Trẻ Sơ Sinh Bị Viêm Phế Quản: Nguyên Nhân, Dấu Hiệu Và Cách Chăm Sóc

Đặt lịch hẹn

×

Bác sĩ CKI Bác sĩ Phan Đình Long

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Trẻ sơ sinh bị viêm phế quản có thể khiến nhiều bậc cha mẹ lo lắng vì hệ hô hấp của bé còn non nớt, dễ bị tổn thương. Đây là một bệnh lý phổ biến do virus hoặc vi khuẩn gây ra, dẫn đến các triệu chứng như ho, khò khè, khó thở. Nếu không được chăm sóc đúng cách, bệnh có thể tiến triển thành viêm phổi, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của bé. Vậy nguyên nhân nào khiến trẻ mắc bệnh, dấu hiệu nhận biết sớm là gì và cha mẹ cần làm gì để bảo vệ con? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết để giúp bé nhanh chóng hồi phục.

Nguyên nhân khiến trẻ sơ sinh bị viêm phế quản

Viêm phế quản ở trẻ sơ sinh chủ yếu do nhiễm virus, vi khuẩn hoặc tác động từ môi trường bên ngoài. Hệ miễn dịch chưa hoàn thiện khiến trẻ dễ mắc bệnh hơn so với người lớn.

Nhiễm virus và vi khuẩn

• Virus hợp bào hô hấp (RSV): Đây là nguyên nhân phổ biến nhất, đặc biệt ở trẻ dưới 1 tuổi. RSV có thể gây viêm nhiễm lan rộng trong đường hô hấp, làm tăng nguy cơ viêm phổi.
• Cúm, sởi, adenovirus: Các loại virus này có thể gây tổn thương niêm mạc phế quản, khiến đường thở của trẻ bị viêm và tiết nhiều dịch nhầy.
• Vi khuẩn Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae: Đây là hai tác nhân vi khuẩn thường gặp, có thể gây viêm phế quản cấp tính và tiến triển thành viêm phổi nếu không điều trị kịp thời.

Yếu tố môi trường và cơ địa

• Thời tiết lạnh, độ ẩm cao: Sự thay đổi nhiệt độ đột ngột làm suy giảm sức đề kháng của trẻ, tạo điều kiện cho virus, vi khuẩn phát triển mạnh.
• Khói thuốc lá, ô nhiễm không khí: Trẻ sơ sinh sống trong môi trường có khói thuốc hoặc bụi bẩn dễ bị kích ứng đường hô hấp, làm tăng nguy cơ viêm phế quản.
• Trẻ sinh non, nhẹ cân: Những bé có hệ miễn dịch yếu, chức năng phổi chưa hoàn thiện thường dễ mắc bệnh hô hấp hơn.

Dấu hiệu nhận biết trẻ sơ sinh bị viêm phế quản

Cha mẹ cần quan sát các triệu chứng để phát hiện sớm và có hướng xử lý kịp thời.

Triệu chứng ban đầu

• Ho khan hoặc ho có đờm: Trẻ có thể ho nhiều, nhất là vào ban đêm. Ho dai dẳng có thể kéo dài đến 2 tuần.
• Sổ mũi, nghẹt mũi: Đây là dấu hiệu thường gặp khi bệnh mới khởi phát. Dịch mũi ban đầu trong, sau đó chuyển sang màu vàng hoặc xanh.
• Sốt nhẹ đến sốt cao: Một số trẻ có thể sốt trên 38,5°C, kèm theo quấy khóc và bỏ bú.

Triệu chứng nặng hơn

• Thở khò khè, khó thở: Khi viêm phế quản trở nặng, trẻ có thể thở nhanh, rút lõm lồng ngực, có tiếng rít khi hít vào.
• Da tím tái, mệt mỏi: Nếu không được can thiệp sớm, trẻ có thể bị thiếu oxy, dẫn đến môi và đầu ngón tay tím tái.
• Biếng ăn, nôn trớ: Trẻ mệt mỏi, bú kém hoặc bỏ bú hoàn toàn. Một số bé bị nôn khi ho nhiều.

Nếu trẻ có dấu hiệu khó thở, da tím tái hoặc sốt cao không hạ, cha mẹ cần đưa bé đi khám ngay để tránh biến chứng nguy hiểm.

Cách chăm sóc trẻ sơ sinh bị viêm phế quản tại nhà

Việc chăm sóc đúng cách giúp trẻ nhanh chóng hồi phục và hạn chế nguy cơ biến chứng.

