Viêm phế quản ở trẻ em: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị

Đặt lịch hẹn

×

Bác sĩ CKI Bác sĩ Phan Đình Long

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Viêm phế quản ở trẻ em là bệnh lý hô hấp phổ biến, đặc biệt trong thời điểm giao mùa hoặc khi thời tiết thay đổi đột ngột. Trẻ mắc bệnh thường có triệu chứng ho dai dẳng, khò khè, khó thở, thậm chí sốt cao, khiến cha mẹ lo lắng. Nếu không được điều trị đúng cách, bệnh có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm như viêm phổi hoặc suy hô hấp. Vậy viêm phế quản ở trẻ em có nguy hiểm không, nguyên nhân do đâu và cách chăm sóc như thế nào để trẻ nhanh hồi phục? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.

Nguyên nhân gây viêm phế quản ở trẻ em

Viêm phế quản ở trẻ em thường do virus gây ra, chiếm khoảng 90% các trường hợp. Một số loại virus phổ biến có thể kể đến như:

• Virus hợp bào hô hấp (RSV): Đây là nguyên nhân hàng đầu gây viêm phế quản cấp ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.

• Virus cúm (Influenza virus): Có thể làm trẻ sốt cao, ho nhiều và tăng nguy cơ biến chứng.

• Adenovirus: Gây viêm phế quản nặng kèm theo triệu chứng đau họng, viêm kết mạc.

• Virus Parainfluenza: Là nguyên nhân phổ biến của bệnh viêm thanh khí phế quản, có thể tiến triển thành viêm phế quản.

Ngoài nguyên nhân do virus, vi khuẩn như Mycoplasma pneumoniae, Chlamydia pneumoniae hoặc Streptococcus pneumoniae cũng có thể gây viêm phế quản ở trẻ, đặc biệt khi hệ miễn dịch suy yếu.

Bên cạnh đó, một số yếu tố khác có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh như:

• Hít phải khói thuốc lá thụ động: Trẻ sống trong môi trường có người hút thuốc có nguy cơ mắc viêm phế quản cao hơn 3-4 lần.

• Không khí ô nhiễm, khói bụi: Tiếp xúc thường xuyên với bụi mịn, khí thải công nghiệp có thể kích thích niêm mạc phế quản của trẻ.

• Thay đổi thời tiết đột ngột: Không khí lạnh làm hệ hô hấp nhạy cảm hơn, tạo điều kiện thuận lợi cho virus phát triển.

• Trẻ sinh non, nhẹ cân: Hệ miễn dịch yếu khiến trẻ dễ mắc các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp hơn.

Vậy làm thế nào để nhận biết sớm triệu chứng viêm phế quản ở trẻ để có hướng xử trí kịp thời?

Dấu hiệu nhận biết viêm phế quản ở trẻ em

Triệu chứng viêm phế quản ở trẻ em thường khởi phát sau khi tiếp xúc với tác nhân gây bệnh từ 2-3 ngày. Các dấu hiệu có thể thay đổi tùy theo mức độ bệnh, bao gồm:

Triệu chứng giai đoạn khởi phát

• Sốt nhẹ hoặc sốt cao (trên 38,5°C), có thể kèm theo ớn lạnh.

• Nghẹt mũi, sổ mũi, hắt hơi liên tục.

• Ho khan hoặc ho có đờm, lúc đầu nhẹ nhưng tăng dần theo thời gian.

• Trẻ mệt mỏi, quấy khóc, biếng ăn.

Triệu chứng giai đoạn toàn phát

• Ho dai dẳng, có thể ho từng cơn kéo dài: Đây là dấu hiệu đặc trưng nhất của viêm phế quản. Đờm có thể chuyển từ trắng sang vàng hoặc xanh nếu có nhiễm khuẩn thứ phát.

• Khò khè, khó thở: Do đường thở bị viêm và tiết nhiều dịch nhầy, trẻ có thể thở nhanh, thở rít.

• Đau tức ngực: Một số trẻ lớn hơn có thể than phiền về cảm giác đau khi ho mạnh hoặc hít sâu.

• Mệt mỏi, chán ăn: Khi bị viêm phế quản, trẻ thường lười ăn, ngủ không ngon giấc.

Nếu trẻ có dấu hiệu tím tái môi, thở gắng sức hoặc bỏ bú, cha mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay vì đây là dấu hiệu nguy hiểm của suy hô hấp.

Vậy viêm phế quản ở trẻ em có nguy hiểm không và khi nào cần đi khám bác sĩ?

Viêm phế quản ở trẻ em có nguy hiểm không?

Viêm phế quản ở trẻ em thường là bệnh lành tính và có thể tự khỏi sau 7-10 ngày nếu được chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, bệnh có thể gây biến chứng nguy hiểm như:

• Viêm phổi: Khoảng 20% trẻ bị viêm phế quản có thể tiến triển thành viêm phổi nếu không được điều trị kịp thời.

• Suy hô hấp: Tình trạng khó thở nặng có thể khiến trẻ thiếu oxy, cần can thiệp y tế khẩn cấp.

• Hen suyễn: Trẻ có tiền sử dị ứng hoặc có yếu tố di truyền có thể phát triển bệnh hen suyễn sau đợt viêm phế quản.

• Nhiễm trùng tai giữa: Viêm phế quản có thể làm vi khuẩn lan lên tai, gây viêm tai giữa, làm trẻ đau tai, sốt cao hơn.

Như vậy, dù viêm phế quản thường không quá nguy hiểm, nhưng nếu thấy trẻ có dấu hiệu nặng, cha mẹ cần đưa trẻ đi khám bác sĩ ngay. Vậy điều trị viêm phế quản ở trẻ em như thế nào để trẻ nhanh khỏi bệnh?

Cách điều trị viêm phế quản ở trẻ em

Điều trị viêm phế quản ở trẻ em chủ yếu tập trung vào giảm triệu chứng và hỗ trợ cơ thể tự hồi phục. Trong hầu hết các trường hợp, trẻ không cần dùng kháng sinh, trừ khi có bằng chứng nhiễm khuẩn.

Chăm sóc tại nhà giúp trẻ nhanh hồi phục

• Giữ ấm cơ thể: Đặc biệt là vùng cổ, ngực và lòng bàn chân, tránh để trẻ tiếp xúc với gió lạnh.

• Bổ sung đủ nước: Trẻ cần được uống nhiều nước ấm để làm loãng đờm, giúp long đờm dễ dàng hơn. Nước lọc, sữa ấm, nước canh hoặc nước trái cây đều có lợi.

• Dùng nước muối sinh lý: Nhỏ mũi và hút dịch nhầy giúp trẻ thở dễ dàng hơn, đặc biệt trước khi bú hoặc ăn.

• Tắm hơi hoặc xông mũi họng: Dùng hơi nước ấm để làm dịu niêm mạc hô hấp, giúp giảm ho và thông thoáng đường thở.

• Nâng cao đầu khi ngủ: Giúp trẻ giảm nghẹt mũi và thở dễ dàng hơn.

• Cho trẻ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng: Tăng cường sức đề kháng bằng các thực phẩm giàu vitamin C, kẽm như cam, quýt, súp gà.

Khi nào cần dùng thuốc?

• Thuốc hạ sốt: Nếu trẻ sốt trên 38,5°C, có thể dùng paracetamol hoặc ibuprofen theo hướng dẫn của bác sĩ.

• Thuốc ho: Không nên tự ý dùng thuốc ho ức chế phản xạ ho, trừ khi trẻ ho quá nhiều gây mất ngủ hoặc nôn ói. Thay vào đó, có thể dùng mật ong (cho trẻ trên 1 tuổi) hoặc nước chanh ấm để làm dịu cơn ho.

• Thuốc giãn phế quản: Chỉ dùng khi trẻ có dấu hiệu thở khò khè nặng, được bác sĩ chỉ định.

• Kháng sinh: Không có tác dụng với viêm phế quản do virus, chỉ dùng khi có dấu hiệu nhiễm khuẩn như đờm vàng xanh, sốt kéo dài trên 5 ngày, hoặc trẻ rất mệt mỏi.

Nếu sau 10 ngày các triệu chứng không cải thiện hoặc trẻ có dấu hiệu nặng hơn, cần đưa trẻ đi khám ngay.

Cách phòng ngừa viêm phế quản ở trẻ em

Mặc dù viêm phế quản thường gặp nhưng cha mẹ hoàn toàn có thể giảm nguy cơ mắc bệnh cho trẻ bằng những biện pháp sau:

Tăng cường sức đề kháng cho trẻ

• Cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời để tăng cường miễn dịch tự nhiên.

• Bổ sung đầy đủ dinh dưỡng với thực phẩm giàu vitamin A, C, D, kẽm giúp tăng cường sức đề kháng.

• Tiêm phòng đầy đủ các vaccine phòng bệnh đường hô hấp như cúm, phế cầu, ho gà.

Giữ môi trường sống sạch sẽ

• Tránh khói thuốc lá và các chất ô nhiễm trong nhà.

• Thường xuyên vệ sinh tay cho trẻ, đặc biệt trước khi ăn và sau khi tiếp xúc nơi công cộng.

• Đảm bảo nhà cửa thông thoáng, tránh ẩm mốc và bụi bẩn.

Hạn chế tiếp xúc với nguồn lây nhiễm

• Tránh để trẻ tiếp xúc gần với người đang bị cảm cúm, viêm đường hô hấp.

• Giữ ấm cho trẻ khi trời lạnh, đặc biệt là vùng cổ, ngực và mũi.

Câu hỏi thường gặp về viêm phế quản ở trẻ em

1. Viêm phế quản ở trẻ em có lây không?

• Có, viêm phế quản do virus có thể lây qua đường hô hấp khi trẻ tiếp xúc với giọt bắn từ người bệnh. Vì vậy, cần giữ vệ sinh cá nhân tốt và hạn chế tiếp xúc với nguồn lây.

2. Viêm phế quản ở trẻ em có cần dùng kháng sinh không?

• Không phải trường hợp nào cũng cần kháng sinh. Chỉ dùng khi có nhiễm khuẩn kèm theo, do bác sĩ chỉ định.

3. Trẻ bị viêm phế quản có cần kiêng ăn gì không?

• Trẻ không cần kiêng thực phẩm nào, nhưng nên hạn chế đồ lạnh, đồ chiên rán, thực phẩm chế biến sẵn để tránh kích thích niêm mạc họng.

4. Viêm phế quản và viêm phổi có giống nhau không?

• Không, viêm phế quản là tình trạng viêm nhiễm đường hô hấp trên, trong khi viêm phổi ảnh hưởng đến nhu mô phổi và nguy hiểm hơn. Nếu trẻ ho kéo dài, sốt cao không dứt, cần đi khám để loại trừ viêm phổi.

5. Trẻ bị viêm phế quản bao lâu thì khỏi?

• Hầu hết các trường hợp sẽ khỏi sau 7-10 ngày, tuy nhiên triệu chứng ho có thể kéo dài đến 3 tuần.

Viêm phế quản ở trẻ em là bệnh thường gặp nhưng có thể kiểm soát tốt nếu được phát hiện sớm và chăm sóc đúng cách. Việc tăng cường hệ miễn dịch, giữ vệ sinh môi trường và tiêm phòng đầy đủ sẽ giúp bảo vệ trẻ khỏi căn bệnh này.