Nguyên nhân, Triệu chứng và Cách Điều Trị Trào Ngược Dạ Dày ở Trẻ 2 Tháng Tuổi

Đặt lịch hẹn

×

Bác Sĩ Nguyễn Thị Tuyết Lan

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Trào ngược dạ dày ở trẻ 2 tháng tuổi là tình trạng thường gặp nhưng cần được quan tâm đúng mức. Hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu, và biện pháp phòng ngừa sẽ giúp cha mẹ xử lý kịp thời, tránh các biến chứng nguy hiểm ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ​​.

Trào ngược dạ dày ở trẻ 2 tháng tuổi là gì?

Trào ngược dạ dày ở trẻ 2 tháng tuổi là tình trạng xảy ra khi sữa hoặc thức ăn trong dạ dày bị đẩy ngược lên thực quản. Hiện tượng này thường xuất phát từ việc hệ tiêu hóa của trẻ chưa phát triển hoàn chỉnh. Trẻ nhỏ, đặc biệt ở giai đoạn sơ sinh, có cơ vòng thực quản dưới còn yếu, khiến cho quá trình đóng mở không hoàn toàn, tạo điều kiện cho dịch dạ dày hoặc sữa bị trào ngược.

Dựa trên mức độ, trào ngược dạ dày ở trẻ được phân loại thành hai dạng phổ biến: trào ngược sinh lý và trào ngược bệnh lý. Trào ngược sinh lý thường không gây hại và tự cải thiện khi trẻ lớn lên, trong khi trào ngược bệnh lý cần can thiệp y tế để tránh những biến chứng nghiêm trọng như viêm thực quản hoặc ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ.

Triệu chứng trào ngược dạ dày ở trẻ nhỏ

Các biểu hiện của trào ngược dạ dày ở trẻ 2 tháng tuổi thường khá rõ ràng, giúp cha mẹ dễ nhận biết và xử lý kịp thời. Trẻ thường có hiện tượng nôn trớ sau khi bú, đây là dấu hiệu phổ biến và dễ nhận thấy nhất. Ngoài ra, trẻ có thể quấy khóc, khó chịu trong hoặc sau khi ăn, hoặc biểu hiện như không muốn ăn.

Một số trẻ bị trào ngược còn gặp khó khăn khi ngủ, thường xuyên tỉnh giấc hoặc khóc không rõ nguyên nhân. Một số trường hợp nặng có thể xuất hiện dấu hiệu thở khò khè, ho kéo dài hoặc thậm chí suy dinh dưỡng do hấp thụ không đủ chất. Điều này có thể ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện của trẻ nếu không được can thiệp kịp thời.

Nguyên nhân gây trào ngược dạ dày ở trẻ nhỏ

Trào ngược dạ dày ở trẻ 2 tháng tuổi thường xuất phát từ nhiều yếu tố khác nhau. Dưới đây là các nguyên nhân phổ biến dẫn đến tình trạng này:

• Hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện: Ở trẻ sơ sinh, cơ vòng thực quản dưới còn yếu và chưa đủ khả năng đóng kín hoàn toàn, khiến sữa hoặc dịch tiêu hóa dễ bị trào ngược lên thực quản.
• Dạ dày nằm ngang: Dạ dày của trẻ nhỏ thường ở vị trí nằm ngang hơn so với người lớn, làm tăng nguy cơ trào ngược khi trẻ bú hoặc thay đổi tư thế.
• Thói quen bú sữa không đúng cách: Trẻ bú quá nhiều trong thời gian ngắn, bú bình không đúng tư thế hoặc nuốt phải nhiều không khí có thể gây đầy bụng và trào ngược.
• Tác động từ môi trường xung quanh: Căng thẳng hoặc thay đổi đột ngột trong môi trường sống có thể ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa của trẻ, dẫn đến hiện tượng trào ngược.
• Nguyên nhân bệnh lý: Một số trẻ gặp phải các vấn đề sức khỏe như hẹp môn vị, dị tật bẩm sinh ở đường tiêu hóa hoặc các bệnh lý thần kinh, gây ra trào ngược dạ dày.

Đối tượng dễ bị trào ngược dạ dày

Tình trạng trào ngược dạ dày ở trẻ 2 tháng tuổi thường xảy ra ở những nhóm đối tượng đặc thù. Điều này được lý giải bởi các yếu tố liên quan đến cơ thể và môi trường sống của trẻ:

• Trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi: Đây là nhóm tuổi dễ gặp trào ngược do hệ tiêu hóa chưa phát triển đầy đủ và dạ dày còn ở vị trí nằm ngang.
• Trẻ bú sữa công thức: Trẻ sử dụng sữa công thức thường có nguy cơ trào ngược cao hơn so với trẻ bú mẹ do sữa công thức mất nhiều thời gian tiêu hóa hơn.
• Trẻ sinh non: Hệ tiêu hóa của trẻ sinh non chưa hoàn thiện, đặc biệt là cơ vòng thực quản dưới, khiến trẻ dễ bị trào ngược.
• Trẻ thừa cân hoặc béo phì: Áp lực gia tăng trong khoang bụng do cân nặng có thể làm tăng nguy cơ trào ngược ở trẻ.
• Trẻ có các bệnh lý kèm theo: Các bệnh lý như viêm phổi, hẹp môn vị hay dị tật bẩm sinh làm tăng nguy cơ trào ngược dạ dày ở trẻ.

