Khô khớp gối ở người trẻ: Nguyên nhân, Triệu chứng và Điều trị

Đặt lịch hẹn

×

Lương y Phùng Hải Đăng

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Khô khớp gối ở người trẻ là vấn đề sức khỏe đang ngày càng gia tăng, gây ảnh hưởng lớn đến khả năng vận động và chất lượng cuộc sống. Tình trạng này không chỉ xảy ra ở người cao tuổi mà hiện nay đang xuất hiện nhiều ở những người trẻ tuổi, đặc biệt là những người có lối sống ít vận động hoặc tham gia các hoạt động thể thao cường độ cao. Việc khớp gối khô, đau nhức và mất linh hoạt có thể là dấu hiệu của các bệnh lý về khớp, chẳng hạn như thoái hóa khớp gối. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và các biện pháp phòng ngừa, điều trị khô khớp gối ở người trẻ.

Định nghĩa và phân loại khô khớp gối ở người trẻ

Khô khớp gối là tình trạng giảm khả năng hoạt động trơn tru của khớp gối, khiến cho các chuyển động của cơ thể trở nên khó khăn và gây ra cảm giác đau đớn. Ở người trẻ, tình trạng này thường xuất hiện do các yếu tố như thói quen sinh hoạt ít vận động, thừa cân, hoặc những chấn thương thể thao không được điều trị đúng cách. Khớp gối, như một bộ phận quan trọng giúp hỗ trợ các chuyển động của cơ thể, có thể bị khô khi lớp sụn ở bề mặt khớp bị tổn thương hoặc mất dần sự đàn hồi.

Khô khớp gối không chỉ đơn giản là một biểu hiện của quá trình lão hóa, mà có thể xảy ra ở những người trẻ tuổi. Việc phân loại tình trạng khô khớp gối chủ yếu dựa trên mức độ và nguyên nhân gây ra hiện tượng này. Nếu nguyên nhân chủ yếu là do chấn thương, bệnh lý thoái hóa sụn khớp có thể hình thành. Nếu khô khớp gối liên quan đến lối sống ít vận động, tình trạng này có thể dễ dàng cải thiện khi thay đổi thói quen sinh hoạt. Một số trường hợp khác có thể do yếu tố di truyền hoặc bệnh lý viêm khớp tự miễn, làm tăng nguy cơ tổn thương sụn và dẫn đến khô khớp gối.

Triệu chứng khô khớp gối ở người trẻ

Khô khớp gối ở người trẻ có thể không dễ dàng nhận ra ngay từ ban đầu, nhưng các triệu chứng thường xuyên xuất hiện khi bệnh tiến triển. Một trong những dấu hiệu đầu tiên là cảm giác cứng khớp vào buổi sáng hoặc sau khi ngồi lâu. Người bệnh có thể cảm thấy khó khăn trong việc di chuyển hoặc uốn cong gối, thậm chí xuất hiện tiếng “lạo xạo” khi khớp di chuyển.

Đau nhức là triệu chứng phổ biến và dễ nhận biết, đặc biệt khi hoạt động thể chất hoặc sau các bài tập thể dục cường độ cao. Các cơn đau có thể xuất hiện đột ngột hoặc âm ỉ và gia tăng khi phải đứng hoặc đi bộ lâu. Một triệu chứng khác là sự sưng tấy ở vùng khớp gối, làm cho người bệnh cảm thấy nặng nề và khó di chuyển. Điều này xảy ra khi có sự tích tụ dịch trong khớp do sự kích ứng hoặc tổn thương của mô khớp.

Một số người có thể cảm thấy sự hạn chế trong phạm vi chuyển động của khớp gối, làm cho việc cúi gập hoặc leo cầu thang trở nên khó khăn. Tình trạng này kéo dài và không được điều trị có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng, làm ảnh hưởng đến khả năng hoạt động bình thường của người bệnh.

Nguyên nhân gây khô khớp gối ở người trẻ

Khô khớp gối ở người trẻ có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm cả yếu tố lối sống, thói quen sinh hoạt, và các bệnh lý. Dưới đây là những nguyên nhân chủ yếu:

• Chấn thương khớp gối: Một trong những nguyên nhân phổ biến dẫn đến tình trạng khô khớp là chấn thương do tai nạn, thể thao, hoặc các hoạt động mạnh. Khi sụn khớp bị tổn thương, khả năng bảo vệ các đầu xương không còn hiệu quả, khiến cho khớp bị khô và đau.
• Lối sống ít vận động: Ngồi lâu, thiếu vận động và ít tham gia vào các hoạt động thể chất có thể gây ra sự yếu đi của các cơ xung quanh khớp gối, làm giảm sự linh hoạt và chức năng của khớp. Điều này dẫn đến việc khớp gối dễ bị khô, đau và khó di chuyển.
• Thừa cân, béo phì: Thừa cân là yếu tố tăng tải trọng lên khớp gối, đặc biệt khi phải chịu đựng sức nặng không phù hợp trong thời gian dài. Điều này dễ gây mài mòn sụn khớp và làm tăng nguy cơ bị khô khớp.
• Thoái hóa khớp: Mặc dù thoái hóa khớp thường liên quan đến người lớn tuổi, nhưng ở người trẻ, tình trạng này có thể xuất hiện do di truyền hoặc lối sống không lành mạnh. Thoái hóa khớp khiến cho sụn khớp mất đi độ đàn hồi, gây cọ xát giữa các xương và làm khớp bị khô.
• Viêm khớp và bệnh lý tự miễn: Một số bệnh lý như viêm khớp dạng thấp hoặc lupus có thể tấn công các khớp, làm viêm và tổn thương mô khớp. Khi mô khớp bị viêm, sự sản sinh dịch khớp bị ảnh hưởng, dẫn đến khô khớp gối.
• Tác động từ các hoạt động thể thao cường độ cao: Những vận động viên hoặc người tập thể dục với cường độ cao và không có chế độ nghỉ ngơi hợp lý có thể dễ dàng gặp phải tình trạng khô khớp gối. Các hoạt động này khiến khớp bị căng thẳng và có nguy cơ cao bị tổn thương.

Đối tượng dễ mắc khô khớp gối

Khô khớp gối không chỉ là vấn đề của người lớn tuổi mà còn xuất hiện ở nhiều đối tượng trẻ tuổi, đặc biệt là những người có lối sống không lành mạnh. Những đối tượng sau đây có nguy cơ cao mắc phải tình trạng này:

• Vận động viên thể thao: Những người tham gia các môn thể thao cường độ cao như bóng đá, bóng rổ, chạy marathon thường xuyên phải chịu áp lực lên khớp gối. Dù có thể cải thiện sức khỏe tổng thể, nhưng việc lặp đi lặp lại các chuyển động mạnh có thể làm tổn thương sụn khớp, dẫn đến khô và đau.
• Người làm việc ít vận động: Công việc đòi hỏi ngồi lâu, chẳng hạn như nhân viên văn phòng, học sinh, sinh viên, có thể khiến các khớp gối không được vận động đều đặn. Điều này tạo điều kiện cho khớp gối bị cứng và thiếu sự linh hoạt, dễ dẫn đến tình trạng khô khớp.
• Người thừa cân, béo phì: Thừa cân là một yếu tố làm gia tăng sức ép lên khớp gối, đặc biệt khi trọng lượng cơ thể vượt quá khả năng chịu đựng của khớp. Các cơ và sụn khớp bị mài mòn nhanh chóng hơn, gây ra tình trạng khô khớp gối.
• Người có tiền sử chấn thương khớp: Những người từng bị chấn thương khớp gối, dù đã được điều trị, cũng có thể gặp lại tình trạng khô khớp. Những chấn thương trước đó có thể làm hỏng sụn khớp hoặc gây ra viêm, dẫn đến tổn thương và khô khớp sau này.
• Người có tiền sử gia đình mắc bệnh khớp: Di truyền đóng một vai trò quan trọng trong việc phát triển các bệnh lý khớp. Nếu trong gia đình có người bị thoái hóa khớp hoặc các bệnh khớp khác, nguy cơ mắc bệnh ở thế hệ sau có thể tăng lên.
• Người bị bệnh lý tự miễn: Những người bị viêm khớp dạng thấp, lupus hoặc các bệnh lý tự miễn khác cũng có thể gặp phải tình trạng khô khớp gối. Các bệnh này gây ra sự tấn công của hệ miễn dịch vào các khớp, làm cho khớp bị viêm, khô và đau.

