Thoái Hóa Khớp Vai: Nguyên Nhân, Triệu Chứng và Phương Pháp Điều Trị

Đặt lịch hẹn

×

Lương y Phùng Hải Đăng

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Thoái hóa khớp vai là một bệnh lý phổ biến, gây đau nhức và hạn chế vận động, thường gặp ở người trung niên và người cao tuổi. Bệnh xảy ra khi sụn khớp bị tổn thương do quá trình lão hóa hoặc chấn thương, dẫn đến sự suy giảm chức năng của khớp vai. Đây là nguyên nhân chính khiến nhiều người cảm thấy khó khăn trong các hoạt động sinh hoạt hàng ngày. Việc chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời có thể giúp giảm đau, cải thiện chức năng khớp và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Định nghĩa và phân loại thoái hóa khớp vai

Thoái hóa khớp vai là tình trạng suy giảm chức năng của khớp vai do sự thoái hóa của sụn khớp, các cấu trúc liên quan đến khớp như dây chằng, gân và cơ cũng bị ảnh hưởng. Quá trình này xảy ra dần dần, khiến khớp vai trở nên cứng, đau đớn và hạn chế khả năng vận động. Thoái hóa khớp vai có thể do các yếu tố như lão hóa tự nhiên, chấn thương hoặc sử dụng quá mức trong một thời gian dài.

Trong y học, thoái hóa khớp vai thường được phân loại theo mức độ tổn thương khớp, bao gồm ba giai đoạn chính:

• Giai đoạn đầu, khi có sự khởi đầu của tổn thương ở lớp sụn, nhưng chưa ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng của khớp.
• Giai đoạn giữa, khi sụn khớp bị bào mòn đáng kể và khớp bắt đầu có dấu hiệu đau nhiều hơn.
• Giai đoạn cuối, khi sụn đã mòn hẳn, gây ra sự cọ xát trực tiếp giữa các xương, gây đau đớn nghiêm trọng và hạn chế khả năng cử động của khớp vai.

Triệu chứng thoái hóa khớp vai

Các triệu chứng của thoái hóa khớp vai có thể thay đổi tùy theo mức độ nặng nhẹ của bệnh. Một trong những biểu hiện đầu tiên thường gặp là đau âm ỉ ở vùng vai, đặc biệt là khi thực hiện các động tác giơ tay cao hoặc xoay vai. Cơn đau có thể trở nên nghiêm trọng hơn khi người bệnh tham gia vào các hoạt động thể chất, hoặc khi khớp bị tác động mạnh.

Khớp vai cũng có thể bị cứng lại, khiến việc di chuyển trở nên khó khăn. Người bệnh có thể cảm thấy vai không thể quay ra sau hoặc nâng tay lên một cách bình thường. Trong một số trường hợp, có thể xuất hiện các âm thanh lạ như lục cục khi khớp di chuyển, do sự ma sát giữa các bề mặt xương.

Ngoài đau và cứng khớp, một triệu chứng khác của thoái hóa khớp vai là giảm khả năng vận động, khiến người bệnh khó thực hiện các công việc hàng ngày như mặc áo, cầm nắm vật dụng, hoặc lái xe. Khi bệnh tiến triển nặng, sự đau đớn và hạn chế cử động có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Nguyên nhân gây thoái hóa khớp vai

Thoái hóa khớp vai có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, từ các yếu tố tự nhiên cho đến các tác động bên ngoài. Dưới đây là các nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này:

• Lão hóa tự nhiên: Theo thời gian, các sụn khớp và cấu trúc xung quanh khớp vai dần bị mài mòn và mất khả năng tái tạo. Quá trình này diễn ra một cách tự nhiên khi chúng ta già đi, dẫn đến thoái hóa khớp vai.

• Chấn thương khớp vai: Các chấn thương như gãy xương, trật khớp, hoặc các chấn động mạnh có thể gây ra tổn thương vĩnh viễn cho khớp vai. Điều này làm tăng nguy cơ thoái hóa sớm, ngay cả khi không có dấu hiệu bệnh lý rõ rệt ngay từ đầu.

