Viêm Đại Tràng Mãn Tính: Nguyên Nhân, Triệu Chứng và Cách Điều Trị

Đặt lịch hẹn

×

Bác Sĩ Nguyễn Thị Tuyết Lan

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Viêm đại tràng mãn tính là một bệnh lý phổ biến, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống nếu không được điều trị đúng cách. Với các triệu chứng dai dẳng như đau bụng, tiêu chảy, và khó tiêu, bệnh đòi hỏi người bệnh nắm rõ nguyên nhân, cách phòng ngừa và điều trị hiệu quả. Cùng tìm hiểu cách bảo vệ sức khỏe đại tràng của bạn trong bài viết này.

Viêm đại tràng mãn tính là gì?

Viêm đại tràng mãn tính là tình trạng viêm kéo dài tại lớp niêm mạc của đại tràng. Đây là một bệnh lý tiêu hóa thường gặp, có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm nhiễm khuẩn, rối loạn miễn dịch hoặc yếu tố tâm lý. Theo y học hiện đại, viêm đại tràng mãn tính được phân loại dựa trên mức độ tổn thương và nguyên nhân gây bệnh.

Cụ thể, bệnh có thể chia thành viêm đại tràng mãn tính do nhiễm khuẩn, do viêm loét, do bệnh tự miễn hoặc do ảnh hưởng từ chế độ ăn uống và sinh hoạt không lành mạnh. Mỗi loại đều có những biểu hiện và cách xử lý riêng, đòi hỏi sự chẩn đoán chính xác từ bác sĩ chuyên khoa.

Trong y học cổ truyền, viêm đại tràng mãn tính được liên kết với sự mất cân bằng trong chức năng của tỳ vị và đại trường. Việc điều trị theo phương pháp này thường tập trung vào cân bằng khí huyết và cải thiện sức khỏe hệ tiêu hóa.

Triệu chứng của viêm đại tràng mãn tính

Triệu chứng viêm đại tràng mãn tính rất đa dạng và có thể khác nhau ở từng người bệnh. Tuy nhiên, một số biểu hiện thường gặp bao gồm:

• Đau bụng âm ỉ hoặc quặn thắt: Cơn đau thường xuất hiện ở vùng bụng dưới, có thể tăng lên sau khi ăn hoặc trước khi đi đại tiện.
• Rối loạn tiêu hóa: Người bệnh có thể bị tiêu chảy, táo bón hoặc xen kẽ giữa hai trạng thái này.
• Đi đại tiện nhiều lần: Có cảm giác mót rặn, phân lỏng hoặc có lẫn chất nhầy, đôi khi kèm theo máu.
• Khó tiêu và đầy hơi: Chức năng tiêu hóa suy giảm, khiến người bệnh cảm thấy khó chịu sau khi ăn.
• Mệt mỏi và suy nhược: Do tình trạng mất nước và rối loạn hấp thụ dinh dưỡng kéo dài, người bệnh thường xuyên cảm thấy mệt mỏi.

Những triệu chứng này thường kéo dài, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Việc theo dõi các biểu hiện này là yếu tố quan trọng để phát hiện và điều trị kịp thời.

Nguyên nhân gây viêm đại tràng mãn tính

Viêm đại tràng mãn tính có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, mỗi nguyên nhân góp phần làm tổn thương và suy giảm chức năng của đại tràng. Dưới đây là các yếu tố chính thường gây ra bệnh:

• Nhiễm khuẩn và ký sinh trùng: Sự hiện diện của vi khuẩn, virus hoặc ký sinh trùng trong đại tràng có thể dẫn đến viêm kéo dài, đặc biệt khi không được điều trị triệt để.
• Rối loạn hệ miễn dịch: Một số trường hợp viêm đại tràng mãn tính có liên quan đến các bệnh tự miễn, khi hệ miễn dịch tấn công nhầm vào niêm mạc đại tràng.
• Tác dụng phụ của thuốc: Việc sử dụng lâu dài các loại thuốc như kháng sinh, thuốc chống viêm hoặc thuốc giảm đau có thể làm tổn thương lớp niêm mạc đại tràng.
• Chế độ ăn uống không lành mạnh: Ăn thực phẩm chứa nhiều dầu mỡ, đồ cay nóng, hoặc thiếu chất xơ có thể gây rối loạn tiêu hóa, dẫn đến viêm đại tràng mãn tính.
• Stress và căng thẳng kéo dài: Các yếu tố tâm lý tác động mạnh đến hệ tiêu hóa, làm tăng nguy cơ bị viêm đại tràng.

