Trào ngược dạ dày khi ngủ: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Đặt lịch hẹn

×

Bác Sĩ Nguyễn Thị Tuyết Lan

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Triệu chứng trào ngược dạ dày khi ngủ không chỉ khiến bạn khó chịu mà còn có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến giấc ngủ và sức khỏe tổng thể. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu và cách phòng ngừa hiệu quả tình trạng này, mang đến giải pháp cải thiện chất lượng giấc ngủ và sức khỏe tiêu hóa.

Trào ngược dạ dày khi ngủ là gì?

Trào ngược dạ dày khi ngủ là tình trạng axit từ dạ dày trào ngược lên thực quản trong khi ngủ, gây cảm giác nóng rát và khó chịu ở vùng ngực. Đây là một dạng phổ biến của bệnh trào ngược dạ dày-thực quản (GERD). Khi nằm ngủ, cơ thắt thực quản dưới có thể hoạt động kém, tạo điều kiện cho axit và thức ăn trong dạ dày dễ dàng trào ngược lên trên. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến giấc ngủ mà còn gây nhiều vấn đề sức khỏe khác nếu không được điều trị kịp thời.

Trào ngược dạ dày khi ngủ có thể được phân loại theo mức độ và tần suất xảy ra. Các trường hợp nhẹ thường chỉ xảy ra đôi lúc và có thể được kiểm soát bằng cách thay đổi lối sống. Trong khi đó, các trường hợp nặng hơn có thể xuất hiện thường xuyên và đòi hỏi sự can thiệp y tế để điều trị.

Dấu hiệu nhận biết trào ngược dạ dày khi ngủ

Triệu chứng phổ biến nhất là cảm giác nóng rát ở vùng ngực hoặc họng, đặc biệt vào ban đêm khi bạn nằm ngủ. Người bệnh thường cảm thấy vị chua hoặc đắng trong miệng do axit trào ngược. Ho khan, khó nuốt và đau họng kéo dài cũng là những biểu hiện thường gặp.

Ngoài ra, trào ngược dạ dày khi ngủ có thể gây ra gián đoạn giấc ngủ. Người bệnh có thể tỉnh giấc nhiều lần trong đêm do cảm giác khó chịu, dẫn đến mệt mỏi và suy giảm chất lượng sống. Trong một số trường hợp nặng, tình trạng này có thể kèm theo các biến chứng như viêm thực quản hoặc viêm họng mạn tính.

Nguyên nhân gây trào ngược dạ dày khi ngủ

Tình trạng trào ngược dạ dày khi ngủ xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm cả yếu tố sinh lý và thói quen sinh hoạt không lành mạnh. Dưới đây là các yếu tố thường gặp:

• Suy yếu cơ thắt thực quản dưới: Cơ thắt này đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn axit trào ngược từ dạ dày lên thực quản. Khi cơ bị suy yếu, khả năng kiểm soát giảm đi, nhất là khi nằm ngủ.
• Áp lực trong dạ dày tăng cao: Các thói quen như ăn quá no trước khi ngủ hoặc tiêu thụ thực phẩm khó tiêu có thể gây áp lực lớn lên dạ dày, làm tăng nguy cơ axit trào ngược.
• Rối loạn tiêu hóa hoặc bệnh lý nền: Các bệnh như viêm loét dạ dày, hội chứng ruột kích thích hoặc thoát vị hoành có thể làm gia tăng tình trạng này.
• Thói quen ăn uống không lành mạnh: Ăn quá nhanh, tiêu thụ nhiều thực phẩm nhiều dầu mỡ, cay nóng, hoặc sử dụng đồ uống có cồn, caffeine trước khi ngủ có thể kích thích dạ dày và gây trào ngược.
• Tư thế nằm không phù hợp: Nằm ngay sau khi ăn hoặc nằm ngang khi ngủ có thể làm axit dễ dàng trào ngược lên thực quản.
• Căng thẳng kéo dài: Yếu tố tâm lý như stress không chỉ ảnh hưởng đến giấc ngủ mà còn kích thích dạ dày sản xuất nhiều axit, làm tăng nguy cơ trào ngược.