• Căng thẳng quá mức: Việc phải sử dụng vai quá nhiều, đặc biệt trong các công việc đòi hỏi động tác lặp lại như nâng vật nặng hoặc cử động trong phạm vi rộng có thể làm khớp vai bị mài mòn nhanh hơn.

• Di truyền học: Một số người có nguy cơ bị thoái hóa khớp vai cao hơn do yếu tố di truyền, khi gia đình có người mắc bệnh này, khả năng phát triển thoái hóa khớp vai có thể tăng lên.

• Bệnh lý nền: Các bệnh lý như viêm khớp, viêm gân hoặc các bệnh tự miễn cũng có thể là yếu tố thuận lợi làm tăng tốc quá trình thoái hóa khớp vai.

Đối tượng dễ mắc thoái hóa khớp vai

Thoái hóa khớp vai không phân biệt giới tính hay độ tuổi, nhưng một số nhóm đối tượng có nguy cơ cao hơn. Các yếu tố dưới đây đóng vai trò quan trọng trong việc xác định nguy cơ mắc bệnh:

• Người cao tuổi: Quá trình lão hóa tự nhiên khiến sụn khớp và các cấu trúc liên quan bị bào mòn dần, làm tăng nguy cơ mắc thoái hóa khớp vai ở nhóm người này.

• Người làm công việc lao động nặng: Những người phải nâng vác vật nặng hoặc thực hiện các động tác lặp đi lặp lại như trong công việc xây dựng, thể thao hoặc thủ công có nguy cơ cao hơn bị thoái hóa khớp vai do căng thẳng kéo dài lên khớp.

• Người có tiền sử chấn thương khớp vai: Những người từng bị chấn thương vai, như trật khớp hoặc gãy xương, dễ gặp phải thoái hóa khớp vai khi các tổn thương cũ không được chữa trị triệt để.

• Người có bệnh lý về khớp: Những người mắc các bệnh viêm khớp như viêm khớp dạng thấp hoặc bệnh gout có thể dễ dàng bị thoái hóa khớp vai do viêm nhiễm kéo dài hoặc sự mất cân bằng trong cơ thể.

• Người thừa cân, béo phì: Thừa cân, béo phì là yếu tố nguy cơ chính làm tăng áp lực lên các khớp, trong đó có khớp vai. Tình trạng này dễ dẫn đến tổn thương và thoái hóa nhanh chóng.

Biến chứng của thoái hóa khớp vai

Thoái hóa khớp vai nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống và khả năng vận động của người bệnh. Dưới đây là những biến chứng thường gặp:

• Giảm khả năng vận động: Một trong những biến chứng rõ rệt nhất của thoái hóa khớp vai là sự cứng khớp, khiến người bệnh không thể di chuyển vai một cách linh hoạt. Điều này gây khó khăn trong các hoạt động hàng ngày như mặc áo, lái xe hoặc cầm nắm đồ vật.

• Đau đớn kéo dài: Khi sụn khớp bị thoái hóa nghiêm trọng, xương có thể cọ xát trực tiếp với nhau, dẫn đến cơn đau dữ dội và kéo dài. Những cơn đau này có thể xuất hiện ngay cả khi người bệnh không vận động, gây ảnh hưởng đến giấc ngủ và sức khỏe tổng thể.

• Chấn thương thứ phát: Với sự giảm sút chức năng và cử động của khớp vai, khả năng bảo vệ khớp khỏi các chấn thương do tai nạn hoặc va chạm trở nên yếu đi. Người bệnh có thể gặp phải các tổn thương mới như trật khớp hoặc gãy xương vai.

• Biến dạng khớp: Khi thoái hóa khớp vai tiến triển đến mức nghiêm trọng, các mô xung quanh có thể bị viêm hoặc hư hỏng, khiến cho khớp vai bị biến dạng. Điều này không chỉ làm cho khớp khó di chuyển mà còn làm giảm vẻ thẩm mỹ của vùng vai.

• Ảnh hưởng đến các khớp khác: Việc giảm chức năng ở khớp vai có thể dẫn đến tình trạng căng thẳng và tổn thương ở các khớp lân cận như khớp cổ tay, khớp khuỷu hoặc khớp cổ. Việc thay đổi tư thế để giảm đau có thể tạo ra các vấn đề cơ xương khớp ở các khu vực khác.