Biến chứng do trào ngược dạ dày ở trẻ nhỏ

Trào ngược dạ dày ở trẻ 2 tháng tuổi nếu không được can thiệp kịp thời có thể gây ra nhiều biến chứng ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ. Những biến chứng phổ biến bao gồm:

• Viêm thực quản: Dịch dạ dày có tính axit, khi trào ngược thường xuyên lên thực quản sẽ gây viêm, dẫn đến đau đớn và khó chịu cho trẻ.
• Suy dinh dưỡng: Tình trạng nôn trớ liên tục khiến trẻ không hấp thụ đủ dinh dưỡng, ảnh hưởng đến sự phát triển cân nặng và chiều cao.
• Hẹp thực quản: Viêm thực quản kéo dài có thể dẫn đến hình thành mô sẹo, làm hẹp lòng thực quản và gây khó khăn trong việc nuốt.
• Hội chứng hít sặc: Dịch dạ dày trào ngược vào đường hô hấp có thể gây viêm phổi, thở khò khè hoặc các vấn đề hô hấp nghiêm trọng.
• Ảnh hưởng đến giấc ngủ: Trẻ bị trào ngược thường khó ngủ, dễ tỉnh giấc, dẫn đến mệt mỏi và suy giảm sức khỏe toàn diện.

Chẩn đoán trào ngược dạ dày ở trẻ nhỏ

Chẩn đoán trào ngược dạ dày ở trẻ 2 tháng tuổi cần dựa trên các dấu hiệu lâm sàng và các phương pháp kiểm tra y khoa phù hợp. Dưới đây là các phương pháp chẩn đoán thường được sử dụng:

• Quan sát triệu chứng: Bác sĩ thường hỏi cha mẹ về tình trạng nôn trớ, quấy khóc, khó ngủ và các biểu hiện bất thường khác của trẻ để xác định tình trạng bệnh.
• Khám lâm sàng: Thông qua việc kiểm tra vùng bụng, ngực và cổ họng của trẻ, bác sĩ có thể phát hiện các dấu hiệu liên quan đến trào ngược.
• Nội soi dạ dày – thực quản: Trong một số trường hợp cần thiết, nội soi sẽ được sử dụng để quan sát trực tiếp niêm mạc thực quản, dạ dày nhằm xác định mức độ tổn thương.
• Xét nghiệm pH thực quản: Đây là phương pháp đo độ axit trong thực quản, giúp đánh giá mức độ và tần suất của tình trạng trào ngược.
• Chụp X-quang với thuốc cản quang: Phương pháp này hỗ trợ xác định các dị tật hoặc tắc nghẽn đường tiêu hóa góp phần gây trào ngược ở trẻ.

Khi nào cần gặp bác sĩ nếu trẻ bị trào ngược dạ dày

Trào ngược dạ dày ở trẻ 2 tháng tuổi có thể là hiện tượng bình thường, nhưng cũng có trường hợp cần sự can thiệp y tế. Dưới đây là các dấu hiệu cho thấy cha mẹ nên đưa trẻ đến gặp bác sĩ:

• Trẻ nôn trớ quá nhiều và liên tục: Nếu tình trạng nôn trớ xảy ra thường xuyên, với lượng lớn hoặc sau mỗi lần bú, trẻ có nguy cơ bị mất nước và suy dinh dưỡng.
• Trẻ không tăng cân hoặc sụt cân: Khi trào ngược ảnh hưởng đến sự hấp thụ dinh dưỡng, trẻ có thể không phát triển như mong đợi. Đây là dấu hiệu cần theo dõi.
• Khó thở hoặc thở khò khè: Dịch dạ dày trào ngược vào đường hô hấp có thể gây kích ứng, viêm phổi hoặc làm trẻ khó thở.
• Trẻ quấy khóc kéo dài: Nếu trẻ khó chịu, quấy khóc bất thường sau khi bú hoặc vào ban đêm, có thể là do trào ngược gây đau và kích ứng.
• Nôn ra máu hoặc dịch màu bất thường: Đây là dấu hiệu của tổn thương nghiêm trọng ở đường tiêu hóa, cần thăm khám ngay lập tức.
• Trẻ có dấu hiệu mất nước: Miệng khô, da nhăn, khóc không có nước mắt hoặc ít đi tiểu là những dấu hiệu cho thấy trẻ có thể bị mất nước nghiêm trọng.

