Triệu Chứng Viêm Phế Quản: Nhận Biết Sớm Để Điều Trị Hiệu Quả

Đặt lịch hẹn

×

Bác sĩ CKI Bác sĩ Phan Đình Long

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Triệu chứng viêm phế quản có thể dễ nhầm lẫn với các bệnh hô hấp khác, khiến nhiều người chủ quan hoặc điều trị sai cách. Khi bị viêm phế quản, người bệnh thường gặp các dấu hiệu như ho dai dẳng, khó thở, đau tức ngực và tiết đờm bất thường. Nếu không phát hiện và xử lý kịp thời, bệnh có thể tiến triển thành viêm phế quản mạn tính hoặc biến chứng nghiêm trọng hơn. Vậy làm thế nào để nhận biết sớm và điều trị hiệu quả? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết về các biểu hiện và cách xử lý phù hợp.

Triệu chứng viêm phế quản thường gặp

Viêm phế quản là tình trạng viêm nhiễm tại niêm mạc ống phế quản, gây ảnh hưởng đến quá trình hô hấp. Tùy thuộc vào mức độ và nguyên nhân gây bệnh, triệu chứng viêm phế quản có thể biểu hiện khác nhau ở từng người.

Ho kéo dài, có đờm hoặc không có đờm

Ho là dấu hiệu đặc trưng và phổ biến nhất của viêm phế quản. Ban đầu, người bệnh thường bị ho khan, cảm giác ngứa rát cổ họng. Sau vài ngày, ho trở nên nặng hơn, có thể kèm theo đờm. Màu sắc của đờm có thể trong suốt, vàng hoặc xanh tùy theo mức độ viêm nhiễm. Nếu ho kéo dài trên 3 tuần, đây có thể là dấu hiệu của viêm phế quản mạn tính.

Khó thở, thở khò khè

Viêm phế quản khiến đường thở bị thu hẹp do niêm mạc phế quản sưng viêm và tiết nhiều dịch nhầy. Điều này dẫn đến tình trạng khó thở, thở khò khè hoặc có tiếng rít khi hít thở. Triệu chứng này thường rõ rệt hơn khi thời tiết lạnh, độ ẩm cao hoặc tiếp xúc với các tác nhân kích thích như khói bụi, hóa chất.

Đau tức ngực

Nhiều bệnh nhân viêm phế quản cảm thấy đau tức ngực, đặc biệt là sau những cơn ho kéo dài. Cơn đau có thể âm ỉ hoặc dữ dội tùy vào mức độ tổn thương của phế quản. Trong một số trường hợp, đau ngực kèm theo khó thở có thể là dấu hiệu của biến chứng nguy hiểm như viêm phổi hoặc co thắt phế quản.

Mệt mỏi, sốt nhẹ hoặc sốt cao

Cơ thể phản ứng với viêm nhiễm bằng cách tăng nhiệt độ, dẫn đến sốt nhẹ (37,5 – 38,5°C) hoặc sốt cao (trên 39°C). Bên cạnh đó, người bệnh có thể cảm thấy mệt mỏi, uể oải do thiếu oxy hoặc do hệ miễn dịch phải hoạt động mạnh để chống lại tác nhân gây viêm. Nếu sốt cao kéo dài trên 3 ngày, cần đi khám để loại trừ nguy cơ nhiễm trùng nặng.

Phân biệt triệu chứng viêm phế quản cấp và viêm phế quản mạn tính

Viêm phế quản được chia thành hai dạng chính: cấp tính và mạn tính. Mỗi loại có biểu hiện khác nhau và cần phương pháp điều trị phù hợp.

Viêm phế quản cấp tính

Viêm phế quản cấp thường do virus gây ra, có thể xuất hiện sau một đợt cảm lạnh hoặc cúm. Các triệu chứng điển hình bao gồm:

• Ho nhiều, ban đầu là ho khan, sau đó có đờm
• Sốt nhẹ đến sốt cao
• Nghẹt mũi, sổ mũi, đau họng
• Cảm giác đau rát ngực, đặc biệt khi ho
• Khó thở nhẹ, có thể kèm theo tiếng thở khò khè

Thông thường, viêm phế quản cấp kéo dài từ 1 đến 3 tuần và có thể tự khỏi nếu được chăm sóc đúng cách.