Chẩn đoán thoái hóa khớp vai

Chẩn đoán thoái hóa khớp vai cần dựa trên các phương pháp khám lâm sàng, xét nghiệm và hình ảnh học để xác định chính xác mức độ tổn thương và lựa chọn phương pháp điều trị thích hợp. Các bước chẩn đoán thường được thực hiện bao gồm:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra tình trạng cử động của khớp vai, cảm nhận cơn đau và xác định mức độ giới hạn của các động tác. Thông qua các câu hỏi về tiền sử bệnh lý và thói quen sinh hoạt, bác sĩ có thể đánh giá nguyên nhân gây thoái hóa.

• Chụp X-quang: Đây là phương pháp phổ biến để xác định mức độ tổn thương của khớp vai. Hình ảnh X-quang có thể chỉ ra các dấu hiệu như hẹp khe khớp, mòn sụn, hình thành các gai xương hoặc các tổn thương khác.

• MRI (Chụp cộng hưởng từ): MRI giúp xác định chính xác các tổn thương ở mô mềm xung quanh khớp vai như gân, dây chằng và cơ. Phương pháp này có thể phát hiện sự thoái hóa sụn khớp và các bệnh lý khác không thể nhìn thấy qua X-quang.

• Siêu âm: Siêu âm có thể giúp phát hiện viêm, sưng hoặc chấn thương ở các gân và mô mềm xung quanh khớp vai, đồng thời xác định tình trạng của dịch khớp.

• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu không trực tiếp xác định thoái hóa khớp vai, nhưng có thể giúp bác sĩ loại trừ các bệnh lý khác như viêm khớp dạng thấp hoặc bệnh gout, những căn bệnh có thể gây triệu chứng tương tự.

Chẩn đoán chính xác sẽ giúp bác sĩ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp, từ đó ngăn ngừa bệnh tiến triển và giảm thiểu các biến chứng có thể xảy ra.

Khi nào cần gặp bác sĩ về thoái hóa khớp vai?

Khi có các triệu chứng hoặc dấu hiệu nghi ngờ thoái hóa khớp vai, người bệnh nên tìm sự tư vấn từ bác sĩ để có thể chẩn đoán và điều trị kịp thời. Dưới đây là những trường hợp cần thiết phải gặp bác sĩ:

• Đau dai dẳng và không giảm: Khi cơn đau ở vùng vai không thuyên giảm sau một thời gian nghỉ ngơi hoặc điều trị bằng thuốc giảm đau thông thường, có thể đây là dấu hiệu của thoái hóa khớp vai tiến triển. Bác sĩ sẽ giúp xác định nguyên nhân và chỉ định phương pháp điều trị phù hợp.

• Giảm khả năng vận động: Nếu người bệnh cảm thấy khó khăn trong việc cử động vai, chẳng hạn như không thể giơ tay lên cao, quay vai hoặc xoay cánh tay, đây là dấu hiệu của sự suy giảm chức năng khớp vai. Điều này có thể ảnh hưởng đến khả năng thực hiện các hoạt động hàng ngày.

• Cảm giác khớp vai bị cứng: Khi khớp vai có cảm giác cứng, đau khi cử động hoặc có tiếng lục cục khi di chuyển, đó có thể là dấu hiệu của thoái hóa khớp vai. Bác sĩ sẽ đánh giá tình trạng này và có thể yêu cầu các xét nghiệm để xác định mức độ tổn thương.

• Viêm và sưng khớp: Viêm hoặc sưng ở khu vực vai có thể là dấu hiệu của viêm khớp hoặc các vấn đề khác ảnh hưởng đến khớp vai. Nếu sưng đau kéo dài hoặc kèm theo đỏ, nóng, người bệnh cần gặp bác sĩ ngay lập tức.

• Chấn thương vai: Nếu người bệnh có tiền sử bị chấn thương vai (như gãy xương, trật khớp), nhưng hiện tại xuất hiện các triệu chứng đau nhức hoặc khó khăn trong vận động, cần tham khảo ý kiến bác sĩ để đánh giá tình trạng khớp.