Giữ đường thở thông thoáng

• Hút mũi cho trẻ: Dùng dụng cụ hút mũi chuyên dụng để loại bỏ dịch nhầy, giúp bé dễ thở hơn.
• Nhỏ nước muối sinh lý: Nhỏ 2-3 giọt vào mỗi bên mũi trước khi hút để làm loãng dịch nhầy.
• Giữ ẩm không khí: Sử dụng máy tạo độ ẩm hoặc đặt chậu nước ấm trong phòng để giảm khô mũi và họng.

Đảm bảo dinh dưỡng đầy đủ

• Cho bú mẹ thường xuyên: Sữa mẹ cung cấp kháng thể giúp tăng cường miễn dịch cho trẻ. Nếu bé bú ít, mẹ có thể chia nhỏ cữ bú.
• Bổ sung nước: Nếu bé trên 6 tháng, có thể cho uống thêm nước ấm hoặc nước hoa quả pha loãng để làm dịu cổ họng.

Hạ sốt và giảm ho cho bé

• Lau người bằng nước ấm: Dùng khăn ấm lau trán, nách, bẹn để hạ sốt tự nhiên. Không nên dùng nước lạnh hoặc chườm đá.
• Dùng thuốc hạ sốt nếu cần: Nếu trẻ sốt trên 38,5°C, có thể dùng paracetamol theo liều lượng chỉ định của bác sĩ.
• Massage ngực và lưng: Xoa bóp nhẹ bằng dầu khuynh diệp để giúp bé dễ thở hơn.

Việc chăm sóc tại nhà rất quan trọng, nhưng khi nào cần đưa trẻ đến bác sĩ để điều trị chuyên sâu?

Khi nào cần đưa trẻ sơ sinh bị viêm phế quản đến bệnh viện?

Mặc dù hầu hết các trường hợp viêm phế quản ở trẻ sơ sinh có thể tự khỏi sau 1-2 tuần với sự chăm sóc đúng cách, nhưng cha mẹ cần đặc biệt chú ý đến những dấu hiệu nguy hiểm sau:

Triệu chứng cảnh báo cần thăm khám ngay

• Trẻ thở nhanh, khó thở: Nhịp thở trên 60 lần/phút (đối với trẻ dưới 2 tháng tuổi) hoặc trên 50 lần/phút (đối với trẻ từ 2-12 tháng tuổi). Trẻ có dấu hiệu rút lõm lồng ngực khi thở, cánh mũi phập phồng.
• Da tím tái: Nếu môi, đầu ngón tay hoặc chân trẻ chuyển sang màu tím, đây là dấu hiệu thiếu oxy nghiêm trọng, cần đưa bé đi cấp cứu ngay.
• Sốt cao liên tục: Nếu trẻ sốt trên 39°C, kéo dài hơn 48 giờ và không đáp ứng với thuốc hạ sốt, cần đưa bé đi khám để loại trừ nguy cơ nhiễm khuẩn nặng.
• Bú kém, bỏ bú: Nếu trẻ lười bú hoặc không chịu bú trong nhiều giờ, có nguy cơ mất nước, cần can thiệp y tế sớm.
• Ho nhiều, nôn trớ liên tục: Trẻ có thể bị mất nước và suy kiệt nếu không được điều trị kịp thời.

Nếu bé có bất kỳ dấu hiệu nào trên, cha mẹ nên đưa con đến bệnh viện hoặc trung tâm y tế gần nhất để được kiểm tra và điều trị kịp thời.

Điều trị viêm phế quản ở trẻ sơ sinh như thế nào?

Việc điều trị viêm phế quản tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh và mức độ nghiêm trọng của triệu chứng.

Điều trị tại bệnh viện

• Thở oxy: Trẻ có dấu hiệu suy hô hấp sẽ được hỗ trợ thở oxy hoặc thở máy nếu cần thiết.
• Dùng thuốc giãn phế quản: Nếu trẻ thở khò khè nhiều, bác sĩ có thể kê thuốc giãn phế quản dạng xông để mở rộng đường thở.
• Kháng sinh (nếu cần): Nếu viêm phế quản do vi khuẩn, bác sĩ có thể chỉ định kháng sinh phù hợp. Tuy nhiên, phần lớn trường hợp viêm phế quản ở trẻ sơ sinh là do virus, không cần dùng kháng sinh.
• Truyền dịch: Nếu trẻ không bú được, bị mất nước do sốt cao hoặc nôn nhiều, truyền dịch sẽ giúp bé hồi phục nhanh hơn.

Việc điều trị tại bệnh viện thường kéo dài từ 3-7 ngày tùy vào tình trạng bệnh của trẻ.