Viêm phế quản mạn tính

Viêm phế quản mạn tính là tình trạng viêm phế quản kéo dài, thường xảy ra ở những người hút thuốc lá lâu năm hoặc tiếp xúc với môi trường ô nhiễm. Các triệu chứng chính bao gồm:

• Ho có đờm kéo dài trên 3 tháng mỗi năm trong ít nhất 2 năm liên tiếp
• Khó thở dai dẳng, đặc biệt khi gắng sức
• Đờm đặc, có thể có màu vàng hoặc xanh
• Cảm giác tức ngực liên tục
• Thường xuyên bị nhiễm trùng đường hô hấp

Viêm phế quản mạn tính có nguy cơ tiến triển thành bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) nếu không được kiểm soát tốt.

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ gây viêm phế quản

Nguyên nhân chủ yếu

• Virus và vi khuẩn: Phần lớn các trường hợp viêm phế quản cấp tính là do virus gây ra, như virus cúm, rhinovirus, coronavirus,… Trong một số trường hợp, vi khuẩn như Mycoplasma pneumoniae hoặc Bordetella pertussis cũng có thể là tác nhân gây bệnh.
• Tiếp xúc với các chất kích thích: Khói thuốc lá, ô nhiễm không khí, bụi bẩn và hóa chất có thể gây kích ứng niêm mạc phế quản, làm tăng nguy cơ viêm nhiễm.
• Bệnh lý nền: Người mắc bệnh phổi mạn tính, suy giảm miễn dịch hoặc trào ngược dạ dày thực quản (GERD) có nguy cơ cao bị viêm phế quản.

Các yếu tố nguy cơ

• Hút thuốc lá: 90% bệnh nhân viêm phế quản mạn tính có tiền sử hút thuốc. Khói thuốc gây tổn thương lâu dài cho phế quản và làm giảm khả năng đào thải dịch nhầy.
• Môi trường sống ô nhiễm: Người sống trong môi trường nhiều khói bụi, khí độc dễ mắc viêm phế quản hơn.
• Hệ miễn dịch suy yếu: Trẻ nhỏ, người già và người có bệnh lý mãn tính dễ bị nhiễm virus và vi khuẩn hơn.

Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Hầu hết các trường hợp viêm phế quản cấp có thể tự khỏi mà không cần điều trị đặc biệt. Tuy nhiên, người bệnh cần đi khám ngay nếu gặp phải những dấu hiệu sau:

• Ho kéo dài trên 3 tuần, không có dấu hiệu thuyên giảm
• Sốt cao trên 39°C hoặc sốt dai dẳng không giảm
• Khó thở nghiêm trọng, cảm giác hụt hơi ngay cả khi nghỉ ngơi
• Đờm có màu vàng sẫm, xanh hoặc lẫn máu
• Đau ngực dữ dội, đặc biệt khi thở sâu

Những triệu chứng này có thể là dấu hiệu của viêm phổi hoặc bệnh phổi nghiêm trọng khác, cần can thiệp y tế kịp thời.

Phương pháp chẩn đoán viêm phế quản

Để xác định chính xác viêm phế quản và phân biệt với các bệnh lý đường hô hấp khác, bác sĩ sẽ thực hiện các phương pháp chẩn đoán sau:

Khám lâm sàng

Bác sĩ sẽ hỏi về triệu chứng, tiền sử bệnh và các yếu tố nguy cơ như hút thuốc hoặc tiếp xúc với chất kích thích. Đồng thời, bác sĩ sẽ sử dụng ống nghe để kiểm tra âm thanh bất thường trong phổi, chẳng hạn như tiếng thở rít hoặc khò khè.

Chụp X-quang phổi

Phương pháp này giúp loại trừ các bệnh lý nghiêm trọng hơn như viêm phổi hoặc lao phổi. Hình ảnh X-quang có thể cho thấy tình trạng viêm nhiễm và mức độ tổn thương của phế quản.

Xét nghiệm đờm

Nếu viêm phế quản có dấu hiệu nhiễm khuẩn, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm đờm để xác định loại vi khuẩn gây bệnh. Điều này giúp lựa chọn kháng sinh phù hợp trong trường hợp cần thiết.

Đo chức năng hô hấp (spirometry)

Đối với bệnh nhân có triệu chứng khó thở kéo dài, đặc biệt là người hút thuốc hoặc có tiền sử bệnh phổi, bác sĩ có thể đề nghị đo chức năng hô hấp để đánh giá mức độ tổn thương phế quản và phát hiện bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD).