Phòng ngừa thoái hóa khớp vai

Việc phòng ngừa thoái hóa khớp vai có thể giúp làm chậm tiến trình lão hóa và giảm nguy cơ mắc phải bệnh này. Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa hiệu quả:

• Tập thể dục đều đặn: Các bài tập thể dục nhẹ nhàng và điều độ giúp duy trì sự linh hoạt của khớp vai, giảm thiểu tình trạng cứng khớp. Các bài tập tăng cường sức mạnh cơ bắp xung quanh khớp vai cũng rất quan trọng để bảo vệ khớp khỏi các chấn thương.

• Tránh nâng vác vật nặng: Việc nâng vác vật nặng hoặc thực hiện các động tác lặp đi lặp lại trong thời gian dài có thể tạo áp lực lên khớp vai, khiến sụn khớp nhanh chóng bị mài mòn. Nếu cần phải làm những công việc này, nên áp dụng kỹ thuật đúng và sử dụng thiết bị hỗ trợ.

• Giữ cân nặng hợp lý: Thừa cân, béo phì sẽ tạo thêm áp lực lên các khớp, bao gồm khớp vai. Duy trì cân nặng khỏe mạnh giúp giảm bớt gánh nặng cho các khớp xương, từ đó giảm nguy cơ thoái hóa.

• Chế độ dinh dưỡng hợp lý: Cung cấp đủ các chất dinh dưỡng cần thiết, đặc biệt là vitamin D, canxi và omega-3, có thể giúp bảo vệ sức khỏe của sụn khớp. Các thực phẩm giàu chất chống oxy hóa cũng giúp giảm viêm và hỗ trợ sức khỏe của khớp.

• Hạn chế chấn thương khớp vai: Để bảo vệ khớp vai khỏi các chấn thương, cần chú ý khi tham gia vào các hoạt động thể thao, làm việc hay di chuyển. Sử dụng thiết bị bảo vệ và thực hiện các biện pháp an toàn khi cần thiết sẽ giúp giảm nguy cơ tổn thương khớp vai.

• Khám sức khỏe định kỳ: Việc kiểm tra sức khỏe định kỳ, đặc biệt là khi có các yếu tố nguy cơ như tuổi tác hoặc tiền sử chấn thương, giúp phát hiện sớm các dấu hiệu của thoái hóa khớp vai. Việc phát hiện và điều trị sớm sẽ giúp ngăn ngừa tình trạng bệnh tiến triển nặng.

Phương pháp điều trị thoái hóa khớp vai

Điều trị thoái hóa khớp vai bao gồm nhiều phương pháp khác nhau, từ điều trị bảo tồn đến can thiệp phẫu thuật, tùy thuộc vào mức độ tổn thương và tình trạng bệnh của người bệnh. Mục tiêu của điều trị là giảm đau, cải thiện khả năng vận động và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Điều trị bằng thuốc Tây y

Thuốc Tây y được sử dụng phổ biến trong điều trị thoái hóa khớp vai nhằm giảm đau, chống viêm và hỗ trợ làm chậm tiến trình thoái hóa. Dưới đây là một số loại thuốc thường được bác sĩ chỉ định:

• Thuốc giảm đau (Analgesics): Các thuốc giảm đau giúp làm dịu các cơn đau do thoái hóa khớp vai gây ra. Các loại thuốc thường dùng bao gồm:

  • Paracetamol: Thuốc giảm đau nhẹ, có thể dùng để giảm đau tạm thời và giúp người bệnh dễ chịu hơn.
  • Ibuprofen: Một loại thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) giúp giảm đau và viêm trong khớp vai. Tuy nhiên, cần lưu ý khi sử dụng lâu dài vì có thể gây tác dụng phụ cho dạ dày.

• Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs): Các thuốc này không chỉ giúp giảm đau mà còn giúp giảm viêm, một yếu tố quan trọng trong thoái hóa khớp vai.

  • Diclofenac: Một loại NSAID phổ biến, có tác dụng giảm đau và viêm nhanh chóng. Diclofenac thường được sử dụng cho những bệnh nhân có tình trạng viêm khớp vai nghiêm trọng.

• Corticosteroids (Thuốc steroid): Thuốc steroid được sử dụng trong trường hợp thoái hóa khớp vai nghiêm trọng, với mục đích giảm viêm và kiểm soát cơn đau lâu dài.