Phòng ngừa viêm phế quản ở trẻ sơ sinh

Viêm phế quản có thể phòng tránh được nếu cha mẹ chủ động bảo vệ trẻ khỏi các tác nhân gây bệnh.

Tăng cường sức đề kháng cho bé

• Nuôi con bằng sữa mẹ: Sữa mẹ chứa nhiều kháng thể giúp trẻ chống lại virus và vi khuẩn gây bệnh. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo nên cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời.
• Tiêm phòng đầy đủ: Các loại vắc xin như vắc xin phòng cúm, phế cầu, ho gà, sởi giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh lý hô hấp ở trẻ.
• Giữ ấm cơ thể: Trẻ sơ sinh dễ bị nhiễm lạnh, đặc biệt vào mùa đông. Mặc quần áo phù hợp, đội mũ và quấn khăn nhẹ khi đưa trẻ ra ngoài.

Hạn chế tiếp xúc với nguồn bệnh

• Giữ vệ sinh tay sạch sẽ: Trước khi bế hoặc cho trẻ bú, cha mẹ cần rửa tay bằng xà phòng để hạn chế lây nhiễm vi khuẩn, virus.
• Tránh khói thuốc lá: Khói thuốc có thể gây kích ứng phế quản, làm tăng nguy cơ viêm phổi và viêm phế quản ở trẻ.
• Hạn chế tiếp xúc với người bị bệnh: Nếu trong nhà có người bị cảm cúm, ho sốt, nên hạn chế tiếp xúc với trẻ sơ sinh để tránh lây nhiễm.

Việc phòng bệnh luôn quan trọng hơn điều trị. Vậy trẻ sơ sinh bị viêm phế quản có nguy cơ gặp biến chứng gì nếu không được chăm sóc đúng cách?

Biến chứng nguy hiểm của viêm phế quản ở trẻ sơ sinh

Nếu không được điều trị và chăm sóc đúng cách, viêm phế quản có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm.

Viêm phổi

• Đây là biến chứng nghiêm trọng nhất của viêm phế quản ở trẻ sơ sinh. Khi vi khuẩn hoặc virus lan rộng xuống phổi, bé có thể bị viêm phổi nặng, suy hô hấp, thậm chí đe dọa tính mạng.

Hội chứng suy hô hấp cấp (ARDS)

• Trẻ có thể bị suy hô hấp nặng do phế quản bị tắc nghẽn bởi dịch nhầy, dẫn đến thiếu oxy và cần được hỗ trợ thở máy.

Hen suyễn

• Một số trẻ có cơ địa dị ứng hoặc tiền sử gia đình bị hen suyễn có nguy cơ phát triển bệnh hen nếu bị viêm phế quản tái đi tái lại nhiều lần.

Việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời có thể giúp giảm nguy cơ biến chứng và giúp bé phục hồi nhanh hơn.

Giải đáp các câu hỏi thường gặp

Trẻ sơ sinh bị viêm phế quản có cần dùng kháng sinh không?

• Trong hầu hết các trường hợp, viêm phế quản do virus không cần dùng kháng sinh. Chỉ khi có dấu hiệu nhiễm khuẩn thứ phát (sốt cao kéo dài, đờm màu vàng xanh, khó thở nặng), bác sĩ mới chỉ định kháng sinh phù hợp.

Viêm phế quản ở trẻ sơ sinh kéo dài bao lâu?

• Thông thường, bệnh kéo dài từ 7-14 ngày. Tuy nhiên, ho có thể kéo dài đến vài tuần sau khi trẻ khỏi bệnh do đường thở còn nhạy cảm.

Có nên tắm cho trẻ khi bị viêm phế quản không?

• Có. Việc tắm nhanh bằng nước ấm giúp giữ vệ sinh da và đường hô hấp của trẻ. Tuy nhiên, cần tránh tắm nước lạnh và không để bé bị nhiễm lạnh sau khi tắm.

Trẻ sơ sinh bị viêm phế quản có lây không?

• Có. Viêm phế quản do virus có thể lây qua đường hô hấp khi tiếp xúc với giọt bắn từ người bệnh. Vì vậy, cha mẹ nên hạn chế để bé tiếp xúc với người đang bị ho, sổ mũi.

Trẻ sơ sinh bị viêm phế quản không phải là bệnh hiếm gặp, nhưng nếu cha mẹ có kiến thức chăm sóc đúng cách, bé sẽ nhanh chóng hồi phục mà không để lại biến chứng nguy hiểm. Việc chủ động phòng ngừa vẫn là cách tốt nhất để bảo vệ hệ hô hấp non nớt của trẻ trong những năm đầu đời.