Phương pháp điều trị viêm phế quản

Điều trị bằng thuốc

• Thuốc giảm ho: Nếu ho quá nhiều gây ảnh hưởng đến giấc ngủ, bác sĩ có thể kê thuốc giảm ho như dextromethorphan. Tuy nhiên, ho là phản xạ tự nhiên giúp đào thải dịch nhầy, vì vậy không nên lạm dụng thuốc này.
• Thuốc long đờm: Acetylcysteine hoặc bromhexine có thể được sử dụng để làm loãng đờm, giúp dễ khạc nhổ hơn.
• Thuốc giãn phế quản: Đối với bệnh nhân khó thở nặng hoặc có tiền sử hen suyễn, bác sĩ có thể kê thuốc giãn phế quản dạng xịt như salbutamol.
• Thuốc kháng sinh: Chỉ sử dụng khi có dấu hiệu nhiễm khuẩn rõ ràng, chẳng hạn như đờm có màu xanh hoặc vàng đậm, sốt cao kéo dài hoặc xét nghiệm cho thấy có vi khuẩn gây bệnh.

Chăm sóc tại nhà

• Uống nhiều nước: Giúp làm loãng đờm và giảm kích ứng cổ họng.
• Sử dụng máy tạo độ ẩm: Giúp giảm ho và làm dịu đường hô hấp.
• Xông hơi nước ấm: Hỗ trợ làm sạch dịch nhầy trong phế quản.
• Hạn chế tiếp xúc với khói thuốc, bụi bẩn: Giúp giảm kích thích lên phế quản và ngăn ngừa bệnh trở nặng.

Điều trị viêm phế quản mạn tính

Đối với viêm phế quản mạn tính, ngoài các biện pháp trên, bệnh nhân cần:

• Ngừng hút thuốc: Đây là yếu tố quan trọng nhất để giảm tổn thương phế quản.
• Tập luyện hô hấp: Các bài tập thở như pursed-lip breathing giúp cải thiện chức năng phổi.
• Dùng thuốc duy trì: Bác sĩ có thể kê thuốc giãn phế quản hoặc corticosteroid dạng hít để kiểm soát triệu chứng lâu dài.

Cách phòng ngừa viêm phế quản hiệu quả

Tiêm phòng cúm và phế cầu

Virus cúm là nguyên nhân phổ biến gây viêm phế quản cấp, do đó, tiêm phòng cúm hàng năm giúp giảm nguy cơ mắc bệnh. Ngoài ra, vắc xin phế cầu có thể bảo vệ khỏi các biến chứng nhiễm khuẩn nặng.

Giữ vệ sinh cá nhân

• Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn.
• Đeo khẩu trang khi ra ngoài, đặc biệt trong mùa lạnh hoặc khi ở nơi đông người.
• Tránh tiếp xúc gần với người bị cảm cúm hoặc nhiễm trùng đường hô hấp.

Duy trì lối sống lành mạnh

• Tập thể dục thường xuyên để tăng cường hệ miễn dịch.
• Ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, bổ sung vitamin C từ trái cây và rau xanh.
• Hạn chế rượu bia, thuốc lá và các chất kích thích.

Câu hỏi thường gặp về triệu chứng viêm phế quản

Viêm phế quản có lây không?

Viêm phế quản do virus có thể lây từ người sang người qua giọt bắn khi ho, hắt hơi hoặc tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết đường hô hấp. Tuy nhiên, viêm phế quản mạn tính không phải là bệnh truyền nhiễm.

Viêm phế quản có nguy hiểm không?

Hầu hết các trường hợp viêm phế quản cấp đều không nguy hiểm và có thể tự khỏi. Tuy nhiên, nếu bệnh kéo dài hoặc có biến chứng như viêm phổi, suy hô hấp, người bệnh cần được điều trị kịp thời.

Viêm phế quản có chữa khỏi hoàn toàn không?

Viêm phế quản cấp có thể khỏi hoàn toàn nếu được điều trị đúng cách. Tuy nhiên, viêm phế quản mạn tính có xu hướng kéo dài và cần kiểm soát tốt để tránh tiến triển thành bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD).

Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Nếu triệu chứng kéo dài trên 3 tuần, ho ra máu, sốt cao không giảm hoặc khó thở nghiêm trọng, người bệnh cần đi khám để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Viêm phế quản là một bệnh lý phổ biến nhưng không nên chủ quan. Việc nhận biết sớm triệu chứng, điều trị đúng cách và áp dụng biện pháp phòng ngừa sẽ giúp kiểm soát bệnh hiệu quả và bảo vệ sức khỏe đường hô hấp.