Biến chứng của khô khớp gối ở người trẻ

Khô khớp gối không chỉ gây đau đớn và hạn chế khả năng vận động mà còn có thể dẫn đến một số biến chứng nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Dưới đây là những biến chứng mà người bệnh có thể gặp phải khi khớp gối bị khô:

• Giảm khả năng vận động: Khớp gối bị khô sẽ làm giảm đáng kể khả năng di chuyển của người bệnh. Cảm giác cứng khớp và đau nhức có thể khiến người bệnh gặp khó khăn trong các hoạt động hàng ngày như đi lại, leo cầu thang hay cúi người. Khi tình trạng này kéo dài, chất lượng cuộc sống sẽ bị ảnh hưởng rõ rệt.
• Mất chức năng khớp gối: Nếu không điều trị đúng cách, tình trạng khô khớp gối có thể dẫn đến mất chức năng hoàn toàn của khớp. Điều này có thể làm cho người bệnh không thể thực hiện các chuyển động cơ bản như duỗi thẳng hoặc gập gối, dẫn đến sự phụ thuộc vào người khác trong sinh hoạt hàng ngày.
• Viêm khớp thứ phát: Khi khớp gối bị khô, các bộ phận trong khớp có thể bị tổn thương nghiêm trọng, dẫn đến viêm nhiễm thứ phát. Viêm khớp có thể xuất hiện, gây sưng tấy, đau đớn và làm trầm trọng thêm tình trạng khô khớp.
• Thoái hóa khớp gối: Khô khớp gối có thể là dấu hiệu của quá trình thoái hóa khớp. Theo thời gian, nếu không được chăm sóc và điều trị kịp thời, khớp gối sẽ tiếp tục bị tổn thương, dẫn đến tình trạng thoái hóa sụn khớp. Điều này làm tăng khả năng mất khả năng vận động và có thể yêu cầu phẫu thuật thay khớp.
• Tăng nguy cơ chấn thương: Khi khớp gối bị khô và mất tính linh hoạt, người bệnh có thể gặp phải các chấn thương do sự thiếu kiểm soát và phản ứng của cơ thể trong các hoạt động thể chất. Các chấn thương này có thể làm tổn thương nặng nề hơn và kéo dài quá trình phục hồi.

Chẩn đoán khô khớp gối ở người trẻ

Việc chẩn đoán khô khớp gối ở người trẻ yêu cầu sự kết hợp giữa các phương pháp khám lâm sàng và kỹ thuật xét nghiệm để xác định nguyên nhân và mức độ tổn thương của khớp. Dưới đây là những bước cơ bản trong quá trình chẩn đoán:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra tình trạng khớp gối thông qua việc hỏi về các triệu chứng mà người bệnh gặp phải, bao gồm đau, sưng, cứng khớp và khả năng vận động. Các cử động của khớp sẽ được kiểm tra kỹ lưỡng để xác định mức độ hạn chế. Đôi khi, bác sĩ cũng yêu cầu người bệnh thực hiện các động tác như đứng lên, ngồi xuống để đánh giá sự linh hoạt và sự thay đổi trong quá trình vận động.
• Chẩn đoán hình ảnh: Một trong những phương pháp quan trọng để xác định tình trạng khô khớp là sử dụng các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh như X-quang, MRI hoặc siêu âm. Các phương pháp này giúp xác định mức độ tổn thương của sụn khớp, phát hiện viêm khớp hoặc sự thay đổi bất thường trong cấu trúc khớp gối.
• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu có thể giúp phát hiện các bệnh lý liên quan đến viêm khớp tự miễn hoặc các tình trạng viêm khác. Việc kiểm tra các chỉ số như CRP (C-reactive protein) hoặc yếu tố kháng thể (rheumatoid factor) có thể giúp bác sĩ xác định liệu tình trạng khô khớp gối có liên quan đến bệnh lý viêm khớp hay không.
• Nội soi khớp: Trong một số trường hợp, khi các xét nghiệm hình ảnh không thể cung cấp đủ thông tin về mức độ tổn thương của khớp, bác sĩ có thể chỉ định nội soi khớp. Phương pháp này giúp bác sĩ quan sát trực tiếp tình trạng sụn và các mô mềm trong khớp gối để đánh giá chính xác hơn về mức độ tổn thương và quyết định phương pháp điều trị thích hợp.

Quá trình chẩn đoán khô khớp gối ở người trẻ rất quan trọng để xác định chính xác nguyên nhân và giúp đưa ra phương pháp điều trị hiệu quả.

