đòi hỏi sự theo dõi chặt chẽ.

• Thay khớp gối: Khi khớp gối bị tổn thương quá mức, phẫu thuật thay khớp gối là giải pháp cuối cùng. Bác sĩ sẽ thay thế khớp gối bị hư hỏng bằng một khớp gối nhân tạo, giúp phục hồi khả năng vận động cho người bệnh.

Mặc dù phẫu thuật có thể mang lại hiệu quả lâu dài, nhưng nó thường chỉ được thực hiện khi các phương pháp điều trị khác không còn hiệu quả.

Phương pháp điều trị khô khớp gối có thể kết hợp nhiều phương pháp khác nhau, từ thuốc Tây y, các biện pháp không dùng thuốc cho đến phẫu thuật. Việc chọn lựa phương pháp điều trị phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và tình trạng sức khỏe của người bệnh.