Phòng ngừa trào ngược dạ dày ở trẻ nhỏ

Để hạn chế nguy cơ trào ngược dạ dày ở trẻ 2 tháng tuổi, cha mẹ có thể áp dụng một số biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả dưới đây:

• Điều chỉnh tư thế khi bú: Giữ đầu và thân trẻ hơi nghiêng lên khi bú, đồng thời không để trẻ nằm ngay sau khi ăn.
• Chia nhỏ cữ bú: Thay vì để trẻ bú quá no, cha mẹ nên chia nhỏ lượng sữa và tăng số lần bú để giảm áp lực lên dạ dày.
• Vỗ ợ hơi sau bú: Việc giúp trẻ ợ hơi sau khi bú giúp giải phóng không khí nuốt vào dạ dày, từ đó giảm nguy cơ trào ngược.
• Lựa chọn loại sữa phù hợp: Với trẻ bú sữa công thức, nên chọn loại sữa dễ tiêu hóa, ít gây đầy bụng, theo khuyến cáo của bác sĩ.
• Tránh ép trẻ ăn: Không nên cố gắng ép trẻ bú khi trẻ đã no hoặc không muốn, vì điều này dễ gây nôn trớ.
• Hạn chế các tác động mạnh sau ăn: Không đùa giỡn, thay đổi tư thế đột ngột hoặc di chuyển mạnh sau khi trẻ vừa ăn.
• Theo dõi biểu hiện bất thường: Nếu trẻ có các biểu hiện như quấy khóc, khó ngủ, hoặc nôn trớ kéo dài, cha mẹ nên theo dõi sát sao và đưa trẻ đi khám khi cần thiết.

Phương pháp điều trị trào ngược dạ dày ở trẻ nhỏ

Trào ngược dạ dày ở trẻ 2 tháng tuổi có thể được kiểm soát hiệu quả bằng các phương pháp phù hợp. Việc điều trị thường bao gồm điều chỉnh lối sống, sử dụng thuốc Tây y hoặc áp dụng một số bài thuốc Đông y bổ trợ.

Điều chỉnh lối sống cho trẻ bị trào ngược dạ dày

Điều chỉnh lối sống là một phương pháp đơn giản nhưng mang lại hiệu quả tích cực trong việc giảm tình trạng trào ngược dạ dày ở trẻ.

• Thay đổi tư thế bú và nghỉ ngơi: Đảm bảo trẻ được bú trong tư thế đầu cao, không nằm ngay sau khi ăn. Điều này giúp giảm áp lực lên dạ dày.
• Chia nhỏ lượng sữa: Nuôi trẻ bằng cữ bú nhỏ hơn, nhưng tăng số lần bú trong ngày để tránh làm căng dạ dày.
• Duy trì ợ hơi sau khi bú: Giúp trẻ ợ hơi sau khi bú để giảm lượng khí tích tụ trong dạ dày, hạn chế trào ngược.
• Sử dụng gối nghiêng khi ngủ: Đặt trẻ nằm ở tư thế đầu cao nhẹ nhàng có thể làm giảm nguy cơ trào ngược trong lúc ngủ.

Sử dụng thuốc Tây y để điều trị trào ngược dạ dày

Trong các trường hợp trào ngược nặng, bác sĩ có thể chỉ định thuốc Tây y để kiểm soát triệu chứng và bảo vệ niêm mạc dạ dày của trẻ.

• Thuốc giảm tiết axit: Omeprazole và Lansoprazole là hai loại thuốc thường được kê đơn để giảm sản xuất axit trong dạ dày, giúp giảm tổn thương thực quản.
• Thuốc trung hòa axit: Nhóm thuốc như Maalox hoặc Gaviscon giúp làm dịu các triệu chứng khó chịu do axit trào ngược, bảo vệ lớp niêm mạc thực quản.
• Thuốc tăng cường vận động dạ dày: Domperidone có tác dụng cải thiện sự co bóp và đẩy thức ăn xuống ruột nhanh hơn, hạn chế tình trạng trào ngược.

Ứng dụng bài thuốc Đông y trong điều trị hỗ trợ

Bên cạnh các phương pháp hiện đại, Đông y cũng đóng vai trò hỗ trợ hiệu quả trong việc điều trị trào ngược dạ dày ở trẻ bằng cách cân bằng cơ thể và cải thiện hệ tiêu hóa.

• Sử dụng bài thuốc thanh nhiệt kiện tỳ: Các bài thuốc như “Hoàng liên kiện tỳ thang” giúp làm dịu nhiệt trong dạ dày, giảm cảm giác khó chịu do trào ngược.
• Dùng dược liệu bổ tỳ vị: Cam thảo, bạch truật, ý dĩ có tác dụng hỗ trợ cải thiện chức năng tiêu hóa và giảm nguy cơ trào ngược.
• Xoa bóp bấm huyệt: Kích thích các huyệt đạo như Trung quản, Nội quan có thể giúp giảm triệu chứng khó chịu và thúc đẩy tiêu hóa.

Việc điều trị trào ngược dạ dày ở trẻ 2 tháng tuổi cần được thực hiện đúng phương pháp và phù hợp với tình trạng sức khỏe của trẻ. Sự phối hợp giữa y học hiện đại và các biện pháp bổ trợ từ Đông y không chỉ giúp giảm triệu chứng mà còn tăng cường hệ tiêu hóa, mang lại hiệu quả lâu dài.