Viêm Họng Trào Ngược Dạ Dày Thực Quản: Nguyên Nhân Và Cách Điều Trị

Đặt lịch hẹn

×

Bác sĩ CKI Bác sĩ Phan Đình Long

Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc

Đặt lịch

Viêm họng do trào ngược dạ dày thực quản là tình trạng phổ biến gây khó chịu và ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống. Được xem là kết quả của acid dạ dày trào lên vùng họng, bệnh không chỉ làm tổn thương niêm mạc mà còn gây nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không điều trị kịp thời. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ cung cấp thông tin chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng, và giải pháp hiệu quả nhất giúp bạn kiểm soát tình trạng này một cách an toàn và bền vững​​.

Định nghĩa và phân loại viêm họng trào ngược dạ dày thực quản

Viêm họng trào ngược dạ dày thực quản là tình trạng niêm mạc họng bị kích ứng hoặc tổn thương do acid từ dạ dày trào ngược lên. Đây là một trong những biểu hiện của bệnh lý trào ngược dạ dày thực quản, thường xảy ra khi cơ vòng thực quản dưới hoạt động kém hiệu quả.

Theo y học hiện đại, viêm họng trào ngược được chia thành hai loại chính dựa trên mức độ và tần suất:

• Viêm họng cấp tính do trào ngược: Xuất hiện đột ngột với các triệu chứng khó chịu như đau họng, khản tiếng và có thể cải thiện nhanh chóng nếu được điều trị kịp thời.
• Viêm họng mạn tính do trào ngược: Kéo dài, gây tổn thương lâu dài niêm mạc họng, dễ dẫn đến biến chứng như loét họng hoặc hẹp thực quản.

Ngoài ra, tình trạng này còn có thể được phân loại dựa trên nguyên nhân gây trào ngược, như trào ngược do stress, do chế độ ăn uống, hoặc do các bệnh lý liên quan như thoát vị hoành và viêm dạ dày.

Triệu chứng của viêm họng trào ngược dạ dày thực quản

Triệu chứng của viêm họng trào ngược dạ dày thực quản rất đa dạng và thường bị nhầm lẫn với các bệnh lý đường hô hấp khác. Một số dấu hiệu phổ biến bao gồm:

• Đau rát vùng họng: Cảm giác đau thường tăng lên khi nuốt hoặc sau khi ăn, đặc biệt là khi tiêu thụ các thực phẩm kích thích như đồ chua, cay.
• Khản tiếng hoặc mất tiếng: Tình trạng này thường xảy ra vào buổi sáng, do acid trào ngược gây tổn thương dây thanh quản.
• Ho mãn tính: Ho khan kéo dài không rõ nguyên nhân, đặc biệt vào ban đêm hoặc khi nằm nghiêng.
• Cảm giác vướng hoặc nghẹn ở cổ họng: Acid dạ dày kích thích niêm mạc, tạo cảm giác có dị vật trong họng.
• Ợ chua, ợ hơi: Đây là triệu chứng điển hình của trào ngược dạ dày, thường đi kèm cảm giác nóng rát lan từ vùng thượng vị lên cổ họng.

Những triệu chứng này không chỉ ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày mà còn có nguy cơ làm tổn thương nghiêm trọng đến niêm mạc họng nếu không được kiểm soát hiệu quả.

Nguyên nhân gây viêm họng trào ngược dạ dày thực quản

Viêm họng trào ngược dạ dày thực quản hình thành từ nhiều yếu tố khác nhau, tác động trực tiếp hoặc gián tiếp đến sự hoạt động của cơ vòng thực quản. Các nguyên nhân phổ biến bao gồm:

• Suy giảm chức năng cơ vòng thực quản dưới: Khi cơ vòng hoạt động không hiệu quả, acid từ dạ dày dễ dàng trào ngược lên thực quản và họng, gây kích ứng và tổn thương.
• Áp lực trong dạ dày tăng cao: Ăn quá no hoặc tiêu thụ thực phẩm khó tiêu khiến dạ dày chịu áp lực lớn, đẩy acid trào ngược lên họng.
• Chế độ ăn uống không lành mạnh: Sử dụng nhiều thực phẩm chứa chất kích thích như đồ chua, cay, chiên rán, hoặc đồ uống có gas là yếu tố gây trào ngược phổ biến.
• Stress và căng thẳng kéo dài: Tình trạng này làm tăng sản xuất acid dạ dày, ảnh hưởng đến chức năng tiêu hóa và cơ chế bảo vệ của cơ vòng thực quản.
• Các bệnh lý liên quan: Những vấn đề như viêm dạ dày, thoát vị hoành, hoặc viêm loét dạ dày có thể làm gia tăng nguy cơ trào ngược dạ dày và dẫn đến viêm họng.
• Thói quen sinh hoạt không đúng cách: Nằm ngay sau khi ăn hoặc thói quen ăn khuya làm tăng nguy cơ trào ngược acid, đặc biệt khi cơ vòng thực quản bị áp lực.

Đối tượng dễ bị viêm họng trào ngược dạ dày thực quản

Tình trạng viêm họng do trào ngược dạ dày không chỉ xảy ra với một nhóm người cụ thể mà có thể ảnh hưởng đến nhiều đối tượng khác nhau, tùy thuộc vào các yếu tố nguy cơ.

• Người có bệnh lý tiêu hóa mạn tính: Những người mắc viêm dạ dày, loét dạ dày hoặc thoát vị hoành thường đối mặt với nguy cơ cao hơn do chức năng tiêu hóa và cơ vòng thực quản bị ảnh hưởng.
• Người có lối sống không lành mạnh: Ăn uống không điều độ, thường xuyên sử dụng chất kích thích hoặc ăn khuya là nhóm dễ gặp phải vấn đề này.
• Phụ nữ mang thai: Sự thay đổi nội tiết tố và áp lực từ thai nhi lên dạ dày khiến phụ nữ mang thai dễ bị trào ngược acid.
• Người cao tuổi: Với tuổi tác, cơ vòng thực quản thường suy giảm chức năng, làm tăng nguy cơ trào ngược dạ dày.
• Những người có công việc căng thẳng: Stress làm tăng tiết acid dạ dày, trong khi đó, chế độ ăn uống và sinh hoạt không khoa học càng khiến nguy cơ trào ngược tăng cao.
• Người thừa cân hoặc béo phì: Lượng mỡ tích tụ gây áp lực lên vùng bụng và dạ dày, cản trở hoạt động bình thường của cơ vòng thực quản dưới.

Biến chứng của viêm họng trào ngược dạ dày thực quản

Nếu không được điều trị kịp thời, viêm họng trào ngược dạ dày thực quản có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Các biến chứng thường gặp bao gồm:

• Loét và sẹo niêm mạc họng: Acid dạ dày trào ngược liên tục gây tổn thương và viêm loét niêm mạc họng, để lại sẹo và làm hẹp đường thở.
• Viêm phế quản mạn tính: Acid dạ dày có thể kích thích đường hô hấp dưới, gây ho mãn tính và làm tổn thương phế quản.
• Hẹp thực quản: Khi acid gây viêm và tạo sẹo trong thực quản, đường dẫn thức ăn trở nên hẹp hơn, gây khó khăn khi nuốt.
• Ung thư thực quản: Một trong những biến chứng nặng nề nhất của trào ngược dạ dày là sự phát triển bất thường của tế bào trong thực quản, làm tăng nguy cơ ung thư.
• Suy giảm chất lượng cuộc sống: Các triệu chứng đau họng, khàn tiếng và ho kéo dài không chỉ gây khó chịu mà còn ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp, công việc và sinh hoạt hàng ngày.

Chẩn đoán viêm họng trào ngược dạ dày thực quản

Để xác định chính xác viêm họng trào ngược dạ dày thực quản, các bác sĩ sẽ áp dụng nhiều phương pháp khác nhau dựa trên triệu chứng và các xét nghiệm cần thiết.

• Khám lâm sàng và tiền sử bệnh: Bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng thường gặp như đau họng, ho mãn tính hoặc ợ chua, kết hợp đánh giá lối sống và thói quen sinh hoạt của bệnh nhân.
• Nội soi thực quản và dạ dày: Đây là phương pháp chính xác để kiểm tra niêm mạc thực quản, dạ dày, xác định tổn thương và mức độ trào ngược.
• Đo pH thực quản: Xét nghiệm này giúp đánh giá mức độ acid trào ngược và tần suất xảy ra trong thực quản, hỗ trợ chẩn đoán hiệu quả.
• Đo áp lực cơ vòng thực quản: Phương pháp này kiểm tra chức năng của cơ vòng thực quản dưới, từ đó xác định nguyên nhân gây trào ngược.
• Chụp X-quang dạ dày thực quản: Thực hiện với sự hỗ trợ của chất cản quang, phương pháp này giúp phát hiện các bất thường như hẹp thực quản hoặc thoát vị hoành.

Những phương pháp chẩn đoán này đóng vai trò quan trọng trong việc xác định tình trạng bệnh và đề ra kế hoạch điều trị phù hợp cho từng bệnh nhân.

Khi nào cần gặp bác sĩ về viêm họng trào ngược dạ dày thực quản

Viêm họng trào ngược dạ dày thực quản có thể tự cải thiện với một số thay đổi lối sống, nhưng trong nhiều trường hợp, tình trạng này cần được thăm khám để tránh các biến chứng nghiêm trọng. Các trường hợp cần gặp bác sĩ bao gồm:

• Triệu chứng kéo dài hoặc tái phát thường xuyên: Ho dai dẳng, đau họng hoặc cảm giác nghẹn ở cổ không giảm dù đã thay đổi chế độ ăn uống và sinh hoạt.
• Khó nuốt hoặc đau khi nuốt: Dấu hiệu này có thể chỉ ra tổn thương thực quản hoặc hẹp thực quản, cần can thiệp y tế.
• Khàn tiếng kéo dài hoặc mất tiếng: Đặc biệt nếu tình trạng này ảnh hưởng đến công việc hoặc giao tiếp hàng ngày.
• Sụt cân không rõ nguyên nhân: Đây có thể là biểu hiện của một biến chứng nghiêm trọng như loét hoặc ung thư thực quản.
• Có các triệu chứng nghiêm trọng hơn: Ví dụ như nôn ra máu, đau ngực hoặc khó thở, có thể là dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm cần cấp cứu.

Phòng ngừa viêm họng trào ngược dạ dày thực quản

Phòng ngừa viêm họng trào ngược dạ dày thực quản tập trung vào việc giảm thiểu các yếu tố nguy cơ và duy trì lối sống lành mạnh. Các biện pháp hiệu quả bao gồm:

• Điều chỉnh chế độ ăn uống: Tránh thực phẩm kích thích như đồ chua, cay, chiên rán hoặc đồ uống có gas. Tăng cường ăn rau xanh, trái cây và các thực phẩm dễ tiêu.
• Ăn uống đúng cách: Chia nhỏ các bữa ăn trong ngày, ăn chậm và nhai kỹ để giảm áp lực cho dạ dày. Tránh ăn quá no hoặc ăn khuya.
• Duy trì cân nặng hợp lý: Giảm mỡ thừa giúp giảm áp lực lên dạ dày và cơ vòng thực quản, hỗ trợ ngăn ngừa trào ngược.
• Hạn chế thói quen gây hại: Tránh nằm ngay sau khi ăn, không hút thuốc và hạn chế sử dụng rượu bia.
• Quản lý căng thẳng: Áp dụng các phương pháp thư giãn như yoga, thiền hoặc tập thể dục nhẹ nhàng để giảm stress, từ đó hạn chế tiết acid dạ dày.
• Điều trị các bệnh lý liên quan: Kiểm soát tốt các tình trạng như viêm dạ dày, thoát vị hoành hoặc các rối loạn tiêu hóa khác.

Những biện pháp phòng ngừa này không chỉ giúp kiểm soát tốt viêm họng trào ngược dạ dày thực quản mà còn cải thiện sức khỏe tiêu hóa tổng thể.

Phương pháp điều trị viêm họng trào ngược dạ dày thực quản

Điều trị viêm họng trào ngược dạ dày thực quản cần dựa trên nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của bệnh, nhằm kiểm soát triệu chứng, giảm tổn thương và ngăn ngừa biến chứng. Các phương pháp điều trị thường được áp dụng bao gồm:

Tây y trong điều trị viêm họng trào ngược dạ dày thực quản

Sử dụng thuốc Tây y là cách phổ biến và hiệu quả để giảm triệu chứng và bảo vệ niêm mạc thực quản, họng khỏi tác động của acid dạ dày.

• Thuốc ức chế bơm proton (PPI): Các loại thuốc như omeprazole và esomeprazole giúp giảm tiết acid dạ dày, bảo vệ niêm mạc thực quản và họng khỏi tổn thương do acid.
• Thuốc kháng H2: Ranitidine và famotidine được dùng để giảm acid trong thời gian ngắn, hỗ trợ giảm nhanh triệu chứng như ợ chua và đau họng.
• Thuốc tạo màng bảo vệ niêm mạc: Sucralfate giúp bao phủ và bảo vệ niêm mạc thực quản khỏi tác động của acid, đồng thời hỗ trợ làm lành tổn thương.
• Thuốc điều hòa vận động thực quản: Metoclopramide được sử dụng để tăng cường hoạt động của cơ vòng thực quản, giảm nguy cơ acid trào ngược.

Đông y hỗ trợ điều trị viêm họng trào ngược dạ dày thực quản

Đông y nhấn mạnh vào việc cân bằng cơ thể và điều chỉnh chức năng tiêu hóa, giúp cải thiện tình trạng trào ngược một cách tự nhiên và bền vững.

• Sử dụng các bài thuốc thảo dược: Cam thảo, đương quy và bạch truật là những dược liệu thường được kết hợp để làm dịu niêm mạc họng và giảm tiết acid dạ dày.
• Phương pháp châm cứu: Châm cứu tại các huyệt như trung quản và túc tam lý giúp điều hòa hoạt động dạ dày, hỗ trợ cải thiện triệu chứng viêm họng.
• Xoa bóp bấm huyệt: Xoa bóp vùng bụng và bấm các huyệt tiêu hóa có thể giúp tăng cường lưu thông khí huyết và giảm áp lực trong dạ dày.

Thay đổi lối sống và thói quen sinh hoạt

Điều chỉnh lối sống đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ điều trị và phòng ngừa tái phát viêm họng trào ngược dạ dày thực quản.

• Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh: Tránh thực phẩm kích thích, ăn chậm nhai kỹ và chia nhỏ bữa ăn trong ngày.
• Thay đổi tư thế ngủ: Nâng cao đầu giường giúp giảm áp lực dạ dày, hạn chế acid trào ngược lên thực quản.
• Tập luyện đều đặn: Các bài tập nhẹ nhàng như yoga hoặc đi bộ giúp giảm stress và tăng cường sức khỏe tiêu hóa.

Viêm họng trào ngược dạ dày thực quản là một tình trạng có thể kiểm soát tốt nếu được điều trị đúng cách và kết hợp với lối sống khoa học. Thông qua các phương pháp điều trị phù hợp, bạn có thể cải thiện triệu chứng và nâng cao chất lượng cuộc sống hiệu quả.