Khi nào cần gặp bác sĩ về khô khớp gối ở người trẻ

Nếu bạn gặp phải các triệu chứng của khô khớp gối, việc thăm khám bác sĩ là rất quan trọng để chẩn đoán chính xác và nhận được sự điều trị kịp thời. Dưới đây là những dấu hiệu cho thấy bạn cần gặp bác sĩ:

• Đau khớp kéo dài: Nếu cơn đau khớp gối kéo dài hoặc không giảm sau khi nghỉ ngơi, bạn nên gặp bác sĩ. Cảm giác đau có thể là dấu hiệu của tổn thương khớp hoặc viêm khớp, cần phải được điều trị để ngăn ngừa tình trạng xấu đi.
• Cứng khớp và khó vận động: Khi bạn cảm thấy khớp gối cứng hoặc khó di chuyển, đặc biệt là sau khi ngồi lâu hoặc vào buổi sáng, đây có thể là dấu hiệu của sự mài mòn hoặc thoái hóa sụn khớp. Điều này cần được kiểm tra bởi bác sĩ để tránh tình trạng tồi tệ hơn.
• Sưng tấy hoặc cảm giác nóng tại khớp gối: Nếu gối bị sưng hoặc có cảm giác nóng, đây có thể là dấu hiệu của viêm khớp hoặc sự tích tụ dịch trong khớp. Điều này cần được bác sĩ xác định nguyên nhân và đưa ra biện pháp điều trị.
• Âm thanh lạ khi di chuyển khớp: Nếu bạn nghe thấy tiếng lạo xạo, lục cục khi di chuyển khớp gối, điều này có thể chỉ ra rằng sụn khớp bị tổn thương hoặc có sự thay đổi trong cấu trúc của khớp. Việc này cần được kiểm tra để phát hiện tình trạng khô khớp hoặc viêm.
• Giới hạn khả năng vận động: Khi bạn không thể thực hiện những hoạt động hàng ngày như leo cầu thang, ngồi xuống hoặc đứng lên mà không gặp khó khăn, điều này có thể là dấu hiệu của sự tổn thương nghiêm trọng ở khớp gối và cần được thăm khám ngay lập tức.

Phòng ngừa khô khớp gối ở người trẻ

Khô khớp gối là tình trạng có thể phòng ngừa nếu bạn áp dụng các biện pháp bảo vệ khớp và duy trì một lối sống lành mạnh. Dưới đây là những cách để phòng ngừa khô khớp gối hiệu quả:

• Tập thể dục đều đặn: Việc duy trì một chế độ luyện tập thể dục thường xuyên giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp xung quanh khớp gối, giúp giảm tải trọng lên khớp và tăng độ linh hoạt. Các bài tập như đi bộ, bơi lội hoặc đạp xe đều là những lựa chọn tuyệt vời cho khớp gối.
• Duy trì cân nặng hợp lý: Thừa cân là một yếu tố làm gia tăng áp lực lên khớp gối, khiến khớp dễ bị mài mòn và tổn thương. Để bảo vệ khớp gối, bạn cần duy trì cân nặng hợp lý thông qua chế độ ăn uống cân đối và luyện tập thể dục.
• Bảo vệ khớp khi tham gia thể thao: Nếu bạn tham gia vào các hoạt động thể thao cường độ cao, hãy sử dụng các thiết bị bảo vệ khớp gối như băng gối hoặc đệm gối để giảm thiểu nguy cơ chấn thương. Ngoài ra, hãy đảm bảo khởi động và làm nguội đúng cách trước và sau khi tập luyện.
• Giảm thiểu hoạt động gây căng thẳng cho khớp: Nếu bạn phải làm việc trong môi trường đòi hỏi đứng hoặc ngồi lâu, hãy thay đổi tư thế thường xuyên để giảm thiểu áp lực lên khớp gối. Các động tác giãn cơ cũng giúp thư giãn và tăng cường sự linh hoạt cho khớp.
• Ăn uống đầy đủ dưỡng chất: Việc cung cấp đủ các dưỡng chất như canxi, vitamin D và omega-3 là rất quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe khớp. Những thực phẩm này giúp duy trì sức mạnh của xương và giảm viêm, đồng thời hỗ trợ quá trình tái tạo sụn khớp.
• Tránh các chấn thương không cần thiết: Hạn chế các hoạt động có thể gây chấn thương cho khớp gối, chẳng hạn như nhảy cao hoặc chạy quá lâu trên bề mặt cứng. Việc này giúp tránh tình trạng tổn thương khớp, giảm nguy cơ dẫn đến khô khớp.

Phương pháp điều trị khô khớp gối ở người trẻ

Điều trị khô khớp gối ở người trẻ bao gồm các phương pháp nhằm giảm đau, cải thiện chức năng khớp và ngừng quá trình tổn thương sụn khớp. Dưới đây là những phương pháp điều trị phổ biến mà bạn có thể áp dụng.