  • Prednisolone: Thường được chỉ định khi các thuốc NSAIDs không đủ hiệu quả trong việc giảm viêm và đau. Prednisolone giúp giảm nhanh triệu chứng nhưng cần được dùng dưới sự giám sát chặt chẽ của bác sĩ vì có thể gây ra tác dụng phụ.

• Thuốc bổ sung sụn (Chondroprotective agents): Một số loại thuốc có thể giúp làm chậm quá trình thoái hóa và hỗ trợ phục hồi sụn khớp.

  • Glucosamine và Chondroitin: Các chất bổ sung này giúp bảo vệ và nuôi dưỡng sụn khớp, hỗ trợ giảm sự tiến triển của thoái hóa khớp.

Điều trị vật lý trị liệu

Vật lý trị liệu là một phần quan trọng trong kế hoạch điều trị thoái hóa khớp vai, giúp cải thiện khả năng vận động và giảm cơn đau. Các phương pháp vật lý trị liệu thường được sử dụng bao gồm:

• Tập thể dục phục hồi chức năng: Các bài tập nhẹ nhàng giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp quanh khớp vai, cải thiện tính linh hoạt của khớp và giảm cứng khớp. Các bài tập như xoay vai, giãn cơ và các động tác kéo giãn giúp khôi phục khả năng cử động cho khớp vai.

• Chườm nóng và lạnh: Sử dụng túi chườm nóng hoặc lạnh lên vùng khớp vai có thể giúp giảm sưng viêm và làm dịu các cơn đau. Chườm lạnh giúp giảm viêm, trong khi chườm nóng giúp thư giãn cơ bắp và tăng lưu thông máu.

• Siêu âm điều trị: Phương pháp này sử dụng sóng siêu âm để tăng cường tuần hoàn máu và giảm viêm tại vùng khớp bị tổn thương. Siêu âm có thể giúp làm dịu các cơn đau và giảm tình trạng cứng khớp.

Phẫu thuật khớp vai

Trong những trường hợp thoái hóa khớp vai nặng và không thể điều trị hiệu quả bằng các phương pháp bảo tồn, phẫu thuật có thể là lựa chọn cuối cùng. Các loại phẫu thuật phổ biến bao gồm:

• Mổ nội soi khớp vai: Đây là một phương pháp ít xâm lấn, giúp bác sĩ loại bỏ các mô tổn thương hoặc xử lý các vấn đề như viêm gân hoặc gai xương. Mổ nội soi giúp giảm đau và phục hồi chức năng khớp nhanh chóng hơn.

• Phẫu thuật thay khớp vai (Thay khớp vai toàn phần): Đây là phương pháp phẫu thuật phức tạp, thường được chỉ định cho bệnh nhân có thoái hóa khớp vai giai đoạn cuối. Phẫu thuật thay khớp vai giúp loại bỏ khớp vai bị hư hỏng và thay thế bằng khớp nhân tạo, giúp cải thiện đáng kể chức năng khớp.

Điều trị bằng phương pháp Đông y

Trong y học cổ truyền, thoái hóa khớp vai được coi là do sự mất cân bằng giữa các yếu tố âm dương và khí huyết. Phương pháp điều trị Đông y giúp hỗ trợ làm giảm triệu chứng và phục hồi chức năng khớp vai thông qua việc sử dụng các bài thuốc và phương pháp bấm huyệt, châm cứu:

• Sử dụng các bài thuốc từ thảo dược: Một số thảo dược như Địa liền, Ngưu tất và Đương quy có tác dụng bổ gan thận, lưu thông khí huyết, giúp giảm đau và tăng cường sức khỏe của khớp vai.

• Châm cứu và bấm huyệt: Các phương pháp này giúp kích thích các huyệt đạo xung quanh khớp vai, giúp tăng cường tuần hoàn máu, giảm đau và làm giảm các triệu chứng viêm.

Phương pháp điều trị thoái hóa khớp vai cần được kết hợp linh hoạt giữa các phương pháp Tây y và Đông y, giúp người bệnh phục hồi nhanh chóng và hiệu quả hơn. Mỗi phương pháp có những ưu điểm riêng và sẽ được bác sĩ lựa chọn dựa trên tình trạng cụ thể của người bệnh.