Những đối tượng dễ bị trào ngược dạ dày khi ngủ

Không phải ai cũng có nguy cơ mắc trào ngược dạ dày khi ngủ như nhau. Một số nhóm đối tượng dễ bị ảnh hưởng hơn bởi tình trạng này, gồm:

• Người thừa cân hoặc béo phì: Lượng mỡ tích tụ vùng bụng làm tăng áp lực lên dạ dày, gây hiện tượng trào ngược thường xuyên.
• Phụ nữ mang thai: Sự thay đổi hormone cùng với áp lực từ tử cung lên dạ dày trong thai kỳ làm tăng nguy cơ axit trào ngược, đặc biệt vào ban đêm.
• Người có bệnh lý tiêu hóa mạn tính: Các bệnh nhân bị viêm dạ dày, loét dạ dày, hoặc các rối loạn liên quan đến thực quản thường gặp phải triệu chứng trào ngược nhiều hơn.
• Người thường xuyên sử dụng thuốc giảm đau hoặc chống viêm: Một số loại thuốc có thể làm giảm chức năng của cơ thắt thực quản dưới, làm trầm trọng thêm tình trạng trào ngược.
• Người có thói quen sinh hoạt không lành mạnh: Những người ăn uống không đúng giờ, thường xuyên ăn khuya hoặc sử dụng chất kích thích như rượu bia và thuốc lá có nguy cơ cao hơn.
• Người cao tuổi: Quá trình lão hóa tự nhiên làm giảm hiệu quả của cơ thắt thực quản, khiến nguy cơ mắc bệnh tăng lên.

Nhận biết các yếu tố trên sẽ giúp bạn phòng ngừa hiệu quả và cải thiện tình trạng trào ngược dạ dày khi ngủ.

Biến chứng nguy hiểm của trào ngược dạ dày khi ngủ

Nếu không được điều trị kịp thời, trào ngược dạ dày khi ngủ có thể dẫn đến nhiều biến chứng ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Các biến chứng phổ biến bao gồm:

• Viêm thực quản: Axit dạ dày trào ngược thường xuyên gây kích thích và tổn thương niêm mạc thực quản, dẫn đến viêm nhiễm kéo dài.
• Hẹp thực quản: Tình trạng viêm mãn tính làm tăng nguy cơ hình thành sẹo, khiến thực quản bị hẹp lại, gây khó khăn trong việc nuốt thức ăn và đồ uống.
• Barrett thực quản: Đây là một tình trạng tiền ung thư, trong đó niêm mạc thực quản thay đổi bất thường do tiếp xúc với axit kéo dài, làm tăng nguy cơ ung thư thực quản.
• Rối loạn giấc ngủ: Tình trạng trào ngược gây gián đoạn giấc ngủ, dẫn đến mệt mỏi, suy giảm trí nhớ và hiệu suất làm việc vào ban ngày.
• Viêm họng hoặc viêm xoang mãn tính: Axit trào ngược có thể lan lên vùng hầu họng, gây tổn thương niêm mạc và làm trầm trọng hơn các vấn đề về tai mũi họng.
• Ho mãn tính và hen suyễn: Trào ngược dạ dày kích thích dây thần kinh và đường hô hấp, dẫn đến ho kéo dài hoặc làm nặng thêm triệu chứng hen suyễn.

Chẩn đoán trào ngược dạ dày khi ngủ

Việc chẩn đoán tình trạng trào ngược dạ dày khi ngủ dựa trên các phương pháp lâm sàng và cận lâm sàng. Các bước đánh giá thường được áp dụng để xác định mức độ bệnh bao gồm:

• Khai thác tiền sử bệnh: Bác sĩ sẽ hỏi chi tiết về triệu chứng, tần suất xuất hiện và các yếu tố làm tăng nặng tình trạng trào ngược. Đặc biệt, những thông tin về thói quen ăn uống, giấc ngủ và sử dụng thuốc cũng rất quan trọng.
• Khám lâm sàng: Kiểm tra vùng bụng và các biểu hiện ở vùng thực quản, cổ họng để xác định dấu hiệu viêm hoặc tổn thương do axit.
• Nội soi dạ dày-thực quản: Đây là phương pháp phổ biến để quan sát trực tiếp niêm mạc thực quản và dạ dày, phát hiện viêm loét, hẹp thực quản hoặc các tổn thương khác.
• Đo pH thực quản: Phương pháp này giúp theo dõi mức độ axit trào ngược lên thực quản trong một khoảng thời gian nhất định, cung cấp dữ liệu chi tiết về tình trạng bệnh.
• Xét nghiệm loại trừ nguyên nhân khác: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể yêu cầu các xét nghiệm bổ sung để loại trừ các bệnh lý khác có triệu chứng tương tự, như rối loạn chức năng tiêu hóa hoặc bệnh tim mạch.