Những đối tượng dễ bị viêm đại tràng mãn tính

Viêm đại tràng mãn tính có thể ảnh hưởng đến nhiều nhóm đối tượng, nhưng một số người có nguy cơ cao hơn do đặc điểm sức khỏe và lối sống. Dưới đây là những nhóm đối tượng thường gặp:

• Người có tiền sử bệnh lý tiêu hóa: Những người từng bị viêm đại tràng cấp tính, viêm loét dạ dày hoặc hội chứng ruột kích thích dễ phát triển thành mãn tính.
• Người cao tuổi: Quá trình lão hóa làm suy giảm chức năng tiêu hóa, khiến đại tràng dễ bị viêm và khó phục hồi.
• Người có chế độ ăn uống không khoa học: Việc tiêu thụ thực phẩm không đảm bảo vệ sinh, thiếu cân bằng dinh dưỡng làm tăng nguy cơ bệnh.
• Người làm việc trong môi trường căng thẳng: Những người phải đối mặt với áp lực lớn trong công việc và cuộc sống thường dễ mắc các bệnh lý liên quan đến tiêu hóa.
• Người lạm dụng thuốc: Sử dụng thuốc kháng sinh hoặc thuốc chống viêm không theo chỉ định bác sĩ gây hại cho niêm mạc đại tràng.

Việc xác định rõ nguyên nhân và nhóm đối tượng có nguy cơ cao giúp phòng ngừa và điều trị hiệu quả hơn, hạn chế những biến chứng nghiêm trọng của bệnh.

Biến chứng nguy hiểm của viêm đại tràng mãn tính

Viêm đại tràng mãn tính nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Dưới đây là những biến chứng phổ biến:

• Xuất huyết đại tràng: Tình trạng viêm kéo dài làm tổn thương nghiêm trọng niêm mạc, dẫn đến chảy máu, gây thiếu máu và mệt mỏi.
• Hẹp đại tràng: Sự viêm nhiễm làm hình thành sẹo, gây hẹp lòng đại tràng và cản trở việc tiêu hóa.
• Ung thư đại tràng: Viêm mạn tính làm thay đổi cấu trúc tế bào niêm mạc đại tràng, tăng nguy cơ phát triển các khối u ác tính.
• Thủng đại tràng: Tổn thương sâu dẫn đến tình trạng thủng đại tràng, gây nguy hiểm đến tính mạng nếu không được can thiệp kịp thời.
• Suy giảm hấp thu dinh dưỡng: Niêm mạc đại tràng bị tổn thương làm giảm khả năng hấp thu chất dinh dưỡng, gây suy dinh dưỡng và suy nhược cơ thể.

Chẩn đoán viêm đại tràng mãn tính

Để chẩn đoán viêm đại tràng mãn tính, các bác sĩ cần kết hợp nhiều phương pháp khác nhau nhằm xác định chính xác nguyên nhân và mức độ tổn thương. Các bước chẩn đoán thường bao gồm:

• Thăm khám lâm sàng: Bác sĩ khai thác tiền sử bệnh, triệu chứng, chế độ ăn uống và thói quen sinh hoạt để đưa ra đánh giá ban đầu.
• Nội soi đại tràng: Đây là phương pháp quan trọng giúp bác sĩ quan sát trực tiếp niêm mạc đại tràng, xác định các tổn thương hoặc dấu hiệu viêm.
• Sinh thiết mô: Trong quá trình nội soi, một mẫu mô nhỏ có thể được lấy để kiểm tra dưới kính hiển vi, nhằm phát hiện các dấu hiệu bất thường.
• Xét nghiệm phân: Phân tích mẫu phân giúp phát hiện vi khuẩn, ký sinh trùng hoặc máu ẩn, hỗ trợ chẩn đoán nguyên nhân gây bệnh.
• Hình ảnh học: Các kỹ thuật như chụp CT hoặc MRI có thể được sử dụng để kiểm tra các bất thường và đánh giá mức độ tổn thương của đại tràng.

Việc thực hiện các bước chẩn đoán chi tiết là cơ sở quan trọng để xác định phương pháp điều trị phù hợp, giúp cải thiện tình trạng bệnh một cách hiệu quả.

Khi nào cần gặp bác sĩ khi bị viêm đại tràng mãn tính

Người bệnh cần chú ý đến các dấu hiệu bất thường để kịp thời tìm gặp bác sĩ, đảm bảo sức khỏe không bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Dưới đây là các tình huống cần thăm khám:

• Triệu chứng kéo dài không thuyên giảm: Đau bụng, tiêu chảy hoặc táo bón dai dẳng dù đã thay đổi chế độ ăn uống hoặc sử dụng thuốc không kê đơn.
• Phân có lẫn máu hoặc chất nhầy: Đây là dấu hiệu của tổn thương nghiêm trọng ở niêm mạc đại tràng, cần can thiệp y khoa sớm.
• Suy giảm sức khỏe toàn thân: Tình trạng mệt mỏi, giảm cân không rõ nguyên nhân hoặc da xanh xao do thiếu máu.
• Đau bụng dữ dội kèm sốt cao: Biểu hiện này có thể liên quan đến các biến chứng nguy hiểm như thủng đại tràng hoặc nhiễm trùng lan rộng.
• Tiền sử gia đình mắc bệnh tiêu hóa: Nếu có người thân bị viêm đại tràng, ung thư đại tràng hoặc các bệnh lý tiêu hóa khác, bạn nên thăm khám sớm khi có triệu chứng bất thường.