Điều trị không dùng thuốc

Bên cạnh các phương pháp dùng thuốc, các biện pháp không dùng thuốc đóng vai trò quan trọng trong việc giảm bớt triệu chứng và cải thiện tình trạng khô khớp gối:

• Vật lý trị liệu: Các bài tập vật lý trị liệu giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp xung quanh khớp gối, cải thiện sự linh hoạt và giảm căng thẳng lên khớp. Vật lý trị liệu cũng giúp phục hồi các chức năng vận động của khớp gối và ngăn ngừa tình trạng cứng khớp.
• Chườm nóng hoặc lạnh: Áp dụng chườm lạnh lên khớp gối trong trường hợp sưng tấy hoặc viêm, giúp giảm viêm và đau. Ngược lại, chườm nóng có thể thư giãn cơ bắp và giảm cứng khớp, đặc biệt là vào buổi sáng khi vừa thức dậy.
• Thay đổi lối sống: Việc duy trì cân nặng hợp lý và tăng cường các hoạt động thể chất có thể giúp giảm áp lực lên khớp gối. Các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, đạp xe hoặc bơi lội sẽ giúp cải thiện khả năng vận động của khớp mà không gây căng thẳng quá mức.

Điều trị bằng thuốc Tây y

Trong một số trường hợp, thuốc Tây y được sử dụng để giảm đau, kháng viêm và bảo vệ sụn khớp. Dưới đây là các nhóm thuốc thường được chỉ định:

• Thuốc giảm đau không steroid (NSAIDs): Các thuốc này có tác dụng giảm đau và kháng viêm mạnh, thích hợp cho những người bị đau khớp gối do viêm hoặc tổn thương mô. Ví dụ như Ibuprofen hoặc Diclofenac. Chúng có thể giúp giảm sưng tấy và đau nhức ngay lập tức, nhưng nên sử dụng theo chỉ dẫn của bác sĩ để tránh tác dụng phụ lâu dài.
• Thuốc giảm đau acetaminophen: Đây là loại thuốc giảm đau nhẹ nhàng, thường được sử dụng cho những người có triệu chứng nhẹ. Paracetamol là thuốc thông dụng trong nhóm này, giúp giảm đau mà không có tác dụng phụ nghiêm trọng đối với dạ dày như NSAIDs.
• Thuốc tiêm corticosteroid: Khi tình trạng viêm tại khớp gối không giảm với thuốc uống, bác sĩ có thể chỉ định tiêm corticosteroid trực tiếp vào khớp gối để giảm viêm và đau nhức. Một số thuốc corticosteroid như Triamcinolone hoặc Methylprednisolone giúp giảm viêm nhanh chóng nhưng cần được sử dụng thận trọng để tránh tác dụng phụ lâu dài.
• Thuốc bảo vệ sụn khớp: Glucosamine và Chondroitin là những thuốc bổ sung giúp bảo vệ và tái tạo sụn khớp. Chúng có tác dụng làm giảm các triệu chứng của khô khớp và hỗ trợ cải thiện chức năng khớp trong dài hạn.

Điều trị bằng phẫu thuật

Khi các phương pháp điều trị bảo tồn không mang lại hiệu quả, phẫu thuật có thể trở thành lựa chọn cuối cùng:

• Nội soi khớp: Phẫu thuật nội soi khớp giúp bác sĩ loại bỏ các mảnh sụn hư hỏng, sửa chữa các tổn thương trong khớp hoặc tiêm các chất giúp tái tạo sụn. Đây là phương pháp ít xâm lấn, giúp phục hồi nhanh chóng và giảm đau đớn cho bệnh nhân.
• Cấy ghép sụn: Nếu tổn thương sụn quá nghiêm trọng, phẫu thuật cấy ghép sụn có thể được chỉ định để phục hồi sụn bị mất. Đây là phương pháp phức tạp và đắt đỏ nhưng có thể mang lại kết quả lâu dài cho những người trẻ bị khô khớp gối.
• Thay khớp gối: Phẫu thuật thay khớp gối là lựa chọn cuối cùng khi các phương pháp điều trị khác không mang lại hiệu quả. Phẫu thuật này giúp thay thế khớp gối bị tổn thương bằng một khớp gối nhân tạo, giúp bệnh nhân có thể quay lại sinh hoạt bình thường. Tuy nhiên, phẫu thuật này chỉ được chỉ định khi tình trạng khô khớp gối rất nặng và không còn phương pháp điều trị bảo tồn hiệu quả.

Phương pháp điều trị khô khớp gối ở người trẻ cần phải được cá nhân hóa dựa trên mức độ tổn thương và tình trạng sức khỏe của từng người. Việc áp dụng đúng phương pháp sẽ giúp giảm đau và cải thiện khả năng vận động, đồng thời ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng.