Viêm Họng Nổi Hạch: Nguyên Nhân, Triệu Chứng Và Điều Trị Hiệu Quả

Đặt lịch hẹn

×

Bác sĩ CKI Bác sĩ Phan Đình Long

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Viêm họng nổi hạch có thể là dấu hiệu của một bệnh lý phổ biến nhưng không nên chủ quan. Những cơn đau rát, khó chịu cùng với sự xuất hiện của hạch sưng ở cổ gây ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Hiểu đúng về triệu chứng này giúp bạn xác định nguyên nhân và áp dụng phương pháp điều trị hiệu quả, giảm thiểu nguy cơ biến chứng.

Định nghĩa và phân loại viêm họng nổi hạch

Viêm họng nổi hạch là tình trạng viêm nhiễm ở vùng họng, đi kèm với sự xuất hiện của các hạch bạch huyết sưng ở cổ. Tình trạng này thường xảy ra do cơ thể phản ứng với tác nhân gây bệnh như vi khuẩn, virus, hoặc dị ứng. Trong y học, viêm họng nổi hạch được chia thành hai nhóm chính: cấp tính và mạn tính.

• Cấp tính: Xảy ra đột ngột, triệu chứng rõ rệt, thường do nhiễm trùng.
• Mạn tính: Kéo dài và tái phát nhiều lần, liên quan đến các yếu tố kích thích như ô nhiễm môi trường, thuốc lá hoặc các bệnh nền mãn tính.

Phân loại dựa trên nguyên nhân gây bệnh cũng rất quan trọng, bao gồm viêm họng do vi khuẩn, virus, nấm, hoặc yếu tố không nhiễm trùng như dị ứng hay kích ứng hóa chất.

Triệu chứng thường gặp của viêm họng nổi hạch

Triệu chứng của viêm họng nổi hạch rất đa dạng, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng và nguyên nhân gây bệnh. Những biểu hiện phổ biến gồm:

• Đau họng: Cảm giác đau hoặc rát ở họng, đặc biệt khi nuốt.
• Hạch sưng ở cổ: Hạch có thể đau hoặc không, thường mềm và di động dưới da.
• Khàn tiếng hoặc mất giọng: Do sự kích thích và viêm nhiễm ở dây thanh quản.
• Sốt và mệt mỏi: Cơ thể có thể phản ứng với vi khuẩn hoặc virus qua việc tăng nhiệt độ và làm giảm sức lực.
• Ho khan hoặc có đờm: Tùy vào tình trạng viêm và mức độ tiết dịch ở niêm mạc họng.
• Khó nuốt hoặc cảm giác vướng: Cổ họng sưng viêm khiến việc nuốt gặp khó khăn.

Một số trường hợp còn xuất hiện các triệu chứng toàn thân như đau đầu, đau cơ, hoặc phát ban nếu nguyên nhân là các bệnh truyền nhiễm toàn thân như bạch cầu đơn nhân hoặc sởi.

Nguyên nhân gây viêm họng nổi hạch

Viêm họng nổi hạch xuất hiện do nhiều nguyên nhân khác nhau, từ các tác nhân bên ngoài đến các vấn đề nội tại của cơ thể. Dưới đây là những nguyên nhân chính được ghi nhận:

• Do nhiễm vi khuẩn hoặc virus: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất. Các tác nhân thường gặp bao gồm liên cầu khuẩn, tụ cầu khuẩn, hoặc virus cảm cúm, Epstein-Barr.
• Dị ứng và kích ứng: Tiếp xúc với phấn hoa, bụi bẩn, hóa chất, hoặc khói thuốc lá có thể kích hoạt phản ứng viêm ở họng, dẫn đến nổi hạch.
• Các bệnh lý liên quan: Viêm họng nổi hạch thường đi kèm với các bệnh như viêm amidan, viêm xoang, hoặc bạch cầu đơn nhân.
• Yếu tố môi trường: Sống trong môi trường ô nhiễm, ẩm thấp hoặc khí hậu thay đổi thất thường dễ làm suy yếu hệ miễn dịch và gây viêm họng.
• Thói quen không lành mạnh: Uống ít nước, ăn đồ cay nóng hoặc lạnh thường xuyên làm tổn thương niêm mạc họng và kích hoạt viêm.

Những đối tượng dễ bị viêm họng nổi hạch

Một số nhóm người có nguy cơ cao hơn đối với tình trạng viêm họng nổi hạch do đặc điểm sức khỏe hoặc lối sống.

• Người có hệ miễn dịch suy yếu: Những người mắc các bệnh mãn tính hoặc đang điều trị bằng thuốc ức chế miễn dịch dễ bị nhiễm trùng và viêm họng nổi hạch.
• Trẻ em và người cao tuổi: Trẻ em có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, trong khi người cao tuổi có sức đề kháng giảm, đều dễ bị tấn công bởi vi khuẩn hoặc virus.
• Người làm việc trong môi trường ô nhiễm: Các ngành nghề tiếp xúc với hóa chất, bụi bẩn hoặc chất độc hại có nguy cơ kích ứng và viêm nhiễm cao hơn.
• Người có tiền sử dị ứng: Những người nhạy cảm với các tác nhân như phấn hoa, lông động vật hoặc thực phẩm dễ bị viêm họng khi tiếp xúc với dị nguyên.
• Người có thói quen sinh hoạt không lành mạnh: Thói quen hút thuốc lá, uống rượu bia thường xuyên hoặc không giữ vệ sinh răng miệng góp phần gây viêm họng nổi hạch.

Biến chứng của viêm họng nổi hạch

Viêm họng nổi hạch không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe. Các biến chứng phổ biến bao gồm:

• Nhiễm trùng lan rộng: Vi khuẩn từ vùng viêm nhiễm ở họng có thể lan sang các cơ quan lân cận như tai, xoang, hoặc phổi, gây ra viêm tai giữa, viêm xoang hoặc viêm phổi.
• Áp xe quanh amidan: Viêm họng kéo dài có thể dẫn đến hình thành ổ mủ quanh amidan, gây đau dữ dội và khó nuốt.
• Viêm cầu thận cấp: Một số trường hợp viêm họng do liên cầu khuẩn nếu không điều trị triệt để có thể gây tổn thương thận, dẫn đến viêm cầu thận.
• Thấp khớp cấp: Đây là biến chứng hiếm nhưng nguy hiểm, xảy ra khi hệ miễn dịch phản ứng quá mức với liên cầu khuẩn, gây tổn thương khớp, tim và hệ thần kinh.
• Suy giảm miễn dịch kéo dài: Viêm họng nổi hạch tái đi tái lại làm cơ thể suy yếu, giảm khả năng chống lại các tác nhân gây bệnh khác.

Chẩn đoán viêm họng nổi hạch

Việc chẩn đoán viêm họng nổi hạch dựa trên các phương pháp thăm khám lâm sàng và cận lâm sàng nhằm xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh. Các bước chẩn đoán thường bao gồm:

• Thăm khám lâm sàng: Bác sĩ quan sát họng, hạch cổ và các dấu hiệu khác như sưng đỏ, tiết dịch, hoặc dấu hiệu sốt để đánh giá mức độ viêm.
• Lấy mẫu xét nghiệm: Trong trường hợp nghi ngờ nhiễm khuẩn hoặc virus, bác sĩ có thể lấy dịch từ họng để nuôi cấy và tìm nguyên nhân cụ thể.
• Xét nghiệm máu: Kiểm tra công thức máu để phát hiện các dấu hiệu nhiễm trùng, viêm hoặc các bệnh lý liên quan như bạch cầu đơn nhân.
• Siêu âm hoặc chụp X-quang cổ: Nếu hạch cổ sưng to bất thường, bác sĩ có thể yêu cầu siêu âm hoặc chụp X-quang để kiểm tra cấu trúc bên trong và loại trừ nguy cơ khối u.
• Đánh giá tiền sử bệnh lý: Bác sĩ có thể hỏi về tiền sử dị ứng, các bệnh lý mãn tính hoặc các yếu tố nguy cơ khác để hỗ trợ chẩn đoán chính xác.

Khi nào cần gặp bác sĩ khi bị viêm họng nổi hạch

Viêm họng nổi hạch có thể là dấu hiệu của những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hơn. Dưới đây là các tình huống bạn nên tìm đến bác sĩ để được thăm khám kịp thời:

• Triệu chứng kéo dài không thuyên giảm: Nếu cơn đau họng và hạch nổi không giảm dù đã điều trị tại nhà, có thể bạn đang mắc một bệnh lý cần can thiệp y tế.
• Sốt cao hoặc kéo dài: Tình trạng sốt dai dẳng hoặc sốt kèm theo ớn lạnh có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng nặng.
• Khó thở hoặc khó nuốt nghiêm trọng: Các triệu chứng này cho thấy họng hoặc hạch đã bị viêm nhiễm hoặc sưng to, gây nguy hiểm cho sức khỏe.
• Hạch sưng bất thường: Nếu hạch trở nên cứng, không di động hoặc tăng kích thước nhanh, bạn cần kiểm tra để loại trừ nguy cơ u bướu hoặc các bệnh lý nghiêm trọng.
• Các triệu chứng khác đi kèm: Phát ban, đau tai, hoặc cảm giác mệt mỏi toàn thân là những dấu hiệu cho thấy viêm họng nổi hạch có thể liên quan đến các bệnh lý toàn thân khác.

Phòng ngừa viêm họng nổi hạch

Việc phòng ngừa viêm họng nổi hạch đòi hỏi sự kết hợp giữa lối sống lành mạnh và các biện pháp bảo vệ sức khỏe. Dưới đây là những cách giúp bạn giảm nguy cơ mắc phải:

• Giữ gìn vệ sinh cá nhân: Rửa tay thường xuyên với xà phòng, đặc biệt sau khi tiếp xúc với người bị bệnh hoặc sau khi đi ngoài đường về.
• Tránh tiếp xúc với tác nhân gây bệnh: Hạn chế tiếp xúc với người bị viêm nhiễm, đeo khẩu trang khi ở nơi đông người hoặc khi làm việc trong môi trường ô nhiễm.
• Duy trì chế độ ăn uống cân bằng: Bổ sung đủ các loại vitamin và khoáng chất cần thiết giúp tăng cường sức đề kháng.
• Tập luyện thể dục thường xuyên: Hoạt động thể chất không chỉ giúp cải thiện sức khỏe toàn diện mà còn tăng khả năng miễn dịch.
• Tránh các yếu tố gây kích ứng: Không hút thuốc lá, tránh sử dụng đồ uống có cồn và hạn chế tiếp xúc với các chất hóa học hoặc khói bụi.
• Giữ ấm cơ thể khi thời tiết lạnh: Đeo khăn quàng cổ, mặc áo ấm và tránh để cơ thể bị nhiễm lạnh đột ngột.
• Khám sức khỏe định kỳ: Thăm khám định kỳ giúp phát hiện sớm các vấn đề sức khỏe và điều trị kịp thời.

Phương pháp điều trị viêm họng nổi hạch

Điều trị viêm họng nổi hạch phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh, với mục tiêu giảm triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng. Các phương pháp bao gồm Tây y, Đông y và chăm sóc tại nhà, mỗi phương pháp đều có ưu điểm riêng để hỗ trợ hồi phục hiệu quả.

Điều trị bằng thuốc Tây y

Sử dụng thuốc Tây y là phương pháp phổ biến, giúp giảm nhanh triệu chứng và điều trị nguyên nhân viêm họng nổi hạch.

• Kháng sinh: Được kê đơn trong trường hợp viêm họng do nhiễm khuẩn. Các loại thường dùng như Amoxicillin, Azithromycin có tác dụng tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh.
• Thuốc giảm đau và hạ sốt: Paracetamol hoặc Ibuprofen giúp giảm đau họng và kiểm soát nhiệt độ cơ thể khi bị sốt.
• Thuốc chống viêm: Corticosteroid như Prednisolone được sử dụng trong trường hợp viêm họng nặng hoặc hạch sưng to, nhằm giảm viêm hiệu quả.
• Thuốc sát khuẩn tại chỗ: Viên ngậm Strepsils hoặc dung dịch súc miệng Betadine giúp tiêu diệt vi khuẩn và làm dịu cổ họng.

Điều trị bằng phương pháp Đông y

Đông y tập trung vào việc cân bằng cơ thể, giảm viêm và tăng cường sức đề kháng thông qua các bài thuốc và liệu pháp truyền thống.

• Các bài thuốc từ thảo dược: Thảo dược như cam thảo, bạc hà, kim ngân hoa được dùng để thanh nhiệt, giải độc và giảm viêm họng.
• Xoa bóp và bấm huyệt: Kích thích các huyệt vị liên quan đến vùng họng và hạch bạch huyết, giúp lưu thông khí huyết và giảm sưng.
• Châm cứu: Liệu pháp này giúp cải thiện tuần hoàn máu, giảm đau và hỗ trợ hệ miễn dịch hoạt động hiệu quả hơn.

Chăm sóc tại nhà hỗ trợ điều trị

Kết hợp chăm sóc tại nhà với các phương pháp điều trị chính giúp đẩy nhanh quá trình phục hồi và giảm triệu chứng viêm họng nổi hạch.

• Súc miệng bằng nước muối ấm: Nước muối có khả năng sát khuẩn, giảm đau và làm dịu cổ họng bị viêm.
• Giữ ẩm cổ họng: Uống nước ấm thường xuyên, hoặc dùng máy tạo độ ẩm trong phòng để giảm khô và kích thích ở họng.
• Nghỉ ngơi và tăng cường dinh dưỡng: Cung cấp đủ dưỡng chất từ thực phẩm như trái cây, rau xanh và bổ sung vitamin C để tăng sức đề kháng.

Viêm họng nổi hạch tuy phổ biến nhưng nếu được điều trị đúng cách và kịp thời, tình trạng này sẽ nhanh chóng được cải thiện. Kết hợp các phương pháp điều trị phù hợp cùng lối sống lành mạnh giúp bạn bảo vệ sức khỏe hiệu quả hơn.