Phòng ngừa viêm đại tràng mãn tính hiệu quả

Phòng ngừa viêm đại tràng mãn tính đòi hỏi sự kết hợp giữa chế độ ăn uống khoa học và thói quen sinh hoạt lành mạnh. Dưới đây là các biện pháp giúp giảm nguy cơ mắc bệnh:

• Duy trì chế độ ăn uống cân đối: Tăng cường thực phẩm giàu chất xơ, vitamin và khoáng chất; hạn chế đồ ăn cay nóng, dầu mỡ và chế biến sẵn.
• Đảm bảo vệ sinh thực phẩm: Ăn uống sạch sẽ, tránh thực phẩm ôi thiu hoặc không rõ nguồn gốc để giảm nguy cơ nhiễm khuẩn đường tiêu hóa.
• Hạn chế căng thẳng: Giữ tinh thần thoải mái, nghỉ ngơi đầy đủ và thực hiện các hoạt động thư giãn như thiền hoặc yoga.
• Tập luyện thể dục thường xuyên: Duy trì vận động giúp tăng cường hệ miễn dịch và cải thiện chức năng tiêu hóa.
• Sử dụng thuốc đúng cách: Tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ khi sử dụng thuốc điều trị và tránh lạm dụng kháng sinh.
• Khám sức khỏe định kỳ: Thăm khám định kỳ để phát hiện và xử lý sớm các vấn đề bất thường ở hệ tiêu hóa.

Thực hiện các biện pháp phòng ngừa phù hợp không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe đại tràng mà còn góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống.

Phương pháp điều trị viêm đại tràng mãn tính

Điều trị viêm đại tràng mãn tính cần kết hợp nhiều phương pháp khác nhau để kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng. Dưới đây là các phương pháp phổ biến được áp dụng trong thực tế.

Điều trị bằng thuốc Tây y

Thuốc Tây y đóng vai trò quan trọng trong việc giảm triệu chứng và điều trị nguyên nhân gây bệnh. Các loại thuốc được sử dụng phổ biến gồm:

• Thuốc kháng viêm: Nhóm thuốc như Mesalazine hoặc Sulfasalazine thường được kê đơn để làm giảm viêm tại niêm mạc đại tràng.
• Thuốc ức chế miễn dịch: Azathioprine được dùng để kiểm soát các trường hợp viêm đại tràng do rối loạn miễn dịch.
• Thuốc kháng sinh: Ciprofloxacin có thể được sử dụng khi viêm đại tràng liên quan đến nhiễm khuẩn.
• Thuốc giảm triệu chứng: Loperamide giúp kiểm soát tiêu chảy, trong khi Mebeverine hỗ trợ giảm co thắt bụng.

Phương pháp Đông y hỗ trợ điều trị

Đông y chú trọng vào việc cân bằng cơ thể, tăng cường sức khỏe tổng thể để hỗ trợ quá trình điều trị viêm đại tràng mãn tính. Các liệu pháp thường được sử dụng bao gồm:

• Dùng thảo dược: Lá mơ lông, bạch truật hoặc hoàng kỳ giúp giảm viêm, cải thiện tiêu hóa và tăng cường sức đề kháng.
• Châm cứu: Kích thích các huyệt vị liên quan đến tỳ vị và đại trường giúp điều hòa chức năng tiêu hóa.
• Xoa bóp bấm huyệt: Tăng cường lưu thông khí huyết, giảm đau và thư giãn cơ bụng.

Điều chỉnh chế độ ăn uống và sinh hoạt

Thay đổi lối sống và thói quen ăn uống là một phần không thể thiếu trong quá trình điều trị viêm đại tràng mãn tính. Các biện pháp bao gồm:

• Chế độ ăn giàu chất xơ: Bổ sung rau xanh, củ quả và ngũ cốc nguyên hạt để cải thiện chức năng tiêu hóa.
• Hạn chế thực phẩm kích thích: Tránh các món cay nóng, đồ uống có cồn hoặc chứa cafein để giảm gánh nặng cho đại tràng.
• Tập thể dục nhẹ nhàng: Đi bộ hoặc thực hiện các bài tập yoga giúp thư giãn và tăng cường sức khỏe hệ tiêu hóa.

Viêm đại tràng mãn tính là một bệnh lý cần được theo dõi và điều trị lâu dài. Việc áp dụng đúng phương pháp điều trị sẽ giúp người bệnh kiểm soát tốt triệu chứng, nâng cao chất lượng cuộc sống và hạn chế các biến chứng nguy hiểm.