Việc chẩn đoán chính xác là bước quan trọng để xây dựng kế hoạch điều trị phù hợp và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm.

Khi nào cần gặp bác sĩ khi bị trào ngược dạ dày khi ngủ

Trào ngược dạ dày khi ngủ không chỉ gây khó chịu mà còn có thể là dấu hiệu của các vấn đề nghiêm trọng hơn nếu không được kiểm soát. Bạn nên tìm đến bác sĩ ngay khi gặp các tình trạng sau:

• Triệu chứng kéo dài hoặc ngày càng nặng: Các cảm giác nóng rát, đau tức vùng ngực hoặc ho kéo dài dù đã thay đổi lối sống và sử dụng biện pháp khắc phục tại nhà.
• Khó nuốt hoặc nuốt đau: Đây có thể là dấu hiệu của biến chứng như hẹp thực quản hoặc tổn thương nghiêm trọng ở niêm mạc thực quản.
• Giảm cân không rõ nguyên nhân: Nếu tình trạng trào ngược làm bạn ăn uống khó khăn và gây sụt cân bất thường, cần được kiểm tra y tế ngay lập tức.
• Cảm giác nghẹn hoặc đau khi ăn: Triệu chứng này có thể báo hiệu viêm loét hoặc khối u thực quản, cần được bác sĩ chẩn đoán và xử lý kịp thời.
• Các biểu hiện ngoài tiêu hóa: Nếu bạn thấy các triệu chứng như đau họng, khàn tiếng kéo dài hoặc ho về đêm kèm theo khó thở, đây có thể là tác động của trào ngược đến đường hô hấp.
• Không đáp ứng với điều trị thông thường: Khi các biện pháp điều trị tại nhà hoặc thuốc không mang lại hiệu quả, cần được tư vấn để tìm giải pháp chuyên sâu hơn.

Biện pháp phòng ngừa trào ngược dạ dày khi ngủ

Việc phòng ngừa trào ngược dạ dày khi ngủ đòi hỏi bạn cần thực hiện những thay đổi lối sống và thói quen ăn uống lành mạnh. Dưới đây là các biện pháp hữu ích giúp giảm nguy cơ mắc bệnh:

• Ăn uống hợp lý: Tránh ăn quá no, hạn chế thực phẩm cay, nhiều dầu mỡ, đồ uống có gas hoặc chứa caffeine. Chia nhỏ bữa ăn và ăn chậm để giảm áp lực lên dạ dày.
• Không ăn ngay trước khi ngủ: Duy trì khoảng cách giữa bữa ăn cuối cùng và giờ đi ngủ để dạ dày có thời gian tiêu hóa thức ăn hoàn toàn.
• Duy trì tư thế ngủ đúng cách: Nâng cao đầu giường hoặc sử dụng gối dày để giảm nguy cơ axit trào ngược khi nằm.
• Kiểm soát cân nặng: Duy trì trọng lượng cơ thể hợp lý để giảm áp lực lên dạ dày và cơ thắt thực quản.
• Tránh các chất kích thích: Không hút thuốc lá hoặc sử dụng đồ uống có cồn, vì chúng làm suy yếu cơ thắt thực quản dưới.
• Giảm căng thẳng: Thực hành các bài tập thư giãn như yoga, thiền hoặc các hoạt động thể thao để kiểm soát stress, giảm kích thích sản xuất axit dạ dày.
• Theo dõi sức khỏe định kỳ: Đối với những người có tiền sử bệnh lý tiêu hóa hoặc gặp triệu chứng bất thường, việc khám sức khỏe định kỳ sẽ giúp phát hiện sớm và điều trị hiệu quả.

Thực hiện những biện pháp trên không chỉ giúp phòng ngừa trào ngược dạ dày khi ngủ mà còn nâng cao sức khỏe tổng thể, mang lại giấc ngủ chất lượng hơn.

Phương pháp điều trị trào ngược dạ dày khi ngủ

Điều trị trào ngược dạ dày khi ngủ tập trung vào việc giảm triệu chứng, ngăn ngừa biến chứng và cải thiện chất lượng giấc ngủ. Các phương pháp điều trị bao gồm cả thay đổi lối sống, sử dụng thuốc Tây y và áp dụng liệu pháp Đông y hỗ trợ.

Thay đổi lối sống và chế độ ăn uống

Việc điều chỉnh lối sống và thói quen ăn uống đóng vai trò quan trọng trong kiểm soát triệu chứng trào ngược dạ dày khi ngủ. Các thay đổi cần thực hiện bao gồm:

• Ăn uống đúng giờ và khoa học: Tránh ăn quá no hoặc ăn gần giờ đi ngủ. Hạn chế thực phẩm nhiều dầu mỡ, cay nóng và các loại đồ uống kích thích như cà phê, rượu bia.
• Duy trì tư thế ngủ phù hợp: Sử dụng gối cao hoặc nâng đầu giường giúp giảm áp lực từ dạ dày lên thực quản.
• Kiểm soát cân nặng: Giảm trọng lượng cơ thể ở những người thừa cân để giảm áp lực lên cơ thắt thực quản dưới.
• Thực hành thư giãn: Tham gia các hoạt động như yoga, thiền hoặc tập thể dục nhẹ để giảm căng thẳng và kích thích dạ dày hoạt động tốt hơn.

Điều trị bằng thuốc Tây y

Thuốc Tây y là phương pháp điều trị chính trong các trường hợp trào ngược dạ dày khi ngủ, giúp giảm axit dạ dày và bảo vệ niêm mạc thực quản. Các nhóm thuốc thường được sử dụng gồm:

• Thuốc ức chế bơm proton (PPI): Đây là nhóm thuốc phổ biến giúp giảm sản xuất axit dạ dày hiệu quả, bao gồm omeprazole và esomeprazole. Những thuốc này giúp giảm tình trạng nóng rát và tổn thương thực quản.
• Thuốc kháng histamine H2: Các loại thuốc như ranitidine hoặc famotidine có tác dụng giảm tiết axit và cải thiện triệu chứng trong các trường hợp nhẹ.
• Thuốc trung hòa axit: Thuốc antacid như Maalox hoặc Gaviscon giúp trung hòa lượng axit trong dạ dày tức thời, mang lại cảm giác dễ chịu nhanh chóng.
• Thuốc bảo vệ niêm mạc dạ dày: Sucralfate thường được sử dụng để tạo lớp bảo vệ niêm mạc thực quản và dạ dày khỏi sự tác động của axit.

Hỗ trợ điều trị bằng liệu pháp Đông y

Đông y là một phương pháp hỗ trợ hiệu quả trong việc giảm triệu chứng và tăng cường sức khỏe dạ dày. Phương pháp này dựa trên nguyên tắc cân bằng cơ thể, cải thiện chức năng tiêu hóa và giảm axit trào ngược.

• Sử dụng thảo dược tự nhiên: Các loại thảo dược như cam thảo, hoàng liên hoặc bạch truật được sử dụng phổ biến để giảm triệu chứng trào ngược và bảo vệ niêm mạc.
• Châm cứu và bấm huyệt: Các liệu pháp như châm cứu hoặc bấm huyệt tại các điểm huyệt liên quan đến dạ dày và thực quản giúp giảm căng thẳng và điều hòa hoạt động tiêu hóa.
• Uống trà thảo mộc: Các loại trà như gừng, hoa cúc hoặc bạc hà không chỉ hỗ trợ tiêu hóa mà còn làm dịu cảm giác khó chịu trong dạ dày.

Điều trị trào ngược dạ dày khi ngủ cần được thực hiện kịp thời và kết hợp nhiều phương pháp để đạt hiệu quả tốt nhất. Thói quen sinh hoạt lành mạnh, tuân thủ phác đồ điều trị và theo dõi sức khỏe định kỳ sẽ giúp bạn cải thiện tình trạng bệnh, mang lại giấc ngủ ngon và nâng cao chất lượng cuộc sống.